M. Tullii Ciceronis Orationum pars 1. 3.. Cum correctionibus Pauli Manutii

611쪽

L I B E R VII. yduridie uerborum, quo dolore animi dicam e tumesi dolor me non deficit: ut caetera mihi in dicendo segnare , digna dolore meo suppetant, magi, elaborandum est. quod crimen ei modi est , ut, cum primum ad me delatum η' usurum me illo non pκtarem tametsi enim tierissimum esse intelligebam, tamen credibile fore non Zrbitrabar . coactauacrymis omnium ciuium R. qud in Sicilia negotiantur, adductus Valentinorum, hominum bonestissimorum, testimonijs, omnium s Rhegγα norum , multorum equitum R. qui casu tum Messanae fuerunt,dedi tantum priore adtione testium, resut nomini dubia esse posset . quid nunc agam cum iam tot horas de uno genere , ac de istius nefaria crudelitate discam, cum prope omnem uim uerborum eiusmodi, quae

scelere istius digna sunt, alitis in rebus consumpserim ,

neque hoc prouiderim, ut uarietate criminκm uos ait tentos tenerem, quemadmodum de tanta re dicam 'opinor, unus modus , atque una ratio est. rem in meradio ponam: quae tantum habet ipsa grauitatis , ut ne-qMe mea , quae nulla est, neque cuiusquam ad instam αmandos uestros animos eloquentia requiratur. Gavius

hic , quem dico, consanus, cum illo numero ab isto in uincula coniectus esset , π nescio qua ratione clam e

Latomi sprofugisset , Messanamq; Menisset , qui prom

peiam Italiam, moenia Rhegynorum uideret, erex illo metu mortis ac tenebris, quasi luce libertatis, et odore aliquo legum recreatus reuixisset , loqui Messarinae coepit , queri , se ciuem R. in uincla esse conie'

esum , sibi recta iter esse Romam , Verri se praesto adossententi'turum. non intedigebat miser , nihil inter-

612쪽

1N VERREM. 286 esse, utrum haec Lussinae, an apud ipsum in praetorio

loqueretur . nam , ut ante uos docui, bancsibi iste κνα

bem delegerat, quam haberet adiutricem scelerum κνα

torum receptritam lagitiorum omnium sociam. itaque 'magistratum Mamertinum statim deducitur Gauri viuue , eos ipso die cois Messanam Verres uenit.res ad eum defertur, esse ciuem R. qui se Syracusis in Latοα

, miis fuisse luereretur em iam ingredientem nauem, ἡ Verri nimis atrociter minitantem , a se retraditum

uir uideretur. Ut bominibus gratius, tarnm erga setosi beneuolentiam diligentiamin collaudat. se inflamma; in tus scelereo furore, in forum uenit. ardebant oculi: lj si toto ex ore crudelitas eminebat: expediabant omnes, ει quo tandem progresurus, aut qκidnam acturus esset: v d clim repente hominem proripi, atque in foro medio num lini dari, ac deligari, et virgas expediri iubet. clamabat ilα iis te miser, se civem esse R. municipem consanum , mo

, di ruisse se cum L. Pretio stlantidisimo equite R. qui

nominegotiaretli ex quo haec Verressiste posset. tκm

M iste se comperisse ait, eum leculandi causa in Siciliam ab ducibus fugitiuoru esse missum : cuius rei neqκe in dex , neque uestigii m a linia,nequesusticio cuiquam esset Atla. deinde rubet .vndique hominem proripi,ueberamentissimes uerberari Caedebatur uirgis in medio foro

Messanae ciuis R. indices, cum rnterea nullingemitus,

id nulla Mox alia illius miseri inter dolorem, crepitum N plagarum audiebatur, nsi haec, ciuis R. sum . huc hecommemoratione ciuitatis omnia uerbera depusurum, : cruciatum a corpore deiecturum arbitrabatur. is non

613쪽

LIBER VII. modo boenon perfecit, ut uirgarum uim deprecaretur; sed cum imploraret sepius , usurparetq; nomen ciuitaα is , crux, crux inquam infelici aerumnosio, qui nunquam istam potestatem uiderat, comparabatur. O nosmen dulce libertatis: ὸ ius eximium nostrae ciuitatis: O lex Porcia, legesq; Semproniae: ὸ graκiter desideα rata, aliquando reddita plebi Romanae tribunitia potestas: buccine tandem omnia reciderunt, ut ciuis R. in prouincia populi R. in oppido foederatorum, ab eo, qui beneficio populi R. fasces sicures baberet, delitagatus in foro virgiscederetur quid, crim ignes, canα dentris laminae, caeteris cruciat s admonebantur est te illius acerba imploratio, er uox niserabilis non inbibebat; ne ciuium quidem Romanorum, qui tum aderant, fletu π gemitu maximo commouebare ξ in crucem tu agere ausus es qwenquam, qκi se rinem R. esse diceret ς nolui tam uehementer agere hoc priαma actione iudices, nolui: uidistis enim, ut animi multitudinis in istum dolore, π odio,'communis periculi metu concitarentur. statui egomet mihi tummodκm orationi meae C. Numitorio equiti R. priamario bomini, testi meo: π Glabrionem id, quod μαpientissime fecit, facere ictatus sum, ut repente consiαlio in medio testem dimitteret. etenim uerebatur, ne pia 'pulus R. ab isto eas poenas ni repetisse uideretur, quas, uritus esset, ne iste legibus er Mestro iudicio non esset persolutnr . nnne quoniam iam exploratum est omαnitas, quo loco causa tua sit, o quid de te futurum sit: sicorum agam. Gaurum istum, quem repentinumsteculatorem fuisse dicis, ostendum in Lautumias πη

614쪽

m IN VERREM. 28 Pracusis a te esse coniectum : neque id solum ex literis i. Ostendam Sγracusanorum, ne posis dicere me, quia sit aliquis in literis Gavius, hoc singere π eligere nomen, ut hunc illum esse possim dicere, sed sicundum arbitrisum tuum testes dabo, qui istum ipsum Sγracusis abs te in Lautumius conlectum esse dicant. producum etiam consanos, municipes il lius ac necessarios,qui te nunc ρα ro doceant, iudices non sero, illum P. Gavium, quem tui in crucem egisti, ciuem R . π municipem consanum; non steculatorem fugitiuornm fuisse. cum haec omnia, sis polliceor,cumulate tκis proximis plana fecere; tum istuc ipsum tenebo, quod abs te mihi datur; eo conten ii tκm me esse dicam. quid enim nuper tu ipse, cum ροα Hs pnli R. clamore atque impetu perturbatus exiluisl 'quid inquam locutus es t illum , quia moram supplicio aereret, ideo clamitasse, se esse ciuem R. sed torem fuisse. iam mei testes ueri sun t. qκid enim. aliud C . Numitorius, quid Μ . er P . coiis , nosti mi homines, ex agro Taκrominitano ἰ quid Q I Lucesius, qui argentariam Rhegij maximam fecit quid caeterit adhuc enim testes ex eo genere a me sunt dati, non qui nouisse Gavium, sed qκi se uiόis' dicerent, cum is, in i ii si R. es clamaret, in crucem ageretur. boetu Verres idem dicis, hoc tu consteris, illum clamitasset ρ- si ci em esse romanum , apud te nomen ciuitatis ne tan it

tum quidem ualuisse, ut dilationem aliquam crucis, ut crudelissimi teterrimiq; supplicij aliquam paruam moram saltem posset afferre . hoc teneo, hic haereo tua

dices, hoc sum contentus uno : omitto, ac negligo caeraura : sua confessione induatur ac iuguletur necesse O O iii

615쪽

LIBER VII.

est . qui esset, ignorabas 'leculatorem esse sustica saere'

non quaero, qκssu prione: tua te accuso oratione. uem R. se esse dicebat .si tu apud Persas, aut in extrasma India deprehensus Verres, ad supplicium ducerem, quid aliud clamitares, nisi te esu emese Romanum φetsi tibi ignoto apud ignotos, apud barbaros, apud boomines in extremis atque ultimisgentibus positos, nobis Ie idustre apud omnes nomen tuae ciuitatis pro ui sit: isse, quisquis erat, quem tu in crucem rapiebas, qui tibi esset ignotus, cum ciuem se R . esse diceret, apud te praetorem si non effugium, ne moram qκidem morαtis metione atque usurpatione ciuitatis asequi potuissbomines tenues, obscuro loco nati, nauigant 3 adrunt ad ea loca, quae nunquam antea uiderunt: ubi neque noti esse iis, quὸ uenerunt, neque si irper eum cogni toribu, esse possunt: bacuna tamen fiducia ciuitatis non modo apud nostros magistratus, qui ετ legum πexistimationis periculo continentur , neque apud ciues solum Romanos, qui et sermonis, o iuris, multa*νum rerum societate iunctisunt , fore si tutos arbitrantur J sed, quocunque uenerint , hanc sibi rem praesidios erant esse faturum . tolle banc flem, tolle hoc praesi dium ciuibus Romanis; constitue, nihil esse vis in bae uoce, ciliis R . sum ; posse impune praetorem, aut aliaum quemlibet supplicium , quod uelit, in eum conμα tuere , qui se ciuem R. esse dicat, quod quis ignoret: iam omnes prouincias, iam omnia regna, iam omnes liberas ciuitates, iam omnem orbem terrarum , qui semper nostris hominibus maxime patuit, ciuibus R. ista defensione praecluseris. Quid asi L. Pretium, equitem

Fi nor siii

616쪽

IN VERREM. 288 R. qui tum in Sicilia, nominabat ' etiam ne id masgnum fuit, Panormum literas mittere, asseruasse hominem, custoἱsjs Mamertinorum tuorum uinctum clauusum habuisse, dum Panormo Pretius ueniret cognosceret bominem : aliquid de summo supplicio remitteres. si ignoraret: tum si ita tibi uideretur, hoc iuris in omnes constitueres, ut qui neque tibi notus esset, neque coαgnitorem locupletem daret, quamuis ciuis R. esset, in crucem tolleret κη . Sed quid ego plura de Gavio quasi tu Gavio tum fueris infestus, ac non nomini, generi,

iuri ciuitim hostis . non illi inquam homini, sed cause communi libertatis inimicus fuisti . quid enim attinuit, cum Mamertini more atque institutosuo cruce fixissent post urbem, in via Pompeia, te iubere in ea parte figere, quae ad fretum steriaret, o hoc addere, quod negare nullo modo potes, quod omnibus audientibus dixistipulam , te iccirco illum locum deligere, ut ille, quiseciuem R . esse diceret, ex cruce Italiam cernere ac dommμm suam prosticere posset itaque ista crux sola tuis

dices post conditam Messanam illo in loco sixa est. Italiae conspectus ad eam rem due isto delectus est, ut ille in dolore cruciatus moriens, perangustofretu diuisa seruuitatis, ac libertatis iura cognosceret; Italia autem alismnum suum, seruitutis extremo summos supplicio Unfestum uideret Facinus est, uincire ciuem R. scelus, verberare: prope paricidium, necare: quid dicam, in crucem tollere ξ uerbo satis digno tam nefaria res apopellari nullo modo potest. non j'it his omnibus iste contentus . spediet, inquit, patriam : in conspeetis tegum libertatisq; moriatur . non tu hoc loco Gavium

617쪽

LIBER VII. non unum hominem nescio quem ciuem R. sed commuinem libertatis , et ciuitatis causam in illum cruciatum, o erucem egisti . lam uero uidete hominis audaciam. non ne eum grauiter tulisse arbitramini, quod illam ciuibus R . crucem non posset in foro, non in comitio, non in rostris defigere quod enim bis locis in prouincia sua celebritate similamum, regione proximum potuit, elegit: monimentum sceleris audaciaes sise uoluit esse in conspectu Italia, uestibnis Sicilia praeterueElione oomnium, qui ultro citro nauigarent. Si boee non ad ciues R. non ad aliquos amicos nostrae ciuitatis, non ad

eos, qui populi R . nomen audissent ; denique, si non ad homines, uerum ad bestias, aut etiam , ut longis progrediar, si in aliqκa desertissima solitudine ad saxa et ad scopulos bae conqueri deplorare uellem: tu;

men omnia muta atque inanima, tanta tam inibvarerκm atrocitate commouerentur . nunc uero,cum

ιορ ar apud senatores populi R . legum iudiciorum so iuris auctores, timere non debeo, ne non unus iste ciuis R. illa cruce dignus, caeteri omnes simili perim, indignis i iudicentur. paulo ante iudices lacrymas in morte mistra atque inhgnissima nauarchorum non tenebamus, π recte ae merito sociorum innocentiam miseria comminebamur: quid nunc in nostro sangui, ne tandem facere debemus inam ciκium R . omnigmsanguis coniunctus existimandus est, quoniam id ersalutis omnium ratio, π ueritas omnium postulat. o mnes hoc loco ciues R. et qui adsunt, et qui ubicunqης sunt, vestram seueritatem desiderant, uestram fidem implorant, uestrum auxilium requirunt : omnia με

618쪽

IN VERREM. 28 9 iura,commoda, auxilia, totam denique Iibertatem In uestris sententi is uersari arbitrantur. a me, tametsi satis habent, tamen, si res aliter acciderit, plus habebunt

ratio fefellerit; siculi causam suam perisse querentur, tu . o mecum pariter moleste ferent; populus quidem Rodi munus breui, quoniam mihi potestatem apud sit agemit ut di dedit, ius suum, me agente, suis suffragiis ante cal

si ui Feb. recuperabit . ac si de mea gloria εν amplitudine quaeritis iudices; non est alienum meis rationibus, illum

elar mihi ex hoc iudicio ereptum ad illud populi R. iudicium ἡ reseruari . stlendida est illa causa, probabilis mihi σ1 scilis, populo grata aque iucunda. denique si uideor hic, id quod ego non quaesiui, de uno isto uoluisse crerani sere: isto absoluto, quod sine multorum scelere fers

non potest, de multis mihi crescere licebit. sed meheris uni eκles uestra reis pκblicae causa iudices nolo in hoe dele, is dio consilio tantum pagitium esse commissum: nolo eos iudices, quos ego probarim atque delegerim, sic in hae, ν urbe notatos isto absoluto ambularer ut non cera, sed, coeno Obliti esse uideantur . quamobrem te quoque Hor tensii, quia monendi locus est, ex hoc loco moneo, uideas etiam atque etiam, et consideres, quid Vss, qμο pro*ii grediare, qκem hominem, qua ratione defendas. neque de illo quidquam tibi praefinio, quo minlis inges

Q nio mecnin atque omni dicendi facultete contendas: si 1 caetera, si qua putas te occultius extra iudicium, quae

cd iudicium pertinent , facere posse; si quid artscio,

619쪽

considio, potentia, gratia, copiis φω milta coritas magnopere censio desistas; er ista, quae tentata iam,

o coepta ab isto sunt, a me autem pervestigata et coαgnita, moneo ut extinguas, longius progredi ne sitinas. magno tuo periculo peccabitur in hoc iudicio, motore quam putas. quod enim te liberatum iam existimationis metu, defunditum bonoribus, designatum cons lem cogites: mihi crede, ornamenta ista, benes,

cia populi R. non minore negotio retinentur, quam comparantur. tulit bae ciuitas, quoad potuit, quoad necessifuit, regiam istam uestram dominationem in iudici ', er in omni republica, tulit: sed quo die populo R .irmbuni pl. restitutisunt, omnia ista uobis, siforte non*dum intelligitis, adempta atque erepta sunt. omnium nunc oculi contemsunt hoc ipso tempore in unumque θ e nostr m, qua De ego accUem, qua religione biiudicent, qua tu ratione defendas. de omnibus nobis, si quis tantulum de recta regione deflexerit, non illa tacita existimatio, quam antea contemnere solebatis,sid uehemens ac liberum populi R. iudicium conseque tur . nulla tibi Qtun tecum isto cognatio est, nulla ne*cessitudo: quibus excusationibus antea nimium in aliis

quo iudicis studium tuum defendere solebas, earum ba bere in hoc homine nullam potes. quae iste in prouincia

pEam dictitabat, cum ea, quae faciebat, tua se μμα

ria facere dicebat ea ne uera putentur, tibi maxime est providendum . ego mei iam rationem officii confisese omnibus iniquisimis meis persolutam . nam istum paucis horis primae actionis omnium mortalium siententiis condemnaui. reliquum iηdicium non iam de mei

620쪽

a isi auIN VERREM. 29o Ue,quae perfecta est;neque de illius vita, uae damnae tu est ; sed de iudicibus, o , uere ut dicam, de te futues rum est . at quo tempore futurum est nam id niuxta me prouidendum est: etenim cum omnibus in rebus, tum in rep. premagni momenti est ratio atque inclis:atio temporum nempe eo, cum populus R. aliud genκs hominum atque alium ordinem ad res iudicandas rei quisit: nempe ea lege de iudicῆs iudicibusq; novis prora mulgata,quam non is promulgaAit,cuius nomine proes scriptam uidetis, sed hic reus. hic inqua sua ste atque oopinione , quam de nobis babet, legem illam scribendum promulgandam se curauit . itaque, cum primo agere coepimus, non erat promulgata; cum iste uestra seueraritate permotus, multa signa dederat, quamobrem reos Onsurus non uideretur, mentio de lege nulla febat: posteaquam iste recreari et confirmari uisus est, lex staratim promulgata est: cui legi cum uestra dignitas uehet menter aduersaretur, illius stes falsa insignis impura dentia maxime si fragatur. Hic si quid erit commiso sum a quoquam uestrum, quod reprehendatur: aut populus R. iudicabit de eo homine, quem iam antea iussirectis indignum ρκtauit ue aut ij, qκi propter offensionem iudiciorum de ueteribus iudicitas lege uoua noui iudices erunt constituti. mihi porro, ut ego non dicam, quis omnium mortalium non intelligit, quam longe prora Iredisiit necesse ' potero silere Hortensi, potero dissimura lare, cum tantum res'. uulnus acceperit, ut expilaratae prouincia'. uexati socii, dij immortales stoliati, ciuues R. cruciati π necati impune me adfore esse uideriantur potero hoc ongs tantum aut in hoc iudicio deis