M. Tullii Ciceronis Orationum pars 1. 3.. Cum correctionibus Pauli Manutii

641쪽

fortunam felicem, domi nobis ac liberis uestiis retinerre, auam inimicissimi, populi R. nationibus π -δεα.tissimis tradere,'condemnare, meseus. at infestuprope signis infer ηtur Galli in Fonteium, o instantataue urgent summo cum studio, summa cum audaαcia: nos uero indises non mulus π firmis praesidiis, nobis adiutoribκs, isti immani atque intolerandae barabariae resistemus primum obiicitur contra istorum impetus Macedonia, sidetis π amica popullo R. prouinπcia: auae se ac sinas urbes non solum consilio, sed etiam manu Fonteii conseruatam esse dicat: ut illa per bunei Thracum aduentu ac depopulatione defensa fuit, sic

G bκins nunc capite Gadorum impetus terroresλ δεα pellit. constituitur ex Atera parte ulterior Histania ;quae profecto non modo religione sua resistere istorum cupiditaupotest, sed etiam sceleratorum hominum perα

iuria testimonijs ac laudationibussuis refutare. atque

ex ipsa etiam Gallia fidelissima ore grauissima auxis

tia sumuntur. Aenit huic subsidio mistro atque innοα centi Massiliensium cuncta ciuitas; quae non solum ob eam causam inorat, ut bμic, a qκο ipsa seruata est, parem gratiam referre uideat , sed etiam, quod ea condicione atque eo fato se in sis terris collocatam esse arbitratur, ne quid nostris hominibus istae gentes noceo re possimi. pu at pariter pro salute M. Fonteij Nars bonensis colonia, quae per hunc ipsa nuper obsidione boustium liberata, nunc eiusdem miseri' ac periculis coma

mouetur . denique, ut oportet bello Gallico, ut mai rum iura, more cypmscribunt, nemo est ciuis R. Pi

642쪽

uvisis

i sim PRO M. FONTEIO. 3or uinciae publicani, agricola, pecuarii, o teri negotiatos

res uno animo M. Fonterum arque una uoce defena

dant. quod si tanta auxiliorum nostrorum copias Inraducismarus ipse desexerit, dux Allobrogum caeteros rumq; Gallorum: num etiam de matris hune compleraxis, lectissima misirrimae s foeminae, nobis instectoratibus duellet dique abstrahet 'praesertim eum uirgo Vestallis ex altera parte germanum fratrem complexa temneas , uestramq; iudices ac populi R. fidem imploret: quae pro uobis liberis, uestris tot annos in diis immortalibus placandis occupata est, ut ea nunc pro salute sua, fratriis sui animoi Mestros placare possit: cui miserae quod praesidium, quod solatium reliquum est, hoc asmisso nam caeterae foeminae gignere ipse sibi praesidia, tabere domi fortunarum omnium socium particiα remin; possunt: bμic utro ηirgini quid est praeterharatrem, quod aut iucundum, aut carum esse possit e nolite pati iudices , aras deorum immortassium,Vesus; matris , quotidianis uirginis lamentationibus de uestro iudicio commoueri. prosticite, ne ignis ille retemus, noraclumis Fonteiae laboribus uigiliiij seruatus, sacerdotis Vestae lacrγmis extinctus esse dicatur. tendit ad nos

Mirio Vestalis manus supplices easdem, quas pro uobis

di is immortalibus tendere consueuit. cauete, ne perisculosum, superbums sit , eius vos obsecrationem rei

pudiare, cuius preces p dij asternarentur , bae salua

esse non possent. videtis ne subito iudices uirum serotissimum M. Fonteium parentisin sororis commem

ratione lacomas profudisse s qui nunquam in acis pertimuerit , qui se armatus saepe in hostium mangm

643쪽

ORATIO r

immisierit, eum in elusimodi pericκlis eadem se solatia

sub relinqκere arbitraret r , qκα sinus pater sibi relix quisset, idem nunc perturbato inimo pertimescit, ne πω modo ornamento adi mento non sit 'is, sed etiam cum acerbissimo luditu dedecus aeternum misieris atque ignominiam relinquat. o fortunam longe distari rem M. Fontei, si deligere potuisses, ut potius teli, tibi Gallorum, quam perinrijs interewndum esset : tum enim uitae foris uirtus, mortis comes gloria 'isset: nunc uero qui est dolor uictoriae te atque imperij poeαnas ad eorum arbitriam sufferre, qui aut uiditi armis sunt, aut inuitissimi par erunt a quo periculo defenα

dite indices ciuem fortem, atque innocentem: curate ,

ut nostris testibus plus, qnam alienigenis credidisse uis deamini; plus saluti ciuium, quam hostium libidini consuluisse ; grauiorem duxisse eius obsecrationem , quae uestris sacris praesit, qκam mmm audaciam, qwicum omnium sacris delubriss bella gessernnt. postreumo prosticite iudices , id quod ad dignitatem populi R.

maxime pertinet, ut plus apud nos preces uirginis Veastalis , quam minae Gallorum ualuisse uideantur.

644쪽

audacia potest, tantum in foro, atraque in iudiciis impudentia ualeret,

non minus in causa cederet A. Caeciana Sex. Ebutii impudentis , quam tum in ut faeienda cessit audaciae. uerum idud considerati hominis esst putauit, qua de re iure decreratari oporteret, armis non contendere ;-boc constanestis, quicum ui armis certare noluisset , eum iure ii dicios 'perare. ac mihi quidem cum audax praeci; pue fuisse uidetur Ebutius in conuocandis hominibus armandis, tum impudens in iudicio: non soluma quod in iudicium uenire ausus est, nam id quidem, απ' tametsi improbe fit in aperta re, tamen malitia est iam

usitatum ) sed quod non dubitauit id ipsum, quod

i qrguitur, confiteri, nisi forte hoc rationis habuit, quora num ,si factu uis non esset, moribus, superior in pose, illi' sessione retinenda nonfuisset: quia contra ius morem sim factasit, A. Caecinam cum amicis metu perterritum profuisse: nunc quoque in iudicio, si causa more inristituto omnium defendatur, nos interiores in agendo non futuros : sin e consuetudine recedatur, si,quo imo pκdentius egerit, hoc superiorem discessurum . quasi vero aut in iudicio possit idem improbitas, quod in ui

645쪽

nostra eduse stes erat posita in defensione mes , num hin confessime aduersarii ; tum in nostris, nune uero in illorum testibus: de quibus ego antea laborabam , ne,

si improbi essent ,falsi aliquid dicerent , si probi existis amarentur, suod dixissent, probarent. nunc sum antimo aequissimo : si enim sunt uiri boni , me adiuuant, leum id iurati dicunt, quod ego iniuratus insimula: isin autem minus idonei, me non latant, cum, siue tereditur iis hoc ipsum, qκod nos au imgi, siμη Iura non babetur, de aduersarii testium fide derogatur. pueruntamen cum illorum cause actionem considero , snon uideo, quid impudentius dici possit: cum autem ηvestram in iudicando dubitationem, uereor, ne id, iquod uidentur impudenter fecisse, astute π cassidesta icerint: nam si negassent uim hominibus armatis esse x factam, facile honestist mis testibus in re persticua in hnerentur: sin confessi essent , id, quod nullo temo rpore iure feri potest, tum abse iurefactum esse definis , derent, siterarunt id, quod assecuti fiunt , se iniectuis duos uobis causim deliberandi, o iudicandi iustam mo quam ac religionem . simul istud, quod indignissimκm pest, futurum arbitrati sunt, ut in buc causa non de dimprobitate Sex. Ebuiij, sed de iure ciuili iudicium seu ue' viuideretur. qua in re si mihi esset linius A. Caecinae vcausa agenda, profiterer satis idoneum esse me defen- χsorem, propterea quia fidem meam diligentiamq; praeo x starem : quae cum fiunt in actore cause, nihil est, in re praesertim aperta de simplici, quod excedens ingenium 3 requiaratur. sed cum de eo iure mihi dicentum sit, 3

646쪽

PRO A. c Ag cINA. 3O3 maloribus, consimatum usque ad hoc tempus, quo sublato non solum pars auq a iuris diminuta, sed eotiam uis ea, quae iuri maxime est aduersaria , indisio confirmata esse uideatur; video summi ingenii eduasam esse; non uti demonstretur quod ante oculis est, sed ne, si quis nobis error in tanta re sit obiectus, Omanes potius me arbitrentur cause, quim uos religioni uestrae des isse. εκanquam ego mihi sire persuadeo res

cuperatores, non uos tam propter iuris obscuram duisbiam rationem bis iam de eadem causa dubitasse,qnam, quod uidetur ad summam illius existimatio

nem hoc iudicium pertinere, moram ad condemnanodκm acquisisse , simul π illi statiam ad sest colligena

dum dedisse. quod quoniam iam in confluetudinem neanit, er id uiri boni uestrisimilis in iudicando faciunt,

reprehendendum fortasse minus, querendum uero masgis etiam uidetur: ideo quod omnia iudicia aut distra, hendarum controuersiamm,aut puniendorum malefiariorum causa reperta sunt: quorum alterum leuius

est, propterea quod minus iadit, ore persepe disceaptatore domestico diiudicatur: alterum est uehementitissimum , quod π adgrauiores res pertinet, οπ non honorariam operam amici, sed seueritatem iudicis aevim requirit. quod est grauius, π cuius rei causa maxime iudicia constituta sunt, id iam mala consuetudisne dissolutum est. nam ut quaeque res est turpissima ,sic maxime, o maturissime iudicanda est : at ea, inqκa existimationispericulum est, tardisime iudicatκr. qui igitur conuenit , quae causa fuerit ad constituenαdκm iudicium, eandem moram esse ad iudicandum l

647쪽

si quis , quod Φρpondit, qua in re uerbo se uno obligaα

sit , id non facit, maturo iudicio, De ulla reli oneiudicis condemnatur : qui per tutelam; aut societa tem , aut rem mandatam, aut fiduciae rationem stan dauit quempiam, in eo , quo delictum maias est, eo spoena est tardior. est enim turpe iudicium , etfaelum 1 quidem turpe .uidete Utur quam inique accidat,quis res indigna sit,ideo turpem existimationem sequi; quia iturpis existimatio sequatur, ideo rem indignam non a iudicari. at si quis mihi hoc iudex, recuperator ue dis 1 cat: potuisti enim leuiore actione confligere: potuisti ad imum ius faciliore commodiore iudicio peruenire: fquare aut muta actionem, aut noli mihi instare , ut tiudicem : tamen is aut timidior videatur, quam serra diem , aut cupidior , quam sapientem iudicem esse de , rquum est , si aut mihi prascribat, quemadmodum meum ius persequar , aut ipse id , quod ad si delatum ,

sit , non audeat iudicare. etenim si praetor, is, qui indi iria dat, nunquam petitori praestitui qua actione illum titi uelit: uidete, quam iniquum sit, constituta iam re, diudicem, quid agi potuerit, aut qκid possit , non quid si

actumsit, quaerere. ueruntamen nimiae uestrae benis hgnitati parememus, si alia ratione ius nostrum recuperarare possemus: nunc uero quis est, qui aut vim armatis ii hominibus factam relinqui putet oportere, aut eiκs rei. leuiorem amonem nobis aliquam demonstrare possit c si ex quo genere peccati, ut illi clamitant, uel iniuriaa , rum, uel capitis iudicia constituta sunt, in eo potestis Latrocitatem nostram reprehendere ρ cum videatis nihil ti

aliud actum, nisi posses em per interdiunm esse re si

648쪽

PRO A. CAECINA. 3o petitami verum siue uos existimationis illius pericu- in ', inris d:ιbitatio tardiores fecit adhue ad iudis xl a candMm, alterius rei causam vismetipsi iam vobis pius Drolato iudicio sustulistis , alterius ego uobis bono dierno die causim profecto auferam, ne diutius de . controuersia nostra, ac de communi iure dubitetis. Et si forte uidebor Atias initium rei demonstrandae peti α ρ me ratio inris , π ius de quo iudicium est, σπε natura causae coegerit; quaeso ut ignoscatis: non enim mi minus laborat A.Caecina, ne summo iure egisse, quam ne certum ius non obtinuisse uideatur. M. Fulcinius tor 'it recuperatores e municipio Tarquiniensi, qui a rt

uis mi suae cum primis bonestus existimatus est, ει' Romae argentarium non ignobilem fecit. is bubuit in matris monio Cesenniam , eodem e municipio, summo loco naratam , probatissimam foeminam, sicut π uiuus multis ipsi rebus ostencsit, er in morte sua testamentodaeclarauit. bule cesenniae fundum in agro Tarquiniensi uendidit temporibus illis diffissimis solutionis.

cum uteretur dote uxoris numerata , quo mulieri σα sit res cautior, curauit ut in eo fundo dos collocaaretur. aliquanto post, iam argentaria dissoluta,Fulo cinius huic fundo uxoris continentia qκaedam p .dsta atqκe adiuncta mercatur . moritur Fulcinius:

multa enim, quae sunt in re, qκia remota sunt a causia praetermittam ) testamento facit haeredem , quem habebat e cesennia filium : usu ructum omniam bonorum suorum cesenniae legat , ut frueretur una cum filio. magnus bonos uiri iucundus mulieri 'isset, si di turnum esse licuisset: frueretur enim bonis cum

649쪽

eo, quem sub bonis baeredem esse cupiebat,stex quo maximum fructum ipsa capiebat: sed bunefructum

mature fortuna ademit: nam breui tempore M. Fulcis nius adolescens mortuus est, b eredem P. Cesiennium ferarit, uxori grande pondus argenti, matris partem boαnorum maiorem legauit: itaque in partem mulieres uocatae fiunt. cum esset bare auctio haereditaria consti,

tuta, Ebutias iste,qui iandin Cesenniae uiduitate de soliutudine aleretur, ac se eius infamiliaritatem insinuasesethae ratione, ut eum aliquo suo compendio negotia mulieris, si qua acciderent, controuersiasq; susciperet, uersabatur quoque eo tempore in his rationibus auctiosias er partitionis, atque etiam se ipsi inferebat, er in- trudebat, o in eam vinionem Cesenniam adducebat,

ut mulier imperita niuit putaret agi callide posse, ubi non adesset Ebκtias. qnam personam iam ex quotidia ana cognoscitis uita recuperatores, mulierum assentato

Tis, cognitoris viduarum, defensioris nimium litigiosi, conciti ad rixam, inepti de Iulii inter uiros, inter mκα heres periti iuris σε callidi: banc personum imponi te Ebutio: is enim Cesenniae fuit Ebatius . ne forte quaeratis, num propinquus ς nibit alienius. amicus aut a patre, aut a uiro traditust ni hil minus. quis

imi ille , quem supra deformaui , veluntarias amicus mulieris, non necessitudine aliqua, sed fictoosticis, simulatas sedulitate coniiunctus, magis op*portuna opera nonnunquam, quJm aliqκando fid si . cum esset, ut dicere institueram, constitκta anaelio Romae, suadebant amici cognatis Cesenniae id, qηρά si quoque mulieri in mentem uenlabat: qu

650쪽

PRo A. CAg cIN A. 3 osti, ' num potestas esset emendi fundum illκm Fulcinisi ii num, qui 'ndo eius antiquo continens esset, nullam

rigit esse rationem, mittere ei modi occasionem,cum prae-

sertim pecunia ex partitione deberetur: ni quam eam ni posse melius collocari. itaque mulier facere constituit. nni mandat, ut fundum sibi emat . cui tandem cui pus sies tatis non in mentem uenit hominis illius ad hoe munus , et ad omnia mulieris negotia parati,sime quo

nihil satis caute, nihil satis castide agi posset rectet et attenditis. Ebutio negotium datur. ades ad tabulam, licetur Ebutius: deterrentur emptores multi, partim gratia cesennis, partim etiam pretio: fundas addictu siti tur Ebκtio: pecuniam argentario promittit Ebκtius. quo testimonio nune uir optimus utitur, sibi emptum , esse. suasi uero ant nos ei negemus addictum,aut inmq; isquam fuerit, qui dubitarit, quin emeretur cessennia, cum id plerique scirent, omnes fere audissent, bi coniectura assequi possent, inm pecunia Cesenniatas ex illa haereditate deberetur . eam porro in Praediis cota locari me ime expediret, essent autem praedia, quae . iij mulieri maxime conuentirent , ea uenirent , liceretur

. in ii, quem Cesenniae dare operam nemo miraretur, sibi, mere nemo posset susticari. bde emptime facta, pesis cunia siluitur a Cesennia . cuius rei putat iste ratioαnem reddi non posse, quod ipse tabulas auerterit: se autem habere argentarij tabulas, in quibus sibi expensa pecunia lata sit, acceptas relata: quasi id aliter feratas ri oportuerit. cum omnia ita facta essent, quemadm d m nos defendimus , cesennia fundum possedit , ιρα aκiis, neque ita multo post A. cacinae nupsit. ut in