M. Tullii Ciceronis Orationum pars 1. 3.. Cum correctionibus Pauli Manutii

631쪽

ORATIO At boe Galli negant, adfiis rerum er uti argumen: hi torum coargui potest. igitur testibus iudkes non crede, ere cupidis,ini ratis, π coniuratis, et ab religione res s

motis non solum potestis , sed etiam debetis. etenim sit, pquia Guili dicunt, iccirco Μ. Fonteius nocens existimano

dus est: quid mihi opus est sapiente iudices quid aequo riquaesitore quid oratore non stulto dicunt enim Gili. Mnegare non possumus. bis si ingeniosi, π periti , er iuaequi iudicis has partes esse existimatis,ut quoniam quia isdem testes dicunt, sine ulla dubitatione credendum sit: tisalus ipsa uirorum fortium innocentiam tueri non poαtest . sin autem in rebus iudicandis non minimam para stitem ad unumquanque rem existimandam, momento suo ponderandam sapientia iudicis tenet: nae multo ueti prae maiores grauiores a partes sunt ad cogitandum,quiim ad dicendum meae: mihi enim semper unaquarique de re testis non solum semel, verum etiam breui* iis

ter interrogandus, er saepe etiam non interrogandus, ii, ne aut irato faciatas ad dicendum data,aut cupido a ctoritas attributa esse uideatur .uoso saepius eandem rem animis amare et diutius unoquoque de testem ture potestis. π si qκem nos interrogare nolum κs,quae ait

causa nobis tacendi fuerit, existimare debetis. quam Obα rem si hoc iudices praesicriptum lege, aut of cio putatis, testibus credere: nihil est, cur adius alio iudice melior, aut sapientior existimetur: unum est enim, si plex aurium iudicium, o promiscue, π commμniter lilii stultis, ac sapientibus ab natura datum. qaud est igitur, h.

ubi elucere possit prudentia ἰ ubi disicerni stultus audis itor, et credalus ab relisiost, o sapisnti itastet nimia

632쪽

PRO M. FONTEI O. 266rum illud , in quo ea, quae dicuntnr a testibus , contes eiura , er cogitatione traduntur, quanta auctoritate, quanta animi aequitate, quanto pudore, quanta fide , quanta religione, quanto studio existimationis bonae, quanta cura , quanto timore dicantur. an uerbuos id in testimoni is hominum barbarorum dubitabitis , quod persaepe et no a , o patrum memoria sapientissimi iudices de clarissimis nostrae ciuitatis uiris dubitandum non putauerunt qui Cn. et Q cepionibus, L. π Q . Metellu testibus in Pompeium homine nouum non crediderunt: quorum uirtuti, generi,rebus gestis fidem: auctoritatem in testimonio cupiditatis atque inimiscitiarum susticio derogauit. ecquem hominem uidimus,

ecquem uere commemorare possumus parem consilio, grauitate , constantia, caeteris uirtutibus, bonoris,ingeanti, rerum gestarum ornamentis M. Aemilio Scauro tamen huius, cuius iniurati nκtu prope terras rum orbis regebatur, iurati testimonio neque in C. Fimbriam,neque in C. Memmium creditum est. noluerunt

ij, qui iudicabant, hanc patere inimicitiis uiam , quem quisque odisset, ut eum testimonio posset tollere . qlianotus in L. Crasso pudor fuerit quod ingeniu,quanta aura diomitas, qκis ignoret tamen is, cuius etiam sermo testis monii ductoritatem habebat,testimonio ipso, quae in M. Marcellum inimico animo dixit, probare non potuit. Fuit,fuit illi, iudicibus diuinum ac singulare iudices consilium, qui se non solum de reo, sed etiam de accusatorare, de teste iudicare arbitrabstu quid fictum, qκid fortuna ac tempore allatum, quid pretio corruptum, quidst aκt metu deprauatum,quid a cupiditate aliqua,alie P. P iiij

633쪽

ORATIO inimicitiis profect m uideretnr. quae sit iudex non ames plectetur omnia consilio, non animo, ac mente ctrcun-sticiet;si, quidqwid ex illo loco dicetur, ex oraculo au κο dici arsitrabitur: profecto satis erit iid, quod dixi antea, non Rrdum iudicem huic muneri atque officio praeesse: nihil erit, inamobrem ille nescio quis sapiens

homo,ae multarum rerum peritus ad res iudicandas requiratur. an ureo illi equites R. quos nos uidimus, qui nuper in rep.iudici s s maximis floruerunt,babuerunt tantum animi, tantum roboris, ut M. Scauro testi non crederent: uos Belgarum atque Astobrogum testimoniis non credere timetist Si inimico testi credi non oportuit: inimicior Marcello Crassus, aut Fimbriae Scaurus ex civilibus studiis atque obtrectatione domestica, quὰmbula Galli quorum, qui optima in causa fiunt, equistes, frumentum, pecuniam semel atque iterum, ac sepius inuitissimi dare coam fiunt: caeteri,partim ex ueteribus bellis agro mulctati, partim ab hoc ipso, bello superati,et oppressi. si, qui ob aliquod emolumentum suum cupidius aliquid dicere uidentur, sis credi non conues nit: credo maius emolumentum cepionibus Metentis propositum fuisse ex cu Pompei damnatione, cum studiorum suorum obtrectatorem si tulissent, quam cunctae Galliae ex Μ . Fontest calamitate, in qua illa prouincia prope suum immunitatem ae libertatem positam esse arbitratur. an ι homines ipsos lectare conavenit, id quod in teste profecto ualere plurimum debet, non modo cum 'mmis ciuitatis nostrae uiris, sed cum in imo ciue R. quisquam amplissimus Gadiae comparandus est scit Induciomarus, qκid sit testimonium dices

634쪽

PRO M. FONTEIO. 29γre' mouetur eo timore, quo nostium unusquisque, cum in eum lacum productus est recordamini iudices, quantopere laborare sileatis, non modo quid dicatis pro teristimonio, sed etiam quibus verbis utamini, ne quod minus moderate positum, ne quod ab aliqua cupiest a te prolapsum uerbum esse videatur. uultu denique

laboraris, ne qua signiscari possit susticis cupiditdotis: ut et, cum proditis, existimatio lit quaedam taucita de uobis pudoris, ac relaeonis;'cum discedistis, ea diligenter conseruata , ac retenta uideatur.eredo haec eadem Induciomarum in testimonio timuisse, aut cutasse: qui primum illud uerbum considearatissimum nostrae consuetudinis, Arbitror, quo nos

etiam tunc utimur, eum ea dicimus iurati, quae coma

perta habemus ,εκα ipsi uidimus, ex toto testimoranio suo sustulit, atque omnia se scire dixit. uerebatur enim uidelicet, ne quid apud uos populum R. de existimatione sua deperderet: ne qua fama consequeretur

eiusmodi , Induciomarum, talem uirum, tam cupide, tam temere dixisse: non intelligebat, se in testimonio nihil praeter uocem, et os, O audaciam neque ciuibus suis, neque accusatoribus nostris praestare debere. an

uero istas nationes religione iurisiurandi,ac metu deorum immortalium in testimoniis dicendis commoueri arbitramini quae tantum 2 caeterarum gentium more

ac natura dissentiunt, quia caeterae pro religionibus suis bessa suscipiunt,istae contra omnium relidones: itatae in bellis gerendis ab dij, immortalibus pacem, ac ueoniam petunt, istae cum ipsis diis immortalibus bella gesserunt. hae sunt nationes, qua quondam tam longe ab .

635쪽

o RATIO suis sedibus Delphos Usue ad Apollinem Pγthium, atraque ad oraculum orbis terrae uexandum ae θοliandum profectae sunt. ab isdem gentibus sanctis, er in testio monio religiosis obseruum Capitolium est, atque ille Iurapiter, cuius nomine maiores nostri sanctam testimonioarum fidem esse voluerunt. postremo, iis quidquam sinctum, ac religiosum uideri potest, qui,etiam si quando aliquo metu adducti deos placandos esse arbitrantur, humanis hostiis eorum aras ac templa funestant φ ut ne ν elinonem quidem colere possint, nisi eam ipsam prius

scelere violarint. quis enim ignorat, eos usque ad hanc diem retinere itum immanem de barbaram consuetudinem hominum immilandorum quamobrem quesi frade, qua se pietate existimatis esse eos, qui etiam deos imα mortales arbitrentur hominum scelere et sanguine facilume posse placari s cum his uos testibus uestram relis sonem coniungetis ς ab his quidquam sancte aut moαderate dictum putabitis hoc uestrae mentes tam castae, tam integrae sibi suscipient,ut cum omnes legati nostri, qui illo triennio in Galliam uenerunt ; omnes equites R. qui inissa prouincia fuerunt; omnes negotiatores eiκs prouinciae, denique omnes in Gallia, qui sunt schi ροαpuli R. atque amici, M. Fonteium incolumem esse cκα piant , iurati priuatim publice laudent ; vos tamen Gallis credere malitis ς quid ut secuti esse uideamini voluntatem ne hominum fgrauior igitur uobis erit horastium uoluntas, quὰm ciuium fan dignitatem testium potestis igitur ignotos notis , iniquos aequis, alienigenas domesticis,cupidos moderatis, mercenarios gratuitis,imα

μοι religiosis, inimicissimos huic imperio ac nomini, θοα

636쪽

PRO M. FONTEIO. 298nis , desidelibηs π sociis, o ciuibus anteferret an uerro dubitatis iudices, quin insitas inimicitias istae gentes omnes ore babeant, π gerant cum populi R. nomine sic existimatis eos bis sagatos bracbatoues uersarianismo demisso atque humili, ut solent ij, qui assedit iniuriis, ad opem iudicum supplices inferioresq; confu- nunti nihil uero minus. hi contra uagantur lati atque erecti passim toto sero , cum quibusdam minis, barbaro atque immani taro re uerborum . quod ego proferacto non crederem , nisi aliquoties ex ipsis accusatoribus vobiscum simul iudices audissem ; cum praeriperent, ut caneretis, ne, hoc absoluto, nouum aliquod bellum Gallicum concitaretur . si M. Fonteium iudices in causa deficerent omnia ; si turpi adolescentia, uita infami, magistratibus, quos ante oculos uestros gessit, conuictis uirorum bonorum testimoniis, legationisus flagitiose obit, , inuisus suis omnibus in iudicium uocaretur; si in eo iudicio colonorum populi R. Narbonensium, βαdelissimorum sociorum Μasiliensium , eluium R . omnium testimoniis tabulisq; premeretur : tamen esset vobis magnopere prouidendum , ne quos ita afra fictos a ne vis patriuens mavoribusq; accepissetis, ut

contemnendi essent, eos pertimuisse , Cr eorum miranis terrore commoti esse Mideremini . nane ueraro, cum ladat nemo bonus, laudent omnes uestririues, atque socij, oppunent iij, qui saepissime bane

urbem er hoc imperium oppugnarunt ; cum s ini mici M. Fonteii vobis, ac populo R . minentur, amiaci, ac propinqui supplicent vobis; dubitὸbitis non moisia vestris, ciκitas, qui maaime auria , dc lauda

637쪽

ORATIO ducuntur, uerum elisim exteris inationibus de gentiubus ostendere , vos in sententiis ferendis ciui parcere,qμam bosti cedere, maluisse imagna mehercule causa iudices absolutionis cum caeteris causis haec est, ne qua insignis huic imperio macula atque ignominia suscipiatur, sit hoc ita perlatum erit in Galliam, senatum , e quitesq; populi R. non testimoniis Gallorum, sid minis commotos, rem ad illorum libidinem iudicasse. ita ueis. ro, si illi bellum facere conabuntuν, excitandus nobis erit ab inferis C. Marius, qui Induciomaro isti minaciatque arroganti par in belligerando esse possit: excitandus Cn Domitius π NI imus, qui nationem Allobrogum reliquias suis iterum armis consciat atque opprimat: aut, quoniam id quidem non potest, orandus

erit nobis amicus meus M. Metorius, ut suos nouos clisentes a bello faciendo deterreat, ut eorum iratos anismos, atque horribiles impetus deprecetur: aut ,si non poterit, M. Fabium subscriptorem eius rogabimus, ut Allobrogum animos mitiget, quoniam apud illos Faαbiorum nomen amplissimum: ut uelint isti aut quiescere, id quod uicti ac subacti solent; aut, eum mina tu intelligere, sepopalo R. non metunsedi, sed stem triumphi Ostendere.quod si in turpi reo patiendum non

esset, κt quidquam illi se minis profecisse arbitrare

tur: qnid faciendum nobis in M. Fonteio arbitramini de quo homine iudices iam enim mihi uideor hoc, proope causa duabus actionibus perorata, debere dicere) de quo uos homine iudices ne ab inimicis quidem ullum foetum probrosium non modo crimen, sed ne maledictum quidem audistis. ecquis unquam reus,praesertim in bae

638쪽

PRO M. FONTEIO. 2ρ vitae ratione uersatus, in bonoribus petendis, in poteα statibus, in imperi s gerendis, sic accusatus est, ut nullum probrum, nullum facinus, nuda turpitudo, quae a libidine, aut a petulantia, aut ab audacia nata es.set, ab accusatore Obqceretur, si non uera, attamen iracta, cum aliqua ratione ac si bicione ' M. Aemilium

Scaurum, summum no a ciuitatis urarum,sicimus aedicusatum a M. Bruto . extant orationes, ex quibus instelligi potest, multa in idum ipsum scaκrum esse dicta, falso, quis negat ueruntamen ab inimico dicta, obiecta. Q m multa M. Aquilias audiuit in suo iudidicio quὰm multa L. Cotta denique P. Rutilius f qui et si damnatus est, mihi videtur tamen inter uiros optimos atque innocentissimos esse ni merandus. isse intur se, homo sanctissimus, ac temperatissimus, 3 iulta an

diuit in sua causa, quae ad sus icionem sturorum aelibidinem pertinerent. Extat oratio hominis, ut opinio

mea fot, nostrorum hominum longe ingeniosissimi,

atque eloquentissimi, C. Gracchi: qua in oratione perdimulta in L. Pisonem turpia ac flantissa dicuntur: dein quem uirum ' qui tanta virtute atque integritate fuit, ut etiam illis optimis temporibus, cum hominem inuenire nequam neminem posses, solus tamen Frugi

nominaretur quem cum in concionem Gracchus uoca.

ri iuberet, π uiator quaereret, quem Pisonem l quod erant plures. cogis me, inquit, dicere inimicum meum Frugi. is igitur uir, quem ne inimicκs quidem satis in appellando significare poterat, nisi ante laudasset; quirino cognomine declarabatur, non modo quis e et, sed etiam qualis esseC,tamen in falsim atque iniquum Ποα

639쪽

ORAT Iobrorum insimulationem uocabatur. M. Fonteius ita

duabus ayionibus accusatus est, ut obiectum nibit sit, quo significari uestigium libidinis, petulantiae, crudestitatis, audaciae possiti. non modo nullum facinus huius protulerunt, sed ne die tum quidem a liquod reprehen,

derunt. quod si ant quantam uoluntatem habent ad hunc opprimendum, aut quantam ad maledicendum licentiam, tantum haberent aut ad ementiendum antismi, aut ad singend m ingenii, non meliore fortuna ad probra nunc audienda Fonteius, quam isti, de quibus antea commemoraui, fuisset. frugi igitur hominem iudices, frugi inquam, π in omnibus uitae partibus momderatum ae temperantem, plenum pudoris, plenum ossiciis, plenum religionis, uidetis positum in uestrasti ac potestali'. , atque ita, ut commissus sit Mei , permisesus potestati. uidete igitur, utrum sit aequius ; bomisnem honestissimum, uirum fortissimum, ciuem optismum dedi inimicissimis, atque immanissimis nationi bus, an reddi amicis: praesertim cum tot res sint, quae vestris animis pro huius innocentis salute supplicent: primum genetris antiquitas ', quam Tusculo exclarissimmo municipio profectam, in monimentis rerum gestaαrum incisam ac notatam videmus: tum autem contis nure praetura', quae π caeteris ornamentis existimautione innocentiae maxime floruerunt: deinde recens memmo ris parentis, cuius sanguine non solum Asculanoαrum manus,a qua interstisus est,sed totum illud socia- Ie bellium macula sceleris imbutum est: postremo ipse cum in omnibus uitae partibus honestns atque integer, tum in re militari cumsummi copiij,et maximi animi,

640쪽

PRO M. FONTEIo. 3 Otum uero usio quoque bellorum gerendorum in priniis eorum hominum, qui nunc sunt, exercitus. quare si etiam monendi estis a me, quod non estis indices, uideor hoc Luiter pro mea aκectoritate uobis praecipere posse, ut

ex eo genere bomines, quorum cognita uirtus, indurastria , felicitas in re militari sit, diligenter uobis retinendos existimetis. fuit enim maior talium uirorum in bae rep. copia: quae cum esset, tamen eorum non modo μαluti, sed etiam honori consulebatur , quid nunc uobis faciendum est, studijs militaribus apud Muentutem obusoletis, hominibus autem ac summis ducibus partim aetate , partim ciuitatis discordiis bac re . calamitate condi sumptis, cum tot bella aut a nobis necessario susi iano tur , aut subito atque improuisa nascantur . non ne et hominem ipsum ad dubia Re . tempora reseruandum, eteros stud io laudis ac uirtutis inflammandos pura tutis ' recordamini, quos legatos nuper in bello L. Ius

Ilus, quos P. Rutilius, quos L. Cato,quos n. Pompeius

habuerit: sicietis fuisse tum M. Cornutum , L. Cinnam, L. Sullam,praetorios homines, belli gerendi peritissimos:

praeterea C. Marium, P. Didium, Catulum, P. Crassμm, non literis homines ad rei militaris scientiam, sed

rebus gestis ae uidiori js eruditos. age uero nunc inferote oculos in curiam , intro bicite penitus in omnes resp. partes: utrum videtis, nihil posse accidere , ut taules utri desiderandi sin , an, si acciderit, eorum boα minum copia populum R. ab ndare ' quae si diligenuter attendetis , profecto iud ues uirum ad labores beluli impigrum , ad pericula fortem,. ad usum ac discis linam perit m , ad consilia prκdentem, ad casum