Tractatus de cambijs. Auctore fratre Fabiano Genuensi ... Ordinis eremitarum sancti Augustini in Romana curia procuratore

1쪽

in A

2쪽

Reuerendissimo in Christo Patri Diio Hieron

. mo Salernitano Archiepissicopo,srater Fabia: . nus Genuensis ordinis fratrum fremita . irum s. August. congregationis S.

Mariae de Consolatione perpetuamsticitatem.DvM multoru hortationibus ac sta gitationilius deesse no possim , qu in luce edam id qd iussit Reuere di Uicarii Reucrendisi. nei ArchiepiD.Hieronymi Saulis ad Dei honos re de alatum latu te,duobus annis antea conscripsi, de his Cambiis,quς vocans de Lugduno aut Beze no,ines in ic obseruatis couenirc visum est,hac elucubratione,qualisculilla sit sub tuo no1e in tu cem emittcrcta u cend sciam queadmodu sub assis iduo prudenti,dc catholico tuo regimine Salernita na Ecclesia tu in moribus,tum in xpians viis osso Glines 8 admodu decoratur:ita εἰ Augustiniananis religio duodecim annos vigilantissima. il ar detissima gnatatus tui administratione in Diuino cultu sanctis, moribus it institutis,suit mirabitaliter instaurata exculta,& magna cx parte illustrasta:cuius certe res,oes,qui huius ordinis psessione sequimur,memoria retinere dcbemus sempiterna.

Missu facio id, qd meu pcipue postillat osti, cum

Dfio & oipotenti Deo placuerit, ut indevsi a studio' meoru primordiis,te olum mearu bonaF res ru Duce cognouerim, ac deinde pro teporu oportunitatibus quq tua est singularis benignitas mul

3쪽

mm,qu ae in nostra sunt religis ne ornametoria, auctor mihi fueris. Quapp Deo primum dc tibi scdo

loco,inca omnia semper accepta resera. Ital huic opusculo de Lugdunesi Cambio, duas orationes cora Sanctissimo Dno.D.nostro, oc Clarissimo Reuerendissimos Cardinaltu senatu habitas, tane laboria meos primitias, in hoc primo nostri ordis nas procurationis meς anno,mihi viuum est adiungere.Deinceps,ut hic meus libellus eiusmodi negocioru dc contractiau ad mercatores pertinentiu atagumentis exornetur,opers precium duxi una edere eruditum-catholicum opus de usuris, de ea arum restitutionibus, a Reuerendo de clarissimo, Doctore nostri ordinis fratre Gerardo Senesi eluscubratum.Quod quidem opus cu nodum imprest

sum fuisset, oc proximo anno, ego essem Neapoli; tua singulari benignitate saetiim est,ut huius libri exemptu lacrim assequutus.Ital reliquum est, vesicut benignitas tua singularis,es naes sincers seruitutis in te obseruatia postulatibas meas elucubratiunculas,ut tibi omni ex parte debitas,libeter a icipere digneris:quas quum legere tibi contigerit, quicquia emendatione dignum ossendes, iudicii tui sinceritate at illustri examine corrigas.Quod vero satis tibi laciet ut a Deo ipso mihi eius seruo inutili,dc clientulo tibi obseruatissimo cocessum, hilari animo accipias. Uale Religionis decus.

4쪽

FRATRIS FABIAN1 GENUENS 15

absolutis imi Theologi Ordinis fratrum Eremitae ,rum SAugustini in Romana curia Pro curatoris Trailatus de Lugdunensi - 'in . . Ombio diligenter

N NOMINE DOMINI

nostri Iesu Christi bsidicti amen. Cum s Reuerendo Domino Caprulensi Episcopo,Reuerendisti, mi in Christo Patris de Domini Hieronymi Saulis Archiepisco pi nostri Genuensis Vicario, pro

animaru salute, ad instantiam nostror; in Dominorum ciuium,no bis in unum eius iussu congregiua

ris,propositum fuerit, trum Lugdunense vel Bezenzonensecambium,sine conscientiae scrupulo, rectem celebrari possit: et audita super hoc negocio cuiuslibet nostium sententia,nobis omnibus 5c singulis iniunetum fuerit,ut viiii iis nostrii eandem clare distincte 3 coscriberet. Ego frater Fabianus Genuensis Ordinis fratrum Eremitarum Sancti Augustini, Congregationis Sanctig Mariς de Consolatioile,& si ob maguaiiii ingenioli mei imbecillitatem,at huius n*ocii nG modicam idissicultatem,aliorum sententias in hac re malem audire,qui m . 'meam apponere:Vt tamen ipsius Reuerendi Patris de Dominii Vicarii voluntati morem geram, Divino in primis implor to subsidio,quid seper hoc si difficillimo negocio sen fiam,sab uo semper seniori iudicio,& ita primis ut decet,Sacro Romaniae Ecclesiae arbitrio dicatia ut potero si breuissime. 'rri quoniam,ut ait Philosophus mimo de Anima, mi ipisi T.reri . demonstrationis est,quod quid est.Et primo Phy. remus dice T. c.s . di modus secundum naturam,est comunia prius dicere, dc po T.c. . stea circa lunumquod propria speculari: at p ex uniuersei. Mojus protobus ad singularia Nortet pracedere consequeius est, Vt hic ser dendi in hostmo nostera diffinitione,d ac utitoribus 'proficiscatur. In tractatu.

5쪽

primis iram in c5inimi describam quid Cambiunt, ev quid Ard

Cimplaria sit.Deinde postis quibusda distinctionibus, ad pr

positi quςsin declaratiQnem specialiter accedam. . . Quii cnbisi. 7 Dico igitur primo quod mirabium, secundum Voc abulum, est omnis comutatio,idest,omnis comulauo,quscunt stilla, potest vocari cambium. Secu' dum Verd usum ad nostru pr

positum loquentium,est comutatio numismatum vel forte, de melius est c6mutatio unius generis in aliud 'genus numisma itum . x quidem comutatio a venditione differt sola mateoria,quia non est nisi circa pecunias: 'enduntur vero etiam reliqua omnia ad vitam 5e humanum usum necessaria. iDi insis Ca ρ Huiusmodi aute Cambium duobus modis fieri potest. Vnotiorum. quidem modo sine lixeris. AlterQ vero cum literis,sive, ut communiter dicitur,per literas.Sine literis quidem,quando eodem in loco, 6 eode tempore,numisua unius generis,in numisiaa CG Cmbu, alterius generis,em citer comutatur. Et sic huiusmodi Camdicatur reale. bium, 'ocatur Cambium reale tantum. Reale quide quia sne quavis fictione re ipsa sue realiter δε cum effectu, num rata idiuersorum genςxum,quq sunt vere res adinvicem comulane Cur reali ιm, tur .Reate vero im,quia abs p quouis literaru admini illo, hu/biusnodi numisDatum comutatio Vere perficitur 5c complet. . lCur ad mimis Vocatur etiam Cambium ad minutum,quia ut plurimum fimi , tum. iusmodi numismatum commutatio minute in paro pecu iniarum silmma fit, sicut patet in numulariis illis qui vulgari vocabulo Hancharoti, non Bancherii nuncupantur c ut

cum Petro habenti scutum aureum,numularius ibide &itunc dat monetam argenteam, vel econtrarioraut habenti unius m ineris monetam puta Testonos Vel Iulios,dat moneta alteriu generis, puta Denarios minutos Vel quatrinos aut ecolorio. aQn Cabium Cambium x erd reale per literas tunc fit, quado ab altera coimi recte aliteras trahetium parte in uno loco sue regno datur numismavniu lcelab in m generis,& pro eo numismate ab altero contrahentiu aliud nulmismatis genus alibi sue alio in regno,literarum sui decedad. , miniculo efficaciter cosignatur- Huiusmodi enim Cata iunx Cur a liuras vocatur reale, ratione superius dii Vocatur vero Cambiunil

6쪽

Ha volebat ad alium distant m tbesim se transsere uas Cani

pBri dabat pecunias,ut congruo dato precio i pse Capsor suis literis illo in loco pecunias illas ei consgnari faceret. et qua quispiam habebat certam monetaru summa alibi plus valet tem, congruo dato prsinio, dabat illam Camplari, quatenus

ipse Campsor suis literis di tam pecuniam eo in loco sibi con

signari faceret. 8 Cambium vero Lugdunense aut metenetonense fit hoc nacia ' Quod Campsor enim spe lucri, congruo tempore, pro singulo Cabium α' scuto de marcha sibi a venditore Lugduni aut Bezcetoni colis Hetari signando alio in Regno,puta Genus dat dc soluit ipsi vendi

tori precitim, loco& tempore cotramis comuniter currens, puta solidos sexagintaquilam,& plus,aut minus,secundum Varios rerum euentus, puta abundantiam 5c penuriam emptorsit aut venditorum,Vel copiam aut linopiam pecuniarum tunc ibi

contingentem , id genus. Deinde conseims de missis ipsorsi:

Cambiorum literis,congruo tepore,huiusmodi scuti de mari .cha,sive potius eis squivalens, Lugduni aut Beetenetoni sibi

in citer consignantur. ar Ars autem Campsoria, ut i Doctoribus comuniter dicitur, Quid ari Caesin ociatio in comutatione numismatum. vel,& sorte me disqria. lius,est Ars,qua quis potest scire negociari in comutatione numismatum. Huiusnacui autem ars Campsoria duobus modis

considerari potest. no quidem modo,ut est ordinata ad pus blicum in primis,& subinde ad codecens ipsus Campsoris priuatum bonum . dc hoc modo honesta Ac laudabilis, ac digna ieongruo est primio,ut suo loco hic inserius patebit. Altero vero modo, ut pure Campsoria est, divi adinventa &vstata selum nisi ex ipso Callapsore est ad priuatum 6 propria ipsius Camptaris emodum ac lucrum. 5: hoc modo repre nensibilis est, improbanda Hoc enim modo a Philosopho primo P.li tripliciter improbatur Prim3quiidem,iane uten di sua materia, secunia videlicet,in qua veriatur: quia .s utitur ipsa pecunia,non quo ad eius propriu de principale, sed quoad eius e mo: secundarium x tam . Secunds vero rone finis, ad quem cur sic ab ipso Campsere ordinatur, quia videlicet

yutur ea in primu dcsola proprii lucri gratia: quod

7쪽

quidem lucrum,sue eius asscimis,ut sic, fine carrecrescit enim

amor numi, quatum ipsa pecunia crescit Tertio autem, ratio.

neutriusin: quia hoc tali casu Campser ipsas pecunias appetit propter is,quae tamen ut inserius patebiqnon propter se quae,rendae,habendeci; sunt. 7Ex hae autem distinctione,tractatum huc in duas distinguo partes. In quarum prima dicam de illis Campsoribus,&de. b, .r Cambiis vel contractibus eoru qui ipsa arte Campsoria, ut pu Q, . re Campsoria est,ac prima dc sola sui proprii comodi de tueri,

4. intentione,turpiter α reprehensibiliter utuntur.In secuta v iro dicam de illis Campsoribus,re Cambiis eorum, qui ipsa arse. te Camplaria, ut decet, ad publicum in primis, salte tacita in ltentione,& subinde ad condecens ipserum Campserum pris uatum bonum honeste de laudabiliter iunguntur. Ex quibus duobus in arte Capsoria procedendi modis,clarissime cogno. scetur Quomodo Lugdunese vel Bezenetonense Cambium recte vel non recte ab ipsis Campsoribus celebrari postat. Et ira ad id, quod a Reveredo in Claristo Domino Episcopo Vicario nobis coram propositum de iniunctum fuit, cumularitius satisfietirrim pura rQuo uinir ad primam partem dico qudd ex primo in arte,

Campsoru ad Campsoria modo procedendi in ipsorum Campseru affectu immio. nimia lucri cupiditas argui potest:ex qua sane nimia cupidita', tueuelut ex mala radice,varis & praus lucri captandi adinum,siones in eorum intellectu qua facillime suboriuntur:radiam. it. Tis.c. omnium maloru est cupiditas,ut ait Apostolus. Quae sane praus adinventiones,ut idem ibide est,mergunt homines in inte ritum & perditionem. Quarum una est illorum Campso rum,qui toto tora mentis intentione, suos thecumrant theseuros in terra, cor situm in huiusnodi thesauris inprimis collocantes,suas dando pecunias ad Cambius Lugi duno aut Bezenzon0,quantum est ex se, solum cauta proprii lucri acquirendi: suis literisqrdinantes,ut deinde eqdem pecuή nis circulatione quadam Genuam remittantur, de se success. ue,nullam aliam mercaturam priFer ipsa. Cambia exercentes Et ratio est quia isti tales Campsores,Vt sic,quantum est ex se, i, cuniis,non ut instrumerito,s t deceret, Fonomicq pQ

8쪽

haeae artis, sed solam nimio an mi lacri acquirendi, qUod

ne caret, utuntur. Non tamen ex hoc damnare intendimus

absolute, omnes quoscunt illos campsores, qui, ut ita dixero mus, circulariter Cambia celebrant: quoniam illi, qui cesa sente omni fraude de prauo affectit cofectis cambiis Genum pro Lugduno, suas pecunias Genuam deinde remitti ordi. nant, ut etiam, si libuerit, deinde pro Lugduno cambia cor trahanti ex hoc praecise non sunt condemnandi: laudabilius tamen se gererent, si peractis 5 completis primis,aut saltem secudis cambiis, illis pecuniis,aut satrem illarum pecuniarum parte, victitalia 6 merces ad vitam & vssim hominu necessa ria, Ac ad publicuita commodum opportuna compararent. Tantummodo igitur in hac re damnados es e credimus can . Psores illos, qui prauo Iucri affectu, & nimia mentis Glicitin dine, huiustemodi cambia celebrant, dicente domino, nolite thesaurizaia thesauros vestros in terra. Quod sane ex huius. L c. c.

modi eorum longa re continua cambiorum circulatione cO niicere possumus. Hinc Dominus Archie. flo. par. a. tit. pri. cap. ιε. ait, qudd in statu damnationis sunt homines illi, qui in eorum negociationibus vltimum eorum finem in ipso tuo cro ponunt, intendendo videlicet diuitias augere, de eas sibi reseruare: Sc tanto magis peccarent, si huiusmodi eorum Ius cris recitam ciuitatis vivendi modum in uerterent, ea videlicet

in nimia; filiairam dotes,in stiperbaru donatum stivmiras , in preciosissimam suppellectilem, in enormes pompas, nimium Dustu, illecebras deficias, in inhonestos luxus, flagitiosos tu σdos, & id genus exponendo,N: ita aliis suis conciuibus ad haecoc similia perpetranda occasionem dando. CSecunda pratia adinventio, & abusus est, illorum campsos 3. rum, qui ex anticipata sitarum pecuniarii ad cambium dati ine, pecunias Lugduni aut Bezenetoni sbi allignandas, mino. ri precio emunt, a s congruo tepore dandi pro nundinis illis eas darent. Hi enim omnes, iniusti, de usurarii sunt censendi. Iniusti quide, quia rem emunt minori precio si valeat: quod sane est contra iustitiam comutatiua,ad quam attinet emptio nis 5 venditioni; cotraetus. Amplius secundu Philosophum ecp. 6. pruno Pol. 2. s. Ethicorum emptio & venditio fieri debet ad Cqp.I.

A bene

9쪽

beneficium utrius , emptoris videlicet, dc venditoris. -inea, inter prectu, N: rem venalem aequalitas seruanda est. Quae senae duo, ut praedictum est, in hoc no seruantur contractu. quare dcc. Amplius, hocide sic astrui potest. Precia enim re rum non ex affectu singulorum, sed communiter aestimantura.M.t.lalcia. precia. Oportet igitur venalem illam pecuniam, non affectu campsoris, aut capientis ad cambium, sed bonorure peritorum virorum arbitrio comuniter aestimari. Facit ad hoc. io. q. a β.hoc ius porrectum. iuncta glo. Vbi decernitur,

quod precium si aequale rei venali, que quidem, Ut ex prae, missis clare deduci potest, in hoc non seruantur cotractu igo iniusti. Vsurarii vero sunt, non quo ad formam zotractus, cum si cotractus emptitius ; sed quo ad intentionc depraua/tam ipsius emptoris, argumento per locum a contrario. cap.

nauiganti, casu. a. titulo de usuris: quia, ut ibi recte inquit Abbas, perinde ius fingit. , ac si illam pecuniam mutuaret illi venditori, ut inde recipiat lucrum illud, quod est ultra veram rei aestimationem. quare 6 c. Hoc idem dicendum est de illis, qui causi maioris lucri ante consevum tempus suas dant pΡcunias ad cambium pro nundinis Messanae, aut alibi celebra dis. Hoc etiam idem dicendum est de illis, qui tempore dandi ad cambium pro nundinis apparitionis, non dant pro numdinis illis, Sed pro nundinis paschatis sequentibus. Et multo ina siniusti & usurarii censeodi sunt illi, qui eodem tempos re suas pecunias dant ad cantium pro duabus vel tribus nur': dinis simul. Hoc idem etiam dicendum est de illis, qui in Huispaniis nomine cambii suas dant pecunias pro 3.d . . termi nis, ad rationem supra sortem trium vel quatuor pro singulor centenario. Hoc idem rationibus iam dictis dici posset de illis

qui initio contraetus cum venditore pecuniarum paciscuntur&conuentulit: quia si aduenicte solutionis termino, nos

luerit, singulis postea annis supra sorte soluat decem vel duo decim pro sngulo centenario us p ad completam totius peti

cuniae solutionem: praesertim secundum Sco. . sen. dist. is.

Si malent hac vi, galla lucrari: & secundum aliquos alios,si

credunt debitorem,adueniente sollationis termino, non sbluiturusicit i a. q. a. paraternitas ae cap.Dilecti,in glo.

10쪽

Tertia praua adinventio, est illorum campsorunt, qui adue. r.

niente termino solutionis cambioru pro praecedentibus nunodinis, capto lucro inde tunc iam proueniente, spe alterius locri, acquirendi, solutionem suaruina pecuniarum sibi tunc ruciendam nomine cambii usis ad sequentes prorogant nundianas, pacto, sibi detur id, quod vera cambia p eo loco alibi

celebrata tunc parient. Hic enim re vera no e cotractus caimbii, sed est contractiis mutui nomine cambii patiatus,cum eo; dem in loco dentur & reddantur pecunia: eiusdem generis,et inde aliquid lucri in primis spe tur: quod sane est coua Dei

praeceptum, Luc. c. dice. mutuum date nihil inde sperantes. Hoc idem etiam satiς clare constat, cap. consuluit 5 cap. na uiganti, rub. de usuris. 5 i . q. 3. c. si eraueris, & per i tum. quare sec

piauarm praua adinventio, est illorum camps,um sue nut ε.

mulariorum, qui aut monopolio. aut colusiope, aut quouis

alio dolo, aut staude, arte, vel exqlito ingenio, iusta cambio . Una preela, quouismodo augent vel Imminuunt. Hi enim in huiusmodi cambiis iustitiae comutatiuae aequalitate no seruat, immo eam Daudulenter in uertunt; quo fit ut rationibus sui; peritis adductis hi male agant, & in foro anime secundum omnes Doctores tam Theologos quam Canonis as) lucrum . inde perceptum efficaciter restituere teneantur . Hoc idem ciscendum videtur etia de illis campsoribus, qui sine quouis e frum dolo, staude , arte, vel ingenio, precia cambiorum proiLugduno, quae ipsi faciunt, no imminuunt: probabiliter ta*men credunt huiusmodi precia imminuta fuisse Monopolio, haude, vel dolo aliorum,vel illorum qui praefata cambia pro Lugduno ita dolose cotraxerunt, vel illoru qui multas Ac ma mas pecuniarum summas magnis dominis accomodant pυ I o, ut inde singulis annis lucrentur vigintiquino vel trigila. ta supra sortem pro singulo centenario: ob quod , sicut his nostris cupidissimis temporibus satis liquet, sequitur pecunia, rum restiustio, siue penuria: & inde dantes ad cambium pro Lugduno, pro sngulo scuto de marcha minus dant, si darer,s praefata excessiva lucra ab eisde magnis dominis quavis arte vel ingenio extoria nini ferent. Ex quo enim ex nimia alta

B ii rum ,