장음표시 사용
21쪽
Cap. primum, quM ars camplaria recte ordinata, honesti 5c laudabilis, ac digna sit praemio.
E Narrata de discussa natura de qualitate artis campsoris, ut
mere solum inuenta de usitata ad ipsus campsoris priuata. commodum 5c lucrum, ac etiam enumeratis de explanatis ipsorum campsorum ea sic utentium prauis adin uesionibus, cos
sequens est, ut in hac secunda huius Tractatuli parte, de ipsi arte campsoria, quatenus Cconomicq 6 politicae deseruit, ac de recto ipsorum campsorum ea sic utentiu usu dicamus. Duco igitur primo quod ars campsoria ut sconomicae 6: politis ccc deseruit, siue ut ad publicum in primis, 6 subinde ad corvi deces ipsorum campsorum priuatu bonum, saltem tacita instetitione, ordinatur, est honesta 6 laudabilis, ac digna pro I.ratio. mio. Haec propositio sc declaratur Primo, quia ars campis. ria hoc modo sumpta, est expers illarum conditionum, quisbus il Philosopho improbatur . ergo Δ c. Nem enim ipsa ars campsoria ex hoc solo,quod utatur pecunia quo ad eius usum secundarium, videlicet Vendidonem, ex parte capientium ad cambium , reprehensibilis esse debet: cu calcearius , 5: blasrecrarius, Δ quicunqp alii artifices, bono publico β: priuato
recte deseruientes, non snt reprehensibiles, imo snt laudabis Ies, Ac eorum artificiis digni competenti lucro, quum eoru arsetificialia aliis vendunt; Δ tamen, ut patet tunc, ut sc , suis aritalicialibus, non quo ad eorum primarium, sed secundarium usum utuntur : 5: hoc quia huiusnodi artes sc vendendo eo rum artificialia ad publicum in primis, & subinde ad conde cens ipsus artificis priuatum bonum recto ordinantur : qua propter 5: ipse campsor, cum recte dando suas pecunias ad cambium, bono publico do priuato recte deseruiat, honeste laudandus, 5 competenti suae industriae praemio dignus hedus est. Secus autem, s ipse ipse arte, ut pure campsoria est, dc ut adinventa re usitata solum, quatum ex ipssi campsore est, ad priuatum de proprium ipsus camplaris commodum ut retur. Hoc enim modo ipla ars campsoria habet illas tres co ditiones
22쪽
ditiones smul quibus, ut se, ab ipso philosepho reprehcdia
tur:quare &c.Secudo principaliter sic, Ipsa ars campsoria hoc a. ratio. modo sumpta, Vt ex propositionis propositae terminis patet, ad honestum 5: laudabilem finem recte ordinatur: & quoniat suo fine omnia denominari debent, consequens est, Vt ipsa honesta de laudabilis ac digna sit praemio. Hoc idem in canV 3. ratio.
bio reali tantum,quod, ut superius declaratum est, etiam cana biura ad minutum vocatur, clarius constat in eo enim, celsan te omni fraude , campsor secundum omnes doct. itiste & lati
dabiliter pro sua industria, labore,& interesse, aliquid modes rate inde lucrari potest: & hoc quia bono publico cic priuatore Re deseruit. cum autem campsor qui per literas suas dat peo cunias ad cambiu pro variis multis terraru locis ut sic, longe magis quam campsor ad minutu, bono publico undiq; recte deseruiat, i fortiori laude-competenti praemio dignus hae bendus est. Accedit ad hoc, quia industriae accedentis operi . ratio. licito ratio habeda est, aliquid mercedis dari debet . l. s hei res. T ad legem falcidiam . sic etiam 5e Apostolus ait, quis mi, r. cor. 9.limg suis stipcndiis unquam i de dominus in euangelio,dignus Luc. t O. est enim operarius mercede sua. Cu autem haec campsoru in dustria, intransmittendo videlicet suas pecunias ad multas 5e varias terrarum partes, scut principibus, qconomis , dc mersecatoribus clare costat, si valde utilis, immo pro humanae vi tae rebus necesseriis comparandis, de ciuitatum commoditati ibus prouidendis, multu necessaria, & ita ad licitu opus multu accedens,cosequens est, ut& ips campsores huiuscemodi seqindustriae aliqd lucri arbitrio boni viri reci e cosequi possint. Cap. sectatim. Quo tempore cambia realia per luteras recte celebrari post int. Et quoniam omnibus in rebus modus de ordo seruandus est, notandu quod scut mercatores de rebus ad vitam 5e comoda necessariis, regnis, prouinciis, ciuitatibus locis, familiis, pri uatis personis, comuniter toto anno negociando prouident:
ita congruum fuit, ut 5e ipsi campsores siue numularii, suata pecuniara comutationibus, huic bono publico 5c ipsis mer scatoribus deseruientes, toto etia anno, statuus tamen tempo
23쪽
ribus, Fe aequa lance, suas pecunias ad cambium ipsis mercaatoribus dare possint, quatenus ipse: res ad publicum Λ priu tum com u utiles ac potius necessariae ab ipsis 5e quibuscum aliis ubim locoru commode emi de vendi possint, cum ipse: cap. s. pecuniae reste Philosopho,primo de secundo Pol. 5 . s. Eth. p. r. ad haec de similia comparada inuentae de designatae sint. Hinc cap. s. factum est,quod singulus quis' aniuis, iuxta quanior natura. lia anni tepora, in quatuor clistinctus merit nudinas, in nuni dinas videlicet apparitionis, paschatis, augusti, & omniu sansciorum. In quibus sane nundinis, statuto tamen 6c praefixo tempore, post si videlicet clausae & missae fuerint literae cana
biorum praecedentium nundinarum, & antequa claudantur laer. x cambiorum nundinarum sequetium cuilibet lut decet
liceat dare, dc accipere pecunias ad cambium, P nundinis v delicet illis duntaxat tunc immediate sequentibus.
Cap. tertium, Quὀd nundinae 3c Ombia in iudicio & extra,
Uusmodi autem statutum siue cosuetudo de huiusmodi numdiqis, dc omnibus aliis quibuscunm, quae in eis recte gerenda suot, ut rata & firma, sicut decet, in iudicis,& emra,apud om Deis quosculam ubi 3 locoru habeantur, omissas breuitatis gractia multis de varus -- allegationibus, aliquo bono fine, noaffectu & arbitrio singuloru, sed comuni omnium sui decet consensu, accedente ad id etia Principis authoritate, non per errorem, sed ex certa scientia, ac diuturnitate tenae ris initiis tuenda, ordinanda, coprob esse oportuit. Et hoc mos do huiusmodi concietudo vim legis habet, cum ipse cdsuet do,de qua modo nobis c sermo, sit ius quodda moribus insti
tutum, quod pro-suscipimr. di prima cap. consuetudo. Cum autem omnia naec dc singula in hac huiusmodi nundi narum institutione ac distintione, ac in re somnibus de si gulis, incis ad id peragendis, ut in hac arte cana oria peritis constat, clare reperiantur; clare sequitur, ut huiusmodi instis tutio siue consuetudo, ac omnia alia de singula, quae, cessante
omni quavis fraude, & quouis dolo in huiusnodi nudinis sic institutis de ordinatis, per guntur in iudicio 1 extra iudiciu,
24쪽
Cap. quartum, uod Lugdunen. sue Bezenzonere icambia, vera 5e realia cambia per literas di . .cenda sint. Haec distem cambla, pura hic Genuae celebrata pro Lugdu no,aut Bezenzono, cessantibus omnibus superius dictis fraus dibus, celebrata,vera realia cambia per literas dicenda sunt. Hoc aut se ostenditur. Primo quide, quoniam diffinitio veri x. meo. cambii realis per literas sibi competit, ergo &c. consequentia nota , dc antecedes probatur sic, Diffinitio enim veri cambii realis per literas, secundu oti Doctores qui de hac re loquii tur, est comutatio unius generis in liud genus numismatum,&c6sectis de alio missis huius commutationis literis pro coisgnando illo alio numismatum genere. Haec aut omnia & si gula huiusmodi Lugdunen. aut Bezenetonen. cambio coue. niunt: hic enim Genuae, ubi contractus celebratur, dantur
a campsore ipsi venditori pecuniae, quae cum sint praesentes, ut sic, non subsunt periculis, nem laboribus, nem expens Lugduni vero i capiente ad cambiu lusitur camplari pec nix, quae ratione distantiae localis, ut sic, subsunt periculis,lisboribus, Λ expcss. quare, ut se, i datis a campGre pecuniis, saltem sui ira dixerim) extrinsece, genere differat. Disserui ct aliquo modo ela intrinsece: quonia hic Genuae a campsore
pecunis unius tantum generis, puta scutoru tantu in auro sobuuntur: Lugduni vero a capiente ad cambiu pecuniς comu, niter triu generu assignabuntur, scutoru Videlicet aureorum, monetam argentea', parpagiolaru: quare Ac intrinsece geonere differunt. Insuper de huiusmodi numismatu comutati
ne, yt ex ia dictis patere potest, libere sunt c6ficicdq Genux,
deinde Lugdunu mittendae, ut huiusmodi numismatu c mutatio suum tui decet) sortiatur effectu. diffinitio ergo veticambii realis per literas, Lugdunens sue Bezenetonis cai bio competit, quare Secundo hoc idem ostenditur se. secundu enim Doch. qui de hac re loquutur, cu quis habens puta Genuae pecunia, dat ea camplari, ut suis literis faciat eam vel aliariusde generis iminiis sece Romae vel Neapoli sta ves alteri consmari: 'erum . . . D dcreale
25쪽
de reale cambiu per liter V censetur. igitur a fortiori hoc idem erit cambiu Lugdunen. auise n. nic Genua: ut dictu est a
celebratii,cu 5 inter data de recepta pecunia, regnoru diuier sitas, niimismatu maior Irarietas in eo reperiatur: quare Λ α
dicitur asit cambiu per literas, quae in hoc cambii genere r quiruritur,quatenus sicut dictum est) pecuniae Lugduni cωsgnandae, efficaciter soluantur: ad diLrentia cabit minui in quo, sia ide e locus comuladaru pecuniaru, no requirutur lii; terq,sed tantummodo pecunia' Aectualis de iusta comutatio Cap. quintum. Qualis contractus cambium Lugdunen. nuncupari possit. Vt autem co oscatur qualis cotraediis ex cotractibus nomis
natis si in huiusmodi Lugdunens cambio, dicendu est quddioqucdo de cotractibus nominatis, quos posthmus imaginari esse iri hoc cambio, no potest esse cotractus locationis operuex parte campsoris, quia campsor no suscipit aliqua pecuniae rum summa transuehendam,sed illa potius transuehit capiens ad cambiu,quonia a campsore accipit pecunias Genuae,& eas deinde reddit Lugduni. Nec smiliter potest esse contractus permitationis proprie, si pecunia reddeda sut comuniter co tingit) si futura; quia praesentis ad suturu, sicut de certi ad in- certa, non est permutatio proprie. C. de re. perm . l. i. dc inplo. quae allegat l.quonLam,eodem tit. ubi sc sentiunt Bar.&Bal si tamen utram pecunia, danda s. dc recipienda sue recudenda, esset praesens tempore, pollet fieri in ea permutatio, etians s esset omnino eiusdem generis intrinsce, puta omnes scuti aures: immo etiam si esset eadem numero, quia quae rebderetur ut diximus) effet aricla qualitate distantiae localis, de ita, ut redduceretur ad locum, in quo arcampsore prius data sitit, esset silbiecta periculis, laboribus, de expensis, de sic esset aliquo modo alia. Verii quia raro est prssentia utriusq; pecu. niae, raro est ibi permutatio: dc si quadom ibi esset, de ipsa tui
dicandu esset, sciit 6c de contractu, quem in hoc cambio esse demonstrabimus. Nec etiam est ibi contractus mutui ex parte .i eapientis ad cambium: quia capiens adcambia no dat primo, aer
26쪽
8c postea recipit, , ut fit in mutuo: sed ecotrario P qula primo
recipit, Ac postea dat Similiter etia non est ibi proprie mutuuex parte cana oris, licet ipse campsor primo det, dc postea re r. ratisciplin. Primo quia in mutuo secunda acceptio fit post prima ratione rcporis, in quo accipiens mutuu indiget illo : rila aut proprie fit r6ncidistantiae locoru, in quibus datur At recipitur . pecunia: datur enim puta hic Genuae, dc deinde recipitur 'Lugduni aut Bezcnetoni, etiam si tempus inter prius datam,&deinde rcceptam pecunia, si aliquatillii maius, il haec distanoua requirat: quia nutu odi tempus ad arbitriu bono' datur ad debita Ac couenientem comoditatem restituentiu sue merocatorii, ibus sui diximus) ipsi ars campsoria pro comuni bos no in primis, & subinde t decet) priuato deseruit, ipsi aut mercatores comuniter no possint consectis cambit literis, sta tim equu conscendere, re Lugdunu proficisci, aut eo aliquem alium mittere, vel merces suas statim distiahere, ut pecunias 3. inde acceptas campsori Lugduni respondeant. Secundo non est hic mutuli, quia in mutuo pecunia restituenda sper se Ioiaquendo debet esse eiusdem generis cu pecunia mutuata, quia
recipiens mutuit obligatur ad tantiidem in eodem genere: ut si mutuatit tibi ducatos aureos, teneris mihi restituere ducatos aureos: s monetam argentea, monetam argcteam: si aeream, aeream .l. Paulus. ff. de sol. adeo quod si coueniatur ut reς data
restituatur in alio genere,puta grossi pro ducatis, vel vinii protritico, non est proprie mutuir, sed cotractus innominatus .l. ij. in princ. q. i. m. s certu petatur. In hoc aut cambio Lugdus nens pecunia restitucda, vi cap. praecedete diximus, duobus modis c alterius gnis a pecunia data a campsore: quare Λ c. Tertio mutuans per se loquendo) non subiacet alicui peii 3-riculo in sorte mutuam, quia sui dictiim est) mutuatarius ternetur mutuanti ad tantundem in eodem genere, quia est de ibitor generis: genus autem perire non potest .l- in ratione.q. verum . is ad .l. falcidia. Sed in Lugdunens cambio Campsorsubiacet periculo in serae data: antequam enim pecuniae reuertatur Genua, ubi primo i camplare ad cambiu datae sunt,& si valde raro, quando' tamen, ut experientii textaturi csis
ringit quod Onipser damnum patiatur in sorte,habita aliquali
27쪽
T arto mutirans pectintis su is abselli e loquendo, potest
debitore qtiouis tepore rcpetere. l. quod dici: mis. deso, Iutioibiis β.Omnes. ' glo. ver. dub. iiistitui. de verbo. obli. Dans aut pecunias suas ad cambium, non potest eas ante ter pus ad solutiones cambioru designatum repetere, quaprop/ter non est cotractus mutui. Dico igitur saluo semper sanio ri iudicio) huiusmodi Lugdunenseruit Bezenzonense i bium non esse contractum mutui,sed esse contractum emptionis Ac venditionis, emptione videlicet se tenente ex parte camapsoris,venditione vero ex parte capientis ad cambiu: pecunia
enim, quae datur a campsereputa Gelauae, se habet ut preciu: quae vero Lugduni aut Bezenetoni i capiente ad cambia cinsignanda est, ut stat sub illa distantia localis, se habet ut res Veis natin Pecunia enim non solum vendi 5 emi potest, ut est pultum aurum vel argctum, eo videlicet modo quo venditur, &per se, Pro auro vel argento fracto: veru etiam vendi ci emi potest, in quantu pecunia, quamuis non per se, sed per ac dens, idest per aliud, videlicet gratia suae materia: puta auri, Vel argenti, ex quo coflata est. quod qde a simili sic astiui potest Quemadmodum enim ex Philosopho primo Pol. costat, ipsela re artificiali, quatenus artificialis is, duobus modis uti posesiimus. Vno quide modo,quo ad eius propriu de principalem Vsum, Q est is, ad quem ipsa res artificialis, ut sic artificialis est, primo 5: principaliter ordinatur. Alio vero modo, quo ad eius comunem& secundarium usum, qui est omnis eius usus alius a primo, ad quem tamen ipsi res artificialis; in quantu ta iis est, comuniter Ac secundario ordinari potest . exempli graitia, ipso calceo uti possumuς dupliciter . videlicet quo ad eius propriu N principale usiim,qui est calciatio, ad quam ut sic
primo ordinatur,ob calciationem enim calceus primo inuen tus est: dc etia quo ad eius comune de secundariu usum, puta emptionem dc venditione, quae tamen emptio de venditio etia petit calceo in quantu calceus est . emitur enim de venditur calceus, non tu pro puro corio aut panno laneo vel serico, Verum etiam 5 inquantum calceus est, licet ' se calceus no ad
28쪽
prla sit ordinatuς: ptimiis enim usu; copeti calceo per sepliciter 5 absolute inquantum calceus est, secundus Vero .cemptio de venditio copetit calceo etiam in quantia calceus est,
sed non simpliciter de absolute, sed per accidens, idest paliud
gratia .s suae materiar, in quantu videlicet calceus est de corio, vel de pano laneo aut serico. Hoc ide re de qualibet alia re an
tificiali dici potest,quint . s. ea uti possumus, y quo ad eius primu dc propriu usum, ad quem videlicet primo di proprie or
dinatur: 5c quo ad emptione de vcditione, ad qua etia ut tax iis rei artificialis, comuniter re secudario ordinatur. Cu autem
dc ipsa pecunia, ut pecunia est, O artificiale sit, ea ut sic in uti possumus dupliciter. Primo quide, quo ad eius usum propriure principalem, qui simpliciter de abolute coperit ei, ut pecu nia est: & hic est, ut ex statuto legis si valor sue precium retii venaliu . Ad hoc enim. ipse pecunia ivt sc ὶ primo Minucia 5: ordinata e,ut habetur primo Poli N:.8 Ethi. 6: ipse ut scin Cee formaliter re absolute est omnino inuendibilis: quia scut ab Cop. i . bello non potest esse alba, sed est id quo aliquid formaliter est Quomoto p album, ita valor sue precium non potest appreciari, sed est id si omiquo alia appreciantur, seu est regula appreciandi. ad hunc nino inuendie
sensum intelligendi sunt Deci-quum dicut pecunia eiIe onas bili nino inuendibilem. Secundo autem modo uti possumus eunia, quo ad esus usum communem 5: secundarium, alium videlicet a primo qui tamen e Spetit ei, etiam Ut pecunia,non
tamen smpliciter Λ absolute, sed per accides, idest per aliud,
videlicet gratia suae materiae, ut videlicet e valor in tali vel tali myteria, puta auro vel argento, ex quo ipsa pecunia conflata est. dc ipsa sui sic sicut β: de calceo dictum est, gratia suc m Vteris emi do vessi ac appreciari potest. Et, ut formaliter argu. tur, dicatur sc , Omnis res artificualis, ut artificialis est, gratia R; formanti suae materiae emi β: vendi potest: sed pecunia, ut pecunia, estres artificialis, ut artificialis est: ergo pecunia, Ut pecunia, ra tia suae materiς emi β: vedi potest. M inor de se c nota, ior patet ex declaratione a simili facta, & etiam inductive dis scurrendo Π sngula artificialia: quare β c. Tres ergo propos sitiones habitae uini de ipsa pecunia, quatiun una est, quod si
simiaxur pecunia ut ex legis statutis, est simpliciter valot siue
29쪽
- i preesum rerum Venalium, est omnino inuendibills. secundat est φ si pure sumatur pro auro vel argento stacto, est v dubilis per se. Tertia, s sumatur, ut pecunia e ex tali vel tali masteria, est vendibilis per accidens, idest per aliud, gratia .s seqa. materiae. Secundo, hoc idem sic asti uitur. Secudu enim Phesii Cap. . to phum primo Pol. per argumentiam a cotrario clare,eliciri potest, ludd supposta ipsius arris campsoriae, honestate finis, , sicut re modr in hac parte stipponimus, licitum sit lucrari, csi mutando pecuniam cit pecunia: quod sane sub eodem pri τ' cipe esse non posset; si ipsi pecunia semper daretur N accipe r retur solum secundum valorem legalem, cu sub eodem pii nocipe valor pecuniarum lepalis idem st: opus est igitur seclidu mentem Philosophi, quod ipsa pecunia ex altera parte rauin .. iacira rei venalis habere possiit, Ac ita si vcdibilis: ex altera ve 3. res, rationem precii. Tertio sic, Philosophus primo Pol. eκα Cap. 6. presse vult, quod quis possit uti pecunia aliter quam ut precio reru venalium, oc ibi dat exemplun .s smili superius postumvis de calceo.quapropter quis potest Uti pecunia Vt re venali,quia .. omnis res corporalis utibilis homini, est aut preciu aut appro ' . ciabile. Quarto sic, omne id quod cri lucro recte dari potest ad locationem potest etia emi de vendi. Hqc propostio e per - se nota, cum omne tale si pecunia aestimabile. sed pecunia estis huiusmodi. haec minor c Abb. in prol. titulo de usuris, ac etia& Diui Thomae . D. Egidii Romani. D Archie. Flo. dcom nium summistaru quare Acc. Illud itam dictum Diui Ambro isti, quod adducitur Dist. r. c. sciit,qu videlicet ex pecunia,2 pccunia non nascitur, intelligendu est in contractu mutui, ut ex ipsus mei diui Ambrosi verbis clare esici potest . in mutui
enim contractu comittuntur usurs , ut habetur rub. de usuris .c consuluit &. ι .q. 3. per totu.Quinto sc,omne id quod poσ1 test aestimari maiori vel minori precio e vendibile, sed ipse porcunia est huiusmodi,ergo &c. maior enim suis terminis patet, , minor vero clare habetur rub. de censibus. c.olim causam, et .c.cum canonicis, facit.l, quonia C.de reru permut . l. permu. . di inrationem. consequens est igitur ut ipsa pecunia,eo modo quot i dictum est,emi de vendi possit,& ita in contractu cambit Lura. dunen. aut Bezenzonen .Potest esse contractus emptionis reia vendis
30쪽
venditionis, emptione videlicet se tenente ex parte campsoris, , venditione vero ex parte capientis ad cambium.
C Quod pecunis ut loco distantes minus valleant quina ut praesentes. Et quoniam, ut sit perius dictum est, ut contractiis emptionis : & venditionis iuste fiat, inter precium dc rem venalem aequa; Iitas seruanda est: ut huiusmodi a qualitas in ipsa numismatum comutatione clarius cognoscatur notandu est, quod s cam. psor Genuae emens pecunias,sbi Lugduni consgnandas,seoluit preciu Genuae,pecuniae illae sue scuti illi de marcha Luguduni consgnandi, ips campsori Genuae existens, per se io,
quendo, minus valent, quam si sibi Genuae assignarctur,quia 3.ratio, per se loquendo, res loco distans, minus valet emptori quam praesens. Hoc enim clarc patet induetiue in omnibus, discuti; rendo per singula. Alia ratio est, quia res subiecta periculis, . laboribus,& expenss, minus valet, q iam ipsa eadem ab hi
ius nodi oneribus libera, sed pecunia loco distans emptori, ad hoc ut ad ipsum transuehatur, p se loquedo, subest periculis, . 'laboribus & exoenss, igitur ipsa pecunia, ut sic, ipsi campsori
minusvalet,quam si ipsa esset prςsens,atin ab huiusmodi one. - .ribus libera. maior est per se nota , similiter etiam de minor. Tertio hoc ide sc astrui potest, In cambiis enim illis realibus 3οῦ . quae alias communiter fieri solebant, quum videlicet quispiam negociandi gratia, volebat ad alium locum se transferre, suas campsori dabat pecunias. ut ipse campsor suis literis pecu. nias illas illo in loco ei consignari faceret, secundum omnes
Dinst. qui de hac re hae tenus scripserunt,ipse campλr sic assis gnari faciens pecunias illas, aliquid lucri inde iuste lucrari po-
terat, quia L. hoc modo illarum pecuniarum causa secum cotrahentis, translatoris vicem gerebat, & in huiusmodi tra
natione,per se loquendo, pericula, labores Ac expcsas subibat. Nec huic rei obstaret, si campsor puta Genuen. haberet frae: Resto fio odirem,aut factorem illo in loco habentem illas pecunias. Ne p tacitam obie etia obstaret, s omnino erat illo in loco tantam pecuniarum ibone summam pro aliis suis negociis expensurus, oc ad locum illum missurus. Haec enim omnia per accidens se habent ad natura