장음표시 사용
12쪽
, Rincipis Apia inica Italorum ratiocinium
imitia, ars Uta nobis appellatur, , ut ango-i riatorum Apologistica, itidem Italorum Iiocinium imitata, discriminetur. Ab Italia nim non ita pridem inventa, s exercita creditur, quamvis non pauci etiam priscis Romanis cognitam, s Uurpatam conten ni,cujus re, argument uo loco in medium producemus. Verumenimverὰ quoniam Principis sologi Iica ex sol istica negotiatorum, rivuliinstar esu onte, deducta est, multa inter se communia habet, istam cubi causas, quibus pulpscriptionem istam aggressisumus, atIulerimu39 breviter in compendium contrahemus, ut eomodius Apologi tam Principis tractare possimuτ, ef quidem bifariam,priore iam pars in Domantis,a tera in Vectigalibus, exactioni δέ extraordinariis occupabi tur, utrique sua erunt documenta. A a
13쪽
uandoquid publicMpecuniara, certa lege colligi, rationesque ad aerarium referri, Reipublicae interesi ; plurimum jam isdea priseu temporibus, ea cura homines exercuit, selisitos habuit inus iam ratiocinium frigeret, quomodopro miriί emem dare , sty incommoda inde nata anteverterepossent, bases enim argumenti in maria edicta, sty Ebri t is excusi, a Francis prodisrum. Adipropter, si
quis forte, aut mmum esse hune bendi modum, aut minorum erraro camHandi sibidine nasum putet, is toto,. quod dicitur, eaesi errat. Ego enim quicquid incommossi hic exulare potest, magis metbossi miis, quam hominis injuctitia oenire arbitror. eoque magis, ut credam, adducor, quod non pauci dignapraemia o fide,noatque opera Dominos non remunerari em- queruntur : ideoque ab Egomum pecunia, quantum animi consentia permitiis sibisuciaunt. Sedenim, quia erisfortasse eui ista responsio non placebis neque seriet saris, supersidendum arbitror, obstoriam silc artem ab in doctriis Nesaurariist, minoribus Abinde ad Oari,promoverique,quos inbi, sinecessitas exiget, fari atrocinaturos arbitror.
14쪽
Bethmae, de Seuth, Pari Franciae, emarchi de Rosv , sacri Cm oris N interioris consilii Senasori,
Regis Cubicularis, Centum cataphractorum equitum, smarum, eBelgicarum machinarum, resupremo ararii Francia praefecto, Gubernatori Regis locum tenenti in Psectavia, Munimentorum munitionumi praefecto,sc.
VANDO Quin EM istos labores meos tuo nomini inscribere decrevi, rationem faeti ante omnia tibi reddendam νputavi. Opulentiorum Mercatorum ratiocinarios, quos ' Cassarios vulgo cis sa appellare selent, non tam facite: quam Principum Quaestores Dominorum pecunias in suacommoda & usus comvertere & collocare posse nemo nestit, quod Mercator sui apologistaeoperaquantum pecuniet in capsa sit nunquam sit nescius: Princeps vero ignoret quantum pecunia: Quaestor suus sub clavi habeat. risi enim quotannis accepti expensique ratio ineatur, eique fiat fatis, nihilo tamen certior est Princeps quanto majus sit illud, quod suus Quantor acceptum retulit, quam id quod expensum tulit , in unum vel plures annos subsequentes, quorum ratio putata nondum est,quae res tota ex fide & ratiocinio Q storis pendet,eoque magis, quia, praeter arcariorum consuetudinem, omnia nomina praestare ac sblvere debet. Unde consequitur inter Principem & Quaestorem secus est inter Arcarios & Metacatores rationem cum nominum solutione nunquam eva ne confici, excepto, cum aut Quaestura decedit, aut avita defuncti haeredibus, qui tunc vel malis, vel corum qui λ- rocesserunt nominibus, consciitie rationi ut plurimum si,
15쪽
tis ficiunt, illaetam communi aliquo axiomate squod bene
utentibus, ut suo loco dicetur, non male cedit) a sic praestari non debere contendunt. Cum ita Principi, neque de pecunia quae penes Quaestorem est, neque de ejus ratione quicquam constet,consequens est si Quaestor interrogatus,pecinniam in parato esse neget, Principem progredi ulterius non posse, etsi fortasse aliud suspicetur, aut etiam percognitum habeat, suam ipsius pecuniam foenore accipere si cogi mussitandum tamen esse, & quia probationis argumenta deficiunt, connivendum. Atque sic sciens, dc prudens res suas retro labi, seque in dies in majores angustias detrudi, &quicquid e magnis dc amplissimis reditibus superesse posset, simili via ac dispensatione disperire videt. Negotiatorcs sitiarum rerum prudentiores magisque cauti sunt. Si enim ista insisterent via nemo illorum magnus &opulentus esset non enim illorum Capsarii minores thesauros quam Principum Quaestores si bi accumu lare possent. sique ejusmodi ratiocinium, in stiis negotiationibus,quas pro illis institores factores vulgo indigitantur nosque deinceps appellabimus) faciunt, inirent, cujusimodi principibus in usu est per suos pecuniarum dispensatores, nunquam crede mihi tam multiplices, tamque copiosas mercaturas facerent, quantas ab illis quotidie fieri videmus. Causa autem, quae me ad apologismorum comparationem adegit, ista fuit. Cum me in Mercatorum apologistica diu exercuissem, deinde in tributorum vectigaliorumque materia, & Antuerpiae, &in Flandriae tractu qui de isen dicitur, tantum experientiae, quantum circumstantiae patiebantur, cssem assecutus, in cogitationem incidi, imo mihi persuasi Principes in tributis, & Vectigalibus suis, Mercatorum Apologisticam secutos, non minus exacte&ad numum usque, quantum numorum Quaestores sui sub clavi teneant scire posscquam Mercatoribus illud a sitis Capsariis innotescit. Neque minorem rerum inter officiarios, sic enim appellantur qui ossicio&munere aliquo funguntur dispentitarum
16쪽
suarum notitiam habere posse, quam Mercatores mercium ab institori bus divenditarum. Atque ista mea opinio primum in stetili contemplatione, sine fructu & usu consumebatur,
imo ne per somnium quidem in mentem veniebat mihi. re, utiliquando cogitationis hujus fiuctus caperetur, tantum aberat ut effecta redderemur, quae mente conceperam, nemo enim unquam datus fuit qui me intelligeret, si hujus mentionem iniecissem. quod pauci in hoc pulvere seste exerceant, ut arbitrabar. Fortuna tamen, scientiae ut plurimum
inimica, Apologisticaeno defuit. Illustrissimus cnim princeps
ac Dominus D. MAURITIvs NAssov Ius auditione edoctus Apologisticam Mercatorum,artem recens invetam, dignam csse quae inter liber .les& ingenuas accenseretur, ejus cupidine accensus ad discendum eam se contulit,interiorem aut cognitionem assecutus, experientia etiam in Dominiorum materia, bcasidua cum in suis, tum etiam variis Rerum pinhlicarum gubernationibus exercitatione cdoctus, rem a me
diu cogitatam & pressam non adeo difficilem esse penitissime cognovit, ut incitamento adjument cad Principis Apologisticam perficiendum nihil indiguerit, statim enim e vcsti gio in suis ipsius Dominiis, ii bi mera illi potestas esset, neminique obnoxia, exercere coepit, & cum voluptate foeticem eventum vidit. Isto fundamento praeter spem meam jacto, operae pretium facturus mihi videbar, si deinceps coeptum opus, S quidem tribus de causis pro viribus urgerem, primum ut aerarii Tribunos, Quaestores, & quisquis est alius, qui artis hujus exercitationem Principi bus indignam vociferantur erroris&falsitatis arguerem. Quanti enim Reges non privatim modo, sed etiam formulis, praescriptionibus, edictis publicatis in hac cla raucri ni ignorare videntu r. Tum, ut Mercatorum rationarii, si ad Dominiorum tributorumvaapologi sinum, quantumvis ignari, conferre se velint, hoc
exemplari & duce uti possciat. Denique ut publicata & publici juris facta augeri, locupletari&inusium aulasque Principum introduci possct, ut ita difficultatem dcclinemus, &
17쪽
antevertamus. quae jam olim. quantum nobis in praeterin temporis memoriam regressis liquere potest, homines mulatum fatigavit & exercuit. Huic fini istum apologismi tradi,
tum, tanquam ILLUSTRISSIMI mei PRINCI pis palaestram ac gymnasium inter Mathematicas illius artes inte serui: tibi vero inscripsi quia fama Quaesturae prudenter in Galliarum regno administratae loge lateque diλta vagatur, quam velut supremus Ephorus sui alios amplissimos honores quos plurimos habis silentio praeteream) quantumvis collapsam brevi tempore admirabiliter in integrum restitubili. quae res me in spem minime obscuram erigit, si quid ei,cubratum adserimus, quod materiaeisti adjumento esse pintest, nullo modo tibi displicere posse. . Et quamvis suspicio mihi suboriretur te gravioribus curis impeditum hisce vacare no posse, imo ne inscriptionem quidem legere, & intueri: iaciendum tamen tuoque nomini imscribendum putavi, quia nulla ratio, viaque, qua amlogist,
cam doctrinam commodius promoverem, in mentem V niebat. Vtut est, etsi nullum successum res sertiatur, non tamen cassus&sine fructu labor meus erit, quia experimentum, ut dixi, quod meo Principi minime displicet, jam ante captum est, etiam ab aliis conatus meos probatum iti spes est. Vale. Hagat Comitis. August. mense, anni I 6or.
18쪽
miam ac rationem is entam esse fama audi
runt, non paucisent, qui iliam ita caviliantur. quicunque nraeteratos errores , abusius in dominiorum tributorumque ratiociniis exitiere solitos, no vorum Apologi Iarum ope wauxilio ita corrigi posse contendunt, ut fraudaea, injuriae, . aiaque A stare qua nu quam non inter hominesgressantur, deinceps nurusiant,fMira sint, multumquesectantur, propterea non ita diu est, quando ad meterem modum relabentur, novam soluinica Milonte concidere idebunt. 4msic coligamur, ra tione non carere , a sque imbeciens nilumento aedificium Me ex irinum arbitratos, ab hujus Ebri lectione deterrereposse iidentur. a propter amre quam ad ipsam rem accingor opinionis hujus errorem osendere, argumentselsitatem refutaressalai, ιν quidem apud idus qui Italici solui
non s2nt mini, ad imperitos quid attinet y minus enim in Egigunt. Cum doctis itaque sis ago. ' magnarium aliquem , ob oculos nobis ponamus cui a piares areari is capsarii Asyensatores operass. locarim: ipsi autem neq; --, diarium, nequeacceptiexpensiquesit codex , arcariorum autem 'gulis earcae commentariuν, puris amplis- marginitas,ubia Nersaria quaeiam ex adverso cujesque nominis, suoquaeque loco adsicribantur, quae arcarios α-- monesectant quidnam ostiis rationumsubdumone, adserre possem, num m. tamen sigillatim adscriberem, quid a quoque debitore accepissent, o quan- . tum restaret, operas m enim nimisque intricatum opus esset singula referre, nescirent quidem, quae merces apud intatores restare deberem, supra illas quarum ratis relata esset. Si haec, inquam , omnia Magnarius arcariorum, in itorum μου committeret, curaeque relinqueret,quis ejus res non tam iam non pubisitum, sed ad incitas redactum iri, ut foro tandem cedere e gatur, i lias ibisy .absurda huic rationi in Magnario, quam simillima sunt Principum rerumque publicarum ratiocinia,quae huc usque.usurpata fuerunt in Dominiis, rurii praefecturis,tributis,vestigalibus,aliisque publicis oneribus putandi Rationarios maestorum, Tribunorumque aerarii codices intellio, quoi ilis Rationes appellant se quibus nulla ad Principem notitia pervenit,quid q*isq;
publicanorum, redemptorum, coactorum aliorumque mancipum condux ritu Diuitigod by Corale
19쪽
cipis nomine-accepit,Wexpressit inque alios dispensavit, ut ex ejusmoditamininratione fremus dissoluto eincuriose Mercatori simillimus erip Lundissit. Proptere quia Italorum Apologaesta tam Principiquam Memeatori omne avidem, injusitiamque detegit, absurdum in inconsepuxus disere, magu uiuia admim rationem, quam Mercatoris negotiationem in fide, integritate, in junitia rationariorum consistere, ii que defesta solo Hicam perire γ' concidere. Quemadmotam enim apud Mercatoresnopterea in usi esὸ non desiit: ita neque apud Principes, resque publieas , ubi u ejus cirreperjecta uerit, in usu esse, desinere non potest. Insuper osshoc additor. Siqias Magnaris autor in sisasor esse mellit ne lologi uteretur, quod illius integritate defecta, cum e mul etiam lologistica Erificiat, nonne rei inexperium, λδ res onsione indignum existimaretis: utpote qui de resipiane incognita merbasaceret. Non dismile frum-dicium fore arbitror, si quu hoc argumento usus apud Principes Reique publieas Apologisticam ea illaretur.
20쪽
VM aliquando matutina hora ad ILL vs TR IssIMvM PRINCIPEM me contulissem, verba, quibus me primo congressu compellavit, ejusmodi fuerunt. Obscuram, &verbis inutiliter reduntinim rationem pridie sibi redditam fuisse. Verum ne dum haec refero inquam & inquit saepius interponantur, nos ipsos, quemul modum sermo h bitus fuit, quasi loquentes induxi brevitatisq; eausia ILL vs TR Issi MuM PRINCI pEM MAvRITI v M literis I .P.M. me Streinum vero S T. tanquam symbolis notatum volo.
I. P.M. Hesterna die, ut antehac alias, Rationes ad me relatae fuerunt, in quibus obscurum putandi modum deprehendi. Verumenimvero quia mos iste apud omnes invaluit suas habere causas non sum nescius. De illo conferre tecum constitui. ST. Ast istae rationes ad mercator umne, an vero Quaestorum aerarii in; Pis sectoru morem erant putatae I. P. M. Dibarne illis putandi ratio est S T. Mixime. sunt enim quam dissimillimae. Mercator de accepto& expense,& rationibus breviariis agit, fingit Piper Zingiber,seriem captam debitores,di creditores: n6 aliter quam si homines estent,quae ab aerarii Tribunis& Quaestoribus praetereuntur, di negliguntur. I. P. M. Sed utra praestae alteri. ST. Sua cuique placet, cui assuevit. I. P. M. Nihilominus tamen altera alteram antecedere judicari potest, utras praefers S T. Mereatoris. 1. P. M. Cur. S T. Mercator nunquam nescit, quantum pecuniae arcarius habeat in arca,aut habere debeat: quod Princeps aQupstore nunquam edoc tu qui domini sui numos longe alia ratione locat&dispensat. Deinde solertem quandam rerum merciumque suarum, quas institoribus committit ratio. nem habet, quae Principem, omnia negotia Quaestorum fidei, & Curae permittentem logissime fugit. Deniq; Mercatori rationes clarae&explicatae quasi ob oculos perpetuo versantur, non tantum quae imma a debitoribus credito ribusque,verum etiam mercium ab institoribus sibi reliqua sit quid lucri quid damni in singulis generibus fecerit, quae omnia compendiose & solerter cognoscit: quod in dissiciliori nNotio Principis maestor, putandi ratione sibi, usurpata,nullo modo imitari & effcere potest. I. P.M. Cum tanto praestatior sit Apologistica Mercatoiu, quid causae adferas, cur Quaestores&Rationum praefecti in Dominiorum &aerarii ratiocinio illius via non insistunt& ingrediuntur. ST. inter praecipuas causas has este puto. quod dissicilis inventust qui in utroque putandi genere exercitatus sit & excellat, in eo enim nosmet
ut plurimum exercere solemus cui a teneris adsuevimus. ideoque quantum
discriminis in putando lila sit,non admodum notum est in vulgiis.Tum si quis sorte Apologisties Mercatorum peritus ad Dominiorum Rus sturam se transisierat, ab illo non facile ratiocinii mutationem exspectes,quia suo quaestui se lasse ossicere&obesse noluerit. I. P.M. Nihil Apologisticae in lucem prodiit ST. Et quidem avariis autoribus. Est enim ars, etsi barbaro seculo in