장음표시 사용
1쪽
C Angustini Nisi Medicis philosophi Suessani cordium inerte P Maec Aristotelis ad Amoetuum notuum allimorum Principem
tum quealniodum vestium decore atq3 magnificem cs eris bominibus, quibus pr est,antecellere dri,ita quoq3 triadi facultate iplos e perarequippe cum vestiu nitore quo sub forma,dicendi vero pentia,quo homo est,antecellat accedit, ut qui vix bol spatii habeat vestibus eos superet qui plurimu et baesit, et cucris patet habere. Pr Nerea qui homine definietarum,std homine esse dixerui, nisi animal ronale,ratiocinari aut quid nisi fim prudentia in agendis DucurrereAlio sit,ut orator tanto homines non oratore epiperet quato animal ronale non idnale.Qture quid aliud eritis princeps dicendi facultate imperilus,guberna uerit,ssi ut mutum animai,ales irrationale rinitus botes regat. ixi obrem non abrone tantus vir rbetorica munus rege dignu pii alni,quiinpe cum absurdu potissimum videas eum,qui rerum gesta*gloria antecellat,quibusna diu millimus videri, et
ares,et citiimocii certe arcQqus no tinnulacra, ruet que inexpugnabilis quide sit et in primis secura opinam G. ussivi vero inter principes quis na esset tanto munere dignus,quisue bene meritis de re tanta,et oe, nemi/nem inuencrisAd te Antoni cquusime confugiarbitranst ali et tanto labore te dignu alta ,Nam a teneris annis noui te omni virtutum genere clarissum. Mouet etiam me gratitudo,nam eo tepore,quo Aristotelis crbetorica nullibi fere reperiebat,niper milia omnium literat op virop ipsam disquirendo,tande venatus es, eamq* dilari animo ut decebat vim liberale,ac magnificu ad me illico misisti quis igitur tanti muneris ingram esse d3,nili rusticus atque agrestiscognoscis insiper munns,q5 dedicatoribus non tam voluptatis asscit, quid enim aliud est dedicare rudibus elucubrationes literariasim asinis offerre lyras,ut pullem Aed de his hactenus,veniamus ad expositione, ubi nolo eos ignorare, qui expositione nostra3 hanc legem nidi mille onus huiusmodi erponendi di scillimum,primo qr verba Aristotelis innenimus in omnibus sere codicibus,quos vidimus,munlata,alq3 corrupta, de nisi quasda3 correctiones ad nos misistet alunus noster Galeatius Amrim nus ciuis Suessisus, vir bonis literis tum v is,m3 latinis disertus, ac egregius, fuisset profecto nobis impossibile exponere verba Aristotelis. inste,qr nullum expositorem ex grscis legrmus.qui mi isti nobis iumento.et certe dissicile est sine talibus bene interprctarc Egidius aure expotuit ante nos, verum licet aliquid M. menti attulemn in infinitis locis ypter errores map translationum erraui: Immo mouit nos ad eius cdmisserationcm, qui cum eniterer facere parum, aut nimit fecit. bona vero, si qua dixit. ion pretermisimus,lmmo gratias agimus non recte vero expolitop,veniam habemus, atm excusamus. Inscriptio ius artis me orius, que est ad tesodectem, falsa est, cum in tertio huius, ut diximus in ludicris it et theodecticaeverius autem asAlexandrem Regem Macedonem puto inscribendum esse. De genere artis rhetorice,De utilitate, in materia, et de csaeris,qus fieri solem in Gordes librorum,non est nobis adpr sens disserendu3,nam hic omnia, et alia coplura Aristoteles procedendo pertractabit. C cicru I ad te redeo princeps equit me,et rogo,ut labores hoste eo animo accipia quo ego bic do,NQ si grato animo accipias Taratus sum asserta maiora. Vale.
2쪽
Trine Librum Aristoasi tres disse ι particulares libros,ut in proloso rhetorics ad Theodecte ipseι mel metrunit Aliop primus est de seneribus laedi circa que verni ess i die, torica deliberati .v3mmonstratilio, et forcsi Sis cst de modo quo rhetorretur enthmemate et Cespiciccteris p rhetorius istrui mentis.Tertius est de olone ipsa phcienda, deque suis artibus, et oibus ad Oionem neces latas. Ddimus noliber ad buc dili ecas inrcmni3, et narrationem, virratio uid tibi. tS3ia de ipsa methodo,itiit aute ari stoteli necessariu3 procnitu mittere comune his rei libus,mo ut seruam iura rhetorici qui ante πρ par rationem prosmiu costituit, inde ut phabeas dimisolum eccum,qus Pennctaturus cst,imetio. UemAut eiusmodi propniu facile intelligas annota noe dicim Procriuii ipsim dilaria accipi aut ad se aut ad auditoὸ res, pro vi ad se relatu nibit aliud est.msi breuis narratio cium eorum nus dicendastini. Tla ut Arithmetir huius putat in per Ptes explicate cuncta dicans,ominatim pmo sunt pmittenda potissimuI coem ea,qus dicenda sunt,dissicilia sim,quappper se perspicua provmio no tam LSin te pro nitu ad auditores referat: laudemiant vim rationem dortatione, aut Ocborta,
se,scfo laudat rhetoricam declaransrhetoricq utilitaι
iramus. tio ad mam caria dialecticsicuius cam assinat,et dicit tAmbς enlde talibusqbnaei si uri,quc cditer otumJ subaudi scia/rum est cognoscere,et nullius scis determinais, saguntini amri de cotrariis De eisde de simili , de magnoi et paruo et ccteris id genus,egbus loca argum eiadi ac/tipuitur hec mi dialecticapet rhetorica contemplant et nulla particularis icta iam scis determinat si h cco ι siderit.no nisi contracta ad subiecta reni genera quascd sideram. aeptant vlphvsiciis quaterras ad motus, et ad res riales arctantur,metaprilicus ad res diuinas, matbematicus ad res enatas,et ad minio Retcptri facultates ad cstcras res,nius coteplantur.Abiram qna/lis nam est restorica Am est dialectic vicariae et de qui
ad Hima attinet, dialecticadhic no accipitur pro logi calogica3 enim cicero in pnio sit op topicop sic ven/nitu, sit diliges ro disserendi mus duas allerit cili: Ples,alteram in medi. altera I iudicadiata pars,q iue niendi est,dialectica dicis,et topica..clius autem vir Muissimus in tres partes logicam Pliast, qm ess violosic aut definit,aut dii ἰidit aut colligituraxo parsqcolligendi est.vit ex veris ac necellatus colligit,et hcc Demostratula est,aut ex stabilib et ric dialectica si in topia estinus ex aptissime falss,et ric ostii somi. st ita liue cauillato clus ro docet Dialactica te log las parte . philopoms,o optimiis Tristimer iniqcam Atic diligens disseredi ro est pistinxit, et, alia sit,umuenit,etis a disputadi,sine loquendi r e dialecti. ci,a locoru3 assignatione topica dicit:et hac pae 3 Erilia absolint in. s.lidiis topicori .alia est,quc inueni edo atq; resoluendo ric analytica appestat, ssi resoluit,et inuetiit per vlas syllogismop rationes, iistica dicit .Ein te per nec rearia, ra ac 2 se,poite riotistica est nucupata:Ps ro docit iniictionem dialoclicam ed altera ab inuetione analytica,qppe cum dia lectica inirentio exrbabilibus aretica ex necissa saut simplr,diu ex suppone constetis ophisticam auae partem logiis non efficit,scd ut dicit diucta in topi cc ut obliquii recto,babituiq3 priuatio,ita ut unus li/her sit ex utrisq3 pti Asibus ri Aristhic per dialecutam cui vicarii ee metoricam ait,intellexisse topicaI. nam et rhetorica et topica de Dusda3 coibiis sim ex q/hus loca argumetandi cδstant. Quid no intelligat ciis
lectice siiugalia ratione in minor: stialis e 3 moex parte materis i materis ambam bis quistides sunt,quc firmitera bari non putareo ex parte proba/tioni imkam nec tretor,nec dialecticus firma atio neminirminum ex pane sinis palppe cunec imior, nec dialecticus sciam generat ed rhetor postratione , Dialecticias opinione.υ inor aule ex parie x non nam rhetor exemplo et enitrinem te dialecticus syllo/gistrio et inductione viis,modo mihi ema sui Ius di/mimitus est emptim no manca inductio.Et ex par.
te sinis, opinio Aiis dialectus finis est,maior atq*firmior est persuasone, qu est finis rhetoricς. ciemut ex parte ustionum Mili rbetor hypotheses, hoc estu. stiones circustantionatas,dialecticus meis hoc est q/stion idefinitas,atq; vles disserit.Et particulare nitnusvri est.Qture t betorica dialecticς assecutiua est, qthcst illa paulo minor cin una r5ne sit squalis, aliaxo rd ne sit minor Elfarabius aut E in paraphraxe diuius libri per antistrom coumientem exposuit, latoclica eni et rbetorica in stbusdam ueniuet coibus xx stabus argumentandi loca habrer ram cui Boeanqnifieisdem locisArubus dialccticus utitur,et rhetor is uti denir,nec de locis naxunisq3 vlla prorsus differentia stropha hoc est cduertiti ir,inter animui interptationi sellius assentire videi libro 'ubi ammopb ra cap.io. reciproca erponit .velim quado argumetum a possvis referri contra c5uemq3 in rem pdia quo Dianam est. tvvum pariter valet ut de argumento si rigori et
Galli discipuli ex plu3 afferi Niogenes in sua idciauca argumenis illud Tisis coracia dis ru
3쪽
munis est. Quare cumetorica ab ipsa dialectica desit. De ortu arm origine incit rhetoricamoibus ib'ali4 dridem linoem ea ncquaui conerti videt Al d,m mibi vides non modo inesse,aut ipcllete natura pia rone et regula I. m Mane absurde, si non quo ad x e saltet equo admor: aut imitatione maio*:quos nouimus in incedo fuisse Muvinsignificationem,antistropha. Lsubali ,erponueni peritos: et dici Quaestet omnes mo quoda participat xi vcvt Doelitra mill in Φ' differetus topicis dialecti, ambabusta dialectica,et metolica, dixitimodo duo. di
nutorica videt subaltem dialectic ,qppe cum subal, timida dici omnes mi usque ad aliquidiboc est alia
teras facultates uni, ut posteriop libro ait Aristoque modot drere, treddereronem conant, Jos taleas eisdem sunt, altera subaltera cotcnta,ut geometria et cinyria sunt tet ffendere et accusare, Iqus metous pati pervccnua,et arithmetica et musica,tales elle videntur tres m In dialectica em disputatione opponens urit, rhetorica et dialectita,nam l3 de citae positionibus ac respodens rone3 reddit, in rhetorico no certamine coris principqs et locis utriq3 sint,tame hs disserena ram iudice orator accusat,aauersarius defendit,quare in P dialecticus Thesim tini spectet,qus est sine cir. in euismodi actiones oes boles quod a mo amngat, iucustantiis qssi',vel positio: qtisci ab oratoribus inde, remerotica atque dialectica oes quoda modo participatinita appellat rinstantis aeo sunt,ut quis quidlinis mus et in dixis et botes omnes utraq3 participare: subquado quo moti ilbus amminiculis.Rhetorica aures inibisAuo mo illis pncipem,et dicititUerii multoruloe hypothesibus. i. qθnibus, vel position 'circustam dolumi alij quem fortuito ric agut1.Lunpellente natu non alia esis etia a gricis aliquido a blema dicit u ra:veluti multi MIes Groti ab syotatione liberamur nostris aeo qstio storastica sue indefinita .etia dicitur a temere impellere natura. t Alii exercitanonet et ri qui nostris interdiupositu3,ut vini sit,alial appetedu; e tab habituJIficiscitur hoc est imitatioe maionMuos utrum sit mandum.Drpolbe sis aute a nostris nonusii remores vivo5 esse opinamur,ut hodie plerique tacicausa non j qmo circinantionata nucupar,ri in is sine arte cicerone imitado rhetores magni asciana ciceronis uritur si interfecerit patres roscissa credunttoc pacto cubaredi pulsant sine arte ab exeraqth p theses sub thesib sunt,uelim particulare sub citatione,qus ysiciscit abbabitu,ques imitatione mavthbac ratione videt metorica dialectius subalteo, iovim amsi crunt recte ergo inat,talij exercitationetuerunt i mr rhetorica,et dialectica subalterni ila de eis, tabbabituJysiciscitunque imitatione maiorum nacti dem ustionibus,ta bationibus, sed mo diuerso, coem sumper quίp3 bolas multos usos esse. 3 dialectica, metor particulariter. dialecticus vliter. m3 xo the, tuni rhetorica, cui dixit alios te re, natura. v3.ipsator Thetim etia spectet,postea disputabit,et qdi subal impcllere alios imitatione,ut quia viderunt maiores terna est ei assecla,cui subdit: non ab iane in veter et vir I usas esseneni im loqui δεRI syllogisare,ut trisunonibus emtiua dicit,dialectic .marcusvo ipsemet Aristansit in peroratione elencop,Arist.solus Tullius libro de placio oratore aliter huc locum inter redunt ad artem,cu priores sine arte syllogasabatim pretam,ait eni3 ee igimr Placie eloquetis puto,no eas aeo dicere non Aristo.redunt ad arter sed melius misim facultate habere,qus sit eiusa rie tuse,latent di cs m de arie dicendi scripsit.
4쪽
ercitatione contingum. t patet quoninmerit et ipsalutraq3 Lincere temere,et di re exercitatione tin regimiam redis. letu b c utraq3 sit in regulam rediSi, pro ιbat,et dicies itim propter qiualdcc utraque t adipiscintur,tam qui exercitatione in qui talia,causam inspicere commSil. JAssignat enim caudam cur uterque bene docai,facile polliamus,nam dicere polsumus vos quide icere Mi quia temere Picum, illos etiam, quia exer/cuatione bene dictim, tale autem iboc est,et huiusmo/ei causam reddere, omnes utiq3 confitebuntur ce otificium artis.l Sic igitur breuibus patet dicibilia ad scientificam regulam redigi posse. vim cum bifaria3 bomines Dicam,ali; incosulto,elit erercitatio, Mq3 uni tauo ,et utriique contingit recte tueri, cum utriusq3 causa ut recte fiat,inspici possit, quod est ossicium artis iure dicibilia ad regula 3 redigi poterunt.quo fit,vι incibilib' ipsis baberi polliit certa ratio. Simili ratio ne et syllogi sabilia redigi pollunt in regulam, cum eniali; temere,alii imitatione bene syllogiset,et ulnim virecte fiat,contingit, et butus causa reddi potest ex eo stasti η ten reialq imitatione prscepta syllogis idi seruat.
allignant autem huius rei causam,ossiciu artis est,tgit ruressa re ipsum in certam rationem redigi potest.
Cur sterea natura factum est ipsum stilogis are, obι sematibe aeo,* hoc recte liud male fiat. acta est ars. EQuare utruq 3 negotiu3 ad ratione3 reduci potest, Mi oes: qui a Xo ortum rNior icc videtur mi aradere Gipsa
natura hominum: quoniam imitano ex natura ornibabuit,at s Moab imitatione,et exercitationen deo de mens r lorics origi 3 ab ipso deo elle probat primo il idem verequonia; omne bonu adeo est,metorica bo inum quid est,igitur rhetorica adeo caedeinde fabulor D quoniam ut inquit in factura mundi oes coope
i rati fuerunt unusquis nonnihil addens ad eius orna tum: ut pallas oleam,et telam onysius vitem circa - fruges, Apollo medendi facultatem usi ca3,et diuina tioncm, Mulcanus ferrariam artem: mars militiam mercii ristis minibus rhetoricam,aim incendi me addidit.Si igimrex mariario fluxit rhetorica: patet. ex Dco,et in deo esse rhetoricam .idem probat Ilemniatus minerin fabula nam post diluum minerua prima rbetorica visera x his argumentatur ad heroas cut inquit Domeriis ut ad Ticstorci menelauoly. xemtatque Acbillem, inde mimile ad homines lassi primum in dus,et a dus ad beroasgonsonum ratior est,ut demum ad homines processeritiSed cui regio/ni primuUDermogenes ait dracusis Sicilis urbi primum captam exerceri rhetoricam ob ffelonis. in Geronis oppilionem.3llic enim csperant primitin pro mi aAlic principia dictitur,et de syracusanis corax pri. m tbctoricam docuivcuius auditor fuit Tisias. Ab his tabenas denuauit per forgiam Leontinum illuc missum Hauntia peteret in bello leomino ubi primoratores fuerunt Antiphon 'Raminus,Tysias cephaalhyocrates,3sstis, Andocides, rumos benes, Eschisi. Us,1 rguta Dyperides, atq3t iliarchus, cicero itis pro io vereris rhetori ,et primo de oratore metοι riri inuentum urbiam conditoribus, atq3 legum latoribus tribuiticui Quintilianus libro tertio aduer ali sanitiquis adhuc vage,et sine urbibus 'ac legibus ad l Tunt gentes,intra quas nonnuulli sum, qui et legatio. nibus funguntun et accusam aliqua, et Defendunt, et Denim alium melius alio dicere arbitrantur. Ad cinae urbes bomines edat, et abjaliis peritius, M
re in semper Trit dicito homini cosm,uire Quin, tiliatuis rbetorus inuentu triduli naturi, ariis aeo ob/struationi. Nam Glura milium,obseruallo autem arat feci ianitium quidem natura,quoniam sermonem ob ipsa rerum natura senui procinus acccperum. Er/tem pis obseruaurina; mures sunt vi facultate me/dendi, cu3 vici malia saltabria,ursalubria alia,eyemrum oblematione artem medendi effecerit vita quomta in dicendo alia utilia alia inutilia elle cognoucrint, striem dicendi constituerum,quani positioncm, ut mibi vi Ium est,ruistoteles hic olfecit. Et iodorus aeoo si Dctoucc inuentorem alserit fuisse mercurium. Eri istoteles autem teste Memo libro S primum Empti doctem oratoris inuemorem fuit te ai et Quintilianus idem fere lentiens in tertio sic scribis, 3 primus post eo quos poets tradiderunt, nouille aliqua circardo toricen Empedocles dicitur.Ucruin Aristoteles libro elemborum in peroratione libri alserit Tisiam post priores meloricam auxillie, Thrasymacbiim xo post Tisiam,post Thrasymacbum Theodorum. Ad de amodo,quo tbetorica ipsa inlianta est,non est a Quin/ι inliano explicarum pinerea ruamus accusa et Defendere elle nobis naturalia, nec alia ratione nobis initi 'ta,nisi naturas a bomines, et rationales sumus co are pis quo accusamus, ac Defendimus,lnest nobis aut temere, se est sine arre,et usae aut Gercitationessiiue unitatione,quo furi dicibilia nobis insim Partim nani. Partim usu, quia vir I modo viollunt ut Arist. inquii ee bona,aut mala,vlilia atri mutilia ad persu, dendum,obseruatione apprchensa sunt et utillatinua ulla ad persuadendum. Quare melotic urili parum natura, partim usus fcc li, a Icm aurem,obseruati trari.vulia,et inutilia ad dicendum appRhenia sum voluti vi Quintilianus,et celsus Di Grum, salubri et inae
salubria naturalia sunt uri pis suu salubria qusae in lsalubria,oblematione apprehcnsum cit, quare ut in m artis mededi natura lacu,artem ipsam obseruatior per qua utilia et inutilia apprenaurar, sic ipsa dicibulimus ariis merori cs milia sunt antra effecit, ariem p o dicendi obseruano,quatenus obicruatione aprae isum est quc dicibilia fuit utilia, qtacue inutilia, eadem via atq3 ordine dialectio inueta est Ia qusrere,et redadaeronem naturalia sunt rec nobis iniunt, sin aιra,vista homines. Pisputare aure Milo qu rumu,vel rationem reddimus,sum parum temere sine usu,tatite,parum usi, hinc disputabilia suem alia milia. lia inutilia ad disputatam m3 vsu Partim temere, qre primordia dialectici natura lacu. Obseritatio,aute alta obseruatio. na natura fecit voco, ara aut ex nes,et sylsos miles ex talibus xpositionibus costituto er obseruatione erum apphcntum est,quc 1 postvonti3 mimo utilis e. Os inutilis. p3 igitur primotitia aruum natura fascia eslenncmaeo, obseruatione: Ne et Niorlcs inuetione. L Uerum a duersione dignunos oratores discere,qui causas agunt. rectores o qui rhetoricam Ffitentar. eclamatorcs emyAur siue alios docendi. siue se exercendi gratia fictam causas orant: ut in veris postea causis possint dicere. Rbelo Mus autem P rbe/tore aliquato,et interdum pro oratore accipitur.Tpnd
modo pro orator ut causas Nane dicit, modo Periqui docet anem Rhetoricampterea aut re Euctorinio declaris oratoribus constat nonnuo Romίμω
5쪽
et riciamurosemniinatio sed ne Glamma indignano
bium ess exerceri et cum paulatim de la ipsa vii lis,et honesta appuissetίR fuit reuocata,et l3ptiviro Isucrentur ipsani, tonitis ni tis tamen genti. lis noster. inter ceteros doctillime eam Missus est,ci ius scholas,ut Suetonius meminit in lituo de claris gramaticis,cicero in vacabat a plitra,visitabat.
μ' CQui igittar artes orationsi nunc stria periit,iazia vi paruam ipsius particulam effecerunt psuasiones eni3 diitaxat artificiosum sunt,cstera autem additiones. ll i aute de eratbynicinaribus quidem nibit dicunt. qti quide 3 cor pus persuasionis est de eis Do, quς prster 3 sunt. plurima pertractant. Cominio eniet comiseratio et ira,csterim affectus no ad ac rem sed ad iudicem sunt.
eo oes C cum diuisset de artis inuenoe,nue qus porcs de pa aecin.: tetigerunt, resumit ut ostenderet cop in tussic tia ubitematio ι ptimo annotatione dignit Anit hic in nrem,intellige te bypotrusim, hoc est ustioncm siue causam,vel xpositum: ut stato inqui sinis de furto,su ne torqvcndusemceni scii res,et hypothesisAuget caiisa,et ultio de finita sine circusta mibnata elii nucupatur. tiare per
intelligit,ea aut,quc ludices aut aliditores neci ut alia
sunt ad retrualia avtcm pter rem id rem quide sunt,ea omnia,quibus ustio probat utenthmema,et excin un. κbi cu inqtiisitiis plato de limo tres x sexto,ua noctis tempore cu3 scalis,et chordis depbensus est.ergo torqvcndtis. Amplius alias plato furatus est merum .iginar torque dux c itaq3 iudicem nectutad rem. Rer rem Do Iant aut orationes patetics usib ccima loqucdi dicere possumus emcacia quales sunt orones moralc, rationes affectς, orationes etia acco modati, e quibus et libro dicemus, aut sunt signa, ii non in verbis consistunt sed in ipsis personis demon. stratur, quibns multa exempla tradit Quintiliamisi ετ libro es,vcluti sunt aulboritas gratia,et dignitas dicentis,pecunia aspectus iniserabilis,cicatrices,t id genus, ortam vis persuasiua non in verbis est,sed in signis. ptiores iram qui de rhetolica scripserunt, de his,qiis pia rem sunt,valde elaborarunt de embum manb',et exemplis,et de proposivombus,et elemens boni 3,et degeneribus dicendi qu ad rem sunt Bil fere diremti Quare paruam rhetorici partem tetigerunt,nam pter ι
mutentes enthymemata, I lxempla Urationis corpus. alid neruum inerierunt,et pertractantes,quc prciarcysunt,non ad 4stionem .sed ad iudicem respereriit. Romani Pis oratores multa de elocutione tradunt, utcbccro.et Quintillanus .qtii banc putant dissicillima ora ilionis pari .maenim Antonuis aiebat se multos vidisse distrios,et uctem plo,nem in Cicero qn 3 inuennona,et Dis sinone prudentis bominis putat, eloquetiam oratoris nostra psertim state hac tamm in usu cernimus,cum cstera lay exoleverint Socrates et in apologia elocutionem non multin magnifecit, icit in is oratori satis elle τι vera dicat iudici aute aut auι
dictibus iusta ne an iniusta sint.cognoscit. In Gorgia etiam elocutioneiqus et ommeta babet. vult similem esse cibis medicop.qui ut dulces videatur ornari cosueueriam.Unde explodit ab oratione hsc omnia no actus ut studium oratoris su solum oga nerim,qus est sapersuasio. Pilt.igitur dicit. LQui isitur artes o
tionum num. n. Gerulitatas composuerim hoc est et nostris temporibus docent dicere,atq3 orationem conficere, i parui ipsius i. sr torus particula effecti ut:IMqI docuerunt, indexbat hoc,et dicit, fer fides enim tarat artificiosii Ruidistin Jut sunt enth νιmemata,et exempla ,et horuni loca,etypositiones, cpera autem additiones, lut qus pler rem sum. inde ponit quo modo veteres Nermiserui id quod artificiosum est,et totum orationis corpus,et ictigerunt, ea:qui Pter rem sunt, et dictu Di autem De enthymematib' nihil dicunt quod quide corpus, let neruus persuasionis est, set sic nermiserunt id,in otio ponisma oratiotis consistit,corpusncce est σοῦμα Trapesumitis expositiLi. neruus,no imperite: animadiaertes magis ad serasum G ad verbi . iam orationes patcnc , signa, Hrboru3 ornatus, siue elocutio,et cscra id genus sitim carni similia embymemata,exempla,.ppositi des, et loca, in quibus omnis vis cosistit, sunt similia n. ruo. Quos autem particulam paruam attinxerint,subdit.im eis Xo: qus Pter rem sunt, plurima pertractrat, let assignat causam, et dicit i comotio enim etcdmiseratio,et ira eteriq3 affectust de quibus agunt, non ad remiboc est ad.ppositum, sed ad iudice3 sunt . TQuo plo ad verba attinct,ico motio que grcce est piae E Oxil est lanne tentatio criminatio eductio,calunia. indignanotati
lacuis grcce ora η, verum non una ratione ab omni Mexponinir,nam Quintilianus lib' affectus exponit, cicero 3 lib' cstionum inculanarum perturbationes stiterinar et morbos. Σoctitis noster ubiq3 passi es, it,nos vo indit se reter, et affectus,et affectioncs,et morbos,et perturbationes,et passiones dicimus.
Conare si circa omnia indicia esset sicut in
quibusdam ciuitatibus etia3 nunc est, et ma
xime in qs.qus Mnc legibus gubcrnant: ni hil utim haberent q6 Sicerent. S mnes enibi quidem putant oportae sic leges mini
gare bl autem et utunt et xbibent pter rem dicere sicut etiam in artopago.
Ccum declarasset antiquors insufficienti I,ex eo, iatetigerum solum artem comouendi indicem, sest minima pars rhetoricε,at nunc parum concludit,partimsio loco declarat eortae inlassici etia,ex eo:ga no est omnibus ciuitatibus cocellium pia rem dicerea dicit. lorare si circa omnia iudiciadolum ciuitatum ieet,sbcut in quibusdam ciuitatibus ena3 nunc est,et maxime
inqsJciuitatibus qus bene legibus gubernamrribilutiq3bilantqb dicerem Jest ergo stet a ratide c dice. di pars ins cies,*h n5 apud omnes est pnulla. Ex ponit autE qd apud oes ciuitates sit ordinatu de his et dicit. tota eni bi udem putat oportere sic legesymnigare,dri subaudi nihil pter reue dicat, hi aute et Hurtitur,et probibent prster rem dicere Acut mala inretinari opagol. Γ uo M ad verba attinet, reu vium
tur, ,ροῦντα l grcce dici tun lanne interrogant,et rauitales'ue bene legibus gubernantur,sunt in quibus non tyrinice vivis. promulgare leges grice est ἀγ ορι aiv, latine in concroe dicere, aut legcs vulgo publicare, mi festus lepesymulgari,in tam primu in vulgus edunt. geme aut leges, Po'pmulgatione est,na pia leges P. mulgangliis postea no femt.I ceni tuis viri prudentes et comitiqde Mere debet,cime iligata esse dico,vi Romani costi eucre Rogatio eri apud popu/
6쪽
τι undeviginti iversi spatio tot enI inter trinas nundis nas intercediant optime deliberare possent, utru futura terret coduceret si si igis velit, omnes leges has,qus dicut ni l pter recth dicedulassenii amiulgidas esse sed Ariopagus ferum baste:et acceperunt.
Eviccte id putantes non mi oportet iudice
peruenere in ira in prouocantes aut in inuidia in aut in comiserationem. Simile enim
esset, siquis qua dctat uti regula, banc sa
EG induxisset Ariopagitas in coprobatione eius, q6
dixerat,nucpti3 approbat legis recta* ciuitatis,et Ariopagitaru obseriacmon pti; ostedit et dicere pier re3 st
rem dicumnostrairquata sit res, q6 st 3 cognoscererprui est iudicus unde dicit LAdbuc aut matulatam, sits,quia mulgiles eas leges, . sput cim,et dicit. ta lora eri op3 ut eice in iracpno nites pucrtere aut mimii dii, aut in comueratione, JO'pendeat cotra amasaim,vel accusaturi. Quod declarat per sile in natura morer torico,et dicit.t Simile ea iseet, uis qua due uti regula, bac d:stove faciat, ac de/prauet. An notatione dignit ed ita in iudicio causaret .vtest in iudicio nati,quo sensoriu iudicat sensibilia. nam veluti edita sensoriu3 gustus no est altu qualitate affec e sensibilib' recte iudicat et is cito est aut cbolerat aut nigmate alteram mox sibi ola qu gustat,aut antara aut dulcia iudica ut apud tates p*: quorum guttussu sint infirmiota P nore,qlio allicis,ludicat, ita erit in iudicio causaruAsultatu Oia index nulla ollicitur affectione,recte indicat,et Q cito pedet altu a
inis olledere re, sta est,aut G est, ivl in causis de reti,tatu facta est, facta non escivim causis de pterito, de futuris no n5 2 extendisi usi e tactis,utcnus plicipant no nihil uenti vel ptetiti.TKc de ossicio orato.
risis causas dicit, einde de incio iudicis, Dicit. Sit ut ne inagna alit par Aut iusta Aut iniusta. Acumslegislator no determinauit ipsium visis radice op3 coagnoscere.et no discere a litigalibus. 4 dis claui,si lino. tes iner re multat dicere.ga.m diximus Apter re
incunt, no ostedii sit ne res,sed quanta sitiet x hisce tria edonicia psefm Aris F,s inca Mant. oratoris steri dicere ad re, 6 est Osredere si res sit, vel non sit, sacra,vel no facinoudicis xo et B cognoscere,et insuperquata res sit,et illis Vt si magna,vel pua,iusta aut in sta Leginatoris denici promulgare,atq3 ferre leges, hinc fit,ut in ossicio iudicio sit,cu legislator leges non 3tulant,vtypa Doctrina,vel experietia suppleacob hac trem uidex quasi peritior elle Gb3 laginatore, qui eli
stato libro de legibus lentit.
CinaxmIelgitur conuenit,vtqus recte pol sits sunt leges citcta ipse determine , et mi
paucissima iudicibus comittam. V
Laeo furado trutores sui reis Tr obiter incidit in scri Cometari mone de iudicis ossicio usislatoris penna, ς ch
no lege et non ab ratione,qui lex est pnceps sine appe ritu rudex vi regula,qua immutabilis est v non ha beat authoritate miliadi legest,scd solum pin leges iudicandi vinc pue Aristae iam causidicos a ciuitatibus, et νhcne legibus gubernitur,fugasse: et in iura extorque i, I et in leges ito iudices pernereant. HCSdbuc autem manifestum quoniam liu gantis qdein nihil ostendere rem nain aut fion est,aut facta est quillacia noest. Sit aute ne magna aut parila aut iusta; ut iniusta quscum legislator non determina uir ipsum utim iudicem oportet cognoscere, et non discere a litigantibus.c meta CQturto refellit causidicos orator ego: eo et I sibi arι rogat omisi iudicii aut legulat op: i aiaduersibe di gnum p ea, s dicunε ad re,pprie nibit aliud ofidit, nisi sit ne res,vel no livavi sit ne facta, n5 facta per a xo,qus inerrem dicunε inedir res tacta sit ne masna,vel parua usta vel iniusta.Quo fit, ut sint duo offitia: oratorisq&m,mostedat sit ne res,vel n5 sit,iudicis xo, ut cognoscat fit ne res lacta magna aut pua,tu/sta,vel iniusta. - ei r5 est,m nidicis ossiciu est penas,et Maduersdorte facia iussiore iis iudicareno poterit,msi cognoscat Ita sit res,sire qui inerres di
leni ed inlidano regimini vi et Aristinat libro de cata lamotuit alatium G,m in nitidano rep oium regimie a supremis uasti is ocneniunt ad ima per causas csse stes medias, nam cu sums substatis, ut de steritat, intelligetic in c ima mortaliaque inaediate agere non possint,ceu constituti hi erunt ut stato semit in Ti. mco, per quos eiusmodi diuini influxus ad nos dedit, cantur,)ua quom in ciuili ipso regimine sim legum, latores,qui principes et iupremi sum uisantes aute3,ims,medii denique iudices. Deuenit igitur legislatoris iudiciu 2 medios iudices ut ditiinap sulla*Sssunis descedit ad ipsa mortalia psilos,drem in niviano regimine mediu molim in i, et imi na plicipat,ut semPatetici declarar ut sic et in ciuili regimie iudices legis latoris ac litigat tu ossicio pricipare debe:.Ari.igit vo/lens ostedere qd a legislatore,qdue a litigati ipsis iudex mumet,p accipit ulta te leges fbeat,qs leginatoromulgat,et dicit mane igis enit ut u recte post sti egestab ipso legi natore tructa,let sternitari pollini,hipsellegeri determinet Rasusq3oes,ut fieri pol, ci . c. rdant, tet in Paucissima iudicissiliomittitist q inuit indicem a legislatore plura Ga litigit ' mutuari. quippe cum a legi natore quid iuris su capiat,a uti inbuam,facta ne res sit, vel non sit.
CVnimum quidem quia unu aut paucosimu να admodum prudentes qui lcges ferres ius . . , ..dicare possint, facili' in iuenire in multos ὰ,
Solon emi Eibentita' leges tulit, et hau vn , - o
7쪽
etiam rem existens,et si plures fuerint muci simi, qui
leges ferunt,iudicare autem fm leges latas spectat almulto inam in singulis ciuitatibus, atq3 quantumuispaniis oppidis oportet esse iudices legibus latis utenales,cum igitur plura et perfecta inuenire sit longe vim cilius Φ pauca vel unum inuenire deo iudicibus paucillima sunt coinittenda,sed omnia per legcs traden/da: ne inscitia in iudi s errem: unde Dinti immum quidem,quia unum aut paucos admodu3 prudentesilminatores qui leges ferre ludicare possint, facili' est inuenire vi mauosi iudices qui legibus potas unpollini. t Quo χο au verba attinci ruinatione in gnum verba ultima legi cum negativa particula: et ςde non recte, quoniam ut p3 supernna est omnino.
CDeinde legit inlationes quidem multo tempore contactatis fiunt.Iudicia aute ex
. . e ἰου. ppopinquo. Quare difficile est assignare iu
re subcino itia, et expedicns bene iudicantes.
h: ,ω CScaido ista leges fem solent post factam longo tem' pore considerationemronem; qui leges fert,cogitur subito leges ferre. udicia xo breui tempore insideras none facta fiunt.et ita nisi iudex omnia aut plura per le determinata reperiret quibus iudicare possit non rit recte iudicare Apistimem in errorem dilabis. ue arbitrio iudicum paucissima commenda isti de dici einde legulationes ex plueratis ex mulιto quid let longottempore fiunt.stidicia autem let decretat ex propinquo,sex temporem .ppterea cδcludit quare difficile est sipsosthene iudicantes iudicare truitum,et expediensiboc est et squ- LQuo χo adverι attinet,verbinn exa pinquo,grice in is Arbγύου, et antiquus interm ex suborto expositat,Uno est mi divisionis, na quς iudexrspicit,mox laboriuntur.
quidem legislatous non de particularibus nem de psenti sed et de suturis, et de uni/versalibus est.Senator antem et iudex de prs sentibus iam, et determinalis iudicat:ad quos et amare et odisse, Ixprium modum nexa sunt 8 .ut non amplius sufficietaverum .pspicere possint: sed obtenebrare iudiciu3 proprio voluptifico aut dolorifico.
.ista bibis alito igitur ut diximus,portet qj paucistriari, ciminis iudicem principem sacere.
., QTmio idem persuadet ex eocla legulatoribus festi
adumbrare te est prospicere verum,uidicibus ante 3 perdissicile leCometa . gulatoribus quidem facile: quia de suturis,et vim auspicit, id que nec amor,nec odium,nec utile anne est Gibus aeo perdifficile feta prospiciunt de psentihus et mmcularibus hominibus,rideamicis,vel inimicis,de.pPinquis vel extraneis ad quos pleruq 3 an ιi nexus est amor,veluti erga amicos,odium veluti erga inimicos, a prium utile ut erga propinquos,quare imdices impediti affectibus non possit ni facile vertim Π/spicere, legulatores alue 3 Ain his nullatenus assici si facile verum discernunt ton ergo iudicibus,qui cum difficultate veramysipiciunt illa comittera sunt.γι- ci Li m autem l .sar metoriam ada bandu3 pauca esse iudicibus relinquedalmatimulac potissimum argirectum est,qa iudicium qdem legulatoris nδω ι
cta esse hypothetica,quonia circa causas,qui sunt quί moes circus mionat . Ppterea subscribit. Senator autem et iudex de psentibus ia3Jaefactis,personis,et hominibus,t et de determinatis, lac bsignatis particulari. busque bominibus,et personisi iudica lis Quo no ad verba attinet senator ince est εκκλισι α Tus,latine tu Pr lactus, tuI contionator, siue cosuimus,et utrum sit, in os prospicit,qus De prssenti sunt,et de bonunib' terminans, vide amici 'vel utimicis, ve lypinquis P , pterea ostendit bos cum dis cultate posse veru discerιnere,et dicit, ad usi. s homines,ut ad amicos, et amatre iam, let ad quos simini cost odissedet ad quos.spopinquos,ut ad filios, vel id genust et xprium com odii
annexa sunt 'pe,ut non amplius suiscienter veru3a ιspicere pol sint,sed obtenebrare iudiciumyprio volu/Ptifico,aut dolorifico.J CQuo aeo ad verba attinet verbum obtenebrare Fee .etrio siv, latine tum adumbrare tu3 obtenebraregst aute adorare verba tractum a picioribus, quiplarias imagines alubrant, ut isti videaturi sic iudexrprium iudicium adubrat Pprio dolorificomi voluptifico qilatenus no Plane Ppter I priu bonum urat malum iudiciu3 facit, adu brative. Ttinc affert conclusione,et dicitiim alus igie
vidi musis iuersalibus toportet Φ paucissimis iudicem principemJet dum ita re.l
CId autem q6 est fami 3 esseaut non faciare ut lare aut non larerant esse aut noee, necesse est iudicibus comittere noeni possi,
Ccum declarasset quot iudex accipit a legulatore si, Cometa .scnbit mox,qus legi nator relinere ri iudicibus, ut ex hoc accipiat u iudex ab ipsis litigatibus stimit,et dicit. t id aute O est factu ee aut no factu esseJ.sde ptentis,
Fames,uppe in aliq a legi natore alida litigat acci/piat. Sed circa ea si a stilotannotati de dignum P mira tres re magistros tam leges alius est si dicir lem con ditor, alius a dicis legulator,et temus m iudex,qui mum iudicat adeo mo videamns de lem conditorea dicamus. te coditores sunt inicipes,qui in suis reagnis abso inta potestate M niq; et vim diit ana sabditos coercere putri legi' pareat.Ex Bp3 nullumsese leges codere in regno vel citritate,qm in illo. vel illa hic utra tyranus possit codere leges,et ma facie vim si na maior Ps eop,qui die iperitii sui drant,et tasti tyranus n5eddit legerim faciat holas bonos, nismi utilitate3. Amplius umor sunt actus legis,lperare, via biberermittere,et punire. mperare ilde honesta talmors elenc plexiuin viveremo es virtutes, D/himere aut diria et illim imi et Dimide iubdit, et thibere omne3 mali trampnittere xo ea qus non sunt λιν liciter mala sed polliunt esse mala, et Dona punire γνα re homines de bonis transeant ad malia derutinian pectare mali lavrudine pin sed Uramutariam
8쪽
legum Nactus nequassi sunt, git tyrannus non Silages condereEx qsp3 legem tyrDicam no te legem δε potiris, ut ita dixerim. meritonem legis,non mi dismit ciues ad bonum publicu,sed ad bonum tyranni, priuatu3. Argumcim autem contrarium facile deus, nam reges tui bodie sumino sunt Oino aut lyrint,aut reges sed permisti,t ideo nonaeus leges tyranicas cod Atic respiciunt suum priuatu3 bonm: et sum p uersiones lem, et has condiit,ut raninonnullasaeo condunt,qus respiciunt bonum publim,et has codulim reges,et leges by sunt legesam pacto et argumen*3.Amonq apud Eppianum alexadrinu deletur,cu argumenta tunqui sortes de Lesare denuo emittendas cesmigos ric uitelligere necesse est, ipso simperire, p/nde iuste electo omnia ab eodem facta,et prsbitali iussa Permanere,sin violentia,et tyranide Gallatum alseriit coruus extra urbem insepultu3 abissciendii esse, eiusqIsesta omnia O nihilo babed a.dittetur ita: boc argu metri,qm ea crearis pro nihilo babeda erant,qus, ut Usinus condideral,qus ko,ut re et ad bonum publim seriunda erat post dicta de legulatore diiserenduIA
'lis non semp ide est legulator,et legum coditor m ari nox lema est legulator,qni leges fert, talis asotabeniensis fuit Solon hic aute est,qui per leges,us fert, utendit duplex bonu in hoibus ingenerare,comune, Pri .etypri qdem intedit.qtemis ordinat ad coehonum:alimn non eri verus legi nato otingit autealiquido eudem et se legislatore, et coditorem, ut cima fert leges,fuit princeps qui absoluta potestate haberet in ciuitate aut regno: ut minos apud cretenses ibus Rex et leaislator fuit. 3nterduaute Differul,HP ctum est.6 Sed cres virm ptiuams possit leges ferrire t codere, icedu duo esse mecessaria es tui leges lfert arm codit,mu 3 est prudentia siue scieti aequa posis et sciat iustas leges commere Ecbm est potestis,qPOlsit eos coercere qui nolui legibus obedire. Quare
irati ederimus ad pinum reasinis matus potest leges codere,et ferre,na potestes sapiens, rimRI in mora/ii psiarer qua usi sciunt colere leges, sin aute attenderimus ad potestamqua rebelles cogit turlegi palere,solus rex aut princeps potestate hI condendi leges. 'Dinc pI non iniuria flatone libru de legibus confeιcisse,no mi leges fecit,vt pnceps,sed, ut moralis stasilia,stbus mali bolas punium rapost in de iudicem oramus. Ita fim Aristo.in hoc libro differt arbitera ivi Idex,quonia arbiter ad bonii, et Nuiam iudex ad legem Uectat. Emim eni ossicium est existimare non Int ituris sit,std prout ipse equm esse existimet.3udex no,am leges scriptas indicat Sed videt in iudex nos ripa iudiciu3 ferre M sm leges scriptas,qiii iudiciu3 est de singularibns,mo nulla lex scripta connet escasus P edo leges vi respicere posse ad omnes casus sint Fulares. sin hocmo loquens de iudice,dicit Nus esse rebus humanis ad dignos um comoueri,ut nolegem,sed legis scriptore,et non ,sed verbo p senι tetiam Dectet lec tactu ista volutate3 agentis,nec d/tem,sed lotii,nec quis nucsed quis semd fuerit vii de limeant erus fuerit semp qtium est psiderare. de ρcolligis iudicem ει leges scriptas bifaria posse iudicare, o mo ferendo sti iam fim verba legis alio modo lsm intertionem legi natoris,qui leges scripsit, o m5liudex non tenetur iudicare,alitan contingeret persγpe bonu3 et iustum capite punire, minor ales deci
civi ut si lege caum3 sit nullum anullarum manu deabere extollere,silqIvir bonus, anulatus, qui cum boastes viderit,mami e ollat pro salute reipu.hic Istaom legem scripta reus est morns, vere aut n5 eit reus, cum id bonum fuerit et squisinoo modo vero,iudes tenetur m leges scriptas iuditare,qth pro intrenoe legimiousarens p3 pmo subdini3 aliquando posse co/tra legem scriptam ire,ut si cautu3 sit lege nullum mPnia urbis debere ascedere,nam cotra hanc legri aliqri potest subditus ire in casu quo pro salute reipi cederetis; scto subditum no post ire pira legem scripta, quo ad illius sensum:vel quo ad sensum, quo illam le/ginator tulit retus p3 non te eiusdem leges codere, et interptamiam subditi possunt leges interpretari: noautem leges condere. Datet ultimo,. l3 iudex ex solastispitione possi tradere ad inqtii redam veritatem: sola tame inspitione non pol iudex iudicarcibactenus de iudice. Et einde circa peta Tristo. dubitatur mo, O d hquonia stiperius dixit legi natore3Pspicere futura uniuersaliatoria dici tia iudicem de futuris, psentib'.
et prperitis spectare. icedum legistatorem per se pi so cere mina: entia o Myr terita per accidens,quatenus pleritam pr sentia sunt tuaeris similia. Iudex Bocontra per se facia ac prserit et prssemia per accides futura considerat,quatenus futura sunt prcteritis, in sentitis similia. Egi o dubitatur,qili Arist. Dixit te AE-ώ Φωginatorem.pspicere uniuersalia,postea addit dealqa particularibus paucissima debere relinquere sudicibLigitur et vlia,et particularia legissator a spicit cuius opapostarn dixit. cedum vita bifariam esse.ilia simpliciter dis omminaret circumnius,ut sunt homo eo. animal .et id genus: et de bis fuit cmones dialectics,aliastini uniuersalia m quidAuestim uniuersalia circun/stantionataequatenus sunt v ia et particularia.Uniuer
χbi causa ,homo 'Musmmoreusto iustus,et id M. nu be talibus uniuersalibus fisit ipse Mese de particularibus, quς oibus circustantus determinant,flut possinoenuerim dico . uniuersalia quς hoc mo/do diuuitur Oossum dici plus,et minus uniuersalia, nassius pluribus circust ijs Determinatiar, ininirmi vita,et quasi particularia. s aeo paucioribus circuna stamus limitam hcc vlia appellant. Ex Impli causa
virum espore pacis sit bonum reari dic est ustio et
dicitur Thesiis: quatenus adhuc mi limitari ad perio. nam, hoc pacto, vini bomini indigenti tempore pacis nil sit prin dici etia dici potest Ebegssia adhuc mi limitari ad Socrati,dire pacto,utra Socran qui eget,la tepore pacis bonum mana sic Odiu potestitio limitari semper diciri desis,et hypothesis, thesis adem,ssa limitari potestinypothesis Bo qa limitativis massiec amplius apta limitari: vi Boeti' scribiti me gapn istiones circa Ore versar legislator,sunt theses,et potheses,theses quidem,sta ad c possimi limitari. potheses ko,sta aliqua ex parte limitati sun estimnes no licitatium irca quas versamr inden sunt di
potesta ini,quonia sunt ocio limitat ad planam asfactum ud locu3 ad tempus ad modun alamminicula dis eri sunt pomticaruestionum ut Boetius inquit conditione sic dico .cum Aristo.dixit legis, latorem Pspicere vllarer universalia Bo intelligitis potheses is etia et theses iura,sed paucis coditionib limitat ,cum anes ait pauca particularia debere comulae uadi cmusra particulana acie intelligit id cra
9쪽
stim similliet hypotheses.sed ait illa te panicularia, Ialimitatiora si Tertio oribuatur,qiii Arist.supcnus vixit plura iudice accipere a lesenatore patita ora aulem ab ipsis litigantibus.χDodo hoc no videt ita esse,qmqtis iudex accipita litigiti biis.sunt infinita,et Pticula ιria,que a o accipit iudex a leginalore. Iuni vita,et finista igitur lege plura liuit que a litigati Miuqus a legislatore accipi Let Dicedu m plura accipit iudex a legis. latores m verila Iem,et potetia Am ulla Rus accipii a legislatore,stuat virtute infinita Mus aeo accipis alitiga. tibus,ta sim solum entia,et pleri sunt finita et Patruciora CCaarto dubitat vim inter ea quq a legislatoren ea:qus a litigantibus accipit iudex sit alias ordo:et videt in non cu3 inter finita et infinita nullus sit ordo. uedum . qus inmit iudex a legislatore,sum .pposi ιtiones,quas dialecticina aiores appellat, cicero autem
in Prien,et noua rhetorica.ppositioeg qus aeo iudex sumit a litigati tim bincinde psuasio rub Irunt assiimptio
nes,quas dialectici minores dic ut cicero alite assum
mones,bas eni iudex cum applicat nonibus infertracbisonem,qiis indictu, ac m3, sitie sata dicit .froce tuit crisis. x bi causa lex erat apud Eginitas,ut capi tale esset Atheniesibus Eginain adire. chamader illatonem athcni em,qui Egina petierat,ili mortis reuomisauit. udex itaq3a legislatore accepit oem Et mesem qui egina pctit,capite esse puniedum tabumsero accusante accepit Matone amemesona egina pcte. re quare iudex si voluerit potirit pcludere flatonem
esse capite punIediim hoc erit,ul et lato. puniretiar,
erat in sua potestateαuc dico in l3 inter finitan innuta no sit ordo numeri, pol esse ordo syllogistic',ut p*, in quo cosistit potestas iudicis. LQuinto dubitatur fino possit legislator lucta occurrentia legibus determi/nare iossit ne per aliqua regulam inermissa maue complecti et videt . non sta intimiop nulla est regula SI quc picrinit ii legislator sunt infinitael git no potest ea n liqua regula complecti Riidet ad hoc Aristo libi et, legislator d3 serre leges,quibus cotinetur omnes theases,que sum hypotbcses m quid.et meminere bypothetes simplr,quc sunt infimicainplius legislator ricarere Diag,qbus de ptermistis iudex possit coniecta,re,ut sunt loca topica iue rhetorica,ut a similha comtrario,amnoreia maiore, rabalijs id genus.na P h cpoterit iudex facile de pter nullisque de nouo occurarunt om cclare. Ultimo dubitat,qin eadem .pspi, cit iudex litigas et legislator,qni si alia atua alia,no possent in idem concidere Sed litigites et ii cx versant circa hrpotheses,igis legislator versari ri circa bποι lhcses,et sic non circa vlia,et matra,quc sum truses. i/cendum legi natore solum eant bime qtic sunt ibcles, hypotesce m fini quid. Despicere aute brpothcsescintillatenus te possunt tesseriet solii earum tenci ponerre regulas, atq3 loca coni cmuid Lydex aute ola xspicit et ibeses,et hypothesca litigames autem hτpothcsestili am ossicit egislatoris est ferre leges,sibus a po/stiones habeant .litigamina aute assiimptiones minustrare. udicis aute ossicium est videre si alii imptroes, quas iugites ministrant.bcne contineatur stab.ppo si ιnonibus,mis sunt in legibris. Ja si subxpdnibus continetur potem aikrre Iniam.DF eadem in cstens ductat Mneribus locu habet nam ceator in glie d om stratino laudat vel vitum mi spretatorcs qui sunt loco iudici dem sumi t. n gile enas deliberalitio orator
per detre3 debere fieri, vel no fieri, populus accipit ab quNinii ta ille agendam rcino azendax vi capta fide deliberet,quare in Oibus generibus ti de locitha,
hei CSI dices in genere forinsis ne est orator bo, dei , n e priscis teporibus,stbus erant set 'oras, Meli: tores erat qui causas agebant cora I senatu, ud quein no leges,sed persuasiora inducebiturCausidici ko,a se. Ita . causas agebant coria iudicibus apud quos leges india, fcebantur,no perisiones.causa date eral,qlii senatus supponebamr,ut lex alata,cuius erat fare antiquas,et
nouas leges. Emplius iudicare fi lcgcs et prcter leges. Et iudex non, ut lex atata sed . ut lex scripta ha bat. Ideo causidici coram iudicibiis per lcgcs causas age. Dat, oratores coram scnatu iam principe P ipsas pcnua sonesummat ordo iste hodie Rompna3 qui causas dicunt cora solificcnd legi sed psuasioniblis olicumclui pis cora3Uiu atis iudicibus,legibus psuadet Q admodum igit iudices iudicare nosipolsiuat,mapm leges, sic causidici,qui causas agunt cora 3 iudicib', persuadere no pollia m. si per lavs.et queadmod umsenanis, aut princeps potest sm leges,et bter leges ferre sesam ire oratores,qm cor 1 principe Iul senatu dicu persuadcre pnt legi, et mi asilo ib'bacten , iudiciis
alia determinat. quid oportet prosin tu,
aut narrationem babere,et aliarmia virant
quassi panicularu3. I libit eni aliud in ipsis negotiatur,mut iudice equede faciat.
Tradictis cocludit insitaret iam, terrorem antiquo Coista ru3 rhclop,et lege sic. Si itam ric ita se babet, set Uiudex,uel auditor nibu aliud sumit a diuetibus, nisi refactam ellic, i no factam esse, im editat non ille,aut fore vel no fore, manifestues Ain quaci I alia determinatist bis,qusybam tam factam,vel no factam, reliquxtquc pter rem sunt, ni ascribimLJQui eni3 coram uidice,vel auditore dicit avidicit in genere ivducia ut in genere demdstrauuo, aut in gite deliberinatio.Si dicit in εsse iudiciali, iudex nihil aliud acciperem a dicentibus nisi res sit ne factatvel no facta Si discis in genere Demostrativo unditor nibit aliud tanti adicenti nisi sit ne res, vel no M. Sin aute dicit in gene/re delibcrativo auditor nihil aliud sum ita dicetae,nisi rem fore, ino fore. u ro docet,qucciique Pter Ne addit thetor, isse addit amela,t pureuis osticita dicoc tera pur ric este additam'atri quid siue curto ps
pro iu3,am narratione habere,et aliarum umquaM paniculam lorationis,m epilogam ollatione, et replicationemrar aute in suri additametail robat,et dicit.
t Nihil enim aliud in ipsist orationis partibus dii se/rendist negotians M3 m iudice qualem queda3 faciati boc est,msi,ut per hcc iudice assiciam. Ex hs p 3 Arist. non negare partes oronis sed solim velle eosAui draterminat quid debet colinere pro iutet quid dem connere narratio, et qiud c aerarii qum3 pars, es additiones, quonia solei bcc determinat,ut iudicem assiciant. CQuo Boad verba attinet,t arti ascribunil ccc est dux ,et in ti a nationiblis veteribus, legit regiolossant, q6 ignoro, I noulis expositor exponat, idest sermocinatur, i circuum na, cu3 veteres Egitis additamentamon ipsas res,sed qus rem circuunt, tangit nos xo interprstan sum .idest arti astribiint. nam veteres solum ea quί pter rem sunt,arn ascribu
10쪽
De artificialibus autem persuasionibus Asriuuae nibit taeterminant. II caute est, unde utim: quis sitat entbymematicus.
nudi inllet ea, de quibus veteres dixerunt laad istitiis, dueactus prUermiserunt,et dicit te artificialib' aut 2 uationibus nimii determinant, let exponit, quidpι
lenius erim,et dicit. Ivoc autc3J.l.quod prGemuserusi est,unde viam quis fiat embria mancus, io est abundans enthmematibus, pr termiserunt em3 loca,et ma mas,quidus rbetor potest fieri a dias enthymemaιubus. Quare vel cres circa ea,qui sunt prpertam abim di suaui,circa aeo eae et sum ad re, pam,at. diminimi.
CQuapp etiam cum eadem sit ratio G N
-: liberativis c iudicialibus:sum etiam put
iu B. est circa comutationes: illa quido nibit,
in tu niclo inunt: de iudicialitat re conant omnes ar/αζ tisicialiter bissctere. qui minus est utile,qus
sunt pter re dicae. . mas quom etia fraudulenta iurisdictione deliberatio est, cu3 site inaura commvoLQuippe cum is,qui iudex est,t e Dropriis iudiceti
CSecundo loco principaliter repribendit antiquos
Coma . rhetores de eorum insumcientia quantu3 ad aliud, cest quia non docuerunt dicerem genere Deliberativo. nocuerunt enim asticere iudicem in genere iudiciali, non autem in Macre deliberati uossit doc ideo feceriu' quia crediderunt unum esse genus dicendi, ut forens Aristoteles declara triplex esse dicendi genus,ut fore
se, liberatii num,sive contionale, demonstratinum, si uelaudamuim vel vituperativum. unde dicit. Diauaι
propter etiam cum eade3 sit ratio de deliberaliuis et tu ι. dicialibus,mq3 etiam pii lubrior agisq3 ciuilis desi herativa res qus est cirta comutationes iboc est causas forenses,qus sum cotur actus,mutua,et cfers cau/RMuc in foro aguntun de illa quidem lscilicet re dcli.
rauuat nihil Dicunt,de iudiciali autem re conantur omnes artificialiter Dillerere. Jquare vidcntur Pearte
iniusticienter dixissemiaprpermiserunt docere arta dimidi in principali genere causarum, quod cit deliraberativum. Quom ad verba attinet, deliberativa cce Piui. γορlκὰ dicuntur,latine etia3 contionalia,
enim contio uno modo locus Metauius inquiola quo verba fiunt.Alio modo oratio publica adpo. lum,unde contionator is est, qui hodie pudicator dicitur. Et nunc contionale et deliberativum eli idem, hoc enim est in publicis consitu quς urbani ac ciues facere ista pro malo euitando,vel bono prosequena do, de quo genere postea dicemusJudicialia xo gwce dirutur duxit vixist, latine etiam forensia, est autem iudiciale siue forense in litibus,qus sum circa contra/, ctus,etiamutationes, qu Π ce dicuntur σου vae Uuατά, latine etiam forenses caus , s sunt contra. Gu3,mutua.et cctera id genus. me iudiciali autem re,NFe dicitur ψερὶ δέ τοd Pixsico eael latine disceptare, siue dicere in causis quod vulgo aduocare ine patrocinari dicitur,vel litigare,et non modo artem γιcendi in genere deliberatin sed etiam demonstratunoaercimnueriin Ouus panes sunt landare et vim rare,ut dicemus.Elzgnit autem Arist causa3 curantis
qui oratores Aemuserunt artem dicendi uideliberaliti
uis,lim ulci ostendit in delibe uis oratorem non debere afficere aliquo pacto auditores, et dici dico eos inermisisse artem dicedi in deliberaliua Alcim minus est utile,qui sunt pter rem dicere, linodo cum ars dicodi corum erat uiliniuin sermonibus exterioribus et in deliberamus sermones by non competant, hac ra/tione artem dicendi in deliberat is praerim serunt,et assignat quasi causam cur minus copetum patetici scr/mones in deliberatulis,et diciminus quoq; est frau/dulenta iurisdictione, siue disceptatioei deliberatio.lnam in deliberativis auditor non est corruptibilis na3 deliberatio est Gior, quippe cum isJ.spopulusist imo estd in contionibus, de ibo molyprqs iudicet, cueni in cononibus iudex sit populus,et ea degb'ogit in contion Isim bona vel mala populo populus sema est paratus exequi,mo a dicete boti usiones fiant. s ro docet sermones palbeticos,et sunt olone affe/cis minus couenire deliberativis, qui nec P iudice, nec more ipsa. p re quide ipsa non,qin contionator nihil aliud dicere debet nisi ostedere rem fore,vel non foreuntem. ἄν iudice χo minime qa iudex est sumex sus audita oratione Persitassita. Et sic pa tet duo quop priιmum est,cur amia inermiseriit arte; dicendi in genere Deliberativo, et est . qth ars,qua arbitrabans, illi gni nodes it,qus tota rusas circa affictas olones Scbs aeo est,et1 rhetoris osticiu3 sit minus asticere indice3 Atii in talibus index est silmopere affect cu; sit populus ara quem uir de proprio bono.Wm3 aeo in deliberativis
orationes assecis conuenianta ostea Dicemus. Armeninon negat sermones affectos conarenire deliberativis, sed asserit eos minus conuenire.
CQuare nibit aliud ostedere op3 nisi et sic
se babeat,ut consiliarius dicit. In iudiciali bus autem non iussiciens est boc, sed utile est reficere auditorem. De alienis eni3 iudicium est. itam ad id quod suum est intcdentes, et ad gratiam audientes condonant liti gantibus sed non iudicanti
LEx dictis c&ludit dira 3 inter deliberativa et indicivlia,et diciti otiare nihil aliud ostedere op3Jlabaudi in iudiciali tmsi in sic se babeat, vicosiliarius dicJ.v rem fore utilem,vel no fore utilem,sore dinosam vel no lare dinosam Et ypterea ars dictai vetcru rheto*non se extaedit ad deliberatim qiii in illis nibu pter res dicere poteram ad iudicem:in quo potissimu dicedi artem consistere arbitrabant. Deinde tangit altera ptem differet te et dicit. t In iudicialibus aut,no sufficiens est hoc,sedim illisi utile est reficere lac disponere tauditore3Jad amore, vel odiu,vel alios assectus: cuius ch di/cit,et inati me alieni seni uidictu; est,i s non spectit ad iudice: et ideo no facile iudex ptat aures:tunc cocludit cur iudices iudicat,et dicit.UM 3 ad id ab suu est Iiudices intendentesIm ad amorem et odium,etus uidicis sunt,tet ad gratiam imbendam a litigantibust audientes condonant lingantibus,sed non iudicant, Jquo/niam iudicium,quod afferimi, non est ex ostensis, sed ex affectioe,qua iudices divontins attendetes ad amorem,vel odim quς sua sum. xpter hac cam in iudicia. libus docueriit artem dicendi,qili in illis oratio miratica affectam locu tabciniaduersione dignum consultatione,siue dcliberationem bifaria esse ad publica utilitatem,aut ad priuatam, deliberino publica est,m po