Ioachimi Fortii Ringelbergii Andouerpiani Lucubrationes, uel potius absolutissima kuklopaideia nempe liber de ratione studij, utriusque linguae grammatice, dialectice, rhetorice, mathematice, & sublimioris philosophiae multa. ... Basileae apud Barpto

281쪽

nIALEcTIcad Iri nos cir speciei uocabulaia criticen Jectant,qua dicimus,herbam esse genus: hominem Jeciem non geant quod eadem mortalibus cunctis formast. Ad topi a n veri uum ex ijs argumenta ducuntur:Fortitudo ' ζ. - est,igitur et uirtus animal no Ur,ergo nechomo. Oua η γα es. uor partibus diluerendiartem absoluemus In prima describentur dictioci:in secunda propositioes:in tertia probationes in postrema loci. . PRIOR Voc VM DIVISIO. l. rix nu' Oces omnes quibus oratio costa aut sunt singui larisseu Hi V lares,aut comunes.Singulare nomen ue indiu uidua. Lu vocamus,quod rem duntaxat unamsignat. Vt cicero,Vergilius, Plinius,Bucephalus,haec herba iste liberii a domus. Id aliorum omni ιι origo est. Quippe ' γ

π Bucephalum i m. tiarum quinque Rrmae: genus, species, dis G M. rentis,proprium,accidens. Genus est nomen commura ι de multis1peciebus aut uocabulum,quod primum ocα

in definienda flpecie: uel id quod praedicatur de ecursis rebus,quae forma aute ecte disrunt: Vt antiria,

282쪽

.e genM. Summum: utpubstantii, quantitas,q ltu,relutio. Et medium,quod etiamspecies est: corpiu, an mal, arbor,lapis. Species est commune nomen proin

mum insuiduis: uel quod primum occurrit in defini uniti indiuisa: ut homo. Haec quos duplex est. Infra ima, quae proprie species est,eπ quam modo definiuiamus: equis' leo, Iupws: Media,quaeetia genus e :ut pr

R Fg tu, pistra, uis. Di retia: est qua species inter se di fa

- 'ferunt: uel quae species eiu dem generis discerast: ver propria rei nota,qua ab alijs distinguitur robus. Vesentiens,non sentiens,capax rationis, expers rassis.

Peripateti id flerentia aust fgnificare parte alteram .

copositae. Sentiens enim in se coplectitur anima seli intellectum sue animum capace rationis alteram Ma minis partem.Qvontactic voces late retamur. Sen α nens, habens animam,quae senti non senti habetuanimam,quae non sentit,qualis est in plantisi Cr inteLlectualis,habens intellectum, vel animum praeditum ratione. Ideoq- inquiunt accidentibus non esse dis retias quod iro coponantur ex materia Cr yrma. Subtiliora tamen tu cis usin etiam quxea 4ccleetia est , qua

simile

283쪽

cutum nunc vim actionem illicitam cum praua Misluntate: peccati materia est illicita actio: frma uero . eis Me I frentis,qua ab alijs distat actionibus, 4ξ -- praua uolantas ne qua peccatum dici non debet: staculi nec animal mente cares,tamo. Sic perpaucas dis 'entias habent Difficile est enim inuenire illam uera , Y naturam interiorem,qua distere equim a Irene,qua ' culo pinus distat. Ceterum oratores qui loquendi se plus xii, qu seruire malunt, disterentiam appellat omne id, quo res una ab altera discernitur . Hi pro substantiarum atque accidentium d strenuh, eorum

officia, est tus, uel subiecta ponunt. Sic diem fri i

cere, movere aqua loqui disserire, dicere, numerirare,canere, ef e in animo,esse in corpore: diffrenαtis sunt solis,Lunae, Grammatices, Dialectices,Rhcatorias,Arithmetices,Musices uirtutum,paustriae.

Ita dicimus prudelia ab iusticia distare subiecto et osci uiris enim subiectu voluntas est,illius intellectus. Huius officiti,unicuis rei tribueres nodi seri icere praeterit praesentia,Cr futura. Quin propria ovos pro disteret ijs accipiutur. Sermone enim homoe caeteris distret animantibus: cir hinnitu equi aboribus. Nam si quis inter hominem er equum quoa di s πβrimcn: adposte rest deu3 hominet loqui, equos hinnire,

284쪽

quatuor hecies enumeratio via omnio sed nosoli competiεut bipedem esse: : quod soli sed non omni tri

prium uocat. A ille ilia distat. Hoc enim officimi :parrem indicat rei. Diistri ab accidente. Oniani

natura semper adest rei , cui proprium

est: accidens nunc adest nunc abest: ut album esse ,

nigrum esse, poetam ess oratorem esse . Propritim nuncupant,quodsit nutura quaeda peculiaris toti ali cui Deciei oe soli. Vt loqui hominibus omnibus com mune est,er solis hominibus dam. Accidens speciebus pluribus cpenumero congruit: ut esse album,nigris,

velox, segne. Saepenumero dixi, propter Poeticen ac artem dicendi,quae hominibus solis tribuuntur. Neque semper adpunt quoniam longo labore ipsa comparant in O' tur. Q nod si poetice Cr oratoria res semper adessent co lago. omnibus uiris, eminis,pueris,senibus:haud dubie ho mines propria dicerentur. Quamvis primo anno a no . t i tali die homo no loquatur: ea tamen res nihil impedit, quo minus loquisit proprium homini :quam tot uiru

285쪽

rosi

DIALE TIc A. 22s seminae excepto friasis uno aut altero mutosa pueritiam finem uis uitae loquantur. Nec etia obsit, quod paucistimae aues magno labore ad rem eandem interim perueniant: Vt summatim uocis natura de*viori remus: quanto aliquid pluribus competit Jecierum indiuiduis,quantos crebrius,tanto id magis isdem esse proprium iudicamus. Sic numerare minus, . animi proprium,quam loqui uidetur,quonia rarius re quam loqui uidetur, quoniam rarius numeret,

pani loquatur. Item loqui magis egi homini proprium diceretur,quam est aues prorsus nuta loquere μtior: atq;s nutili essimi muti,aut it rates. Haec explia citius scripsiquod complures sint, qui uocum hamum

discrimen ignorent. Accidens dicitur nomen comune Accidenti ata v gantem natura significans, quae tum adesse,ium de - trahi alteri potest: ut calor, rigor, religio, pietas, gra tu nitor,poeti,domus,doctrina, honor,opes. Etsi pleras accidentia ita haerent in sub tys,ut natura semparari inde no queant: ut calor in igni,candor in niue, er Ocno: intellectu tamen) ac cogitatione ipsa discer nuntur. Intelligimus enim aliud esse calorem, cando rems: aliud ignem,niuem,o lim. VSVS DICTOR V. Vplex eorum Uu3 est, quae de vocum r

286쪽

,is Io FORTII RING , discimus,quae uoces de quibus praedicetur Genus ii frentis, is proprium*1pecie dicuntur: ut homo

animal est,homo rationis capax est . homo numerare loqui, digerere potest. Species de indiuiduo: ut Burin

i phalus eqv us est. Accidentia de generessericiac indi--iiduo praedicuntur, sed non necessirio: ut cicero est

ALTERA VOCUM DI UISIO α Vae vocu diuisioes. Prior in singulares ac cont-- munes. Postrior in quatuor genera, quae uul-ς - ἐ.Praemcum guε κατουλοριας appellat. Omnia enim vocabula autioes,ita ab sunt substititiarum, aut quantitatum,aut qualitatum,cto,s coli aut relationu. Diximus ante quid genus,quidspecies, neut uoces quid disti rentia, quid proprium, quid accidens:hic ρο- cognatas, nerums ecierum,difretiarum,indiuiduorum uaria V. de se mutuo ponentur exempla. Visi quis generum multitudinem prant prae quaerat, in bifice rerum ordinibus cernetur: animal, dicari. herba,arbor, frutex, ys,metallu,gema,corpita, pra- Atia,iusticia,frtitudo,morbus,numerus,linea. si1yο-6 7 cierum: homo, equus, leo,aurum,plumbum. si diibr tiarum: corporeum,incorporea uiuu,inanime: D rties sensiu care; Si accidentium:uirtus,uiliti,aedificiti, mor-m - bM.Nec mirum uidericuiqua debet, qd morbi uocabu-

287쪽

20lam modo inter genera posuimus: nunc inter accidet iacuippe res eade Cr accidens esse,π genus, eripecie potest,queadmodu homo is pater illus,rex. Quo- . rura primu generis ecundum si ecie postremum a ridentissimilitudine exprimit. Ut iusticiae nome acciri . des est Mis, gratitudinis genus,etfrma uirtutis. Ari - ' ' oteles decem uocum ordines ponit,quorumfex poste 'riores ad relatiua pertinet,Er aliqui eorum adeo pa in dictiones, quibus utimur,comprehensit,ut operας pucium no sit propter eas nouos ordInes excogitare. DE VOcIB US, Q.VAE SIGNIα

ι duas corporet,ais incorpoream diducituri cor .poreain inplicem a concreta. Simplex in orbes coeli Estri decem,Cr quatuor clementae concreta in animis acinanimem: Qua in sentientem,eT non sentientem. Sentiens, insubstat iam capacem rationis, CT ratione carentem. Ad substantiarum ordinem restreti etiam partes earu : ut oculus,auris, ficies,os,ramus lor, folia truncus,radix. Substantius diuidunt in primamer fecundum. Prima est indiuidua uel ligularis, ut Demost. G. Verg. haec gema. Ita nominatur,quod sens iis it propinquior,primas bis occurrat. Secunda quae de indiuiduis predicatur. Vt oecies Ez generah mo, imae cosm p a Subdi

288쪽

ais Io FORTII RING..MB. Substantia ' ψcorporea, lacorporeac Anima. Corpus, Orbri decem coelesten

Ignis.

Vompositum, simplex, s Aeri

Corpus compositum, C Lapis . Gemma. . Animatum, Inanime c Metalla. Corpus ulmum, Sentiens. Nonsentiens, ut plantaΘ Herba.

An1mal, Volatile. . Opax rationis, Expers rationis, Aquatile. . Homo, c Terrest, G. cubus est Homerus, Plato, Vergilius, - comm foli Hunc substantiarum ordinem magnitudinum madum ex om minibus conferre licet,hoc modo: Plato lineae milis

ni parte U:homo si perficitu Animal corporis corpus uiuum quadratum Dramidi:

289쪽

meros Auiduntari Ea duplex est. Continua, qgares in cia: T sciret Pu in numeroi ρήrtimur continuae duo genera: permanens, Ursuccesse n.. e 2 Permanentis tres secies; longitudo,latitudo, pro unditis,hoc est,tinea,puperficies,corpusne in relatione incitis.Linea est longitudo fine laritudine,in proficiditate.Huc referantur e quibus reriἱ mensura in Ion strumsiuinitur. tu modi siunt: ula cubituε,Π lim se

digitus,palmus,pes,passu, stadium. Superficies esti titudo sine pro unditate. Huc pertinet iugerum. G QSi circuculus uero adsequentu ordini ciem postremum. si

Non enim magnitudinem notat aliquamsedfiguram,pi in planicis depingitur.Quando autem circulum' ' i' esse dicimus,superficiem planam , rura in orbem Wmbiente Iineu comprehenditur: non uolumuε planimum evin genus est circuli,sed figuram, quae siversi deplana constat in orbem aequata.corpus est longitu do cum latitudine in pro unditate. His corpus sola magnitudinem signiscat,aliter ac inter substantius..uta tuum dicitur,quod in fluxu er agitatione coli st Eius duae Dcies motus et lepus. Morus in rectum p 3 circuα

290쪽

xta Io. FORTII RING. LIB. circularem,er mistum diuiditur. Primo elementa si 'runtur grauia duo deorsum, totae leuia sursum: se

cundo, mundus: tertio animalia per monte ac ualles incedentia. Tempus in parteis graivor, num,me im,diem, horam: de quibus Erlibrum er tubulum conscripsimus. Porro quantitus discreta est, Pu quGrimus quot sint res. Eius unica species est,nempe numrnemus, hoc est unitatu collectio ut duo tria,quatuor binarius,ternariim,quaternarius. secvndin ertiaqquartus, tu relativa sunt. Ad quantitari ordinem pertinent gradus herbarum, igna, partes,minuta circuloru,quibus cipsi distinguutur,ut si gnum aliquod

pedibus almis,digitis. Et mensurae nomina: uncia, sextans, quadrans,irieris,quicunx, emis,septunx,bes, uel befis,dodrans,dextans,deunx,as. Item semuncia sextula,duella,drachma, ficiliquum: quarum vocum descriptionesin Elegant f posuimus. Dicimu enim alicuius lineae uperficiei,corporis,motus, temporis vlicia,trientem, dodrantem.Vt quadransmotus quo mundus circumagitur, sex contiat nethorus,cuius clois haec