Ioachimi Fortii Ringelbergii Andouerpiani Lucubrationes, uel potius absolutissima kuklopaideia nempe liber de ratione studij, utriusque linguae grammatice, dialectice, rhetorice, mathematice, & sublimioris philosophiae multa. ... Basileae apud Barpto

291쪽

Permanens. cotinua,

succes iudi

Linea

Iniqua. Rotund corpus Angulare Rectus. circularis. Mistus.

Annus.

V ALITATES. valitas est adfecti aut animi, i corporis,' unde appellatione aliqua accipimus. Vt prudentia,ι titia frutudo ,temperantia, Rhetoricerun de dicimur prudentes,iusti Ortes, temperantes,Rhe tores.E quatuorpunt1 ecies:babitu3, adfictus ea

sum mouens, er figura. Habitus, est qualitas animi' -μGorporii, con uetudine agendi parta, qua facilius

292쪽

α3x Ιo. FORTII RING. LIB. CT,certius aliquid agamus. Vt ficultas orandi, animi - Ηις est,pale trica corporis. Habitum in duo generi se . ra diuidimus: animi Cr corporis. Habitus animi Δαplix est. A lius enim in intellectu consisti ut prudenαm, Cr omnes . Alius in voluntate, ut caetera 'r . virtutes iusticia nitudo,temperantia.mbitus corru pom,tu vires,aut robur,velocitas, agilitas. Addictus prurbatis,ues,lit Graeci assit,παῖν. atuor addictu frinae,aegritudo,metus,ut ira cum Tertiastecies est qualitis sensum mouens:uis nu color, odor apor: quae quatuor mouet auditum usum,osectum,gustum. Ad tactum plura restratur, calidum, frigidum,humidum,siccum, Cr quae horum mi*ιra costant,durum,molle, perum aeue. Ad haec, ri re Uti naturae herbarum, lapidum, metallorum QRartum, ac postremum qualitatis genus est 'ma

uel figura Huc omnia lectat quae manu 'el industria hominis conficiuntur.Quod genu mensa, mus,templum,nauis,sedes,panis,lisis,penula,pannus. Nam quum aliquis dicit se emisse domum,pannum,aut uerastem,extemplo frinam uel figuram,quam illa res habent, mente concipimus, sed qua sub tintia seu muto

subsistis fiunt. Item figuram Agnificant circulus, triangulas,er milia.Notant enimyrmam superficiei,

293쪽

DIALECTI c A. ariCr consci, er immutari rusum potest. alijs alia huius es sis distinctio placet, urivim haec ad Uum communem uidetur accommodatior. Qualitates feresunt in brumenta substititiarum. Vt calo 'glis, humor, siue critas in herbis instrumentum est, quo ipse hominem interimunt. Grammatice, dialectice, Rhetorice, Medicina instrumenta fiunt,quium loquia muri docemus dicimus,medemur. Ad hunc ordinem igitur referre licebit omnia virtutu uitiorim colorum, ac saporum gener qua in libro de Homine tradidia s:

mus, Artium cuncturatumseriem,tum uia .iem descripsimus . 'Achra.

294쪽

IO. FORTII RING. nus in medio velfne poni, quae principio ab A

et . venda, Crinihil recte ex ulla sequi. Nia Dialectice ad res Rhetorice ad uerba magis pertinet. Id inters -- inter Rhetoricen Cr Dialecticen, quod haec breuiter. aperte re tradix in copiosus eunde explicat. Haecae docendi legem:in eloquendi modii aperit. Zeno Dioiecticen compresse in pugnum manu3:Rhelticene plicitae dicebat mile.Quod explicatius hec:illa conraria e - . tractiusseu breuius rem eande eloquaturi Partes eius τοπος, est duae οπικW g κη, hoc est ratio inuenienduerlacus des 'ma iudicandi. Prior Iocos demonstra unde petitur πισω ars medium, quo probemus axioma veru ess sue Alpum.' locor v. Et Posterior uim seu intellectum docet thematis tum sis γ ς , κρίνω iudi sitis h/m compositi. simplicis: ut sit ne inum steries,co,indeπι genu disterentis,proprii accidens ubstanti quana τι ι ars tu litus, qualitus,relatio. Qua Dina finiatur. Qitue eius

dicandi. sint partes, pec ies,officia. compositisut sit ne veram,

V Album,adfrmos, negans,generale,particulare,ne se sarium,cotingensimposibile.Haec cotinet modos colis ' Σ Ι ' ligendistilogisimum,ent mema inductionem, exem plum. Ea ergo,qκ e de vocum generibus,definiendi di , videndis ratione:deniq; de pronuntiatis uerissilis,

generalibus', contrarijs, cotradictorijs iusta dicenim, ... x- iudicationem praecipue referendusiunt. Fit fame,nt

dem praeceptio ad partem utrans pertritat. λης

295쪽

DI AI E CTI cI. fistums cir steriri vocabula ad criticen Jerunt,in dicimus,herbam eis: genus:hominem speciem non geant quod eadem mortalibus cunctis forma fit. Ad topiacon veri uum ex iis argumenta ducuntur:Fortitudo L est,igitur et uirtus: imal no est,ergo nechomo. Q ua α βω- ruor partibus dilue rendiartem absolvemu In prima describentur dictiociansecunda proposiιoes:in tertia probationes: in putrema loci. ., PRIOR VOCUM DIVISIO. i. si finguVoces omnes quibus oratio costa aut sunt singu Idriusvidi

Iures,aut comunes Singulare nomen siue indis uidua. . Hau vocamu quod rem duntaxat unam gnat. Vt cicero,Vergilia Plinius,Bucephalu haec herba ste liberii a domus. Id aliorum omniti origo est.. Quippe

siae momentum. temporis principium est sistas nomeri r punctus magnitudinis c reliquarum vocλ O. indiuiduouPorro voces comunes nuncupantur, quae de alii' uocibus praedicari, uel quae alias describere possunt:ut uestis, stra,equvi. Dicimus enim σpenuum uestem esse: Cr stram leonem: π Bucephalum Wμηm. Harum quinqueformae: genvi, stecies, dis . Ge . ς' rentis,proprium,accidens. Genus est nomen commua multis lectebns: tuocabulum,quod primum o

currit in definienda specie: uel id quod praedicatur de e. ess rebus,quae strina aut L erie derrunt: Vt anilaeas

296쪽

Io. FORTII RINGI , lapis, gemma, prudentia, iusticia, Artituti

temperantia. Animal praedicatur de homine, leone, a - psta,quibus diuersus ecies seustrinu cst. Duplex esξ genus. Summum: ut pubstanti quantitas,qaltus,re butio. Et medium,quod etiam Jecies est: corpus, an mal, arbor,lapis. Species est commune nomen proino mum indiuiduis: uel quod primum occurrit in de ni Aenti indiuiduae ut duro. Haec quoq duplex est. Infra ima, quae proprie stecies est,er quam modo definiuiamus equus,lco, lupus: Media,quaeetia genus di ut pi

Q ferunt: uel quae stecies eiu dem generis discerast: uel propria rei nota,qua ab alijs distinguitur robus. Vesentiens,non sentiens,capax rationis, expers ratioici Peripatetici diffrentia uiui significare parte alteram ei copositae. Sentiens enim in se coplectitur anima seiu

, . . est altera pars anmilis. Et heia milii intellectum ue animam capace rationis alteram boa E minis partem QRomasic voces interpretamur. Senα- 4. heri habens animam,quaesentit non sentieA ,habens. animum,quae non senti qualis in plantisi Cr inrev. , . lectualis,habens intelilectum, vel animum praeditum ra. tione. Ideoq inquiunbaccidentibus non essedi Fret si quod no coponantur ex materia π frma. Subtiliora

tamen iudicio uolunt,etiam quida Gadetia esst, qμa

297쪽

catum nuneupamus actionem isticitam cum prava vois tantare: peccati materia est illicita actio: Arma uero

ou sic frentis,qua ab alijs distat actionibus, est. prava Iuntes ne qua peccatum dici non debet: si. 'cuti nec animal mente cares,homo. Sic perpaucas dis ferentias habent. Dibicile est enim inuenire illam vera . natu ram interiorem,qua di tequites leone,qua uin escula pinus distat. caeterum oratores' qui loquendi Iesbus uri,quam seruire malunt, disterentiam appellat omne id, quo res una ab altera discernitur . Hi pro substantiarum atque accidentium diserentijs, eorum eicia, esctus, uel ubiecta ponunt. v

cere, mouere qui loqui, disi ere, dicere, numea rare,canere, essi in animo,esse in corpore: difrentiae sunt solis,Lunae, Grammatices, Dialectices,Rhea torices,Arithmetices,Musices,uirtutum,paustricie. Ita dicimus prudelia ab iusticia distare subiecto et os . Huius enim subiectu voluntas est illius intellectus. Huius ossessi,unicul, rei tribuere suun ad inser pi

cere praeterit praesentia, CT Iutura. Quin proprial os pro diseret ijs accipiutur. Sermone enim homo .caeteris distret animantibus: er hinnitu equi ab has. Nam si quis inter hominem er equum quaeratia ι πscrimen: adposite restondeas hominet loqui, equos hinnire,

298쪽

soli competi ut bipedem esse : quod soli sed non. omni

prium uocat. A si r ilia distat.Hoc enim osticismi :parrem indicat rei. Diistri ab accidente. Oniam ' proprium natura semper adest rei, cui proprium est: accidens nune adest nunc abest: ut album ess

nigr*m esse, poetam esse,oratorem esse . proprium

nuncupant,quod fit natura quaeda peculiaris toti ali . t Gi Deciei foli. Vt loqui hominibus omnibus com mune est,ο stlis hominibus dum. Accidens Deciebus' pluribus saepenumero congruit: ut esse album,nigris, velox, segne. Saepenumero dixi, propter Poeticen ac artem dicendi quae hominibus solis tribuuntur. Neque semper adpun quoniam longo labore ipsa comparan . M O' tur. Quod si poetice Cr oratoria ars semper adessimico uta A. omnibus uiris eminis, pueri senibus: haud dubie ho . mini propria dicerentur. Quamuis primo anno a no. v i tali die homo no loquatur: ea tamen res nihil impedit, quo minus loquift proprium hominis:quam tot uiri, et

299쪽

DIALEcTICA. zzsta eminae excepto fortastis uno aut altero mutosa pueritia, finem uis uitae loquantur. Nec etia obsit, quod paucifimae aues magno labore ad rem eandem interim perueniant: Vt summatim uocis natura derui non aemus: quanto aliquid pluribus competit Jecieram indiuiduis,quantos crebrius,tanto id magis θρdem ess proprium iudicamus. Sic numerare minushoruini proprium,quam loqui uidetur,quonia rarius nur Trieret,quain loqui videtur,quoniam rariis numeret, quam loquatur. Item loqui magis esse homini proprim diceretur,quam est, si aves prorsus nuta loquere tar: dissi nulli querit muti,aut infantes. Haec expliας reus scripsi,quod complures sint, qui uocum hamum Aprimen ignorent. Accidens dicitur nomen comμης Accidens. Uvgantem natura significans, quae tum adess tum de -

trahi alteri potest: ut calor, rigor,religio,pietM,gra tu,nitor, oetu, mres,doctrina, honor,opes. Etsi pleras accidentia itu haerent in sub tys,ut natura fera 'parari inde no queunt: ut calor in igni,candor in niue, . er Ocno: intel lectu tame3 ac cogitatione ipsa discer nuntur. Intelligimus enim aliud esse calorem, cando . rems: aliud ignem,nillem,omum. 'VSVS DICTORUM.

Vplex eorum usus est, quae de vocum

300쪽

io FORTII RING. ' discimus,quae voces de quibus praedicetur,Genus nu se frentia, s proprium de stetie dicuntur: ut tam

animal est,homo rationis capax est . homo numerare loqui, disserere potest. Species de indiuiduo: ut Bucr phalus equus est. Accidentia de generesserie, indi- iduo medicuntur, sed non necessirio: ut cicero est

orator ra iter,quoa conducunt adfiniendum92rdiu, dendum. Species quippetiant,proprium,accidens. ALΤERA VOCUM DIVISIO. α Vae uocu diuisioes. Prior in singulares ac cont-munes. PosFrior in quatuor genera, quae vid- ἐ.Prae cum gus κατηγοριας appellat. Omnia enim vocabula uale es,ita d, funisubstititiarum, aut quantitatum, aut qualitatum,cto,s coli aut relationu. Diximus ante quid genus,quid species, neu uoces quid diserentia, quid proprium, quid accidens:bicv- cognatas, nerumflecterum, diffretiarum, indiuiduorum uaria

V. debemutuo ponentur exempla. Visi quis generum multitudinem p iit prae quaerat, in hisce rerum ordinibus cernetur: animal, dicari. herba,arbor,frutex, Jos,metallu,gema,corpim, pru--aeti iusticissi titudo,morbiis, numerus,linea. Sisyecierum homo,equus,leo,aurum,plumbum. Si di cre- tiarum: corporeum,incorporesi uiuu,inanime: ita sensiu care; Si accidentium:uirtus,uittit,aedificiu, mo m e DS.Nec mirum videricuiqua debet, qTmorbi uocabu-