Marci Tullii Ciceronis De officiis ad Marcum filium: libri tres

261쪽

LIBER TERTIUS. 43 utile sit, id fieri honestum: imo Vero, esse, non fieri: est enim nihil utile, quod idem non honestum nec quia utile, honestum est; sed quia honestum, utile. quare, ex multis mirabilibus exemplis, haud facile quis dixerit hoc exemplo aut si laudabilius, aut praestantius. Sed ex

tota hac laude Reguli unum illud est admiratione dignum, quod captivos retinendos censuerit: nam, quod rediit, nobis noli mirabile videtur illis quidem tem-pmpilius aliter facere non potuit itaqueisu us non est hominis, sed temporum;

nullino enim vinculum ad adstringendam fidem jurejurando majoxes arctius esse volue pnt id indicant leges in duodecim tabulis indicant si crat e indicant foeder , quibus etiam cum hoste devincitiae fides indicant notiones animadversiones. que censorum, qui nulla de re diligentius, quam de jurejurando udicabant L. anlio A. filio, cum dictator fuimet, Μ Ρomponius tribunus plebis diem dixit, quod is paucos sibi dies ad dictaturam gerendam

262쪽

a DE Myriciis addidissiti eriminisatur etiam, quod i- tum fillum, qui vostea est Torquatus ap- iraelatus, ab hominibu Hegasset, et euri exire ' Mi quodetura a diri dolescens filias negotium eata ei patra,

accurrisse Roma et cum primarice- ii domum venisse diti ture cui minae ense militiataria quod illum irarum auum rum ad se aliqui contra patrem iras tra retur, surrexit ei de tu Temo ue urbi . tris ad se adolestentomiussit vetare: at ille, trem missum G Mharum juravit Me eoactus terrore Pomponitis rem a populum detulit docuit, cur sibi cauilla desistere necem ent: Μanlium animis rit tantum tela ei cinis jusjuranAin malebat atque hae te, inolinx is in, qui ad Anienem Galli, quem ab eo pe .ricatus Melderat, or que te racto, cogia ineri lux exin ense tertio e arissilia , Lahmi

263쪽

LiBER TERTIUS. 4s primis, et qui per, in iugens in patrem, ibidem acerbe semerus h filium. Sed, ut laudandus Regulus in constrarandinibu jurarido, sic decem tu, post Cannis .sem pugnam jurato ad senatum misit Hismbasi se in eastra redituros ea, q-- rem potui erant Poeni, elisi de x-meo e-ivis impetravissent , si n- redierunt, virusHaemadi de quinus non omnes uno modo: mam Polybius bostilus uelox inprimis, scribis, ex decem -bilissimis qui turiferina missi, novom xcvertisse, re a se. nctu non imi=aetrata; unum ex decem, qui

paestu post quam sitem erat e castris rediisset, quasi aliquide t oblitus, Romaere nausisse redit 'nim' in castra libera. tam se e jurejurando uitispretabatum. inceste fraus enim adstringit, nos dictavit periurium suu Utve stulta callidit 4 ea ri imitata prudentiam itaqued 'revit ienatus, ut ille siqvam et callid ε vinctus ad lis ibat tria duceretur. sed aliud maximum; o i mpum iusia tenvim Hannibal nyo ixi in acie ce-

264쪽

Varrone consulibus eos senatus non censuit redimendos, cum id parva pecunia fieri possiet; ut esset insitum militibus nostris aut vincere aut emori qua quidem re audita, fractum animum Hannibalis scribit idem quod senatus populusque Romanus rebus affletis tam excelsetaniam fuimet sic honestatis comparatione, ea, quae videntur utilia, vincuntur. Acilius autem, qui Graece scripsit histoxiam, plures ait fuisse, qui in castra revertissent, eadem fraude, ut jurejurando liberarentur eosque a censoribus omnibus ignominiis notatos sit jam hujus loci finis: perspicuum est enim ea, quae timid animo, humili, demisso fractoque fiant quale fuisset Reguli factum, si aut de captivis,

quod ipsi opus esse videretur, Q quQd reipublicae, censuisset, aut domi remi'nere voluisset), non esse utilia, quia sint flagitiosa, foeda, et turpia. Restat quartas a Pars quae decore, moderatione, modestia,

265쪽

LIBER TERTIUS. 47 continentia, temperantia continetur. O-test igitur quidquam me utile, quod sit huic talium virtutum choro contrarium t atqui ab aristippo Cyrenaici atque Anniceri philosophi nominati, omne bonum

in voluptate posuerunci, Virtutemque censuerunt ob eam rem esse laudandam, quod efiiciens esset voluptatis quibus obsoletis floret Epicurus ejusdem fere adjutor auc-tψrque sententiae cum his viris equisque, ut dicitur, si honestatem tueri ac retinere sententia est, decertandum est: nam si non modo utilitas, sed vita omnis beata corporis firma constitutione ejusque constitutionis spe explorata, ut a Metrodoro scriptum est, continetur; certe haec utilitas, et quidem summa sic enim censent), cum honestate pugnabit nam ubi primum prudentiae locus dabitur Dan,ut conquirat undique suavitates quam miser virtutis famulatus servientis voluptati quod autem munus prudentia, an legere intelligenter voluptates fac nihil isto esse jucundi-

266쪽

us quid cogitari potest turpius iam, qui

dolorem summum malum die t, apud eum quem habet locum fortitudo, quae est d lorum laboriamque contempti, quamvis

enim multis in locis dicat Epicurus siruthi dicit satis λrtiter de dolore tamen non id spectandum est, quid dicat, sed quid consentaneum sit ei dicere, qui bona

voluptate terminaverit, mala dolore me,

si illum audiam de continentia et temperantia dicit ille quidem multa multisci cis sed aqua haeret, ut aiunt; nam qui potest temperantiam laudare is, qui ponat sim mum bonum in voluptate est enim 4emperantia libidinum inimica libidines

autem consectatrices Voluptatis atque in his tamen tribus generibus quoquo modo posiunt, non incallide tergiversantur prudentiam introducunt scientiam suppeditantem voluptates, depellentem dolores.sortitudinem quoque aliquo modo Xydiunt, cum tradunt rationem negligendae mortis, perpetiendique doloris etiam tem-

267쪽

LiBER TERTs Us. a 'perantiam inducunt istoniacillime illi quidem, sed tamen quoquo modo possunt rdicunt enim voluptatis magnitudinem doloris detractione finiri iustitia vacillat.

vel jacet potius, omnesque eae virtutes, quae in communitate eemuntur et in s caetate generis humani neque enim bonitas, nec liberalitas, nee comitis eri potest, non plus quam amisitia, s haec non per se expetantur, sed ad voluptatem tuitatemve referantur conferamus igitur in pauca: nam, ut utilitaten nullam esse docuimus, quae honestati esset contraria; se omnem voluptatem dicimus hψnestati esse contrariam quo magis reprehendendos Calliphoneni et Dinomachum iudicosqui se diremturos controversiam putaverunt), si cum honestate 'oluptatem, tamquam cum homine pecudem, copulaviniant non recipit istam conjuactionem honestas, aspernatur, repellit nec ero. finis bonorum et malorum, qui simplex

esse debet, ex dissimillimis rebus misceri

268쪽

talis etiam voluptas habere dicatur, nulla potest esse ei cum honestate conjunctio; nam, ut tribuamus aliquid voluptati, condiment fortasse nonnihil utilitatis certe nihil habebit habes a patre munus, Marce fili, mea quidem sententia stagnum; sed perinde erit, ut acceperis quamquam tiabi hi tres libri inter Cratippi comment xios, tamquam hospites, erunt recipiendi.

sed ut, si ipse venissem Athenas quod

quidem esset famam, nisi me e medio cursu clara voce patria revocasset aliquando me quoque audires sic, quoniam his volumunibus ad te profecta vox mea est, tribues his temporis quantum poteris poteris

autem quantum Voles cum vero intellexero, te hoc scientiae genere gaudere;

269쪽

ara, rixem,si talibus monumentis prae in ilia ei laetabere