Marci Tullii Ciceronis De officiis ad Marcum filium: libri tres

231쪽

LiBER TERTIUS. I 3ditor quod si recte judicavit, non recte frumentarius ille, non recte aedium pestilentium venditor tacuit sed hujusmodi reticentiae jure civili omnes comprehendi

non possunt; quae autem possunt, diligenter tenentur. Μ. arius Gratidianus, propinquus noster, C. Sergio Oratae vendiderat aedes eas, quas ab eodem ipse paucis ante annis emerat hae Sergio serviebant sed hoc in mancipio artus non dixerat adducta res in judicium est oratam Crassus, Gratidianum defendebat Antonius ius Crassus urgebat quod vitii venditor non dixisset sciens, id oportere

praestari aequitatem Antonius quoniam

id vitium ignotum Sergio non fuisset, qui illas aedes vendiditat, nihil fuisse necesse dici nec eum esse deceptum, qui id, quod

emerat, quo iure esse teneret quorsum

haec ut illud intelligas, non placuisse ma- , joribus nostris astutos. Sed aliter leges, aliter philosophi tollunt astutias leges, quatenus manu tenere possunt; philosophi quatenus ratione et intelligentia ratioci.

232쪽

dii 4 E , Friclis situr postulat, ne quid insidiose, ne quaes- inulate, ne multassa citer sunt agi urimsidiae, tendere plagas, etiam si excitatimas non fis, nec agnarurus ipsae mim ex aenullo insequente saepe incidunt sies lui; des proscribas; tabulam,tamquamplagam, ponas omum optes vitta vendassim eamariquis incurrat imprudens hoc quam quam video, propter depravatio in oti suetudinis, neque inore turpe haheri, neque aut lege sinciri aut jure civis ramentiaturae lege sancitum est societas emisi

est quod etsi saepe dictum est, dice eritamen est saepius lati me quidem qua,

Pateat, omnium inter omnes inteHου --rum, qui justeri gentis sunt; sitoik6it eorum qiri Humeri eivitatis itaque istiuiores aliud jus gentium, aliud jus es seu fila voluerunt: miud timila, non Em eo tis n. gehiquit; quod autem genituis, ideri

233쪽

LIBEM TERTIUS. Is feruntur enim ex optimis naturae principiis et veritatis exemplis pavi quanti verba is i ta liti e propter te,sidemve tuam cariu

fraudatusve siem quam illa aureae Ait inser bonos bene siex oportet, si foe fraudatio; e. sed, qui sint boni, et quidii; b-o agi, magna quaestio est, Qu. quidem Scaevola, pontiis maximus, sus m- vim dicebat esse in umnibus iis arbitriis, is quibus adderetur ex fide. bor inq; fi leique b0qa nomen existimabat m Maare latissime, idque versari in tutelis, i in ist tibus, fiduciis, mandatis rebus ei

3Α,'quditi , condiae is locatis, quibus irt3s 'pietas conti tui : in his magni est jμψε. statume, papaςsextim cum in plerisi , eimpi judiςia ςonuaria , quid que '-suiquq praestaret op*rteret quocirca Um e tu i idae sunt, eaque malitia, quaφ υκ illa quidem id is esse prudentiam, sed abest ab ea distatqui plurimum Pru dent est enim loc ta in desectu bonorun et malorum malitia μ omnia, qu*e xv pia sunt, mala sunt ma nis Uteponit.

234쪽

ui DE OFFICIIS nec vero in praediis solum ius civile du tum a natura, malitiam fraudemque vindicat; sed etiam in mancipiorum venditione fraus venditoris ninis exeluditur:

qui enim scire debuit de sanitate, de fuga, de furtis, praestat edicto Aedilium heia

xedum alia caussa est ex quo intelligitur, quoniam iuris natura fons sit, hoc secundum naturam esse, neminem id agere, ut ex alterius praedetur inscientia nec ulla pernicies vitae masor inveniri potest,quam

in malitia simulatio intelligentiae ex quo ista innumerabilia nascuntur, ut utilia cum honestis pugnare videantur: quotus enim quisque reperietur, qui impunitate et lynoratione omnium proposita, abstinere possit injuriat Periclitemur, si placet, in Riis quidem exemplis, in quibus peccari mugus hominum fortasse non putat neque enim de sicariis, Eneficis, testamentariis, furibus, peculatoribus hoc loco dissere dum est; qui non verbis sunt et disputatione philosophorum, sed vinculis et carcere fatigandi sed haec consideremus,

235쪽

1 1gΕ TERTId s. sti quae faciunt ii, qui habentur boni L. iis nutii Basili, locupletis hominis, falsum testamentum quidelia e Graecia Romam at tulerunt: quod quo facilius cmtinerent, scripserunt heredes secum . Crtissum, et Qu. Hortensium, homines ejusdem aeritis potentissimos qui, cum illud Dimmes suspicarentur, sibi autem nullius essenii conscii culpae, alieni facinoris niuriusch-lum non repudiaverunt quid ergo' Α-tin hoc est, ut noti deliquis e videantur' mihi quidem non videtur: qiramqUam alterum amavi vivum, alterUm non odi mortuum sed cum Bavius N. Satrium, sororis filium, nomen dum ferre volitisset, eumque fecisset heredem hunc dico pa- tronum agri Piceni et Sabini: turpem notam temporum illorum i num erat aequum, principes cives rem habere, ad Satrium nihil praeter nomen pervenire etenim si is, qui non defendit iniuriam neque propulsat a suis, cum potest, injuste facio ut in primo libro disi erui); qualis habendus est is, qui non modo non re-Εe

236쪽

pcllit, scd etiam adjuvat injuriam mihi

quidem etiam verae hereditates non honestae videntur, si sint malitiosis blanditiis officiorum; non veritate, sed simulatione quaesitae atqui in talibus rebus aliud utile interdum, aliud honestum videri solat. falso: nam eadem util;tatis, quae booesiatis est regula qui hoc non perviderit, ab hoc nulla fraus aberit, nullum facinus sic enim cogitans, Est istuc quidem honestum, verum hoc expedit, res a nati;ra copulatas audebit errore divellere; qui fons stfraudium, maleficiorii in scelerum Omnium. Itaque si vir bonus habeat hanc i, im, ut, si digitis concrepvexit, possit e locupletium testamei ta nome cus i e pere hac vi non utatur, ne si exploratum quidem habeat, id omnino neminem umquam suspicaturum, at si dares harvet vim Μ. Crasib, ut digitorum percussione heres posset scriptus eme, qui re vera non esiet heres, in foro, mihi crede, aliaret homo autem justus, isque quem sentimus virum bonum, nihil cuiquam, quod in se

237쪽

LIBER TERTIUS. II 'transserat, detrahet hoc qui admiratur, is se, quid sit vir bonus, nescire fateatur. at vero si quis voluerit animi sui compli- Catam notionem evolvere, jam se ipse do- Ceat, eum Virum bonunt esse, qui prosit quibus possit, noceat nemini, nisi lacessitus injuria quid ergo hic non nocet, qui quodam quasi veneno perficit, ut veros heredes moveat, in eorum locum ipse succedat non igitur faciat' dixerit quis quod utile sit, quod expediatὶ' imo intelligat, nihil nec expedire, nec utile esse, quod sit injustum boc qui non didicerit,

bonus vir esse non poterit Fimbriam consularem audiebam de patre nostr puer

judicem Μ. Lutatiolinthiae fuisse, equiti

Romano sane honesto, cum is sponsionem fecisset, ii vir bonus esset: itaque ei dixisse Fimbriam, se illam rem numquam judicaturum; ne aut spoliaret fama probatum hominem, si contra judicasset aut statuisse videretur, virum bonum aliquem esse, cum ea res innumerabilibus ossiciis et laudibus contineretur huic igitur vi-

238쪽

aeto DE OFFICII suo bono, quem Fimbria etiam, non modo Socrates noverat, nuno modo videri potest quidquam esse utile, quod non ho-ilestum sit itaque talis vir no modo facere, sed ne cogitas quidem quidquam audebit, quod non audeat praedicare. haec nonne est turpe dubitare philose-

Phos, quae ne rustici quidem dubitent a quibus natum est id, quod jam triivin est

vetustate proverbium: cum enim fidem

alicujus bonitatemque laudant, dignum esse dicunt quicum in tenebris mices. hoc quam habet vim, nisi illam, nihil e pedire, quod non deceat, etiam si id possis nullo refellente obtinere videsne igitur, hoc proverbio neque Gygi illi posse ueniam dari, neque huic, quem paullo ante fingebam digitorum percussione hereditates omnium pos e converteres ut enim,

quod turpe est, id quamvis occultetur, tamen honestum fieri nullo modo potest; sic, quod honestum non est, id utile ut sit, essici non potest, adversante et repugnante natura At enim, cum permagna u

239쪽

LIBEM TERTIUS. a Ipraemia sunt, est caussa peccandi C. Μarius, cum a spe consulatis longe abesset, et jam septimum annum post praeturam

jaceret, neque petiturus umquam consulatum videretur, Qu. etellum, cujus legatus erat, summum Virum et civem, cum

ab eo imperatore suo, Romam missus esset, apud populum Romanum criminatus est bellum illum ducere; si se consulem fecissent, brevi tempore aut vivum aut mortuum Iugurtham se in potestatem populi Romani redacturum itaque factus

est ille quidem consul sed a fide justitiaque discessit, qui optimum et gravisssimum

civem, cujus legatus et a quo missus esset, in invidiam falso crimine adduxerit ne noster quidem Gratidianus ossici boni viri functus est tum, cum praetor esset, collegiumque praetorum tribuni plebis adhibuissent, ut res nummaria de communi sententia constitueretur jactabatur enim temporibus illis nummus sic, ut nemo posset scire, quid haberet conscripserunt communiter edictum eum uena

240쪽

adia D E satque iudicio constitueruntque, ut omnes simul in rostra post meridiem descenderent et caeteri quidem alius alio Μ rius a subselliis in rostra recta, idque,quod

communiter compositum puerit, solus emit et ea res, si quaeris, es magno h nori fuit omnibus vlais statuae ad eas

thus et cerei quid multes nemo umquam multitudini fuit carior haec sunt, quae conturbant in demeratione nonnumquam, cum id, in quo violatur aequitas, non ita magnum illud autem, quod ex eo paritur, permagnum videtur: Di,ario, praeripere collegis et tribunis plebis popularem gratiam, rion ita turpe consulem ob eam rem seri, quod sibi tunc proposuerat, valde utile videbatur sed omnium una resuta est, quam tibi cupio esse notissimam aut illud, quod utile via. detur, turpe ne sit aut, si tirpe est, ne videatur esse utile quid igitur postumus ne aut illum Marium virum bonum audicare, aut hunes explica atque excute ii

tollisentiam tuam, ut videas, quae sit in