Physica vetus et noua

271쪽

. Libri sicundi

nus mouetur, quo magis mouetur, eo magis mouer. Motus autem , ut dictum

est art. I Notabili L. fit maior,si spatium, quo decurritur pari tempore, sit maius. Itaque ad constituendam machinam, qua pondus aliquod vehitur ; considerandum est spatium, quod decurritur a par-

dum cum spatio, quod ae quali tempore

decurritus a pondere , seu parte vecta. Quo enim , caeteris paribus, maior est motus vehentis ad rationem motus Vecti, seu ponderas moti violenter, eo minus actu resistit pondus: Quo vero minus actu

resistit ponduου, eo magis & facilius, hoc est celerius, ipsum mouet pars mouens: minus autem actu resistit, quod minus

mouetUr motu violento: Nam moueri motu violento, dc actu resistero mouenti sunt idem. Pondus autem mouetur eo minus motu Violento, quo,ad rationem ipsius, maior est: eodem tempore motus mouentis. Quo enim maior est unus motus ad rationem alterius, eo minor est hic alter motus, ad rationem cuius ille est maior, V. g Quo maior est motus A ad rationem motus B, eo minor est motus B, ad rationem motus A.

272쪽

De variis machinis. . l

HI s consequens est in libra, seu Ve

cte, nam Vectis reuocatur ad li- hram, in eo caeteris paribus , esse maiorem motum mouenzis ab immoto remotioris , & minorem ponderis immoto illi vicinioris, adeoque verum esse quod Aristoteles docet, dum sic ait, Omnium . huiusimodi cauia principium habet circulus. Hoc est, omnes mechanicas motiones pertinere ad circularem. Eatenus enim fiunt istae motiones , quatenuS Monens, o Pondus mouentur circa immosum, quod appellatur Hypomoclium. Mouens enim, licet ipsius potentia per se sit minor, quam resistentia per se ipsius moti, fit tamen per distantiam ab immoto maiorem , & consequenter per maiorem motum, potentius ad mouendum quam morum siue pondus , ad resistendum. Hoc manifestum est: in libra, vecte, axo in rota, troclea, & coclea; de cuneo videtur esse aliqua difficultas.

273쪽

aco Libris eundi

De Cuneo.

AT certe principium motus per cuin

neum est in circulo: tum quia cuneus

est pars circuli, seu potius globi per dia

metrum , de centrum diuisi i tum quia . mouet in orbem. Immotum in cuneo, siue centrum, Circa quod fit motus, considerandum est in linea transeunte per medium cuneum a

' hasi ad cuspidem , subiectum cuspidi.

Nam circa illud fit motus partium, quae per cuneum partialem globu moventur. Plus autem motus habet cuneu quam partes, quae per illum diuiduntur, seu mouentur, quia mouetur duobus motibus, nempe circulari tanto, quantus est motus partium: concipiendus enim est Cuneiau, tanquam dilatans se, de mouens in orbem in de recto , qui non conuenit partibus. Quem motum ita sequitur circularis motus, ut caeteris paribus, tanto celerior sit , quanto rectus ipse est celerior. Eodem enim tempore fiunt rectus, de circularis. Ergo cuneus magis mouetur, quam partes, quae ab illo diuiduntur. Cuneus reuocatur ad secundam vectis

274쪽

β uastio XIII. 161

speciem: tres enim sunt vectis species: Una, qua virtus, & pondus sunt extrema respectu immoti medij: altera , qua po-rentia mouens , & immorum sunt extrema respectu ponderis medij : tertia , qua pondus, immotum sunt extrema respectu virtutis mediae. Cuneus pertinet ad secundam speciem; potentia enim mouens , quae est in basi, cunei: & immotum subiectum cuspidi sunt extrema respectu ponderis me dij, hoc est partium,quae per cuneum diuiduntur : 6c sic cuneus

est duplex huiusmodi vectis. Qui quo

magis a centro recedit, eo magis in orbem mouetur, ac mouet: hoc est dilatatur de dilatat. Fieri potest diuisio partium ultra cunei cuspidem. At ille motus estaccidentalis cuneo ; qui de se non vehit, seu non diuidit aliud, quam contiguum. Ille igitur

motus vltra cuspidem sequitur ex unione rigiditate partium per cuneum di uisarum, seu vectarum circulariter a cuneo: quae proiter rigiditatem flecti nequeunt: adeoque partium superiorum a centro remotiorum diuisionem sequuntur absque cuneo, inferiores parten corporis diuisi, centro viciniores.

275쪽

Libri secundi

AR T. I CVLVS VIII. inuomodo circulin sit principium moIus

per machinam.

PORRO hic obseruandum est, Cum

dicimus , omnaum mechanicarum motionum caulae principium habere circulum : nos aliud nihil velle, quam motionem mechanicam, in qua sint motus contrarij , esse conuersionem , siue perfectam,sive inchoatam. Perfectare- peritur in rota, & troclea: inchoata in libra, vecte, & cuneo. Item cum dicimus motum , intelligi etiam aequiponderantiam. Item cum dicimus contrarium intelligi etiam Contrarietatem priori modo 1umptam notabili 2. iΙtem cum dicimus immotum, intelligi Corpus , quod habeat rationem immobilis, vel axis vel centri. Haec enim omnia, non quidem in omnibus, & ungulis, sed in quibusdam reperiuntur. rVterque motus, Utraque Contrarietas est in cuμοῖ aequiponderantia, iulibra & statera.

276쪽

ARTICVLvs I Volutationem esse lationem compositam V o D voluitur fertur duabus lationibus recta & circulari, siue latione, & Conuersione: quae ita se habent, Vealtera sine altEra possit cono uenire mobili; alteraque altera possit esse lentior, utraque item possit esse aequalis. AEquales sunt illae duae lationes , aequalem si describant lineam iinaequales, si inaequalem, cum enim Vterque motus eiusdem sit temporis, Mmobilis; inaequalitas sumenda est ab inaequalitate lineae, quae describitur, siue spatij, quoddecurritur.

277쪽

. Libri fleundi

HIc Mathematici considerant volutationem circuli , super planum:& volutationem circulorum concentricorum fu per plana diuersa eiusdem perpendicularis. Et quia volutatio unius licet circuli, non tamen una latio est, sed duae, nempe recta , Circularisque ; institui potest comparatio& inter lationes,quas in circulo super planum vocant Mathematici xum puncti unim circuli super unum planum : & inter lationes circulorum concentricorum super plana , eiusdem quidem p erpendicularjs; at diuersae profunditatis : quorum circulorum alter sit maior, alter minax.

Dicendumque est r. lationem unius circuli rectam essu posse absque circulari , & circularem sine recti , de hanc posse esse cum illa, & eiusdem esse celeritatis ,& diuersae. Dicendum Σ. lationem circuli maioris circularem semper esse minoris concentrici latione circulari celeriorem , quia

278쪽

, Quastio XIV

punctum maioris eodem tempore dein scribit circa centrum Commune maiorem lineam,quam minoris. Dicendum 3. lationes rectas omnium Circulorum concentricorum eiusdem

esse velocitatis: quia puncta omnium describunt eodem tempore super plana sua lineas aequales: describunt enim per puncta eiusdem perpendicularis succeia siue tangentia singula suum planum, atque adeo perfluxum suum describentia lineas aequales. Est autem eadem perpendicularis, quia est ab eodem centro in idem planum. Dicendum 4. lineas per circulatio

nem descriptas, sic distingui a lineis perlationem rectam descriptis ; quod hae

describantur in plano, non Circa cCntrum, per punctum perpendicularis plano: illat vero describantur circa centrum , ω non in plano per punctum perpendicularis diametro.

280쪽

INDEX.

pori, ' 8o Accidentium duo genera, sto g IAccidentia Panis & vini, remanent in Eu-' charistia, RIA ctio, & Passio distinis

Actio quid sit, ua Actio constituit praedi

camentum , i a

Actionis cetrum quid, I 23 Actio fit per medium, Actionis centrum quibus conueniat, I 26 Actio quaenam potentissima, risAer quare sentitur,&apparet humidior , quam ignis,

Aer,& Aqua non minus replent mundu, quam alia corpora

consistentia, 'IAer diuiditur in superiorem,&inferiore, MAEqualitas, quid,'2OFAEqualitas perfecta in rebus esse non potest, I Equi ponderantia re inperitur in libra &θa-

Estimatiua , I92 aestimatina,& cogitativa, quo differant, I92 AE temus esse non potuit mundus libete productus, ' ρISternus esset motus si ab agente libero non

penderet,

ASternum esse, de libe- re productum repugnant, . ' ' Agere intrinsecum Messe in naturalibus