장음표시 사용
291쪽
la,qua parte de Gero comica. Hoc libro volui agere, non decura marasinorum. ed febrium hecticarum ex quarum genere marasmodes sunt. H. De his,cum alia mihi dicta sunt, ratione&experimento mihi comprobata,riim illud, non esse reformidanda balnea,ut Philippus facit. Nimirum, cautius ullo utitur, ut nos quoque in aliis febribus, quae vel ab inflammatione, vel ab humorum putredine. In illis enim nihil nocueris, etiamsi in aquam frigidam non merseris illos,ied ut moris est) perfuderis aqua primum tepida, qualisi Sole fit,deinde paulbfrigidiora Inlecticis expetitur nobis,non calidum solium,sed frigidum quod praeparat laborantis corpus, ut in iis, qui per sanitatem
3r. Videtur autem mihi Philippus,non hoc tantum nescire,quid balneum iam arasmo possit, quod tantopere graciles non audet immergere in frigidum labrum aut certe tandem infundere aquam frigidam sed quod sepe alia sit con-ijuncta febris ex humorum puti edine,aut inflantinatione visceris alicujus imo etiam,quia marasmus per se lethalis morbus est. Hinc est,quod quidam non recte culpant omnia oblata,cum causa haereat in ipso morbo. 33 Resumentes igitur iterum, quae diximus, sermoni imponamus finem. Omnes hecticos,potissimum ex iis, qui jam arasmodes sunt, sine alia implexa febri, sive ex sola putredine, sive cum inflammatione, induc balneo confidenter, citra ullum laborem,ne dissolvantur vires, quod ipsum eum non minus hedat vires,causa fit,cur balneum culpetur. Citra laborem, sic intelligo: Volo aegrum portari super lectulo,paratamque ad manum habeat sindonem calentem, super quam in prima domorum balnei calentium nudus transportetur. Sin autem quatuor,qui illum teneant,unus in unoquoque extremo. Ubi igitur prima domus satis calida fuerit, in ea exutus aeger in alteram inferatur. Haec si videbi'tur frigidior adhuc esse, non sit aeger nudus, sed tectus, aut certe obvolutus alia sindone calida, aliove involucro. Apertum aurem est,quod quae sustinere debet sindon, satis firmaeue debet. Si debilior sit oportet facere duplicem. Sit autem media domus illa,non situ tantum media, sed & rem p antior priori tanto, quanto frigidior tertia Heic oleum sit tepidum, quo perfundatur Ocyus ac illatus fuerit in sindone.Hoc fact tertiam domum subeant,in labrum illum deponentes,non alio divertentes extra tres dictas domos. Non properantibus quidem portatoribus sed tamdiu morantibus in prioribus domibus, usquedum in altera deponaturae grabatulor in media perfundatur oleo. 34. Omnium harum domorum aer sit neque in summo calidus, neque in sumnio frigidus, sed abunde teinperatus, mediocriter humidus Hoc fuerit,si ante ingressum essundatur e labro aqua largiter,ut diffluat per omnes domos. In ipsa autem natatorii aqua non moretur diu, sublevatus sindone, non superinfusa ulla aqua, quale quid in aliis facimus. Sed neque capiti affundere velim. Susticit enim bis,terve immergere remittentibus sensim sindonem quatuor por
292쪽
tatoribus,iterumque sursum trahentibus. Hinc exportatus, mergatur in aquam frigidam confertim, sed ne diutius subsistat. F. Oportet autem portatores, cum in aliis bene instructos esse, tum in hoc praecipue ut naersio sit subita. Tum verbalius, paratam habens sindonem, superinjiciat illi. Mox grabato impositus, spongiis primum mollibus abstergatur, deinde pannis abstergentibus, ne duriuscule contrectent. Si cunctum&is dutum portent in domum suam, ubi degit,ibique nutriant. Dictum est autem in sup., libro sic. . ubi siccas intemperies curabamus, domum debere esse contiguam balneo. Et haec quidem de balneo sufficiant.
3ς. Prolixa haec quidem est,sed vera, heisticorum curatio. Quam quanti faciant, imo quam absurdam aliam substituant Practici nostri, videre est, cum apud alios, tum apud Ili. Mass. S. Pracl. 23. Ego operae pretium facturus videor, si detexero latens hoc loco venenum Physiologicum. Tacite enim insinuatheic Gai., Solidarum partium materiam esse το σωμα της μηc,ut Arist.loqui so- let. Hoe falsium esse sciunt, qui reche instituti sunt Sed est lia quaestio Logica,
I Una super. cohaerent, quae de fac c. alimentorum supersunt Est autem hoc . clarum omnibus, quod fac c. hae debentesi Dic idae&humidae siquidem opponi debent feb. heca . Tales sunt 3 succus piissanae actu frigidus assumtus, halica etiam eodem modo praeparata,quod est, cum aqua& modico porri, anethi, fatisque, nec non olei Maceti. Hujusmodi aegris aptus etiam est panis,aquae frigidae intinctus Nihil autem horum valide refrigeret, veluti potionis Illa enim&racile calefit, transit. haec vero diu inventriculo subsistentia, fortassis etiam refrigerent illum, si intense frigida sint. a. At vero si febris diutius duraverit, etiam lac asininum propinabis, diligenter animadvertendo ne in caseum coaguletur in ventriculo. Hoc aliquando te docebit ipse aeger, cum didicit, quid in se fieri soleat aliquando nos id observabimus, ex longiori usu. Tum vero an opus erit mistura mellis, cum pauco sale vesci, ut prohibeatur sympto maci eutiquam. 3. Hoc enim casu fugiendum fuerit mel, quantum fieri potest in febribus Cyψ heca icis, S propterea&melicratum. Bilescit enim sicciores efficit febres, una cum calore acri. Primo igitur loco dandum estia asininum, noti ultra cyathum rh hi tinum, ut Vidisti me facere,introduca a asina in ipsum aegri cubile, ne quod tem
i. pus intersit, Daeger subito bibat, observantibus nobis diligenter xhilsum, qui
293쪽
ante&post potum.Si enim corrumpatur lac, videbis pulsus,quales olent esse incompressione ventriculi si non corrumpatur, fieri maiores fortiores. Hinc licebit tibi aestimare,copiam lactis inpbsterum augendam esse, addito semicyatho. Deinde iterum addendum semicyathum. Et iterum, ascendendo usque ad symmetriam. Hujus ymmetri mensuram, non solum in lacte, sedd in aliis cibis omnibus, habes ibi ubilaopos explicui curandi siccas ventriculi intemperies,lib.inquam, septimo. . Ibi enim primo loco exposuimus siccam intemperiem tamdiu productam,ut totum corpus sit gracile,& docuimus, quomodo quis utrumq; tractet,&ventriculi intemperiem, gracilitatem corporis. Ne igitur na ulta laribam, forte praestat eo remittere ieci orem, ubi de omnibus alimentis actum est.In temperies enim cum invicem similes sint, similia etiam postulant remedia. Inter igitur has quanto calidior est febri uin hecsticarum, tantbfrigidioribus indiget auxiliis, tanto etiam diligentia majori, ne fortiora remedia noceant. Ergo qui marasmo jam vicini sunt, ii utantur balneo qui verb eo nondum pervenerunt,absque sindone absolvere id possunt, fortiores quippe. Oportet autem& hos inferre domui, aut grabato innixos, aut vehiculo alicui impositos, si possint ipsi uti pedibus, ut aliquantuliam morentur in aqua calida. Qui vero debiliores sunt, iis vix permitti potest, ut ipsi demittant se in frigida natatoria, quin foris sunt perfundendi primum tepidiori, deinde frigidiori aqua. 3.Tum vero aqua sit eo usque frigida, ut quandoquidem tantum est hauriendum,quantum satis sit toti homini perfundendo: neq; evidenter frigida appareat, neque evidenter tepida sed qualis Fontana vocata,in medio frigiditatis sensibilis.&tepiditatis exsolventis. 6. Hoc in negotio ii omnia fiant recte,& quoad balnea,& quoad alimenta, spes est fanum fore hominent tuum: sin peccetur in uno saltim,evertet id reliqua omnia.Quod enim in ipsa dispositione febrili mali est, ne minimu quidem errorem tolerat. Horum enim aliquis si servatus est,ipsius genus carnosum tantu erat passum: vero cum solidae etiam partes exsiccatae fuerint, fieri non potest, ut homo redeat ad perfecta sanitatem sed necessario vel ex ipso morbo mors consequitur, et ex marasmo incidit in senectutem e morbo. Nam primum quidem morb. depopulatur proprium parti uni humidum, quo aluntur: hinc transit ad genus carnosum quod sub natum est fibris, membranisque solidaruna partium: sic deinde contingitvi ipsas similares. . In singulis partibus,quas simplices primas nominamus, ut vidisti in Anatomiis haec quidem pars substantiae ipsius veluti fibrosa est: haec aut membra- nosse,illa carnosa, V g. Venae tunicam quandam tendem utiles,iu qua videre est fibras multas araneiformes,interstitiis quibusda copularasquibus utrisq; propria venae substantia circumnata est, alia atq; alia in aliis csrporis partibus,comune
294쪽
Carnosam substantiam, naturam Gut, si ita vis, hanc illius partis carnem aliam in ventriculo , aliam in hepate , veluti rursus aliam in arteriis de musculis. Vocata autem est sola illa, qua in musculis, aliam nullam ita vocantes, praeter paucos quosdam, qui illam, quae in hepate, renibus, pulmone, liene, ταρ χυ ια- Lappellant. Contra,illas, quae in intestinis, ventricul O, dc utero innommatas relinquunζ. S. Tu vero nomina negligeu distingue autem molem substantiae, qtuae in singulis partibus,quae fere constituit substantiam illarum, natu ramque, quaeqtie subjecta est generationi δ corruptioni, ut videmus expresse renasci in cavis ulceribus cum eandem generationis rationem non habeant vel fibrae , vel nervi, vel membranae. Sed neque in malignis febribus ita extabescunt, ut carnes , quae animal exstinguunt, antequam prorsuS exarescant.' Sunt quidem febres marasmodes omnes e censu colli quantium e sed in hoc differunt,quod colliquata in corpore universa caro inlecticis insensibiliter . digeritur in marasmodest se ostendit in excrementis alvi. Hoc fieri videmus evi denter in carnibus supercraticulam tostis. Quarundam enim colliqua mentum copiosum est, super carbonibus apparet quarundam non est sensibile, quod defluit, quamvis carbones sint aeque multu IO E .g. carnibus aprugnis aut parum,aut nihil destillat a domesticis plurimum. Et hoc pro differentia animalis pinguioris, carnosiorisve. Tum enim copiosus est colliquamentum. Eodem modo infervidissimis febribus. Si enim caro adsit humidavi mollis cum pinguedine multa, colliqua menta sunt sensibilia: in pauca, cum pinguedine etiam pauca, tamen arasmodes febres fiunt. II. Hujus rei evidentissimum signum capitur ex iis,qui colli quationes exhibent in alvi excrementis,cum aut ob vim morbi,aut ob imperitia Medici incurrunt hoc mali,quamvis dispositi ad id non sint. Quamdiu enim suppetit materia, excernunt cum deficit, exsiccant etiam duras carnes ; a quibus nihil defluit. Hoc accidit etiam in carnibus alitis, si velis affare illas.subject is aequali copia carbonibus. Sicciores enim erunt hae carnes,&indurescent amplius, corii instar, nec tamen ulla effluet colli quatio. 11. Haec ubi cognoris, colliges inde, colli quativarum febrium curationem esse ejusdem generis. Quare ad frigidae potionem quam primum venies,ac alimenta dabis humida, gidaque. 13. Ex his melicratum esse adversisIimum, quo tamen uti vides plerosque omnes Medicos.Sed de his febribus aliter iterum fuerit agendum, quemadmodum etiam de pestilentia hecticarum, quae Epidemiorum morbo tum est. Verum, de methodo curationis hecticarum is arasmodia sufficiant haec.
295쪽
T cum docui,qua ratione,&duae sint,&tres imo etiam una. Nunc, ut in
aliis febribus, exprima primorum generum divisione venimus ad ultimas species ita hes c quoque faciamus,illud prius admonentes, quod desin de Dissipuis. factum est, Quod,sive primas differentias vocare quis velit, sive prima genera, sive generalissimas species,sive, quomodocunq; aliter,nihil intersit, modo ob
servet accuratam rei notionem.
a. Febres ephemeras quomodo curare oporteat, hujus operis l. 8. dictum est,uelut etiam quomodo sisnochos vocatas,in seq. Ita etiam,quomodo hecticas in proximo, qui Io. est, cum specialibus plura etiam communia tractans. Nunc propositum est mihi,quo modo illae, quae sunt a putredine humorunt. 3.Scopi autem curatorii,secundum binam illam divisionem,&dispositio, quam curamus est,& temperamentum partium aegri Licet autem, si quis velit, etiam comprehendere uno capite dicentibus, Scopum curatorium esse unam omnium contrarietatem, qua divisa fieri illum duplicem, hinc quidem morbi, indicantis usum, contrariorum remediorum illinc autem temperamenti,definientis simul quantitatem contrarii. . Dictum vero ibi est,etiam aerem facere unum scopum, ponendum esse,siquidem duos tantum scopos faciamus,inter causas vel morbosas,vel salubres Causae salubres cum sint omnes illae,quae sanitatem causant, una ex iis est, quae βοήθημα, auxilinm, secundum diversas notiones, ultirnum PE primum recte vocatur Tempore enim ultimum erit, quia Natura, Ars Iortuna sunt priora illo: primum autem, quatenus tangit morbum, ali erando dispositionem illam. Propterea, ars&artifex fiunt causae sanitatis, quatenus corpora morbos alierando ad sanitatem ducunt, non quod primo dc per se morbos exscindant, sed
quod beneficio aptarum materiarum,quae βοηθηματα ocantur.
3. Venae sec io,ipla,per se ipsam, hoc ipsum nomen sortita est: at vero cum, laedit hominem fit causa bose,veluti cum prodest alabris. Ideo Τοήθηρια dicitur,cum prodest, ut omnis alia materia, quocunque modo corpus alteret, cum
prodest,ήοηγημα dieitur. Eodem modovi aeris proprium nomen est,ex natura ipsius desumtum sed quatenus ad nos refertur,aliquandoquidem βοηΘημα est, causa selubrubaliquando autem contrarium quid,causa morbosa. 6.Et quoniam ex constitutione aetis praesenti, temporeanni,vi regione
296쪽
aer recipit mutationes in cal. Dig.,hum.&sicc., existis iterum oriuntur indicationes quaedam particulares Fortuna igitur, ars&artifex mediantibus materiis suis effectum edunt Natura autem ex seipsa ex trib.illis facta partib. spiritus essentia,&revera solidis,quae constare ex semine dictum est, & praeter illa substantia carnosa,quae propria est uniuscujuslibet partis. Unumquodq; trium
dictorum propriam iterum quantitatem habet,& qualitatem naturalem. Qualitas est ex convenienti temperamento humido, sicco, cal. frig. quantitas solidorum corporum semper una, eademque est,in iis,quae adhuc in augmento sunt, numero tantum,in perfectis autem etiam magnitudine. At vero Iubstantiae magnitudo variabilis est, cum desiit augmentum animalis. Sic spiritus essentia tantum non singulis momentiis fit minor aut major. I. Hinc fit, ut vires, cum de scopis loquimur, aut solae opponantur trib. di- his, aut seorsim posito temperamento, per se. Quae ipsae iterum aliquando dividuntur in naturam propriam&consuetudinariam. Idebex his, aliisque pra dictis fit indicatio remediorum propria, peculiarisque Saepe etiam temper mentum acquisititium, ad causas efficientes reduruim indicationem illis elargitur. 8. Hanc ob causam diximus, ex aetate, vitae studiis,itemque consuetudine quandoque indicationes auxiliorum sumi. Conspirare autem invicem omnes indicationes,adeoque speciali ores contineri in generalioribus. In usum autem produci specialiores,ex divisione generalium erutas.
I. Rima omnium indicatio curatoria est, quae sumitur a curando morbo, L contrarium vult. Sed quia plura sunt morborum genera, singuli habebunt suum contrarium.Sed alia quidem transeant hoc loco praefiniatur autem n o. bis ad praesens institutum genus morbi curandi,quod Intemperita est. Curabitur igitur per intemperiem contrariam.Sed quoniam generis totius febrilis abdita est, instituenda fuerit per Frigiditatem, ut consentiant inter se Indicationes. a. Sive enim simpliciterita dicamus,quod febris sit curanda per contraria MV quod per contraria temperamento sermo neuter pugnabit alteri. Eodem modo, neque si dixerimus, quod curanda sit per ea, quae febrim refrigerant; neque si divisim loquentes,per ea, quae actu sunt talia, vel per ea, quae potantia. Et iterum,uel per ea, quae per accidens,vel quae per se. Aut etiana ista conii
297쪽
jungentes,si dicam',per omnia ista fieri, ulla erit pugna in verbis Indicatio enima morbo in tot loquendi modo divisa est. Et rursus, hi ipsi scopi in lib. Simpl.inveniunt materias. Principi uenim illarum est, ubi finis est scoporum curatorioiu. 3. Principalissima enim propriissime dici a in solutione morbi consistit curatio : quae vero metaphorice dicitur, mistum quoddam genus est excutatione proprie dicta,&illa quae οφυλακη praesi iis dicitur improprie. Febrium igitur ephemerarum revera est Curatis, ut delecticarum : putridarum vero, nina avis, earum, quae exputredine humorum sunt, curatio prasiervationem sibi sociam sumit,quae est exscindere simul causam morbificam. . Vocatur autem dc artis pars illa θεραπεύω, pure licetin revera divisa μοτη οφυλακbκη,eo, fieri quidem morbum a causa agente futurum autem a prophylacticis. Nominibus igitur utat' quis ut voleti hujus enim semper me-ivinisse oportet, distinguat autem in re psis indicationes auxiliorum.Si enim contingat ut vel unam illarum negligat, curatio erit deterior pro ratione vel magnitudinis, vel potestatis,uel quomodocunque appelles.
1. Nisi fallor,confusiones heic ortae sunt a Scribi ouod Gal. nimis diligenter distinguat indicationes,& praecipue, quo singulae causae agant modo. Mi hi ita ordinare libuit si quis me erit expeditior, ei non ego immoriger ero. Hac in recum consulerem Ill CRATONEM , fraudi mihi fuit brevitas ipsius. A I LI. Dorro, quemadmodum a dispositione ad materias auxiliorum pervenia L mus eodem modo a singulis reliquorum primorum generum descendendum est, .g. a viribus. Eae enim morbo adver1antur,veluti antagoni stae,ec propositum est Medico favere illis,& omni ingenio in belli societatem venire. 2.Quis igitur primus scopus a viribus Θaur quae prima ab ipsis indicatio estpNam heic quoque loqui pro arbitrio possis, primum ouidem facere scopum vires ipsas secundum autem id,quod ab ipsis indicatur. Quia igitur monstratum est, vires velle custodiam sui, ut morbus ablationem sulci secundus iterum scopus erit custodia,eo modo quo morbi ablatio. 3. Sed custodia volet similium usum, ut ablatio contrariorum. Et quia substantia virium in tribus est, in spiritu, substantia carnosa solidis , permanentia singulorum a similibus est. Spiritus quidem a respiratione transsipiratione,ut de a sanguinis evaporatione, liceat vero heic quoque, quam
298쪽
veluti carnoso generi ex medio quodam consistentia inter humidum solidi corpora. Uniuscujusque horum quantitatem quidem invenies ex reservato quanto qualitatem autem ex temperamento hujus item, prout quoddam vel optimum est, vel aliquo modo culpabile. Optimum servare semper oportet: quod deficit, insanis quidem aut servare, aut alterare in aegris autem, pariter
.Ex quo ratiocinio antea probavi,consuetudinem praebere maximam indieationem, sive tueri voles nativum temperamentum, sive instituere novum. Fieri autem ut dicebatur, indicationem hanc ex mensura auxiliorum temperamenti, quod nunc Viget, veluti Mariatis, non in qua olim erat aeger, sed in qua
s. Sed cum non exigua sit differentia intemperamento partium animalis, propria uniuscujusque mensura erit similis simili, v. g.terrestris terrestribus,humidi humidioribus Ita&aerii aeriis, calidi igneis. Hinc vero invenire licet materias auxiliorum in omnibus particularibus vel cibis, vel potibus, vel aere, vel vitae institutis omnibus. Ubi verb secum pugnaverint quaedam indicatio-ia es, praedicta uti methodo licet ad faciendorum inventionem,intuendo magnitudinem dc dignitatem indicantium scoporum. Ostendimus enim capi oportere eas indicationes a scopis dignioribus lotioribus. Dignitas vero iudicanda est respectu vel vitae vel sanitatis Magnitudo duplex est, aut secundum pro priam substantiam,aut secundum declinationem naturalem. In his igitur methodis exerceamur in eo quoque febrium genere, quod putredine humorum est.
emperJudicavi, Galenum, cum de triplici virium substantia Soheic,&alibi loquitur,& ex aliena sententia loqui,& implicare se disticultatibus inaestimabilibus t Res in plano ita stat Vires apud Arist.quoque, sunt in triplici corporis nostri constitutione,praesertim in prima, qua Temperamenti est. Temperamentum cum sit causa actionum simpliciter, erit etiam causa actionum fimmarum.Temperamentum cum consideretur tripliciter,uel quatenus est factum quid,vel quatenus perennat per nutritionem, vel quatenus agit: quorsum subdivisio illa in solidas d carnosam Solidae quidem afferunt secum semen masculum,tormentum ingens, ut nuper dixi carnosae autem occentant nobis nutritionem, pueris,qui nondum cere lavantur,notae. Spiritus,qui sunt commune animae instrumentum, quis nescit,quid ad actionem conferant Hi ipsi duo alia afferunt tormenta, de quorum altero nuper, quae quis ferat sine exclamatione'Jam, si accedat numerus ternarius virium,de quibus supra,pro numero ternario
animae, quis jam pedibus consistat CAPUT
299쪽
, Uoniam putredo consistit aut in omnibus vasis aequaliter, aut majori- 2bus tantum de principalioribus, quae sunt inter alas&inguina, aut in una sola parte; rursus vel cuna,vel sine inflammatione,in qua parte, tanquam in foco aliquo sit conclusum principium febri leu in singulis seorsim exerceat se quis oportet. r. Et primum quidem tractemus putredinem illam, quae accidit in vasis aut maximis solis,aut simul omnibus. Hanc dispossitionem tebrilem S3nothum necessario e se dicemus, sinuitque significabimus,curari non posse,nisi putredo sistitur. Non sisti autem,nisi causia tollatur Quae igitur est putredo illa, cujus causa exscindi debet prior, ut post illam febris cureturis qualis in omnibus vasis. Hei primum recordari oportet, ecquae sit causa putredinis e Deinde Iaerere, quaesit causa aequalitatis in omnibus vasis 3. Demonstratum est l.de Caus morb., illa tantum corpora putrescere,quae
ealida humida cum sint,& in tali loco perseverent imperilata, in eventilata: si vero sint in motu,& ventilentur,dissenturque,posse quidem defendi a putredine, sed non nisi tum,cum motus illi naturales de perpetui sint: quales sunt inanim alibus de stirpibus. Haec enim duo rerum genera habent in se connatos motus, hoc ostensum est in lib.de fac c. nai. quibus superflua expellunt. . Demonstratum ver,etiam est in aliis duobus operibus, quis sit usus respirationi se pulsus Ut nimirum ventilent&dissent corpus, conserventque Calidum nativum. Si igitur contingat quid in corpore velle putrescere,necesse est dictas transspirationes esse cohibitas. s. Et quomodo possunt,inquis,omnes totius corporis perspiratus huc pervenire Possunt,per ς ε ωmν dictam, cum accidit vel in extremitatibus vaso rum,uel per universum corpus. Haec σεγνιden universalis fit vel ex frigore externo magno, vel ex humoribus lentis, crassis, viscidis, multis, cum confertius a dexteriora vergunt. Hoc iterum fit in exercitiis palaestricis, aut aliis vitae institutis, per itinera contenta, per aerem, cum subito ex frigore transit in calorem.
Fit etiam avehementi commotione,in qua ebullientes humores simul semel cum violento impetu ruunt ad faciendas, εο νώσω illas. g. Quicunque igitur propositam in sermone febrim curare vult,oportet exin scindat simul causam, si nihil factum in corpore calorem exstinguat. Hunc quomodo retii geret, dictum est antea illam quomodo exstirpet,cognoscet expropria cujusque contra uetate. Si enim ex frigida caula stipatum sucorpus,oportet id omnibus modissxare rarefacere. Hoc ipsum si factumst ab obstructione deobstruele. Quod verbileobstruit, hinc etiam petes,intuendo contrarietatis scopos. HumoieSenim copiosos vacuabis,crassos di lentos attenuabis,dcfluxi-