Reuerendi Patris Thomae de Mercado ... In Logicam magnam Aristotelis commentarii

4쪽

REVERENDI PATRIS

THOMAE DE MERCADO OR

ae aerae Theologiae professoris in Logicam magnam Mistotelis commentarii,cum noua transsati ne textus ab eodem Auctore edita.

AT OOICINA FERDINANDI

diis, in via serpentina. ANNO

5쪽

EPIGRAMMA IAC. DOasi 1 1. V E LIS II , IN PHILOSO

phia de utroq; iure Baccata ei in hane Logicam Magna

Isaiamiae citis nasibus aequor arun

aut Maleae tentuiscindereptippe vias. Et qua Sesti vorax,qaaq; irre ictu chaobilis, Mosiique Euripus oraq;, refertq;fretum. si aemper tumidi mettienda pericula ponti Inuenia timidus qtii regum e vius. sternat o in labitis tranquitiis fututis indus, moueatq; traeis sancta pericus rei utias iiii grates qai praemia digna rependet sua meritis tantis manera digna fervis me logi immensum pelagus penetrabiti utilii ambis, in xusis Guttatis ante freqaras Reddidiι en cunctis Thomas trana 5ile, hos ast securi,bas cupiant is redire vias. wo qaibtis Officiis, ct tanto munere post hae OEternam memores nos decet essessit.

Aliud eiusdem in

opusculum. Agrearitim circes thaco ne philtra noeerent me illi quondam dona dedisse ferant Mob voeant quicunq; ierat non artibas Uris, Nou ma eo Rhomto,elarminibvis ae radet. Huivi odorife=inoris mantis Id Thomacam dederi Meritum gloria quanta manet. Ter te prae tigias eornatas tela docemarti crae illas Direressiseritis.1niectis Xeraeae eonsanxit motibus das, maior maius si quod adortus optis.

6쪽

REVERENDI PATRIS THOMAE

de Mercado, ordinis praedicatorum artium, ac sacrae Theologiae professioris, in Logicam magnam Aristotelis, Prol OSUS. Neunti mihi sepe numero rationem, quid nam in

causa foret,cur haec dialecticos facultas nunc Hirta, aspera, M inspi- da,nunc lubrica, & caligine obsita etaceretur quae dele nec nimis insulsa nec adeo di cilis mihi unquam visa est duas huius uniuersi taedii rationes comperi Alteram, quod latini Autores egraeco quo idiomate Aristotiles eam tradidit) sermone rudi, de ut ita dicam ) inciuili transtulerunt: alteram, quod paucis ab hinc annis multas doctores inseruerint materias ab instituto ponitus alienas, ad alias praestantiores facultates attinentes. Quod Aristote es graecis litteris scripsserit,non parum Acescat negocijό palam est aduerteti, quam lepius quae perspicue ac splendide in uno idiomate dicuntur , in aliud tramlata ipsum etiam captum effugiat,& intellectum aspernetur,nusqua demuad lepores accedat priores Dii detes linguae diistidelibus eo stant dialectis. Quare quae graecis suauiter tonant, & facunde,clareqi essaris,isilem verbis latinitate donatis obscure aut sane aspere profers,quemadmoda in sacris litteris hebratis charateribus,& vocibus inscripta usu euenire didiscina . Cuius architypos sonos esse lucidi Timos omnibus innotescit:in latina tame interpraetatione ipsemet litteratis sensus vix crebro enucleari potest , contextus vero semper lutulentus

fiuit Qui nativo in fonte scilieet Ha breo vitreo plusquam, es chrissalino fulgo te ut illius idiomatis disserti simi testatui ) eonspicuus est. Quo circa & s G ce Aristoteli multum inesset splendoris,& dialecticam mas ima cum luce tradidisset latine persalebras δe saxa currens non nichil pulueris idest ὶ illepiditatis& asperitatis exhastura erat. Quamqua nemine latet, pnilosophum semper verborum obscuritatem affectasse,& sentetias sepissime ut ipse ad Alediandru scribens fatetur)ita intercidisse,ut carabros nostros hac in re superaret. Qui ergo: Sprio idiomate adeo tortuose ac obscure loqui perpetuovoluptati duxi r quid miramur peregrino si sermone ita obtenebrescat Unde allucinatur, qui Aristotelem in latinum aduertium transperunt Tum quod ut seneca docet interpistis est non eandem verti rum numeria sectari, sed quibus accommodatioribus potuerit verbis eamdem sententiam exprimere. Tum quod si pro animi lihilo philosophus verborum inuolucris doctrinam obnubiliare quasi conatus est, ea ipsam illustrem illi ae splendidam reddere in animum inducere debuissent. In canonicis quidem scripturis aequisi mum semper duxi, verbum verbo comutare:

ut pote diuina proloquia , quorum 1ensus omnem intellectum mortalium amte vertunt. Cuius idcirco verbis ratio exigit adeo astriti simus, ut ne latum vnguem quod est in prouerbium) ab vocibus ipsis discedamus At philosophia humanum inuentu est,a nostris mentibus profectum, cuius sensum no labefactatum aut lacerum, sed integrum lectioribus ac cocinioribus verbis effari,& possumus 8r debemus. Quibus de caudis peculiarem Aristotelis trasationem edere constitui que genuinum sensum,veras rerum Doliones,propriam sententiaruA α inte

7쪽

interpraetationem stilo limato, ac leni,verbis sisectis,ac idoneis egerret. Quare

squae addere,vel adimere visus fuer ,mathematica erut exepla quaedam in p sterioribus accersiita quae non parum caliginis infundebant cum edi Eovalde plana,expcditaq; fore deherent, ut d ctrinam enodarent, ut pote quae eo excogitantur ut rem clariorem faciat. Aristoteles velut de industria minus assueta, dc maxime exqui11ta reconditaqi inuehit Vnde maior comenti pars posteriorum in ipsa latini sermonis litera, fle serie emodulanda, & eesemplis dilucidam dis insumitur. Quo labore dialecticos nostris resolutionibus deinceps leuo, sat negoti j arbitrans,iatq; Iahoris,ipsam secum artem asserre, non opus eme,onus addatur oneri, iudor sudori. Nam vetus prouerbium est, portare asellum pomdus,non superpondiu.Itaq; hic textus est ipsius mei Aristotelis,ac caeteri, e graeco in latinu versus M ut seneca docet) interpraelatus, ta patens , ac Iucidus qua reliqui Cbscuri,ac inuoluti Circa secundum sane exoticas quaestiones hic,ut cosistentiam uniuersalium,perscrutando partitionem entis rimando,praedicamentotum separationem perquirendo, summopere ahertatui eum in eadem discitiplina plurimae sint,proprimi quaestiones, quibus rarissime facimus satis. Nam ultimu genus stultitiae est, proprias no dissoluere,& alienas vetitare. praesertim quod uniuersalia , & praedicamenta metaphysica quinto & septimo una nobis cum amplectitur. Vnde non debet dialecticis ad viuu resecari, sed multa circa illa metaphysico enucleanda deserti praecipue materia non pellucida certe , vel perspicua,sed captu disscit ima etiam, his qui in philosophia callum obduxerui, Rilicet entis analogia,& eius a praedicamentis disiunctio , ac identitas. Quam rem error est grauissimus, has disceptationes hic interponere , quas proinde ego silentio inuolui defaecatam harum rerum veritatem,scubi huius artis opus fuit praesuppones: Quemadmodum Aristotelis factitat, quoties vel in Metaphysica physico utitur principio, vel contra in physica metaphiscam vir-pat propositionem Igitur cum adea solum modo agitada animum adhcerem: quae ad nostram facultatem attinerent prodiit,haec dialectica partim e tensior caeteris,quae hactenus vulgo circunseruntur, partim adeo arctior, ut nullast ad alias col latio. Anmmi mnipotCns exoptatu scopuattingamus, quem tam strenue,ta anxie conquisiuimus.

8쪽

REVERENDI PATRI s TH O MAEde Mercado ordinis predicatorum artium,ac sacrae

Theologiae professoris Commentari j iii

Logicam magnam

i noribus, de praeditabilial bissethcet, ae praedic t Masti me autem sunt ena tia reuii dera minor prohatar veriti Ogenemusradicatur in sedens rationis de rate reati no praediratar in id ergo stine eritia realia. Confirmatur Haec ars tractat de modo selendi is autem o ens realeeergo. MDor patet, motas rei ct res cuius es motas, sunt eiusdem granis eam pderans realiter nodistis ustiis ad ambulare o motas ambulandi seiratia utilem os ire est ens reale: ergoo motas secundo4biectam dialecticae sitaethir eum ipsust sciretia cens autem rationis nones stibiis, erea nee obiectum. Minor probatur obiectum es euasu habitas, hiannia ab obiectoo potentia producitur, res autem rationis non potes cavisti entis rediis exi ere, per coseques nec habitus ripae ens reale ergo non potest esse oblitiam. con matur stiod non est vertim edocet, pino noη scitur, ens rationis non est me rara,ergo non seitur.Minor probatur,vertim diuiditur per decem praedicamenta,quae sunt tantum ordinationes entium realium .co muttirseeundo si elas rationis obiectum in trum omne an aliquod.Trimum no de qtio nam gram- mattea tunc, resiquae rationales agerendisngulari nullum gratis nucta species est fguabilis, qtita nee negatio,necfriuatis nee relutis . In eontraria est semeritia Ars sabo. com meritatoris in quaris Metaphi.tex.s.Dicentium primum osophum Oti eum Iaborare cir

ca omne ens priorem circa omne ens reare , pc- fleriorem circa ens rationis.

Ex latebrosii, summularum sntibus emeraentesmhi multam peluem vellis eo litauae nauigatiimus ad Loncam Odem velut ad portantium satis optutam, perian M. auo licet ea exerto Illo protenia quae propria materia stitit: b his tamen Porphirium triti redem imi tuta manum is iness, amiserea hi Meta discae,necdum limites cocitingant.Tato enim

cireul'ecta iudicio has diseiptinus semper ipsarti tractatores discerna oportet Pare eode rem mite, demq; utare ipse eonfluere videntών. De

omnisuis dialectistis O prim-phlis,os diuersa ratione agunt. Diesecticin perpendit qaid eum pes intellectam aut sint,atit haleant multa enim rebus intellectus trittiis mi animati quod si genu bomitii ut peries,predicatu,sabietum dies quid sic alitis xero quid eisdem natarae fert.Quod est sensus textus citati in argumetosta contra. de Druentur ordo ; quando vel hie de naturis consitientias rerum tute vel illude latentionibu8 dii tiruttirreamets qtiadinae ntie fateori compellimur nonnunquam rertim naturalia xttvinq; fractare,ob id quod eli de in tentionibus non quomodolibet sedis concreto fractemus nonpossumus subiectu non utiquarie eernere.Id tame merito iam diu vitis datar, quo 'L0tiam necesilaspoliulat Methaphira terminos oramus. ιod vertit acti poeniteattes nane corrigere rapimuevitis circa multas

quaesiones in praedicabitihm Osraedicam ratispratremittimuis ibidera ab Hii, dis sis, Dentilata': Eius rameri erunt, cius praefati pDD- sophi diutinita progenitores relinquendus ab se iudicarunt,ct δὴ omnibua petitiqesi impedis

rendaeere admonuerunt.

At inter multa quae commode hae promtuli GPone praelibari poterant, qua or fretiis med errata seleximu/ nempe quid se diatim euntiid estis obiectura quod officium,omtini eis de de sc

9쪽

Liber praedicabilium

Radio comparerer utilitas quis ordo in traditione tenendus quae cantia strat etiam in exordio

ediss/ri adessent pelicua, ut obiter dippromiserae priorum expositione quantam refert, apparitura crediderim. a V M EST IO Uium dum per Diros doctos in tranq: partem arbitratis: an dialectio fit seientia. ius partem negatii ura qtii di adtin his moxime rationitus utantur, qtias in

patici tamen Dere catas cavis uideo indecens ratissam ab communisu etiam eo sisne xel xjuae discedere uno circa sit prima hiatis ae Elanis eoaelum Dialintea in sesentia. Tria turiscientia est quae per demo irationem prο- prictistes de Abiecto enneludit, uod dia ectica praenatrerm.Mulariis secisas est, es discipliaum quampiam esse staentiam,quatenvi concisso nes per costis propriis inendit. scire enim in rem per causam cognsseere. t cotueri ectys obtest buis non in scire ut cognoscere solis erit psim ex lana interpostibne inter nos O ipsum O Itias relissim inrepsostione terra iciter ip

sam O Nilum feri: id scientia est e quoniam illa horam sectatim ea ae sint. Quo praesuppo

de qua iapo erioribus O fyllogismus replem

de quo in te et bubret aliquot proprietates, tia cognita necesurias disra necessarioper scias

ttio ignorantur es in L haica certe expiandiu rur, ac per consequens oscientia. Tros minor Demonspatio hasti hunc proprietatem, facit

scire protarit scietitia quod es fritia admodunere garis. v se ritis id sitimus, ueras seseseire sciet:quod multum Ventia repti isti es valde a arra G. stio pacto non poteri quisp, p

dem inrationis proprieras cognoscatar. cognoia

sestero firmiter id nequitiis demon utione tam demonstrationis proprieta, id sit non natu νu uecoctia.Et apos modum videbimM modus certaου cognosce disroprietates es sola d mon ratio ergo dialectio infra sons ebrius nes demonRretis de proinde es mentia, ridasTH.ξn. . Me a. dialectica uti in rans rat de intratonibus Uendens quo pacto eis in a-

AT hoc constitata celiari, inter rauderari iastutatio est, diid ei obtinum.Sed de oliem nechsse in ali dia praenosse ne multiplex esus appellatio aequitiocationi ingerat. Nam eli dis pilisa obiectu inquiritur haec tria obiis materia subiis oro redh plerunt tametsi non eade inediaria ratione rapiantur oenim obiecti rase ilia

ca eonnexio ac proinde seriqdst multiplice iniusq: eo Gubmultigena illa denominatis eo tiriagit Primo res sibi is cogis latur ab scutia gabitiis ira leadit in illis vetiit obtutus in luce, quaelibet istia in suam obiectM ideo eius Ohiem nuncupatur.Deir destatriis rem intellectam distoni primo difnie ,mbae iuuidendo,proprie rates demum ordinandis simul O Gededo Seletiu ehim non es stlasti sed osi es i. cui negotiis perpetus est eire diu obiectu ratista tractare.Et qua ud intelleatis actiose cognitis, eoq; hae cotinua obiecti mersatis tentat viserfecte cognoscatar nihilominus qtiti obiectu definit, confert. praeponi ex itim deducit diuidit,o mciltifarie

,restit, materia flagitae ostem ore nu putaristionia in quovis negorio id materia nominarisiare,qaod tractariarisaureos eatifensis apprehendentistatu obiem, no moratur et a materia.

10쪽

de genere. a

bia negocii es Iudsmplieiter peresserer quod

prior nomenclatura e licui. hae obiectari

1μblema pariter appellatur. tiaritur ergo gaidobis m, teria O subiectum Aesecti . itib non in firmis,sed differres omnino sentetia

doctoria est ires nominatis arbitrantur obierictum l .argumentatio , vel o motas sciendi, dies propcsitiones materialiter sampi se quod

cerae non iiderar tierasmile. Trimo obiectam est de quo foetentia tractat. Dialectica amem non

it de his homitius sed de restis sagnificatis, id enim id nomen pratres setitionem ha

tione eae grammatica praesupponit natarum reissis lata sertitutur. Res ergo importatae ho voces importuntes obiectasunt. aeterea sesetitia de cliecto prospitiates V ηditi de lud nomendat proprietates non habes et as dialecti demoti stra huic nominἱ non conuenim is generet seientiam ei liciat opthionam.Et co matur quare ars urtiam,s seientia scientiaris Meaeis cunctorum Iherisceliaraturuis id modii docet, methodum de citreari seiratias sabmini ratMethodus vers ntilla moti iti haec nomi. nas Ugittar iti obiectam dialetticae dat eritis A istieriis di Diplina lati lautar, isd nomina obiecti latentis resariendum est. Sisaide nee in irammatis ratas institutum in de votam gerebὰe nominibus misteriae, sed de ipsa mate ria agitariotismodo specte loquamur Oseriburetis.gt poesi non θ crimen obiectum ea sed ipsa raminum compositio, o Bu aliis in drti has utiod in eridentiuMFam ut clariori ostensone indigeat. R O NOTITIM ergo veritissi notare taptae ter obiects con eradi materiistiter o formaliter.Prima modo es res ipsa, qtia obi estiare

sellas modo patio sub qtia tructatur. Distinctiocn iniuris is O in tabitntis, O inpotenti α

ta essetipsi Dehiecti materialis in istione, quatiis in ora Hi suippe quod des evitares in ea evidentias laeta foribus sese ob eles.Quid enim xire quatiis is draei ina versato notius, qua gata ars doce diutiod enim qui . Lirit

tia eommunis quia media ad omnes scientias eomparandas obmini' ut. Unde Ars orae eum modum omnium limentiarum. Modias adite

est es Dis ἰὴ s modus es eius obtestim.De Hentillis G later reales disceptatio. neptusptitat oblinam esse is amentationem. Et potenis eis putrocinium argui quod modus stiendi non ,hitidie ed antiis te his tristis conuenit: qaia des

nitio O di so non perinde scire faciant, ae argumentatio.ldesit aliquod laocum pro ostetis cinnisadmus orati urgamentatis eo itui.

s hae ratis valet baud argumentutis obteia Actita dem ratis erit.sia es notanda duplo esse obiectam, adaequatam scilicet o principualeret in metu Isca adaequatam moras, principale substantia Primum es Fod in se omnia eo tinet me in rectosae in ebriqua, In illa diasciplina tructantar.seetindarium es quod laterprimus partes ollam espraestuntius.m est ergo diei ibiectam ista tiati, modus sciendi Oprincipiale argumetatio e Albericis vult bοe Dan tam ad rem quae Ocbiectum.

sED UT de ratione formati est et disrepta

rvtram modus sciendi ens realest, ies rationis primI rationibus in isnteriori perte quae

Rionis βrmatis suadet,s, motas sciendi in os eratio intellectus Unde farnos modiam seisivi obiectis consitu Mas, Iluino resed voce differetra aitit dialectieis eirca triplied oporations Atellectus versari simplietam uspretesionem

e uitionem O raristinatione, suae omnes tusnt operationes intellectus realese retia realia funditi consarmatar istictoritate Tho. Leetitis

in prologo ponerioram diatimeri per homines, Mintellesti ad notitia veritisse e istia i raeret et cogitatu esse. t eis se Aeet les suis discursh, ne quados impingeret .s Ner dirigerere ergo modis stiendi es actio intellinus reans Frohiatis dissis tutis cognitione aduertito, ita in

a , mente