De Euripidis Helena [microform] ..

21쪽

qua arte composita sit Helena sabula et quo ex fonte Euripideae posisis vitia

manasse videantur. s. s. 'mesae maerae tace pulla trapaerit.

1. Quodsi ad aestimandam eam, quae in Helenae tragoedia exhibita est, poetae artem nunc accedimus, primum de argumento sabulae dicendum erit. Nam ut aptum sibi quaerat argumentum, sive ex historicis aut mythologicis illud rebus depromit, sive ipse fingit, et primum poetae munus est et gravissi-αum. - Tractavit igitur Euripides proposita tragoedia sabulam Belenae, cuius mythi duae exstiterunt formae diversissimae: una perfidam exhibet Helenam ac Troiam eam cum adultero aufugisse narrat, altera prorsus negat, rotam eam venisse ullumque commisisse agitium. Quarum illa, ab Homero tradita, ab omnibus sere antiquitatis poetis et scriptoribus deinceps recepta est ac divulgata hanc minus notam secutus est Euripides. Quo iure sit secutus iam investigandum erit. Prius autem inquirendum videtur, quam probata aut cognita saltem Graecis fuerit illa uripidea, ut ita dicam, mythi forma. Quod enim id potissimum argumentum sibi sumpsit Euripides, de eo aliter est iudicandum, si praeter illam Homericam haec quoque mythi forma satis nota, aliter si nova et inaudita sui spectatoribus. Quaerendum igitur est, quinam poetae ac scriptores Graeci ante Euripidem hanc alteram mythi formam tractaverint. 2. Ipsum Homerum, quamquam vulgarem illam sabulam protulisset, hanc tamen, qua Helena non Troiam venisse, sed

in Aegypt remansisse narratur, non prorsu ignorasse, Herodotus Η, Il6. ex II. VI, 28 sqq. mira argumentatione conatur demonstrare. Muam argumentationem a Boimus es vis icommentationem te mytho Helenae Euripideae, Lugd. iat. I 843. his verbis exhibet: Paris, inquit, secundum Homerum venit Sidonem: Sidon urbs Phoeniciae: Phoenicia pars Syriae Syria autem amnis Aegypto ergo Paridem in Aegyptum venisse, non latuit Homerum i Cuiusmodi argumentis quomodo Baehrius assentiri potuerit cs merodoti Musae, d. Baehrius Vol I pag. 682), non video. - Verba autem quae apud Herodotum

Herodoti non sunt, sed recte supposita habentur cs Schaeserum in Herod. edit Bredovium In quaesti criti de dialecto Herod. an Homum l. I. p. l.) Neque vero si genuina essent haec verba ad probandam hanc Herodoti sententiam quidquam asserrent, quum nihil aliud ex illis erici possit, nisi fuisse unquam me lenam in Aegypto. - Alii post Herodotum aliis Honieri locis idem probare studuerunt, ut tholiasta Aristidis es scholia in Aelii Aristidis orationcs ed. Guit. Fronam et p. 56,

εἰδωλε loquitur Homerus, demonstrare studuit, ei cognitum fuisse illud Helenae εἴδωλου - Homerus, ut equidem arbitror, alteram de Helena famam non novit si novit, nullo certe verbo inposimatis, quae ad nos pervenerunt, eam attingit. y Odys. IV, 227-30. - Odys. IV, 51. 2.

22쪽

3. Neque Homero proximi cyclici, qui dicuntur, poetae, quantum ex Procli compendio conlicere licet, aliam atque Homerus de Helena famam protulerunt Qua de re s. van Homum l. l. p. 14. Hesiodum contra alteram Helenae fabulam novisse ipsumque simulacrum memorasse, apertum exstat testimonium. Scholiasta enim Lycophronis ad . 822 Alexandrae hoc dicit: πρῶτος Ησίοδος περὶ τῆς Ελευης et ειδωλο παρa retra, Nullam de his verbis Bergkius cs. Poetae lyr. Gra est, ed. ali. p. 747 mO-vet dubitationem et fortasse conieceris, in deperdito illo κατα- λυτ ρ Iuvαικῶ Hesiodum eam rem attigisse. Sed docti viri satis

certa, ut mihi videtur, ratione demonstrarunt, hunc locum esse corruptum atque ita legendum: πρωτος Στησιχορος GOetilin

4. Tragici denique poetae, qui ante Euripidem Oruerunt, aut resaroianas Omnino non tractarunt, ut primi illi tragoediarum auctores, Thespis, Pratinas, Choerilus, Phrynichus'), aut Homerum in tractando Helenae Filio sunt secuti, ut Aeschylus in Oresteia. De Sophocle dubitatur. Quatuor enim eius laudantur sabulae, in quibus primas partes Helena videtur egisse: Ελεψη schol ad Aristoph. quit. 84ὶ Ελευης ἁρπαIη ὁπο- θεσις Aiacis): Ελευγὶ ἀπαιτησις schol ad Eurip. Phoen. 3l2: Erotianus p. 80 Strabo XIV. p. 43 Hesychius . V. ἀυαχαι-τιζω); Ελευης Ιαμος Athen ul. p. 7 d. saepius . Quatuor autem quae videntur esse Sophoclis sabulae a viris doctis ad

duas sunt redactae Demonstrarunt enim, unam eandemque Sophoclis sabulam scriptores antiquos variis nominibus laudasse, alios simpliciter 'Ελευ', alios 'Ελέvης ἱρπαγῆ, alios Ελέυνὶ ἀπαιτήσει hanc fuisse tragoediam ad quam altera accessisset, Ελε-vης -ος, quae fuisset rama satyricum cs Nauch tragg. Graecfragm. p. 136 Dindors Soph. perdit fabul. fragm. ed. teri. p. 40 Herm. in praes ad Eurip. Helenam p. XV. sqq. . Huius igitur tragoediae Sophocleae 'Ελευηα Ελευης αρπαra α Ελευης ἀπαιτησις argumentum idem fuisse atque Helenae Euripideae sunt

qui existiment, ut Schoellius in vita Soph. p. 237. et in libro

qui inscribitur nach tra ege ur enninis de tragi schen poesie de Gri echen p. 246 van Homus l. l. p. 53 sqq inermannus de hac re dubitat, s praes admel. p. XVI Welcherus ita fuisse negat, s d. gri echi schen tragoedien etc. p. li 7 sqq. addit p. 1553 sqq. Ac mihi quidem eam ob causam huic viro clarissimo videtur assentiendum esse, quod quum tot antiquitatis de mira, quam Euripides tractavit Helenae fama testimonia exstent, ne uno quidem Sophoclem idem illud secisse indicatur. 5. Atque ut ad scriptores veniamus, qui disertis verbis illam, quam Euripides secutus est, Helenae fabulam tradiderunt: sunt illi quidem Stesichorus et Herodotus, prior notissima illa alinodia, alter in historiarum, quas scripsit, libro I c. li 2-l20J.

Palinodiae tres' tantum ad nos pervenerunt Versus, quos in Phaedro Plato exhibet. Dicit en in p. 243 A: εστ δε τοῖς μαρ-

Exorsus est, ut videtur, his versibus poeta. Quid deinde protulerit, praeter illud, quod idem Plato commemorat cf. Plat de rep. IX, 586 ), simulacrum dico Helenae, incertum est eritque, quamvis subtiliter eruditeque de his rebus a viris doctissimis Κleinio, Welckero, Heinischio, FritZschio, meelio Hermanno, an Homo, Bergkio ), aliis disputatum sit. Neque ad id quidem, quod nobis propositum est, hae res magni sunt momenti tu D De Phrynichi Troilo s. ela Gilech trag. p. 20. -

Vv. πολλα-0υλας Cf. Bergh. l. l. p. 48 quo referendi sint, dubium videtur. Κlein. in edit segmm. Stesich. Vzelch. p. I p. 20 sqq. Heiniscit, L l. Fritetschius, Arist. hesm. v. 946 Geel. mus Rhen. I. p. 1 Sqq.,

23쪽

sscit id, de quo omnes consentiunt: non veram Helenam, sed Simulacrum eius rotam allatum esse, Stesichorum in palinodia

narrasse.

6. Nam id solum quaeritur, num ex hac palinodia possit comprobari, alteram Helenae sabulam aut latius iam cognitam fuisse aut exinde esse divulgatam. Num id solum, quod populi Ore serebatur, Stesichorus armille illo expressit - Adversatur huic sententiae id quod de Stesichori caecitate traditur et miro

illo modo, quo sanatus esse dicitur, quae sabella ad eam rem Videtur excogitata, ut, quare coni positum sit eiusmodi carmen, aliqua tamen ratione explicaretur. - At alios fortasse Stesichorus secutus est auctores, quorum opera ad nos non pervenerunt' Ne id quidem verisimile est Plato enim auctores illos, si exstiti SSent, et nosset et laudasset, aut certe alio modo Stesichorum induxisset, quem inventorem illius de Helena famae salis aperte facit cs verba καὶ rio ει ευθυς κτλ l. Esto, dixerit quispiam:

nihil eiusmodi ante Stesichorum notum fuerit: ipse finxerit Omnia ad propagandam tamen istam Helenae famam haec alinodia, a plurimis fortasse lectitata, multum valuit. - valuisset sane, si ut Homeri carmina ita Stesichori quoque exemplaria omnium in manibus suissent. Sed primis illis ante Euripidem temporibus poetam Siculum lantopere celebratum fuisse, minus probabile videtur, qu una ne postea quidem valde notus fuerit Nam Omnia antiquitatis, quae exstant, de Stesichori palinodia testimonia 3 ex verbis Platonis, quae supra attulimus, videntur pendere. CL Geelii epist ad elch de Stesichori palinod in muc Rhen l839 v. ossium p. 32. 7. Restat Herodotus, qui non Euripideam illam quidem

Helenae famam, sed simillimam tamen prolixius narrat. Simulacrum pater historiae non memorat Helenam vi abreptam cum Paride in Aegyptum venisse narrat. Ibi Proteum regem, quum rem cognovisset, Paridem in patriam demisisse, ipsam vero retinuisse, ut Menelao postea redderet Graecos interea Troiam oppugnasse quamquam roiani, non in urbe esse Helenam sed in Aegypto remansisse, amrmassent. Expugnata tandem urbe, Helenam non esse repertam. In Aegyptum igitur Menelaum prosectum esse atque uxorem ibi recuperasse. Haec fere Herodotus

narrat II, 1l8.19. multaque deinde ad firmandam hanc de Helena famam acriter argumentatur II, 120.). Et hoc potissimum Herodoti

testimonio nisus Euripides novam illam Helenam in scenam videtur produxisse. Neque vero mihi persuadeo etiamsi vera habentur, quae de recitatione operis Herodotet, Olympiae aliisque locis habita, traduntur, uno illo Herodoti testimonio novam hanc de Helena famam tantopere suisse pervulgatam, ut Euripides in hac tragoedia plurimis atque omnibus sere spectatoribus, praesertim quum Stesichori inventum, simulacrum dico, addidisset, inaudita prorsus et mira non asserret

I. Id certe poetis tragicis concedendum est, ut, sive ex historia sive ex mythis tragoediarum argumenta deligunt, aliquas res minus graves mutent. Qua tamen in re summa opus est moderatione, ne spectatores ostendant. Itaque iam Aeschylum videmus in rebus mythicis enarrandis ad Homerum quam

proxime accessisse. Quo plus sibi sumpsit Sophocles Euripides vero is quidlibet audendi sibi arrogavit potestatem neque dubitavit Electram, Agamemnonis, magni regis clarique ducis filiam

honi in rustico infimaeque conditionis in matrimonium traditam serviliaque obeuntem munera in scenam producere. Summum autem audaciae fastigium in Helenae' tragoedia attigit in isElectra ' enim regias quidem seminas habes in servitutem deiectas, sed homines habes hac vero Helenae tragoedia simulacrum poeta ausus est inducere ex aere consectum. Itaque affirmare non dubito, vehementissime poetam in deligendo hoc tragoediae argumento errasse, ac primum quidem, quod miraculis, quae

plurima et maxima asserti auditorum dissidentiam aut risum excitat deinde quod ita est complicatum, mi nisi magna ingenii

24쪽

contentione neque intelligi neque ab altera mythi forma discerni possit denique quod belluinoroianum, gloriosissimum illud

Graecae historiae exordium et tamquam undamentum, risui exponit ideoque, ut ita dicam, crimen laesae nationis committit. 2. Primum igitur simulacri lictio tam mira non potuit non movere omnium dissidentiam. Quis enim facile credat, quum

per viginti cs Il. XXIV, 765 annos Paris cum illo simulacro

vixisset, quum per septem deinde annos cum eodem Menelaus omnibus in maribus iactatus esset, neutrum tamen Vana SeSe imagine deceptum intellexisse Fidem autem spectatorum si tollis, omnis tragoediae vis ac virtus tollitur: nam nisi veris aliquem miseriis obrui tibi persuasum est, misericordia commOVeri non potes. Quomodo enim, ut exemplum asseram, in initio tragoediae violenta Helenae lamentatione, cui tota sere insequens sabula innititur, commovebimur, si inania esse haec omnia neque unquam miserrimam hanc Helenam exstitisse, nobis persuaserimus immo vero risum eiusmodi declamationes excitabunt, sicut homines personati, qui aliquibus in regionibus certisque diebus domos circumeunt alieno ornatu, multa et gravia verba facientes, puerulis quidem, qui nihil salsi suspicantur, summam venerationem ac timorem, adultis vero, qui simulationem illam optime noverunt, risum movent et hilaritatem.

3. Sed forsitan dicat aliquis A est poesis genus quoddam id quod maerchen ' nostra lingua appellamus), ad quod res

mirae omnemque exspectationem longe superantes maxime requiruntur cur ergo non Statuimus, istiusmodi poema, i. e. labellam

omni ex parte fictam Euripidem in scenam producere voluisse ΤQuod si voluit, nonne suo iure feeit - Plurimae sane res mirae in hanc tragoediam ita sunt congestae, ut labella sere evadat, quae cum labellis illis semille et unius noctis ' comparari possit adest simulacrum, maximum prodigium adest Aegyptus, miraculorum, quae habebatur patria adest virgo sacerdos, omnia sciens, de quaedam, quae in eiusmodi labellis semper invenitur omnia denique hanc sententiam videntur comprobare. Sed una re eaque gravissima impedimur, quominus labellam a poeta tractatam esse concedamus. Nam non omnia ab ipso licta sunt:

notissimo mytho mira ista et incredibilia adnexa sunt et implicata. Aliud autem est, omnino novas res quamvis inauditas

narrare eiusmodi enim labella hominum animi si non altius penetrantur, at delectari tamen possunt aliud, de homine notissimo et paene lamiliari, quae credi non possint, proferre: hoc nihil nisi dubitationem movet vel indignationem. 4. Sed ut mittam miracula, illud unum iam magnopere videtur vituperandum, quod nimis implicatum est et contortum tragoediae argumentum Spectatoribus enim Homerica illa mythisorma a pueritia imbutis, novae huius Euripideae fabulae de

cursum mente persequi, imaginem Helenae inhonestae et adulterae, quam attulerant, ex mente cogitationeque expellere ac novam hanc reponere, virtute constantiae sortitudinisque insignem, dissicilius suisse puto ac molestius, quam ut magnopere hac tragoedia commoverentur. Summam enim tragoediae vim

propriamque virtutem hac ratione lolii aut valde imminui, quis est qui non intelligat 5. Denique id in deligendo argumento poeta videtur e casse, quod de gloria belli roiani aliquid detraxit, praesertim quum bellum illud praeclarissimum, pulcherrimis Homeri carminibus celebratum, quia prima fuit universae Graeciae communis expeditio, singulos Graecorum populos arctius coniunxisset itaque historiae Graecae sundamentum exstitisset. Quodsi cogitas, tot Graecorum heroas tamque illustres per decem annos gravissimos in eo pertulisse labores et clarissimos quosque praematura morte esse abreptos, nonne bellum illud omnibus Graecis sacrum suisse putas summisque laudibus esserendum Et quisquam dubitabit, quin novam hanc fictam sabulam omnes ad unum Graeci reiecerint ac respuerint, qua simulacro illusos heroas illos pugnasse diramque mortem occubuisse poeta narrat -- si quis dicat, Stesichorum idem fecisse neque in Euripide vituperari posse, quod in Stesichoro laudetur, plurimum inter lyricum poetam et tragicum interest et ut, quae in foro minime decent, excusantur in convivio, ita a lyricis multum luditur, quod tragicae gravitati non convenit. - Ex iis igitur, quae diximus, satis elucere videtur, primum gravisSimum-

25쪽

que tragici poetae munus, aptum ut eligat argumentum, in hac quidem sabula minime uripidem tuitum esse et hac ipsa re totius tragoediae vim et gravitatem infregisse.

l. In deligendo tragoediae argumento minus praeclare apoεta actum esse cognovimus nunc videamus, quomodo singula instructa sint atque adornata. Ac primum laudandus est poeta, quod unam actionem eamque persectam et absolutam

nobis proposuit: si minus σπουδαια Aristot Poet. 6 est aetio, quam induxit, attamen illa est, λη καὶ τελεια Aristot Poet. 8. In ompluribus quidem sabulis Euripideis haec actionis, quae dicitur, unitas neglecta est, ut in Andromacha Hecuba, Troadl-bus, Phoenissis, Hercule furenti, aliis non vero id peccatum est in hac tragoedia. In eo autem huius sabulae actio emitur, quod Helena cum diis amicis contra heoclymenum deosque et laventes enititur ac eontendit, ut recepto marito in patriam honestamque famam restituatur. Quae res ita continuo singularum partium nexu deducitur, ut quae causa paene victrix in initio tragoediae exstiterat, in stne omnino victa sit et perdita. shi enim mariti mors Helenae nuntiata est, iusta eius causa derelicta videtur; sed miserrima mulier brevi erigitur ac gradatim primum ad spem, deinde ad fidem ducitur, inter vivos esse maritum denique ipsum videt, agnoscit, ab ipso agnoscitur. Quumque Theoclymeni insidias in memoriam revocans iterum paene saluti desperet, iterum ad spem, deinde ad fidem perducitur, sese cum marito servatum iri denique interventu Dioscurorum in patriam, honestam famam omnemque pristinam selieitatem restituitur.

2. continuae igitur et absolutae actionis laus Euripidis Helenae est tribuenda. Sed quum in ceteris huius poetae sabulis, tum in hac offendimur prologo, qui tragoediae praemittitur. Omnibus enim artis scenicae legibus repugnat. Tvetur quidem Euripideos prologos vir ingeniosissimus idemque criticus saga-

cissimus, Lessingius, neque tuetur tantum et defendit, sed etiam magnopere celebrat ostenditque in altiorem persectionis gradum artem scenicam iis evectam esse esinam, dramat. I, 48 49. :de quo nemo sere doctorum virorum, qui de prologis scripserunt, ei assensus est. Omnes enim, qua ratione Euripides adductus esset, ut artis leges tantopere negligeret, explicare studuerunt. Qua de re maxime diverse est iudicatum ab Elchstaed-tio, Iacobsto, Schlegetio Hermanno Firnhabero, Bernhardyo. Proxime fortasse ad veritatem accedas, si pluribus causis ad hanc negligentiam delapsum esse poetam statuas primum enim, qua erat indole philosophica leges scenicae artis minus sive intellexisse sive observasse videtur deinde mythorum quas laedira immutationes indicare voluit denique utile duxit, inlimae conditionis plebem, quae concesso θε opini theatrui I frequφntabat, de universo tragoediae decursu erudire. 3. Helenae et eucri quod sequitur diverbium ab Her- manno minus probatur. Dicit enim in praes ad Hel p. XI: adest Teucer, exsul Cypriam Salamina petens, persona non necessaria ae propemodum inutilis, nisi ut ex eo captam esse Troiam, Menelaumque non esse Argis nec Spartae Helena cognoscat Non poterat illa quidem haec ab Theono quamvis gnara accipere, quod hanc fratri suo adversari non decebat. At poterat

somnio moneri. Neque tamen viro clarissimo assentiri possum inutilis enim mihi ne ita quidem Teucri persona videretur, si illud unum prohiberet, quominus epicum prologum epica

subsequeretur somnii narratio. Sed aliud multoque maius, quam Hermannus statuit, Teucro impositum est munus, quod aut ipsum eucrum aut heroa Teucri similem requireba Quanto enim odio universa Graecia Helenam prosequeretur, non tam narrare voluit poeta, quam exemplo ante oculos posito monstrare. Neque quisquam hanc ad rem Teucro aptior erat, qui propis Helenam gravissima mala perpessus, fratre, patre, patria' ci. Fimhab in Jahnys archiv. 185l de ceteris s. e . . l. 394.

26쪽

privatus novamque quaerens exsul erraret Ac ne id quidem ossendit, quod poeta oeucrum omnia maria iervagantem in Aegyptum appelli facit.' illud vero einischio et Hermanno concedendum est, nimis levi praetextu Τeucrum adductum esse et nimis celeriter eum, insecta re, abire. Ad quae duo vitia, de quibus hi viri docti iam monuerunt, tertium, ut equidem puto, addendum est Laudat Hermannus, quod Helena, quae esset, non detexerit: quid num id quoque laudandum est, quod Τeucer Helenam non agnovit ac ne levissimam quidem habuit suspicionem nonne eucer, qui non ignoraret, Menelaum cum uxore in patriam nondum esse reversum simul ac mulierem vidit Helenae simillimam, id statim suspicaretur necesse erat, e- lenam cum Menelao casu in Aegyptum delatam esse, praesertim quum audiret, res Graecorum imprimisque Menelai huic mulieri et notissimas et maxime cordi essedi num denique probari potest Teucrum ne uno quidem verbo, quae clandem esset, quaesivisse, sed pueri, qui examinatur simillimum superato examine laetum ac festinantem abiisse Equidem non mihi sa-cile persuasero,' hac in re verisimilia poetam attulisse. es. v. 68-163. 4. Quare haec quidem tragoediae pars pulchre est inventa, sed minus apte instructa. Insequens autem Helenae et chori lamentatio v. 164 385 omni sere ex parte laudanda est. Id imprimis optime verissimeque instituit poeta, ut chorus Helenam consolaturus non statim eam cohortaretur, sed primum, verba eius repetens, una cum ea lamentaretur; deinde quum iterum Helena querelas isssudisset, paucissimis verbis v. 252. 3. patientiam laudaret rium demum quum Helena longiore et ni gis iam sedata narratione v. 255-305 adversam, qua amicta esset, fortunam exposuisset, id proponeret, quod faciendum esse putaret. - Atque illud etiam ex humani animi natura verissime descriptum est, quod Helena ex virgine sat iamiam auditura, utrum aliqua salutis spes relinquatur an omnino sit desperandum,' sineinista l. l. p. 40. gravissimas querelas effundit. v. 330-385 - Sed aliqua tamen macula haec quoque tragoediae pars aspersa est: v. dico rigidissimos 299-303, quibus Helena deliberat, quanam morte pulcherrime possit vita excedere. Quae deliberatio quidquid dicit Firnhaberus cs Zimmermann gelischris sue die alter-thumsmissenschast, i ahrgan VI l839 p. ll.), hominum naturae prorsus repugnat. Neque quemquam, qui acerbissimis doloribus cedens revera mortem expetat, hoc modo deliberare, sed primam quamque mortem appetere arbitror. Huiusmodi autem vitia, quae plurima apud Euripidem occurrunt, mentis rationisque contentione magis quam poetico illo, quem Democritus requirit, furore eum egisse, satis Probant. 5. Quod Schlegetius contendit, nonnullas Euripidis sabulas socco quam cothurno esse propiores, in eam profecto, quae sequitur, Helenae partem cadit Nam Menelaum regem, quem ceteris in sabulis malignum fecit et improbum cs Andromacham, Orestem), in hac quidem Helenae parte v. 385-5l4 inducit ridiculi mominis partes sustinentem cenam enim ingreditur rex clarissimus ac rotae victor miserrimo habitu, qualida laceraque veste indutus mendicus: quae res optimum praebet exemplum illius studii Euripidei, quo abreptus exterioribus saepissime rebus spectatorum misericordiam movere conatur, praeclarissimum quemque in maximam i egestatem coniiciens regesque et heroas pannis indutos vel claudos proponens inmemoriam revoces huius poetae Oeneos, Phoenices, Philoctetas, TeIephos, Bellerophontes, alios. Quod poetae studium inracha nensibus v. 393 sqq Aristophanes lepidissime castigat, Har-tungius, qua est in Euripidem pietate, magnopere laudat cf. Eur rest vol. II. p. 328. Sed poetae illi comico hac in re assentiendum esse, quis est qui non videat Sane lacerae vestes ac miserrima egestas spectatorum admirationem movent, dummodo cum vera inimi magnitudine sint moniuncta atque id potissimum efficiant, ut haec virtus ac sortitudo animi ex rerum angustia atque inopia etiam magis eluceat ac splendeat. Sin autem, ut in Euripidis Menelao sub veste mendici vilem quoque mendici animum reperis, si anilem ossendis loquacitatem v 386 sqq.),

27쪽

3839

maximam si vides in lamentando postulandoque pertinaciam v. 440 sqq. 500 sqq. invictamque patientiam omnia opprobria serviliter serentem iv. 437 sqq . si denique animadvertis, qua prudentia ac ealliditate divitum imploretur auxilium v. 433 sqq.

haec profecto persona non metum tibi ac miserationem, sed risum movet aut taedium. Iam vero quae Menelaus de e bis ancillae secum deliberat v. 483 sqq. . ea etiam maiorem spectatorum credulitatem requirunt, quam ipsum Helenae simulacrum. Quid hominem suae mentis sibi persuadere potuisse putas, ut in Graecia sic in Aegrpto esse terram Lacedaemoniam, urbem Spartam, regem Indareum, eius liliam Helenam, praesertim quum disertis verbis anus dixisset, non in Aegypto elenam esse natam, sed ante bellum Troianum Sparta advenisse v. 476 Ac ne causa quidem fuit cur poeta Menelaum ita disputantem induceret Nam stupefacto etiamtum ac de iis, quae audierat, cogitanti Helena obviam venire potuit neque tamen timendum fuit, ne minus verisimiliter videretur ab eo repudiari.

v. 593. At ni fluit, credo, poeta regem nobis proponere dmendicandum iterum sese accingentem. 6. Quae sequuntur v. 515-62I susius fortasse, ceterum pulchre exponuntur. Id imprimis et aptissime et verissime dio, tum est Helenam non esse ausam, suturam mariti suamque ipsius fortunam ex vate exquirere v. 536ὶ aptissime quidem, quum summa spectatorum exspectatio ea re concitetur verissime autem, quum huiusmodi timor humanae naturae maxime proprius sit, ut aegroti ei morbo, quo maxime anguntur, medi. cum adhibere verentur. - in Menelai autem et Helenae quod

sequitur diverbio, id acute, ut iam telandius dixit, cs neues altisches museum, Vol. II. p. 37 38. inventum est, quod Helenaeo ipso argumento Menelaum avertit v. 588ὶ quo vel maxime

eum convictum iri speraverat. 7. Postquam coniuges inter se agnoverunt, canticum proserunt tam eximiae pulchritudinis, ut etiam Hermannus in Helenae editione, criticis potissimum studiis occupata, copiosius

de arte huius arminis disputaveri Liceat larissimi viri verba transeribere: Menelaum, inquit p. 64, ut virum, ut regem, ut

ducem exercitus, ut multa aspera expertum, quique non desideratam diu uxorem invenisset, sed simulacrum nihil a vera uxore diversum commutasset cum ea quae Vera est, sedatiorem et minus agitatum esse conveniebat, quam Helenam, quae vi marito erepta, diuturno cruciata desiderio, barbari viri connubium timens, ubi vivere maritum audivit, ubi praesentem vidit, ubi frustra, ut ab eo agnosceretur, peram dedit, ubi abeunte iam ex insperato potita est, non potest non et gaudi propter praesentem elicitatem et recordatione praeteritorum malorum et pudore propter indignam infamiam et dolore ob domesticam calamitatem, cuius ipsa quamvis insons causa suit, commoverivariisque his animi assectionibus perturbari vehementissime. Itaque Menelai gravior ac tranquillior oratio est, trimetros plerumque habens Helenae autem sermo vehementior et rapidior, sere dochmiacis numeris luxurians. .. 8. In colloquio coniugum, quod sequitur sv 76l-8643, est fortasse, quod tollere velis, ut v 805-15, alios. Tum iterum minus tamen hoc loco ossendit - quod genus voluntariae mortis gloriosissimum sit, anquiritur sv 84ll. Belenae autem quaestiones, quae leguntur . 762 et 773, si cui minus probantur, illi non assentior Pulcherrime enim ea re emcitur, ut Menelaus de instanti periculo doceatur Helenam enim iam per tempus aliquod periculi, quod ex heoclymen imminere sciebat, meminisse patet sed elicitatem, qua fruitur, diutius retinere cupiens, primam illam quaestionem ἔπιος δ' ἐσω ς, ω τάλας, Τροίας απυ κέρδος μὲ οὐδε εἰδευαι, πυθος δε les τὰ to φ vivvsλυisi αωθεσθα κακα, profert, non ut iam omnia audiat, sed

ut periculi memoriam et cogitationem ex animo expellat Quinetiam ea quaerit, quae ipsa optime novit v. 773 sq.) lv δ' εἰπὲ

πλαvo, sc o It 2 sqq. eam unam ob causam, ut molestam imminentis periculi cogitationem gravissimasque sollicitudines a lisper retardet. Sed Menelai responso v. 775 sq. eviαυσίους πρὸς τοῖσι, προι δεκα Ἐτεσι διῆλθου πτα περιδρομα ἐτῶv), quo sese erigi curisque exsolvi posse speraverat, plane adligitur. Nam dum animo cogitat, maritum post septemdecim annos, laborum

28쪽

plenos, in Aegyptum tandem delatum, ad nihil aliud servatum

esse, nisi ad mortem acerbissimam, iam sibi imperare non potest et lamentationem illam v. 777 sq.): ρε ρευ' 1ακρόου ' ἔλεξας, ω ταλας,

χρόΜου σωθεὶ ς ἐκεῖθε ευθαδ ῆλθε εἰ σφαrας invita erumpit. 9. Pervenimus ad Helenae et Menelai orationes v. 894995), quibus heonoae misericordiam captare eiusque auxilium

impetrare student. Quae orationes summa sane arte rhetorica compositae sunt, atque ut telandius monuit scs neues atti. sches museum vol. u. p. 48. 49), ex ingeniis moribusque utriusque personae Variatae tragoediae tamen minime conveniunt. Naturae enim repugnat, homines in summo periculo Versantes

aut doloribus timoreve cruciatos, qui simpliciter ac breviter loqui soleant, orationes habere omni arte optimoque sententiarum ordine compositas ac politas. Est hoc vitium poetae proprium. Cuius in omnibus sere sabulis eiusmodi orationes occuserunt. Imprimis, ' inquit Nauckius, de Euripidis ingenio disserens, certamina amat et controversias personarum in scenatamquam soro litigantium omnesque dicendi artes experientium es praes ad Eur tragoed. p. XXVI).10. Reliquam tragoediae partem antiquis quidem spectatoribus, qui fraude, quae in Theoclymenum regem suscipitur, minime

ossenderentur, summopere placuisse puto. Magnam enim eX- speetationem commovet et lucide decurrit. Iure tamen reprehendas effusum Helenae et Oheoclymeni colloquium v. 193 sqq. Praeclaram autem nuntii narrationem, qua Helenae fraudem fugamque exponit v. 526-l61', non possis non maxime admirari. Atque omnes sere hae νήσεις irrελικα apud Euripidem eximiae sunt pulchritudinis vide sis Iphig. aur. v. 1327 sqq. praesertim Hercul sur. V. 22 sqq. Hoc sortasse ieiniost. l. p. 428 assentiendum est, quod nimis amplas esse nonnunquam has narrationes dicit eoque consilio institutas esse videri, ut fugientibus tempus praeberetur. Exempla asser Iphigeniam Tauricam et Helenam.

I. Ex omnibus personis, quas in hac tragoedia Euripides producit, virtute ac moribus principem sine dubio locum obtinet, quae primas quoque tragoediae partes agit, Helena. Est, ut

Hermannus dicit, uxor viri amans ' sedlamen pulcherrima illa verba, quibus pietatem erga maritum testatur, nonnunquam speciosius quam verius dicta esse videntur. Exemplum asseram vv. 805 sqq. quibus Helena Menelaum hortatur, ut solus fugiat: quid Menelaus aufugere seseque servare potuit, Helena non potuit aut verum mariti amorem aut sanum iudicium in hisce Helenae verbis desidero ac suspicor ea potius, quae spectatorum animos commoverent, quam vera hoc loco Euripidem protulisse. Calliditatem vero vaserrimae mulieris, qua maritum longe Superat, optime poeta depingit. Desideres autem in Helenae persona id, quod supra iam indicavimus, animum in adversa fortuna perserenda firmiorem et maiorem deorum fiduciam cs xv. 164

sqq. 776 sqq.)2. In Menelai persona nonnihil iam vituperavimus. Nulla prorsus est morum aequabilitate modo abiecti animi, hebetis ingenii et paene ridiculus est v 386 sqq.), modo issortis moriendi consilio civerba sunt Hermanni), si non praesente cics. Herm. praes ad Hel. p. XVJ, at imminente tamen periculo v. 35 sqq. 982 sqq. et satis dexter, praeeipue in altera tragoediae parte. 3. Τheonoam Hermannus appellat iam moderatique animi et decorae humanitatis seminam Bernii ardyus, qui ceteras omnes tragoediae personas vituperat, huius tamen virginis sacerdotali quadam dignitate movetur. Sediamen ne istam quidem Omniex parte audat: hoeelistens, inquit Part. II. Vol. II. p. 429, e

hebi sic das priesterliche bit de Theono ueber thre mattegeselischas und doch teibi thro stellun schies ' Quod non potes illi non assentiri. Primum enim heonoae interrogatio V. 873:

gravitati sacerdotis virginisque dignitati minus onusinit, quum

29쪽

4243

nescio quid iactationis vel vanitatis indicare videatur. Sed multo etiam minus apti videntur xv. 892 et 893:

Quid serione ita loquitur Menelaum revera est proditura Quod si est, quomodo dicere audet v. 1002 εστ δ' ιερι τῆς ὀίκης ἐμοὶ μεra H τῆ ρυσει ino δικης ερο si revera OSSedit, nonne iam diu soror fratri, sacerdos homini iniusta molienti, pia filia filio patris commissa negligenti vel vitae ipsius periculo debuit obstare An vero ea locata est, ut per tempus aliquod potentia, qua istos Graecos aut servare aut perdere posset. Dueretur Quid quod crudelissimorum tyrannorum proprium esse

solet, miserorum hominum angoribus delectari, id virgine, sacerdote, id pia illa moderati animi decoraeque humanitatis semina dignum suit Τ Facile igitur Hariungio, qui hos versus Euripidi abiudicat es vorrede gur Iphigenie in Aulis, Erlangen 18373,

assentirer, nihil curans Firnhaberum, contra disputantem cs Zimmermann's eitschr. sue alterili. 1839, p. 205J, nisi satis perspicuum esset, eam ob rem poetam haec verba addidisse ut Helenae et Menelai orationes apte annecterentur. - Denique ituperandum est in Oheonoae persona, quod facta dictis non congruunt Dicit enim v. 1010. 11:

At ubi reddit quidnam facit, ut Menelaus servetur audias velim v. 1022 23:

Haec inter se non quadrant reddam ipsi invenite exitum . Cur non fratrem adducere conatur, ut Helenam dimittat, aut latetur, se ad commovendum fratris animum nihil valere et reticendo tantum eos adiuvare posse Id quidem pulchrius veriusque suisset, quam multa de iustitia declamare, quum antea ne uno quidem verbo fratris iniustitiae adversata esset, tum vero sola dissimulatione iam sibi satisfecisse putaret.

4. Theonoam igitur non tam praeclaram habemus, quam Hermanno placet, neque vero heoclymenum tam barbarum, stupidum, ferocem Dicit enim Hermannus l. l. p. XV: Rex, ut barbarus ferocia praeceps, nec valde sagax o barbari quidem ferociam in Theoclymen non invenio. Neque enim rex in omnes peregrinos saevit, sed in Graecos tantum, neque animi sero. citate, sed Helenae amore eum ad saevitiam adductum esse puto,

id quod multis tragoediae locis indicatur. cf. 56 sqq. 440 sqq. 468 sqq. Neque quomodo hoc fieri potuerit, dissicile est intellectu Timebat enim, ne a Graecis Helena sibi eriperetur. Quod vero rex ab Helena decipitur, ex eo non sequitur, stupidum illum fuisse. Immo multo verius et aptius ex flagrantissimo Helenae amore id derivari potest verius quidem, quum nusquam alibi in hac tragoedia stupiditatis indicia in rege inveniantur ac constet, etiam accutissimum ingenium, magna cupiditate perturbatum, vehementer interdum alli atque errare aptius autem pulchriusque, quum maxime deceat, Helenam, a venere in miseriam coniectam, eiusdem deae malignitate non detineri ac perdi, sed liberari et servari. 5. Inferiorum persqnarum ingenia accuratius, quam ab antiquis poetis steri solet, descripta et ad naturam accomodata sunt. Ancilla enim regis anus est, quales saepe occUrrunt, magnae erga dominum fidei et cuius verba quamvis aspera mitem tamen animum indicant. - untius autem, qui Menelao simulacrum e spelunca evolasse nuntiat, homo est animi mitis et hilaris, satis loquax cs. v. 726 sqq.), ad docendum vv. 71 sqq.)et iocandum 6l6 sqq. valde propensus, custodis illius, qui in Sophoclis Antigona inducitur, non dissimilis. 6. Chorus denique optimis Euripidis choris est comparandus Helenae penitus addictus est amictam consilio erigit, pron-ciscentem non invidia, sed precibus prosequitur. In extrema denique tragoedia ad Τheonoam defendendam insigni est sortitudine. Neque vero intelligo, quibus causis adductus sit Hermannus, ut contenderet, praeter expectationem ' hanc sortitudinem exhiberi.

30쪽

l. Omnia sere, ut vidimus, quae in universis Euripidis sabulis vituperantur, in hac quoque tragoedia offendunt. Una

illa quidem et continua actio proposita est et chori cantica arctiori, quam fieri solet, vinculo cum actione coniuncta sunt: sed habes illas, quae plurimae occurrunt, digressiones philosophas habes nimium illud concitandae misericordiae studium regesque pannosos personas habes vulgares magis quam heroicas et tamquam e domestica vita in scenam productas orationes habes perpolitas ac soro magis- aptas quam theatro, prologum denique et epilogum deosque qui dicuntur ex machina , multa praeterea negligenter et parum ad veritatem licta, stilum etasum, metra luxuriantia. 2. Ac si quaeris, quo ex fonte vitia haec profluere videantur, plurimi profecto eritici artis desectum Euripidi in culpam

vertunt. Dicunt enim facillime eum haec omnia vitare potuisse, quum summi suisset ingenii neque artis scenicae leges ignorasset consulto ergo hac ratione eum egisse artemque neglexisse,

ut populi studia sibi conciliaret. Audias e do e Schlegetium l. l. p. 13l: e strebi immer nur u gesallen, gleieliviel durchwelche mittet. 4. 143 isso uelit de dictiter sein poesi denAthener dureli die eliniichkeit mi ilirem taeglichen lieblings-

schmacksunguelit seiner eligenossen preisgegeben 2 haben. p. 25 sidie uschauer olite e mitrae staerksten, Wi eder-hol te schlaege erschueiternet an die geseige seinerauns kehrte e sicli nichi, o es solche wirkunge gall. Quin etiam ipsi scholiastae nimium illud poetae studium notant, s ad Orest. 128 ἐφελκυστικις ταρ ἐστι ὁ ποιητής, ου φρουτιζω τῶ ἀκριδολο- Iouvet ov. ad Phoen. 485 τι, γαρ απολ07ειται, ει si τε θεατρφοῦ Cui sententiae, consulto positam, ut populi favorem captaret, leges artis neglexisse, equidem non possum assentiri. Quare non possim paucis dicam. 3. Primum quidem ex poetae natura et indole haec vitia facillime riri poterant. Nemo enim non concedet, Euripidem, magno ingenii acumine praeditum, ad pervestigandas rerum causas Rc rationes magnopere inclinasse ac philosophum magis suisse quam poetam. Quicunque autem mente cogitationeque acriter laborantes carmina scribunt, facillime in vitis quaedam abundantiae incidunt atque oratoris magis vigorem et impetum, quam sublimem veri poetae tranquillitatem prae se serunt id quod apud chillerum quoque nostrum deprehendes, si cum Goethio eum comparaveris. Itaque quod rhetoricae arti in tragoediis Euripides nimis indulsit, non, ut Schlegetius contendit, consulto institutum esse puto, ut litigiosorum Atheniensium animi captarentur, sed invit poeta, ex philosophica eius natura ortum. - Alia Euripidis vitia ex ipso philosophandi genere, cui addictus erat, possunt explicari Si enim statuimus, id propositum esse poetae tragico ut liberis Omlnnm actionibus, Secundum artis regulas prolatis, Ostendat, omnes res hominum legibus aeternis ac divina quadam iustitia gubernari ac dirigi quomodo is veram tragoediam scribere potest, qui multitudine scelerum calamitatumque, quae ubique occurrunt, turbatus deorum providentiam negat aut saltem in dubitationem vocati inc