장음표시 사용
131쪽
t uindieaturos posthac ab obliuione memoriam nostram no dubitamus. Quod suulgo ut dicis) habemur sordidi,rudes,inculti, hoc nobis ad gloriam est, non
ad contumeliam. Vulgo non scripsimus, sed tibi,et tui similibus.Nec aliter quam pristi sitis aenigmatis, re labularum inuoluctis arcebant idiotas homines a mine ijs: 5 nos consuevimus absterrere illos a nostris dapibus, quas no polluere non possent,amariori paulum cortice uerborum. Solet & quin thesauros occultare uolunt, si non datur seponere, quisquiliis integere, uel ruderibus, ut praetereuntes non deprehendant, nisi quos ipsi dignos eo munere iudicauerint.Simile philosophorum studium celare res sitas populum,a quo cum non probari modo,sed nec intelligi illos deceat, non potest non dedecere habere aliquid, quae ipsi scribunt, theatrale, plausibile, populare, quod demum multitudinis iudicio accomodare se uideatur.Sed uis estingam ideam sermonis nostra Ea-ipsistima, quae Sileno- . rum nostri Alcibiadis. Erant enim horum simulachra hispido ore,tetro, ecasper nabili, sed intus plena gemmarum,supelle vis rarae, di preciosae: ita extrinsecussi aspexeris, seram uideas: si introspexeris,numen agnoscas. At, inquies, non soriant aures, nunc asperam, nunc hiulcam, semper inconsonam texturam, non se runt barbara nomina,ipso etiam pener timenda sono. O delicate, cu accedis choraulas, Sc citharoedos pone te in auribus: cum uero philosephos, avoca a sensi hiis redeas ad te ipsum in animi penetralia, mentisc, secessus. Assume illas Tya nes aures,quihus,cum omnino non erat in corpore,non terrestrem Marsam, sed
Apollinem coelestem diuina cithara unisuersi melos ineffibilibus temperantem modis exaudiebat. His auritius philosophorum uerba fidelibaueris, mellea tu hi ad Nestoris inuidiam este uidebuntire. Sed haec sinamus nimio plus assissim ita Prosecto sistidire in philosepho subtilis Itiner disputante minus concinna et cutionem,non tam delicati stomachi est,quam insolentis.Necp est alite ac si que in Socrate de moribus docente offendat laxus calceus, aut toga dissidens, di soctum praue stomachetur ob unguem.Non desideratTullius eloquentiam in philosopho,sed ut rebus 5 doctrina satisficiat.Sciebat tam prudens, quam eruditan
homo,nostrum esse componere mente,potius quam di monem: curare, ne quid aberret ratio, no oratio. Attinere ad nos π φ - λογιKnon attinere πιν νς ρα. Laudabile in nobis habere Musas in animo,& non in labris: ne quid in illo uel per iram senet asperius,uel per libidine eneruatius. Denim ne qua sit discors la genuina ipsa. qua temperatus est modulabiliter harmonia. a Plato cum intes thgeret theatrallista,& poetarum saepe corrumpi,a repub.sua poetamomnes eliminauit, gubernandam autem philosophis reliquit, mox certer si per lasciuiam disse residi poetas fuerint imitati,exilio condemnandis. At instabit Lucretius,etsi non egeant per se philosophiae cdmentationes amoenitate dicendi, per eius tame acu hibitionem disssimulandam este ipstium rerum austeritatem: sicut absynthia per sepellunt morbos, melle tamen illinuntur,ut puerorum stas improuida ludisc tur. Hoc sorter tihi faciendum erat, o Lucreti,si pueris scribebas tua: si uulgo, nisciendum uum tibi,qui non absynthia modo, sed meracissima toxica propinares. Seddonge alia nosis habenda ratio, qui uulgus ut ante diximus non allectare ruaerimus,sed absterrere, nec tetra absynthia, sed nectar propinamus.Sed coterm et Lactantius, satis constare in auditorii animos,uel seniorum influere potest ueritatem,&iu sua instructa,&luce orationis ornatam.Si fuisses 5 Firmiane,iam frequens in sacris litetis, quam in fictis litibus fuisti, & hoe non dixisses, oc nostra non minus bene fortas te confirmasses,quam destruxeras aliena.Dic,quaeso,quid mouet sortius, oc persuadet,quam sacrarum lectio literarum Non mouent, non AngPoliti L a persuadent.
132쪽
324 EPIsTOLA RV Μpinuaderit, sed cogunt,agitant,uim inserunt Imis rudia uerba,& agrestia sed ut ua, sed animata,flammea,aculeata, ad imum spiritum penetrantia, homine totum potestate mirabili transformantia. Periclis orationibus elaboratis, de luculentis nihil se comoueri inquit Alcibiades, sed Socratis uerbis nudis,& simplicibus. Addit, etiam si sint inepta, rapi in furorem,extra se poni,& uelit, nolit,faciendum ei quod ille praeceperat.Sed quid perdo uerba in re consei lar si non d pit audiam a fucato sermone qcid sperat aliud quam insidias Tribus maxime persit ad tur,uita dicentis,ueritate rei, brietate orationis. Haec sunt Lactanti, quae philo
sopho fidem conciliabuntn s bonus fuerit, si uindicus, si id genus dicendi appotens, quod non ex amoenis Musarum sylvis, sed ex horredo n erit antro, in quo dixit Heraclitus lautare ueritatem. At dicet qui iam: Age amice, examin mus haec deposita contentione. Reuerendum quiddam, atque diuinum per se est sapientia, nec exotico quoquam Net ornatu sed quae inuidiare liunc accoderer Quis negat quae per se decent,si adornentur,fieri decentiora r Ego amice
hoc inpletisque nego, adeo multa sunt, quorum splendorem, si quid adiunx iis, elimines oc non illustres: ita sunt scilicet in sua natura optimo statu, ut demi rati ab illo,nisi in prius, non possint .marmorea domus picturam non recipit, si opus albatium superinduxeris,demas de dignitate,de pulchritudine. Non aliter ec sapientia, & quae tractantur a philosophis tectorio non clarescuhsed offuscin tur. Quid plura NoKne uulgatum bonas sermas cerussa devenustari r In uni uersium quicquid pulchri superimponas, celat quod inuetiit: quod affert secum, illud ostentat. Quare si quod prius fuerat, aduentitio praestat, iacturam secerit Diud quicquid est, non lucrum. Ob eam causam nudam se praebet philosophia, undique conspicuam, tota sub oculos, sub iudicium uenire gestit, scit se habere inde tota undique placeat. Quantum de ea uel es, tanti Irri de forma uetes, ta tum de laude minuas, synceram, εc impermixtam se haberi uult, qiri in d ad miseras, inseceris, adulteraueris, aliam seceris, stat puncto insebili, 5c indiuia duo. Quapropter nec ludendum tropis, nec uobis aut nimiis luxuriandum, aut translatis lassetinendum, aut factitiis audendum in re tam seria, tanti discrimi nis, in qua demere, addere, demutare aliquid, si flagitium . At, inquies: Agedamus hoc uobis, ut non sit uestrum, ornate loqui: sed uestrum est certer quod nec praestatis ut Latiner saltem, ut si non floridis, suis tamen uobis res explice
tis. Non exigo a uobis orationem comptam, sed nolo sordidam: nolo unguem
istam , sed nec hircosam. Non sit Iedia, sed nec neglecta. Non quaerimus ut de lectet, sed querimur quod offendat. Bene habet, iam scilicet ad nos deficis. Sed amabo iam cognoscamus, quilisthaec sit latinitas, quam solam dicitis dobere philosephos, & non persoluere. Si dicendo incurrat, exempli causa, a sole hominem produci, causari hominem, nostrates dicent. Clamabis actutum, hoc non est Latinum, hucusque uerer, non est Romaner dictum: hoc uero ue -- rius, igitur non re stri peccat arminentum. Dicet Arabs eandem rem, dicet Aegyptius, non dicent Latiner, sed tamen recte. Aut enim nomina rerum arbitrio constant,aut natura. Si fortuito positu, ut scilicet communione hominum ineandem sententiam conuem ente, quo sanxerint unumquod F nomine appellare,ita
apud eos recte appelletur: quid prohibet hosce philosophos, quos nuncupatis
barbaros, conspirasse in unam dicendi normam, apud eos non secus sanctam, aehabeatur apud uos Romana r illam cur rei tam non appelletis,appelletis uestra,
nulla est ratio, si haee impositio nominu tota est arbitraria. Quod si dignari illam Romani nominis appellatione no uultis,Gallicam uoceus,Britannica, Hi ana,
133쪽
apud Athenienses soloecismum iacit, Athenieisses apud Scythas. od si nominum rectitudo pendet ex natura reri debemus ne rhetores, an philosophos, qui rerum omnium naturam soli persperiam habent & explorata,de hac rectitudine consulere Fortὰ quae aures respuunt, utpote asperula, acceptat ratio, ut potere hus cognatiora. Sed quid oportuit nouare eos linguam,&s nati erant inter Launos,non latiner loquir Non poterant illi, o Hermolae, dum legebant in coelo sitorum lines,mentorum notas,ordinem uniuersi: legebant in elementis nascendi uices & obeundi, simplicium uires, mixtorum temperatia Mnon poteransii
quam,eodem tempore in Cicerone, in Plinio, in Apuleio Romanae linguaepro/prietates, leges, obseruantias adnotare. mari ebant quid abhorrens,quid recoptum in natura, quid a Romanis interea non curabant. Verumhnimuero iam te loco meliore statuo, do tibi eloquensiam, re sapientiam mutuo nexu inuice con spirasse. Abiunxeriam philosophi sapientiam ab eloquentia, abiunxerunt historici,rhetores, poetae, quod dolet Philostratus, eloquentiam a sipientia. Hos tu uicturos celebri tana minimer dubitas. Illos non nisi in poenam re contumeliam. Vide quaed agas, indisertam mavult Cicero prudentiam, quam stultam loquacitatem.Non quaerimus in pecuni' qua moneta percussa sit,sed qua materia costet. Nec est qui purum aurum non malit haberesub nota Teutonum, quam sub Romano symbolo fictiliumPeccam qui dissidium cordis & linguae iaciunt sed qui
excordes toti sunt Ilingua,non ne sunt mera ut Cato ait mortuaria glossiuia Vi uere sine luinua posivinus, sorte: non comoder: sed sine corde nullo modo possimi in sNon est humanus, qui si insolens politioris literaturae. Non est homo, qui sit expers philosephiae. Prodesse potest infiniisssima sapientia, insipiens eloquentia, uti gladius in rin cntis manu, non obesse maxime non potis.Ergo, inquies,&statuae non asgura sed a materia comendantur. Et si Choerilus eadequs Home mis,& de eisdem Alsuius acVergilius cecinissent, suturum erat ut aequer illi atque isti inter poetas reciperentur Non ne uides dispalaitatem similitudinis r Illud θc nos asseueramus,a specie rem aestimari, non ex subie sto. Est enim a specie res id quod est sed alia specie quispia inter psilosophos, alia inter poetas recipiendus. Scribat Lucretius de natura, de deo, de prouidentia, scribat de iisdem ex nostris quispiam,scribat Ioannes Scotus,& qui de carmine,ut sit ineptior. Dicet Lucr
tius rerum principia, atomos, re uacuum: Domi corporeum, reru nostrarum illa Gum: temerer omnia fortuito occursu corpus odorum serit: sed haec latiner dicet, re eleganter. Dicet Ioannes, quae natura constant sta materia,speciei constitui, esse Deum separatam mentem,cognoscente omnia,Omnitius consalentem.Nec propterea quod uniueria etia infima uideat, ac moderetur, e sita pace minimuiri
limoueri,sed quod diei solet tae τλτα ιοἰ -τis M.At dicet insulse, rudite non latinis uerbis. Quaeso quis in dubiu reuocet, uter poetam lior, uter philosephus e Extra omnem est controuersiam, tam reetius Scotum philosophath quam ille loquitur ornatius.Sed in de quid disterann huic os inspidum, illi mens desipiens. Dc grammaticorii, ne eoetarum dicam, decreta nescit,ille Des aloe naturae. Hie insentissimus dicendo lentit ea quae laudari dicendo satis non pos Iunt,ille fando eloquentissimus eloquitur nefinda. Haec illi sertasse asserem, Hermolae charissime in desensionem suae barbariae,aut qua sunt sit btilitate,multo fortasse meliora. orumtauentis nec ego plane ac o,nec ingenuo cuiquam, di liberali acce
134쪽
taliam laudant,cum ut ingenium periclitarer, tum hoc consilio, ut ueluti Glauco ille apud Platonem iniustitiam laudat, non ex iudicio,sed ut ad laudes iustitus Socratem extimulet ita ego ut eloquennae causam a te agi audiam, in eam licentius repugnante paulisper sensu at* natura inuectus sum: quasi uel negligenda uel posthabendam barbaris existimarem,no ab illis ad eam,quod nuper feci, ad ρογcastiteras ad tuum nunquam satis laudatumThemistium pene totus defecissem.
Quamuis dicam libere quod sentio) mouent mihi stomachii grammatistae quia
dam,qui cum duas tenuerint uocabulorsi origines,ita se ostentant,ita uenditant, ita circumserimi iactabundi, ut prae stapsis pro nihilo habendos philosophos a histrentur. Nolumus,inquiunt,hasce uostras philosophi .Et quid mirum nee ialernum canes.Sed nos hac fini epistolam claudamus.Si decus aliquod, nomenim sibi promeruerunt barbari illi sola rerum com tione,non esse ficile dictu, quem locum, quid laudum tu tibi uendices,qui sis inter philosephos eloquentis timus,linter eloquentes, ut dicam graece, . Florentiae, ill .Nonas Iunias,
t Ypectabam quidem isthmeusuras aliquas omnino ex iis literis, quas i iii perioribus diebus ad te dedissem: sed tu eas tua liberalitas est .l etiam incivilibus & immodicis remurierandas elle censii isti, no epistoi iam rescribens,sed uolumen ferer iustum.Ea mihi res, ut par erat,attulit incredibilem uoluptatem, quod uidebam te, quan P occii patis sinum, delectari lectioe literarum monim adeo,utine mininia quidem in qs, restiuola praeterire. inexplorata patiare: id quod ego nuper ex hac epistola tua iaciter animaduerti. Nam cum ipse in quodam literam ad te mearum angulo quasi aliud agens, & in transcursu philosophos aeui nostri barbaros insectatus essesn,quinius te quot i sensum esse factum,& nuncium remisisse scriberes, occasione hinc arrepta, litem 5c controuersiam ueterem inter nos Zc illos de genere dicendi philosophorum multis millibus uersuum comprehensam Sc explicatam,opus elegans,eruditum, elaboratum, ad nos misisti, persectum celeritate tanta,ut nisi quod opes ingenii diu perspectissimas habebam, crediturus fuerim paratu futile tibi pridem hoc ara gumentum, ut ad primam quam p occasione proferre postes. Sed ut ea mihi res L sestiuior & iucussior eueniret homo lepidissimus, humanissimus,latinis simu barbaros contra Barbarum defendis, ut hostis pro hoste socius contra seciRipse contra idipsum stare, patrocinatiet simulares. Illud sane plurimium me delectar quod sub specie defensiois exitialiter iugulas, quod defendis. Primum, quod hostes eloquetis tueri se,ni: si per eloquentes uiros no possunt,quasi mancipia,quasi brutae deinde,quod si te patron te uindice, leaduocato no elabuntur,nem coraluctari, necn tergiversari praeterea poterimi.Proinde ab amicis, quos habeo Patanti certior lactus sum,apologiam tuam, quae Scytharum & Teutonum est inscriata coepta,quasi Typhonis S Eumenidum laudatio, molestissimam accidisse maiori eorum parti,quos defendis,alijs aliter fictu tuum interpretantibus.Nam no his quibus cum uerbo litigas, corde sentis, gratist imam omnibus rem secisti, qui xec ductum & emphasim intelligimus, μυ--α ἐκ λς καινο- qee. Alioqui transfugam appellare te possemus,si quemadmodum scribis,etiam sen tiro. tanquam ut tecumi eris tran fuga noes,PHuaticator sis oportet,qui
135쪽
interest, quac in ratione Barbaros clientes tuos prodas. Sod autem schema collidius adire poteras, quam reos .loquentiae confitentes re noxios, eloquentia conari summa defendere r id p rationibus,quas uel ipsi ficili me diluat, quos tu
ris: modo si quis est ex illo grege qui possit ea capere quae dixti,tanto cultu prς
dira,tot luminibus,tot emblemati s oculos adeuntiustringentia: adde tot sentet
tias prini etes, tam multas historias,& exempla remotioris doeisinae, quis flosculos,& omnino M ad quae si qui sunt ex illis paulo minus asini, ii iebam dicere a si, auriculas tantum mouent, caeteri diffugiunt, respirimi, det flantur.Quorum e numero unus aliquis a gymnasio Patauino nihil cosngo Piaee, ridiculam omiuno,sed ueram historiam denarro audaculus, ct insolens, cimiusmodi sere sunt,qui literas huinamores Zc odio & ludibrio habe Picus, inquisiisse quisquis est, grammaticus opinor,paruo pedicalceos magnos circumdedit. Quid enim opus est tam multis rhetoriis c aut quid ranis propinat caddidimus ipsi re quidem Seriphiis. Ecquis est,inquit, tam stolidus at p sensu carens, qui pa tionum hunc egrestium cum altero,quisquis est,nephario grammatista colludere non intelligat Mihi quidem uidetur flere ad tumulum nouercae, nulla hominisdem habeo. Accedit 'uod nec prima huius cantionis, nec media,nec postrema. teneo, non secus hercule, 0 si Graec8 nos uel Aegypue defenderet,& omnino litatoribus loquitur.sed singe pati ocinium eius fidele: si uincimur miser factum: sinuincimus, pessimer. Futurum eiu in est,uti non iure nostro erepti, sed eloquentiae iii ibitis dicamur,cui sumus,&semper esse uolumus intensissimi. Quid autem potest ingenuo molestius accidere,in ei uitam & salutem debere, quem sublatum et perditum uelit e Atm iste ipse noster inopinatus 5 magnus patronus si sim crabitim quoniam superari eum eloquentia non posse praedicant,ratione ipsa supera tus,& ueritate putabit: in superabit quod abominor) desciet ad sitos illico, docus ho c & uictoriam eloquentiae suae tribuet.Malo non defendi, quam hoc peticulo defendi: sushedium mihi hoc hoininum genus est. Lepori canis satiet intempestiua beneuoletia nescio quis poeta dixerit nihil a simultate differt. Iam quis unquam hominem sic defendit,ut ea quae dicuntur, intelligat solus accusator fAut quis ita causam suam agi patiatur,ut is qui sententiam est laturus, ex aduersa parte iudex idem 5 arbiter cooptandus sit rata ne reiectioni quidem locus este possit ut eodisione simus peiore futuri multo, Q Lbri, * mancipes tabernarum, re institores,& uenali iij. Sed audio cum excplis,historiis,tibulis testimoniis poetarum uti. nec enim percipio iese, quae pro nobis scripsit. Quod si haec uera sun miseri quo recidimus Adeon' rem rediisse,ut tenere iura nostra per sabulas & pologos oporteat At uero esse ubi di hypotheticis&inductionibus 5 enthymemares agatur. Quid ni Philosophus sum, apodixin desidero, caetera oratorib.
resinquo.Dices non omnia posse per apodixin doceri, probabilibus interim locum esse. Reuocatur ergo res ad aleam, probabilia multa contra nos, pro nobis inulta, quis arbi abitur c Finge di etiam esse ab isto, philosophiam rebus costare, uerborum pompa rimis indigere. Credo enim hanc ei Ie si immam omni uni ,quae pro nobis dicantur. iatrii illi phisbsophiam, quae si munus diuinum,semcta,r ligiosum religioser adiri oportere,manibus no illores,sed puris,sed nitidis, sermone casto,no spurco,no lutulem coirectari.Vtrucr probabile,tam illud prius,quς sua inpolleant,extrariis no egere, hoc posterius, rem nobile & eximia dc intendam,sordidis uerbis α ignobilibus inquinari, taminari, pollui no debere.Veri
136쪽
ec nitentium desinat esse si unum bonum:sed quemadmodum numina, quan nihil indigent humanis opibus,tamen ec donari & coli uolucita philosophia ornari se non modo pati tur,sed amat, inquiunt,& laborat. Deo perseditus, absoluistius nihil esse, nusquam tamen plus auti, phas argenti, plus marmoris,plus preci se uestis,plus gemmarum,quam in templis 5c in altaribus conspici. Non igitur licere deos colere,philosophiam nesis ellis. Nouerunt enim di oratores locitare pugnantibus & contrariis: eo , uel fiequentissime: utuntur, qui est inter omnes
ut ipsi ptiedicant instantissimus θc acerrimus. Quid autem sit instans & acer sermo,nihil docent,sed nos ad istotelem nun uia a nobis ledium,nunquam logendum remittunt. Iam ne illi quidem philosephos eloquentibus postponunt: non enim tam parum pudentes Rinnsed philosophos eloquentes infantib praeserunt. Nempe quia plus sit bonis duobus esse praeditum, quis, une. Dicunt enim hoc argumentum a toto duci: Themistium id eos docere,quem er Graeco in Larinum uertisse gloriant. Nam totu ec parte, qualitatis esse, quantitate porro aliam numeri,aliam modi ficiunt. Quia uero nos argumento respondHbamus saepe enim cum ista grammatistarii in & nebulonum manu cogredior alterutrum duo rum aut eloquentiam bonum non esse: aut bonum quidem esse : Ceterum nihil
attinere ad eam de philosiphia,utim non plus quis, ad sutoriam, statuariam,m- sotiam: utram disiunetionis partem longissimo & prosi uidissimo risu excopiam amoliuntur,re diluimi in hunc modum Primum, quod philosophia omnis honum sti. Rhetoricen pono philosophiae partem esse testari peripa et stos on nes ferer contendunt. Speciem enim esse ciuilis scientieterhetoricen Aristoteli credendum este,qui hoc dicat.Hoc genus interpellationem ab Aristotele uocarias firmant eam quae generaliter obnunciet, re ad primam tantum syllogismorum Q ram pertineat: sicut eam quae particulariter concipitur,in figuram tanma, nee aliter reponi pos . Hoc ego uerum sit, an contra, nescio. nec enim Aristotelem ubi hoc dixerit inuenio, sed satis intelligitur at mentum a genere sumptu esse. Quanquam dicat haec Aristoteles portenta, nec ne,ipsi parum laboramus. andoquidem philosophi ius omnes sere libri nimiam propter obstiaritatem an his deserti sint, ab illis,ut iactant,occupau: propterea nos qui bovillas edimus, et suillas, qui que pomenta nobis haec delicatos oc odiosos homines sutarari passi sumus, congressum hunc in Aristotele, quas scopulum uitamus, in caetera pertinaces,&imperterriti. In altera porro dis ictionis parte se eludimuri Siaathetoricen philosophia nihil pertinet,nec animal ad homine. pertinet autem animal ad hominem,quis hoc no uiderit rad rhetoricen ergo philosophia pertinesis e quasi partem,tiue quas sermam Sc specie, quod oc magis probant. Respoi di philosophiae partem eius esse,quam practicen vocamus,non eius quam me .ricen.Studebamus, inquiunt,uobis hoc exprimere. philosophi uultis esse dimia diati, semipersecti, mutui, rhetoricen philosophiae partem est e conceditis, Sc t men Dedu 5c turpe ducitis rhetoricen a philosopho teneri,sine qua philosophu perfectus 5c cumulatus nemo si futurus. Cui enim desit aliquid,hoc persecium cc consummatu es lenon posse: alioqui si philosophia omnis ad animi nostri pe sectionem pertine rhetorice no poetinet: sillogismum figura secunda necti, qui si elenchus,philosophiam aliquam non este philosophiam: quod genus ex com trapositis appellacii ab Aristotele primo uolunt. Quod si animus eloquentia per scitur, quae inuidia est contendere philosophum mandem, ec eloquente esse non oportere His quasi cumulum quendam, & corolarium hoc addebant: Veseat
Muotitas, ec exempla maiorian: Aristotelem, ec Platonem, quorum stillam replaciti
137쪽
LIBER IX. et asplacita pro tentu eloqueti mos uiros fuisse,nihil in sit oratione illoru suauius, purius, luculentius.Proinde qui philosophia cum eloquentia pugnare dicerent, qui rhetoris ossicium aliud non esse, quam decipere, quam mentiri, calumni amrindentem esse,& quae peripateticum nihil sapiat, re quae ignorare uideatur inter oratorem dc sephistam quid intersit: quod discrime in Topicis re Rhetoricis istotelem reddidisse perhibet. Nec minus avide cauit Iari, qui dicant orationem in philosopho mollem oc delicatam esse non oportere, quasi sit aliquis qui hoc re quirat in philosepho, quod ne in oratore quide seratur. Sed quemadmoduora. noluxu diffluens,atin fracta, sic squalorosse,illuuiosa,lutuleta,sordida,grauitatem re maiestatem philosophi cominuunt. medium quendam tenorem, α filum diacendi probant. Atticam uolunt esse,non Asiatica,non Germanicam,sicut neque metam. Displicet Cym o,di licet Persea sumptuosa haec, illa Brdida, placet Lilli:sic oratio.Propterea ridendos esse, qui tam licenter in rc consessa mentiantur,aicentes orationem,qua philosophi modo utuntur,setosam,& squalidam,ct horrentem,uenerationis cuiusda ξc maiestatis plenam esse. Iam hic ego fateri uerum adigor: nam impudens mendacium ne in patrono quidem oc aduo lato ferimus. Si sermo noster sordidus non es , non uideo quod genus dicendi sordidum esse postst. Aut si hunc horrorem 5c maiestatem habet, eunde habebit oc cerdonum S riisticorum oratio. Nec enim cultius ipsi loquimur, quam cerdones,& popaliis: uernaculo melius usuri, re sic Latino. Alites ne loquuntur agrarii iacerdotes,
re paedagogi,tabelliones ec sermularii, * nos loquamur c Quis tamen unquam
in illorusermone religionem 5c maiestatem notauit Nec minus intemperanter uersiri, qui testimonio Ciceronis contra se nitantur simbentis quodam loco: Et tamen a philosopho si inerat eloquensiam, non asperam. si non habeat,n6 admo dum flagitem. Nec enim potuisse maximum oratorem, qui sententiam Epicuri conuelleret, aliter respondere Lucio Torquato, qui sc dixisset: Sed existimo te sicut nostrum triariu minus ab eo delediari quod ista Platonis, Aristotelis,Theophrasti orationis ornamenta neglexerit. Nam illuc quidem adduci uix possum, ut ea quae senserit ille, lihi non uera uideantin . Tum Cicero: Vide quantusallere . Torquate,oratio me istius philosophi non offendit: nam & complectitur uerbis
quod uult,& dicit plane quod intelliga:& tamen a philosopho si asserat eloquentiam non asperneci si non habeat,non admodum flagitem. e mihi non aequer satisfecit.Haec illum non tam ex animi sententia,quam ad hominem dixisse. Multa enim in disputando plus ex animi sententia dici, quam uel captandi, uel molliei digratia,uel docendi. Alioqui multos in Cicerone locos esse, ex quibus id commonstrant. Prima eodem libro de Finibus: Sed ex eo, inquit,credo quibusdam uenire usu,ut abhorreant a Latiniis,quod inciderint in inculta quaedam,& horri da de malis Graecis latiner scripta deterius: quibus ego assentior, dum de eisdem rebus ne Graecos quidem legendos putent. Aes uero bonas,uerbis electis graviter ornate , dictatas quis non legat Item aliubi: Philosophia, inquit, iacuit ad hanc aetate,nec ultu habuit lumen literarii latinarum,que illustranda 8c excitanda nobis est.In quo,inquit,eo magis nobis elaborandum cst,et multi iam esse libri latine dicuntur scripti incosiderate ab optimis illis quidem uiris, sed para eruditis. Fieri autem poteu,ut recte quis sentian. oc id quod sentiat, polite eloqui non pos sit.Sed mandare que uam literis cogitationes suas,qui cas nec disponere, nec accurater illustrare pollit, nec delectatione aliqua allicere lectorem, hominis est intemperater abutentis oc otio & literis. Ita suos libros ipsi legunt cum suis, nee
quisquam attingit, praeter eos, qui eandon scitheg licentia sibi permitti uolunt.
138쪽
vpisTOLARUM 13o Mille alios esse locos quibus hoc ostedant, tam ubi nouitate uerbi non satis apti fugiendam esse Cicero praecipiat, quam ubi c5moditatem in dicendo non ne, i-gendam contendat.Nolim inquit nisi latine quide dici postit speciebus,&sp cierum dicere.Heus tu quisquis es, patrocinii fides ubi: hoc tu defendere appelDias,n5 prodere testi denuntiare, qui nos iugulet Sciebas quid is dicturus esset pendia nesciebas imprudentia tellem citare subiectum ab aduersario, qui aut ritatem habiturus esset, no arguentis modo,sed etiam constenus. inussocpe
casset tantum non orator e At uero arbitraria res est, uocabulum non prosectum
natura,sed ex aliqua quasi eouennone hominum,di pactione. Quis hoc negat e sed εc petasus,& tunica: nemo tame tunicam pedibus circimdat, petase latus imtegit.Non omnia suae placeanx etiam bona esse Braccatum os Meccmate,quasi Sarmatam, potuit te quidem ius dicere, quoniam arbitraria res esset: sed qui noti reprehederit fuisse neminem. Vt calceos a sutoribus,& uestes ab institoribus, ita rationem dicendi ab oratori laus petendam, & condiscendam esse. Quid tam a bitrarium est,quam leges,quam iura,quam cerimoniae iis tame serat haec phialosophum, *lubet egregium, Q lubet Deo pro inu, uel nouare, uel immutare cupient e Praesertim nobis, qui de conleplatore modo loquimur, Nab eo praeticen discludimus, sine qua homo qua homo no philosophus est, inquiunt, sed mimor. Haec illi nencio ct uera, certer uerisimilia:ne tamen protinus herba dedi. est enim hic noster in dimulando mos,rigere semper,nunquam dare terga, nunquam manus,confugia semper aliqua,siue latebras habere,a quibus neAristote les qui dem ipse,si reuiuiscat,posset nos reuellere. Quanqua α hac parte nos in cessunt rusticitatem 5c impudentiam appellantes, natam ex hoc ipso, quod Ist ras bonas contempsimus. Mirum dierit, liberalium artium proselibres non satis esse liberalibus literis carere,nis eas &odissent,& omnibus modis laeesseret: ut
nemo si liberalibus studijs insensior, * qui liberalium artiu doctores uocari tuo
iunt.O iocularem ambitione,aliquos esse, qui nomine gloriens, rem cotemnant. Quamobrem,inquit,haec summa est, aut rationem aliquam eui dentem,& neces
saria pro nobis habent,aut non habenti si habent,prost ant hanc st primum liscum mihi sussicit, nec in ea re desidero patrociniu hominis eloquentis: sin no hahent,loci simi communes,& translatitan, non minus contra nos,quam pro nobis
sertasse ualituri: εc quod in pari causa facilius persuadet,qui apposite loquuntur, quam qui contra: dc quod praeiudiciis claroru uirorum premimur, Aristotelis,et Platonis, ec omnium antiquorimi, quos non solum philosophiae, sed etiam et suentiae praesides 5c antistites tasse constat. Proinde aut quaestio tota iaceat, aut suscipiatur ab his,qui loquin nesciunt, hoc est, qui partibus nostris 5 uerbo re a nimo lauent.Hanc tu,quisquis es,anagyrim ut prouerbio medicorum utar ne
moueris.Malumus tota causa cadere,quam per te inuati: satius enim est, sortiter uinci,quam turpiter uincere. Quandoquidem dc ita uinci minus erit molestum:& uictoria per hostes quaesta, dulcis 6c speciosa esse non potest. Haec Patauiuus ille simius,que omnia sci ipsi ad te libenter, ut intelligeres nullam tibi popularem auram apud istos quaestam esse,plurimam apud nos. Caeterum suscepisti rem no lum ut scistis αποδμωδή,sed etia αδ-mni .Quid enim est aliud L a me πιμνων, quam rationem philosophandi barbaram & incptam uelle defendere r id,inquam est, tem alere,nisi gratiam expectare ab ijs quos ipse deae Gratis nunquam nouerunt Quocirca mirum non est patere tecum in re liceta ioco si non modo nobis,contra quos egisti,sed ne illis quoque, pro quibus egisti, usam tuam probaris. ἐμυ-A-u uero nec enim desino
139쪽
D-του δαιμονιαμ,ceu per te seruatis, & quide ex insperato, sed sera ἡ μυονγνου --ε,captasti uentos retibus.Quamobrem moneo te,nii Pice χρ αν οῦρ M; N
ANTIM ARIvs BERNARDocio s v o s. D. j Olitianus noster magnus literarum arbiter, imo cens br, imo assertor, id apst, quod omnes, qui ex eadem fidelia sunt, agere debent:cuius epistolis, quas nuper mihi complures legendas tradidisti,nali ilice delecta tus sum . Sed illa me praecipue affecit in manum sepius resumpta, quae ad Pici laudem aeri clari in consensiti, omnium nunquam satis laudati uerisIi me pertinet.Nam merito eos retaxat Politianus, qui Picum praeter quam h uno ris causa nominarint: in cuius admirabili natura, nisi quoddam nostro aeuo contiri se coeleste munus sateamur,sentimus ut pecudes, neque melius uocem essui imus quam ut balantes. Ille unus omnium mihi sapientis limus uidetur esse, qui gentilitias diuitiarum carcinas abiecit: ac beatissimum ob id existimo quoniam a sapientiae studio nunquam cessat.Qui quanquam in omni disciplina rum genere admodu est uersatus,multa tame ut arbitror) antistitibus philosoplatae inuenienda superfuisse,aut adhui erficienda cognoscit, ex quibus animu suum diis ipsis propinquiorem fieri posse non desperet, continuo uestigatur. Qui uero eloquentiam, quae in eo singularis est, maiorem desiderat, hic mihi suauitate in melle desiderare uidetur.Orationis enim uis, ac ornanacta, rebus ipsis quas felicis Iime tractat, nusquam minora sunt,ade3 ut ratio atm oratio cum ipso ex eodem utero natie credantur. Sapienter istur Politianus ut assistet ac pie importunas abigit muscas,no a Pico,sed a uenerando quoda diuini h ominis simulachro,cui pu ce serta ac thura debeantur ale.Mediolani, Nomis Iunii M. cccc π cili I. ANGELvs POLITIAN vs r Aco Bo AN Tl QVA
t Pistolam quam tu dederas ad Riccium, protinus ut accepi Iegenda, i Pico misi: quonia pertinere magis ad ipsum, quam ad me uisa est, ut ini qua laudor ego abs te,nihil ob aliud,nis quia Picum laudo:quod mu
ti non ficit,aut omnino brutus, aut inuidus est Scripsit igitur homo omnium gratissimus, di ipse ad te hanc epistolam statim quam tibi nunc mitto, dictam csicuti uidebis acutam,cordatam, plenam humanitatis. In qua ficiter peraspicies,quanti non modo ossicium tuum,sed & uoluntatem sectat.Interim comsules tuis pariter,nostris rationibus, si laudanti putabis ei oedendum, quin me tiri sere sit nescius,etiam in amicorum laudibus. Ego certe me uere laudatum se leo credere, quoties a Pico Iaudor. Multo que nunc uerius, qufi tecum laudor, nisi quod opinor potius in te laudando ueras omneis laudes cxliau sit, ac iam fusis utitur, contentus ueris in te, qu hus abundat. Vale.
140쪽
: Nireuoluptates,quas cum eram Florentiae, te Politiani consuetudine mari nas capiebam, uiri mea sententia nostio aeuo omni u literatissimi non erat illa mediocris, quod tuas ad ipsum epistolas graues illas semper,& eleganteis,ut quam accepisset,statim mihi dabat legedas. De lectabat in illis me uehementer,& prudentia quςda singularis,qua magnis euam in rebus,negotiis p traetandis a prudentissimis comendaris , oc orationis cultus, aloe sobrietas. Tum quod in nonnullis honorificam nostii mentionem sectebas,
solum mihi tuae literae placebat,sed in illis quom ipse mihi placebam, scilicet testimonio tanti uiri cedente conscientia: quae nonnihil distimulans quod sentiaret,quasi ipsa se proderet,non magnopere pugnans,di propemodum uolens Lutebatur. Ita duplici nomine citii eram deuinebis,inde tuae uirtutis, hinc collati s a pius in nos non ossicis modo,sed benefici j.Cogitaui non semel agere tibi oratias
per epistolas, ne sorter parum gratias, aut ne tecum rusticus existimarer . Vertam cum tu,Politianusi noster pulcherrimu quoddam inter uos literarum commer
cium exerceretis, nolui Musis importuna Pica obstrepere, quas mater uocalis anser alterner sibi concinentes olores intertiirbare, alioqui tibi animum nostrum per Politianum ipsum retere sciebam.Tum conscius infantiae meae,interprete lia hens utebar eloquentissimo. Nunc ab ipso missae ad nos tuae literie sunt, quas ad Bem dum Riccium nuper dedisti, iuuenem ingeniosium, in quibus tantum tria huis mihi quantii nec optare ausim, ne dum mereri me credam.Rupit ossicii magnitudo nostrum hactenus,nescio an ciuile,certe non superbum silentium. Nec potui non agere gratias immortales, non quod premas me laudibus immodicis, quas non agnosco, sed quod ita me ames, in tuum illud alioqui constans, robi stumi, iudicium,tantopere tamen in nobis sub amoris pondere uacillaverit De
heo igie sibi supra I--- quam tam arduum,
ac pro mea salute. Tu quidem in politiano me possideb:
nihil mutata re, tuis tantum rationibus Pici nomen, quod suberat,explicabis. Vale.Ex agro Ferrariensi,quarto CalendIun. M. c c c cru cl li I. I Aco Bus ANTI 'ARIvs Io ANNI Pico MI
Olitianum merito laudare potes,me no potes: amari abs te cupio, laudari uero puto ineptissimum: sed ne p antiquius mihi quicquam esse potest,quam cum Antiquarium in litis nominibus habes. Debeo em tibi plurimum cum mea causa, tum magis seculi, quod a te tantopere illustratum cernimus, adeo ut non dubitem gentilem atque cognominem auem tuam a posteris consecratum iri miraculo tenus. Sed si Aegyptiis figmentis in togenda rerum fide non dele statis,certe illud palam est, quod philosophantiu omnium maxima, uiuentium optimum, scribentium praeclarissmu nemo est qui te non arbitretur Id si inficiatis, caue ne maxima deorum munera penes te depostata dissimules,& male habeasusta enim animi ingrati tudine, luam in te nulla esse nobis olim perstasimus,essiceres, ut quicquid ex omni aetate de uiris unqua cla rissimis filii praedicatum, sentiremus desideratum fuisse potius, quam compertu. Nam si quicquam uel studio non quaesitum,uel non tributum a natura, aut a s seiuna tibi minus praestitum sitisse censes, altu post natos homines si adeptii ostendes,non Picum tenemus, sed Phoenicem. Nihil damus auribus tuis, adulationes graeculas