장음표시 사용
21쪽
silitari quidem opporum competunt , sed quarumdem . solummodo specierum praerogativae fim , Quualitates quod minudo secundariae diei poluuit Diserimen idcire a Clariuimo Lolii assignatum primaria ii ter ,- eandarias qualitates, nci dum ainquam verum a PhyIieci admitti post contendimus sed illa. quoque ultra me tem Ilius extindendum esse demonstramus. XLVII omni interim , quae pertractamus orpora insto iis pline diversae, qua sexeunt peculiaria ingenia portendunt, volunt Peripatetici a suis sormis, ouas subita tiales, vel essentiales oeuant innino pendere, ab eisque omnem, inter corporuin species, di Uerlitatem esse de
samendam . Quamobrem eorum Hanibus commentis resu
istis cilla rimas omne id et quod unumquodquoe corpis in sua speei conitituitur is ab omni alia seeernitu
quod scicina et lenitali cum ipsis appes lari facile potest
non esse entitatem aliquam, aut substantiam, at semisitbstantiam is partium cujustumque orporis deterrumatam, dispoliticinem , variamque combinationem , sive materia
Ex liae ergo supra etiam laudata materiae modification qualitates , quas diximus secundarias, quae etiam sensibiiales nominantur in Seholis pecificiscutatur . ita enim petasaepe fit ut vi Attractionis, quae magiς, minusve se exerit pro maiori mino ive contactus quantitate , corpus componatur, modo cohaerens aut durum, modo flui
dum molle, exiles, ductiles, lectile, fissile, tiabile,
L. Qua staneis evidentiam usque demonstrata prineipia, a teriae videlieat modifieatio diversi in i .erii corporibus,
in eadem materia residens attractionis vis, Iurium naturae phaenomenorum . oram praecipue, quae corporum species varias, oramqndi attributa particulati resipiciunt xplicationem suppeditant Haec inter ne prolixiores videamur duo potissimum tamquam detecta proponim , Diaphane itatem scilicer, c laitici ratem is atque illam ex tali depromimu modiscatione materiae, ut poruli sive cohaerentis, sive fluidi corporis in directum qua quis versius disiponantur , ea diis laeis quam plurimis ingressum, egressimque non impedientes uia Istam vera, lasticitatem nempe, ex modi alione ma tractione uteriae particularum intimus, quae ita invi
22쪽
eem eo dictuntur, ut compressa leant introcedere imque mi us volamen contineri indeque attractione restitui
figuram pristinam exacte recuperantes. Ab hoc enim pri et pici prime illoruin Philosophoeutu explicatur Moria qui in tetiae partieulas in detersit inara quaedam illamenta dispulit sint illaitatis carissam in eorporibus assignant. Lll. Quaeri tam in hie posset, quod si corpora , quae ad 24 terminatas pecies reducuntur puta lex iIitatis friabilitatis c. aliud tibi exhibeas pecuItate , ut sapida vi , vel odoraci ex quo illud principio derivandum Praegrare. di. Qioeupletissim Natura foematiun diversitate , qui bus materi fim vestire apta est, materiam, praeter figura-xionem, qua in sui specie ollocatur in intrinseeis oti ita component iras determinate surutat, ut organis , lite g. stus, iis otia lux .pplieat papi Ilas moveat is motui, ganteo in Antina saporis, ut odoris respondeat senti. Llli. Atque ad praelictorum corpora naturam , indolemque diversim sedula nimia versione per erutandam, memini illa riwahit plurimum feeutidariorum Principiorum, si erat emerito iam , quae alias posuimus , ab eorumque mixtione cuncta componi. Neque tamen sperandum in iis exacti sesima a tui post tentamina, qu mi in ingens Philos phoeum desidetiunt, uti in .estigandi studia per.enerint eompertum est, quod ii Meipii secundae ii iiive EI,
mentotum nomine quatuor notillima orpora Tetram Aquam, Aerem, Ignem intelligamus, nullum exiisero Ε- Iementum purum nostri subiserum sensibus , atque expe-
timentis absque trandi perieulo post imus assit mare. LIV. o lique modo quo nostris se praebent sensibus maiori tu, fieri notetit diligentia ea adgredimur examinanda auprimo quidem ab ipsa quam incolimus Tellures non hiem iun quatenus Planeta asto exordiendi nobis methodum proponimus non quoa in hoc sensu hymicorum Elementum concipiamus, set materiam considerantes, quae mi xt omni hactenus cognito tam veluti balis est, &41bstratum Plurimis interim , a fere innumeris eo citum speciebus reserta Tellus est, quibus producendis, alendis , --
servandis renogandis apta reata cernit ut in
LV. Atque eonsiderantes praecipue Fossilium genus inte eorum, qgae oratis dicuntur, tam varios , tamque div rsos etia. ἔ- Succus Mirulas, dulphura , de Bitumina, α ex his
23쪽
mine piis , vari que eorum ad inviceni, eum Terra mixtione , per diversa Telluris strata fili ratione , quidquid Fossilis, aut Metalliei in Teilueis visceribus reperitata iis originem sumere gravissimis udii rationibus , de Phyii eorum obstersationibus arbitramur. LVI. Quamobrem licet Deum niversi condirorem, Tellurem creasse concreti lapidibus, gemmis, metallis univerialis , quae postea nota sunt Folndibus, vel asserendi, vel negandi intscientes nobis in promptu non simi ratione , quid itii sagacilsimi rerum naturae erutatores Cartelius, wood wardus de Metallorum, d Lapidum persecta initio Mundi creatione, indeque variis de caussis, ac Potiuamum Diluvii aquis divisione, atque fortuita huc illuc asportatio ne rationibus a gravitate, motu deductis persuadere contem unt, nedum non admittendum, sed ut hypothesis nulli roborata momentis a veritatibus physicis amandam
Wis. Neque inusi hypotheticam di ossilium prodii tione ,
ourne sorti reputamus opinionem non secu , ae ex 2-minibus Plantas ex ovis Mamalia Fossilia eujuscumque generis, ex ovis, aut seminibus ita nasci , ut quast modo videat ut altissimae, M profundissima rupe aliud nihil olim , nisi granum sabuli suerint in massam coalescendi ci .entia praediti Validissima si quidem extant aliaues ex ipsa Naturae praxi tatissimum etiatae quae inlis sistentia ostendunt systhematis, quaeque ex sue eis terrestribus sinpra me notatis ostilia giges persuastent III. Quaecumove veto elliitis, & rerrestrium In te morum, eorporum instituatur analysis ecimperta res est ad exiguam in illius vile etibus tofuciditatem produci pest tentamina; quare quid tu profundioribus atebris delitescat divinare audacis potius reputamus, quam sapientis in notis o se si ibus enumerasse praecipua in is blandimur , ii inter hie Magnetem Lapidem recensuerimus . Hujus prose mirandas proprie rates, attractionis, directionis, declinatio nis ne imasionis probe novimus , arque ex pia materia deriuare non abnuinius 'st hujusmodi metuum caussam Magnetem maximum in Terrae centro latitantem, .inaequali vectum ni tu supponere cum Gulielm Gilbertci
Londinenti, cum Gallando, tum Halleio, alii Rust recentioribus, est, leui mihi videtur meram. hypothesim nuta Urim sussiciente demonstrandam exhibete
24쪽
Ll Et quain vis fateamur Mavia quaedam tenuistima in e he vigere . quae Electricitate in serius exponenda potissimum demonstrantur , non ea tamen a Magneticorum phoenomenorum usticietatem explicationem conducere, uti Cartesio, Mugenio visum is redimus a pomodata . Quare refutatis etiam tum de influxu Stellae polatis, crae motu quodam peculiari partieulatum Aeris, quae diu paenex nonnulla viguerunt, opinionibus , tum Democriti, Scipi. ri de proportione etfluviorum cum potis em entenariis, admiramur quide in laudabilem Philosophorum a M. rem, industriam, immatum . sed ne praecipiti decernendi prurigin in errores iudueamur praestat bt Iudicium stam Natara iuge mereri ut verba ulla emus Tullii lib. 2. de Divinati in re cati as, quid in quamque sm tentiam re possit ex omere ad Mibit sud auctorita. to judietiam a lamiam retimuere iuret,n, a Merum L interno Tellulis ad Ottiem is ex ossili ad Re .gnum rigetabile, WAnimale progrediamur. ita Ian
ranun varietas, Animaleutarum species in umerae no
his prima fronte admiranda se praebent , deque rerum istiusmodi cuneurum tigine, aequo geneti velliganda sol. 1icitos iaciunt . Opus itaque adgraeluti reiicimus Peripa--eseorum , aliorumqu Philotaphatum imperitiam, qui Planta quasdam Sc Animalia nonnulli, ex materi putrescenti originem umete tediderant. Et si quid hae m re iudicii proferendum. Redio citi uium . Vallisneris, Malpichio, aliisque diligentissimis obstervatoribus praeeunti hus is asserimus primo , 'nima laula omnia, etiam ea quae vulgo is inoppiae tune minus petist , sive inseri nuncupamur e ovis propriae specie foecundaris, tu umque generis Plantas, Artates , Alba Her has ex
l. Tum in Plantarum analysi impentius inhaerentes aram mechani simum, egerationem qua minaxime animati eor- potis meela nisi , vegetationi analogam um clarissi-atii viris upram moratis, atque asi et teWio , T γne fortio Merhaavio, Bradleici, aliisque demonstramus.
inii. si vero contingat in Plantis Herbis, ac praesertim Frugibus, ut defatigata nimia satione et tute sterilescant, id tam seminis defectui tribuendum, sed ei potissimum caustis , quod vel Atmosphaerael, o tempestatum viciss-tudinibus, lam e morbis inliciantur vel quod freque
25쪽
ε id est, Telliis inepta ad illis nutriendis, succo preparanda exhibendosque devenerit. LXlis. Quare arte , sendii laque induitria promovenda Terrae foecunditas est quod ideo bene diste ito fimo isti ostione ex bipalio revolatione fieri dicitur, quia nitrosis praeseeti in salibus quibus stinus abuti dat inferior Tellus infracta, dissesuta Solisque radiis ad mla disponit nullii lucis succo . aptari , atque in plantarum vegetationeii , quam mavini herbe celere aetata felici successu docuit experientia.
LXlV interim, cum Animalium . t uni Plantarum pectu strata vegetatio satis equidem eis ad et Aqua opus esse, ut ea- dein contii gat, E absoluatuti ininus tamen quam esse
niui 1 principium , fundamentum haiis x quidquid pro obstoleta j,mjamque demortua opinione salicitanda argirmeniorum concesierine Basilius-Valentinus , Paracelia ius Uan-Hel montius, Sendi a ius atque alii Thaletis fautores, assensum hac de re a nobis alium non obtinebunt, nisi quod fateamur inquam a mixta cor ra componen
LXV. Cum autem illius naturam, ut nostra posuit methodus , penitius i vestigamus, gravissimis utrimque roboratam a gumentis cognoscimus Philosophinum e troversi a m de stat Aquae naturali di num se ilicet disicietatis admodum partibus fiuida sit ut in nostri regionibus communiter observamus, a iisdem colligatis lista, A cohaerens, ut in Glacie eonspicitur, it ut elicto ad libitum confictorum nominum illa, qua magis proprie dicatur oluta praeleenaturai glaeie , an lacies Aqua nuncupetur praeter natu rum conglaetatas Boethaa. ii Mylei de elystallina quae natur sententia litem dirimere nondum potuit Uiri etenim altero in Medica , altero in Experimentali vel satisinis, vel eoniectatis nimium indullitis videntur, veteorum decisionem Logomaehia laborare is os interim
Aquae statuiti naturalem Miditatem esse validisithiis, atque di iam e Sacris Literis depromptis argumentis persuasi, LXVI. Dunique alios forsan de sermonis ambiguitate , modeste licet, redarguere videmur , ne eumdem in scopulum, incidan us caullam fluiditatis exponere muneris nostri pat-t Putamus in quam ex sphaerica, maxime a levigata
26쪽
minimarum part laut1tim figura , eatamque minim vi at iraeli. allerimus ei te mutuandam Usi Absque eo quo cum Carte iani ad intestinum pamticulatum motum recursus haheatur . In hoc enim viris clarissimis Eookio Boyleo , Messia aut Cartesii sententiae adstipulantibus obtemperandum non esse ducimus m cum perennem, intestinumque motum in uidis neeessa rium allerere ii quid amplius asserere, quam sensius exhibeant , experientiae docear, aut tecta exigat philosophandi LX Lmo igitur pacta explicat, uiditati causis , opportune eontinuitur illius est naturam , quod paries vi eui eumque levi impressia cedant, .cedendo facile moveam tu intra se , ex quo Hydro latices , Hydraulices principia derivantur mamque gravitate , . pondere aequali , . aequaelium piri lautarum homogemei fluidi fit , ut superio lex particulae inseriore comprimente , communi at unde quaque pressione aequilibrium constituant, quod est ly distaticae fundam alam, atque arquilibrio quacumque dicaussa, deturbato fluidi motus e sequatur, ex quo Hydra licae dimanant leges ta Quare contra Seholasticos propugnamus fluida omnia in propriis locis , hoc est in inseriori fluido gravitare statu quaquaversum exercendo tensionem, tum sursum deorsium, tum deorsium ut lium, atque etiam a latera mundum quani libet directionem. LXIX Fluidum autem quodcumqua coepus, licet impressae vi facile cedat, ut supra monuimus, inerti ramen . Maiaq te etsi minim partium Gaditione in immersium corpus reagit Cumque proportionalem, paribus voluminibus, materiae quantitari relistentiam cis tradat, consequitur 1. Diversicitum fluidorum resistentias est , ut eorum densit res. l. Resistentias esse caeteris paribus , eo majores,in cisup rficies immersorum corporum ma Iares fiunt lil. Specilice leviora corpora uido demetia fil3 relicta ascend re, specifice graviora de Bendere LXX. D vero, quae ex memoratis do itini de eo allibrio, resistentia luidorum dicta sunt, ex quibus maximum in re Nautica emolumentiam plodit, eum in allu fluid rum communissint experiri contingat, eiusdem intimiustra Stationem adgredini ut dii atq a Meth ora omnia, quaα
humida nuneupantur , uti Nobe , iuvia, cis , ruina, Rura serotina, Sc limilia ab Aquae condicione, qua capax est
27쪽
h in minutiis mos vapore attenuari , sublevari esse
LXX l. Hi ne attent vaporum copi maxima , quam experimento collegere Clarissimi viri Halleius Sedi us,
qui oppostmnis caussis aecedentibus, sub forma ivis, et Plu iae in Terram iterum relabuntur, 3 amplius ince ex redditur Fontium. Iuviorum origo aut Clariisse mortini virorum Maricit te Pera ulti dubia praesemitur Theotia dira etenim de iis potissimum , qui dulcem exhibent aquam, sermonem, instituamus, eorumdem ori
ginem a plaviis nivibusque solutis esse repetendam dubio procul omni posse credimus assirmare. LXXII. Neque Rapte Natur 'qua , aut rigens frigore, a
igne fervens, aut sulphur hilumenve redoletis, aut quom documque sapida, aut salsa est , sed quas ostentat qualitates omnes sinit illi accidentales, quatenas vel ther geneis aruitur orpusiculis , vel igneis particulis agitatur, vel essetve centi, uel sulphureis, aut bituminosis, in s Iinis adini seetur. Hi ne selectis Theorematibus visas hasco Aquae astes toties parpen Ere atquct de lacia, ptim rus actuti, Non a quiete dumtaxat partium uti teput veram artosiani, non ah Rux igneolum omnino cor
pustulorum , uti plurium et opini , se ab aee edente aliqu1 et herogenea satis tenui, volati I mat etia, fortas
se aliun natura an alaga, quae aqua particulas mutuo vinciat, adnectatque , Glaate caussari repetendam esse
TllI. Constat afueris qu perie Ipio derivandae sint Ther males immine os quae , vo calidae linis, ebul- Iientes , vel Grvescentes tantum, vel prorsus frigidae: Non quidem a natura auae, ut supra diximus, vel ab interno centrali Telluris igne oofi lii, quem improba mn, bene verum a sabreptaneis alitibus calidisque vaporibus tum a stassilium , quaecumque ea in , permia Xtion di, quorum aliqua ad ectivescentiam in qua sim calidam , is frigidam facile producendam apta esse chymieis experimentis edocti tavimus. α LXXIV. Non ablimili quoque at ne salse domarix, o elum, Puteorum , atque omnium praeterea quarum ,
quae ipsam obtinent explicatu , ouod levissim qui in attinget animadversione , tam ingens Telluri sp1tium marinis aquis occupatum considerans ris sicuti in Pol
28쪽
nia, ungaria, Boruilia, Hysipania pluribulane aliis tam
sodinae quam pluri tuae reperium tuu au id ni in aras fundo acervati, montium instar, Sales , scidinae prosia diis mae extite tint , Qui motu aquarum disiecti, di data
luti Mati Salie inem attulerint LXXV. Pontes li qui procedunt ex aquis silis fodinam latu. Dentab , vel ita vieinia maris erunt pentes si am re ipso derivent, tum Pule , vel a talibus geniti sontihus, eIal, AEquoris tutam iniicatione , ita propriae ut saliciis c uiasam exponuntiis qui praesertim in Anglia elluunt , ita Burgundia, apud Sequanos in Ducatu Lothaeingiae, in Comitatu Tito tensio putei Litorales, qui in Insisti or imus frequeates sunt, is plurimi a Litoribus remoti affert huius veritatem insinuant. LXXVI. Deeeptum ergo sitissi e seauit malle in reputantem a Terr cum fluviorum aquis plurimos adferet Sales qui Maris adaugentes Continuo Salse dinem methodum emtam exhibeant Mundi aetatem supputandi. Tanta enim salium eos amare ipso exhauritur , tacita in Terrae viseetibus dispersa remanet , ut etiamsi nulla epulanda foret originis ratio aquae Maris saliae nullν rati eit cum stantiatum , qua fallaces experientia perlaepe reddero possunt , tamen his inis addit mentum , vix a ne vir
quidem sensibile L Iallei optui em Latis probabilem, aut
vero similem et eicere nequaquam potes' LXX UlΙ. in Mare demum anima vertione digna res est ..stus illiuς atque - ci ci aenon investiganda aussi qua determinandi, otiae cum edes ibus conveniret acrio.
ri ingenii Philoisphi vehementer ad in .icem dissensere Hunc itaque ad examen remeantes, neque Galli leo, aluiasque Cominieanis posse redimus assentiri, qui ex solo to. talionis motu Terraqaei Iob c M.tis Ellum derivabant, nequa Cartesimi ipsum repetentibus a pressione Lunaim Atmospherae . nequa tam em iis, qui nullam in1gis com niculam ipsum explicandi rationem adinveniebant, quam fluminum in ineano dilabentium impulsum Rem qui de motu Ne tonianos proximius attigere choIasti ei a-piqnem Lunae in medium advocantes ae loci ς mi ultricidi principiant qualitatem occultam cum iis dedecet ilig0λre; in re melioribus eptori, Newtoni auspinis , arg pia lini doce ficti observatione constantiistin
29쪽
. ex amone Lunae Solis, gravitatione, sto attractione mediante Aestus marini phoenomen reeetenda es
LXX UIlla oria is qua postmodum p a qua fieri potuite eleritate lustratis, Terra queam haec amba Molem componet obsere mus , euius ti a determinandam figuram fuerint reeentiores deletiae Astronomisae veritates apparet ex Anaximandri Leucippi sententiis, qui eam e ylindri inmem reputabant, & eorum, qui planam crediderunt , uti Poetae pluros, Qveteres Philosophi miseis relictis, qui soli immaginatisne in rebus Physicis consueverunt iudicare QTer aurae Moli figuram sph toidiexm est ad Polos aliquantisper depretiam , eleuatam ad IEquatorem, obieevationibus, .experimenti domo .
LXM lis enim. praeterquamquod Naturae analogia Eclipsium umbra. atquo itinera ire glabi super fietem pluries repet ira orbi eularem figatani stealanthiis inquam
Pendulorum isochronorum opst institutis in divellis , clatis dissitis Terrae plagis , ad memoratam Terraqueae molis figuram eonfirmandam gravitatis terrestris inaequa litas detesta est . . minor scilieet sub AEquatore , eo quod. centrum ae superficie magis dister, major at Palos Tellu ris, ibidem superfiei minus, a centi t . um Ruid istis tenui tmospheram constituente quaqua versum circumcingit ut Orbis, quod Aer nuncupatur, atque in eo coeteras inter proprietate , miram sane las te ita- . em, ne noti coarcta 4,in extendenda aptitudinem propugnamus.
LX l. t tuam vis pollucidio te is tenuitate se oculis mi inim subiiciatur, tamen attenta illius coepore natura Clarissimi a rhaa.ii elimina me su iei de minima , aut foeta Ie nulla pati estis gravitate. Nam etsi terrestribus exhalationis ubivis resertus appareat, quae, PraeterqUam quod pondus ad Eugent, subres etiam, aut perniciosas ipsi gerula qualitates α suapta natata gravem est. demo strationibus Galilei primum in Torpicelii , aliorumque postea expeti mentis evident istini comprobatur. αL , X Lll. Animalium praeterea, Et vegetabilium vitam conser v ndae has iratus is expiratus , nedum tae effarius est Θςr, sed etiam ad Auditas organo utendum ita inse
30쪽
vit, ut absque eo superfluus omnino , S inutilis solet hi
sensius is onus etenim absque Aere quo propagetur m dici nullus in mundo obtineretur. LXX tu. Dum vero Aerem dicimus medium , quo diffundum tur Soni patet quidem ille ipsum ircum tantiam , ut a quuntur Seholae, sine qua non minus autem caussam e scientem , quam in corpore potissimum sicinoro sitam etsi cordati Omnes fatentur radeoque ii naturam Soni qui a nobis expostulet α Non ipsam dicimus corporis restonantis motum quemlibet , sed motum tremulum ' vibratorium
a particulatum resonans corpus componentium tremitu . cvibratione et eo circum ambienti luido comunicatum perque Aera undarum instar in orbem distulium m ad Aures
LXXX lU. Maxima quoque Aeris mobilitas eis et , ut quacumque , vel minima accedent caussa reapse moveatur, quem homines experti motum sentum assblent nuncupare Ventorum igitur , si ς Metheo reo Rer eorum vatia di sunt caussae, prout illi vel Generales is constantes sunt, τε Liberi, vagi is circa primos illorum sententiam improbantes, qui satis vetos milem, repetunt caussam, aut a motu Terrae diurno, aut a pressione Lunae, eam potius ab aestione Solis atmospheticum Aerem rate faeientis deducendam esse athiteamu vicissitudines, quae in iis plerumque observantur, a circumstantiis locorum, L Uento tum liberorum caussi, maxima ex parte desumentes . .
LXXXV. Cumque tum in ip Aere, tum in qua QTerrheauit, non inficiemat motus Aetis quidem sati vali eo produeentes hinc cite secundos, Ventos nempe a sos& liberos , hoci autum ainus eoruni principium , ita ut quidquid Aere, agitate potest ei in generet nostram tamen ingenue profiteates ignorantiam de caussa quorumdam periodicorun Ventorum , qui certis anni temporibus certis in regionis exei λ tur. LXXX Ul. Restat ad absolvendum numeris omnibus propositae dissectationis opus , ut aliqua de igne tractemus, ex quo tanta atque tam varia in physica disciplina occurrunt e plicanda phoenomena, quorum praecipua delibare mens est. Hune plum iris praeclarissimis sinpra laudatis Merhaavio, Boyleo , muschembroe hi praeeuntibus examinantes, in aciespiti primum aer te facit illorum de ejusden graia vitata sententia , quam isti sentibi leni se experimenti;