De balneis Transcherij opidi Bergomatis, quae exstant omnia. Quorum aliqua nunc primum in lucem prodeunt; ..

12쪽

BARTHOLOM AEI

ALBANI BERGO MENSIS, 1 b

BALNEIS UALLIS TRANS CHERII

. LIBELLUS, Proprio Auctori nunc primum assertus. Guillelmo hic Gratarolo ad ripim in hactenus impressis Codicibus legebatur, quibusdam alicubi detractis i co alijs alibi mutatis, aut adiectis : quorum, qua aptius inα seri potuerunt, ne hic desiderarentur, diuerso charactere impressa , m hemic3clis inclusa, in praesenti etiam edidi

tione exhibentur.

CAPUT LLocus, Fin auratio Balveorum.

Alnea Vallis Trasicherij a Ciuitate Ie Bergo mi per dece halica rei illaria di stantia versus Oriente, i a mvetustate dilapsa, ponet per Serenissimi Dominij Venetorum Illustr.Capitaneum Generalem, potentemque Dominum , Dominum Bartholomaeum Co- leonum de Andegavia , Magnificumq, ac g nerosum Citiem Bergo mi, in longe meliorem, sublimioremque sormam redacta sunt, Anno DoA mini

13쪽

Φ repte g

mini septuagesimo, supra millesimum, & quadringentesimum .s quamuis etiam haeredum incuria, uel negligentia ruisus pane diruta sint . quae tamen non mutira impensa restitui egregie toterunt. atque interim illorum non inurilis, nec infrequens est sius.) V iCAPUT. II. De condicionibus Aqua Balneorum.

A Qua illa a ctu frigida est, quia nonpar 7 longe

educitur ab er calida minera, & sub alia clara , 'reperta de subterra plusquam per brachia decc. ascenditque perputeu fabricatum summa cu di l igeia tia, n e alia, silli vicina dulcis Aqua pr terfluens ei admisceatur: neque mali est saporis: transitque, ad quattuor loca Balneorum separata, modo aptentur, ut futurum jero,) &arte calida, prout oportet. in quolibeti eorum Culta apte recipi potest, ubi opus est. CAPUT. III. De Minera. 4 Inera Aquae est sulphurea satis : nam a longe odor sulphuris percipitur: et si argentuin ea ponitur su bito in colore rubcum, eucrocem

14쪽

DE BALN. TRANSCH. s

eeum) uertitur . est etiam ultrosa, seu baurachia, alsa; nam aucs,& animalia quadrupeda concurrunt ad eius potum, maxime tempore ueris,

propter salsedinem. nitrum quo η 'per lapides quos lambit qua reperitur. sique diu bullierit, c5sumtis tribus partibus Aquς, prς nimia salsedine minime in ore teneri potest.&0 rtini merito nitrosi talis fit solutitia: ut experientia quotidiana demonstrat.) Declaratur etiam ex effectibus,& operationibus eius. in codicibus enim Medicin determinatur de effectibus, & operationibus cuiusque Minerς, maxime a D. Au, cen na Libro primo, Fcia secuda, Doctrina secunda, Cap. decim onono, Sum mae primς. ibidem enim declarat operationes, quae consequuntur ex usu Aquq sulphuree , & nitros , cui usimodi haec est, ut experientia quotidiana peroptime demonstrat.

C A P V T. IV. De miribus Aqua . DE virtutibus Aque dicetur, notandoqubdhaec Aqua in corpore humano quinque modis operatur, videlicet: eius potu, balneatione, receptione guttae seu duciae, in varijs me-bris uti oportet, ch stetigatione, & linitione luti A a ubi

15쪽

BARTHOL. ALB. i Iubi oportet. A qua ista mirabilis est uirtutis, uti

quotidianas re) experientia docet. ualcrcnim ad plures infirmitates, quam ualeat Aqua Pose retana, squas famosa fila is qua curare non ua

ua,. moris & periculi in eius usu, & vitς Obserua-i Hari tioniS negligentiata. Vsus huius A lues modo in- fraus narrando, ualet omnIbus aegritudinibus fr/gidis , phlegmaticis, ac metam holicis. curat δε- quidem)dolorem capitis etiam antiquum, siue per Essentiam, sui uocam,) seu per colligantiam , consensium in aliorum membrorum, maxime stomachi,& matricis. Humiditates capitis superfluas exsiccat: cerebrumque debilitatum conserta L. Paralysi, spasmo, seu tetano tremori me-brorum, neruoruml debilita ti, valde conserta. Oculorum desectui ualde subuenit. Tinnitum.& sibilum aurium, & surditatem no antiquam curat : antiquae uero non parum prodest. Strictura narium, seu co Zam excatarrho curat: ac catarrho cuiusque condicionis ualde prodest. Debiliter olfacicntibus subuenit: & narium Deto- rc cu rat. H um id i ta tes t i n guae, ac resolutionem,)consumit. raucedinem uocis ex humiditatibus

clarificat. v uulam prolongatam, laxatam co

16쪽

DE BALN. TRANSCH.

&gingiuarum curat: orisq; Qetorem remoueta. Difficultati anhelitus,& asthmati valde conserti& curat, si non sint antiquata. tussim curat, si noex phthisi est, aut ulnere pulmonis. Debilitari .ulta es stomachi mire subuenita. appetitum perditum

recuperata. sitim extinguit, . vomitum curata:

ipsumque stomachum ab omnibus superfluis humoribus, & a comestis, quae digeri non pos sunt, stu inconcestis in purgata . duritiem stomachi, & splenis tollita. Oppilationes hepatis, stomachi, splenis, mesaraicarum, & aliorum membrorum tollit, . curat etiam icteritiam sutramque,ὶ hepaticam,& splenetica tria: ad oppilatosque, scacbecticos) summa est medicina, & ad fasciticor) hvdropicos : clarum lac bonum colorem efficit, si restituit.) Intestina mundificat, & purgata superfluitatibus quibuscumque: & vermes expellit; & alia animalia quacumque de caussa in eis exsistentia ,

s quacumqtie alia praeter naturam contfnta.)Quare dolorem colicum, & iliacum curari: dolorem renalem tollit, & ilio rurim: arenam ex renibus excludici: renesque mundificati: &eorum debilitati consert Vcscam mundat: &- lapidem in ea non confirmatum rumpit, & pellit. ardorem urinae curat magnifice: & freque

17쪽

tem mictum tollit. non valentibus etiam urina retinere, sitranguria) lubuenit. nam mirabilcsesseruis, in passionibus renum, & vesicae Operatur ue dc in breui tempore , cuiuscumque aetatis, dc condicionis exsistant, uti longo tempore expertus sum, &praesertim a duobus mensibus citra. Matricem purgat: fluxum materierum albarum curat: Oppilatas matrices deoppilatue& mulieres ad conceptum praeparat mirabiliter. Dolori dorsi, ancharum, sciaticς, coxendicumue, podagro ac chiragre consert ualde. Non ualentibus semouere propter neruoru debilitatem, etiam ex vulneribus , & contusionibus, ac sideratis mire opitulatur. sin et niuem sumor; neruorum imbecillitati subuenit.) Tineam curat, sphthiriasim liati, & pustulas co poris totius, scidiem, pruri tum, impetiginem, serpiginem, ulcera maligna,& crura marcida, saniosa,)dc infla ta, 'umescentias. quampi ures insuper leprosos curauit, & de pti senti curat. Debiles sortiscat. Extenuatos , & macilentos impii Guat. Febribusque antiquis , & hu-

moralibus, s seu putridis subuenit cum Dei

auxilio.

18쪽

DE BALN. TRANSCH.

CAPUT. V. Demodo obseruando. Λ Ntequam quis se transferat ad Balnea, Balneis τtaturis debet cilc purgatus, iuxta consilium experti Doctoris Medicine, periti Medici.) nam Aqua citius penetrat, & opera tur in breuiori tempore. dc ea die, qua applicuerit ad Balnea, ob lassitudinem, non intret Babneum etec bibat Aqua 'd) quiescat. CAPUT. VI. De tempore. Conueniens tempus sic transserendi ad ea, dc eis utendi, est lcmpus calidum & siccum: dc quanto calidius & siccius, tanto melius, quocumque tempore anni. quare in diebus canicularibus videlicet a die decima ivlij ad vicesimam augusti, si tempus est siccum, Optim

ine operatu .

De modo iterum.

Modus obseruandus postquam applicuerit. Mane sequenti, si tempus fuerit claria in

19쪽

a BARTHOL. ALB.

in Dei Nomine, in ortu Solis intret Balneu suauiter calidum, in quo moretur donec dele stat. communis Nero) mora est circa horam mnam:)postea quando placet, exeat 3 & bene exsiccetur pannis calidis ue dc intret lectum bene coopertus panis scalidis,)ne sentiat frigus;& ibi moretur donec sudauerit, non dormiendoue & iteruexsiccetur cum pannis calidis ue & paru quiescat: deinde surgat;& prandeat ira ediocriter: sed non exponat se aeri, donec trans a 'ς sint duae horae. in teri in vacet lectioni ue aut honesto, nec sterio) ludo; aut confabulationi iocose, donec venerit hora cen ς.& non dormiat, nisi per horas duas post. Mane sequenti in ortu Solis incipiat bibere Aqua quantum potest, absq; tamen) uiolentia: deinde ambulet y loca amoena suauiteC. & post qua perceperit descensum Aque de stomacho, iterum bibat ut prius: deinde ambulet; & tertio bibat, ut supra: consideretque, quot cyathos bi berit; & quot minget3 & quot per anum emittet, aut per uomitum.& si ipsam emiserit, &non sentiat, ea) corpus graue, prandeat co- 'medendo panem insusum in brodio, infra scriptarum carnium , conuenienti, aut pana' tam in eo factanL. & bibat unum cyathum, aut medium vini. cenet autem mediocriter comedendo

20쪽

dendo etiam de instascriptis carnibus. Et si non haberet beneficium ventris ante collatione, seu pradium, recipiat clystere tepidum ex Aqua Balnei cum oleo oliu ς, fale, & melle violato, aut puluere ruccari s rubet. Si uero no emitteret Aqua, intret Balneum ut primo,& fiat, ut supra: deinde sumat panem in brodio,ut supra. altero fuero mane, si est sortis, iterum bibat Aquam, ut pri':& potest etiam in vesperis intrare Balneum . duabus horis ante cenam. & si est debilis, non

bibat; sed baliaeet: &talis debilis uno die bibat' altero non bibat, sed intret Balneum. &si est valde debilis quiescat per diem sunam, aut

plures, prout placuerit: deinde utatur. in te Z m l. bibendo autem perseueret, quori uiderit Aquam claram exire, ut eam liberis . nam tum perfectam denotat purgationem: γ communiter erit usue ad viginti dies, bibendo tamen alternatis diebus,die intermedio Balneum intrando.)

C A P V T VIII.

De Gutta,sLuto. ΡAtientes autem catarrhum, aut dolorem in aliqua parte corporis, aut debilitatem,

postquam biberint quinque aut sex diebus, incis piant