De balneis Transcherij opidi Bergomatis, quae exstant omnia. Quorum aliqua nunc primum in lucem prodeunt; ..

21쪽

piant recipere Guttam, aut ponere Lutu in partibus laesis ; & non an te. & quotidie si c facient.&Lutu permittant exsiccari in dictis membris, ubi positum fuerit: deinde lavent, donec sanitati restituti sint. Et qui Guttam volunt recipere super caput; aut Lutum ponere, prius dicta

eum Aqua abrasi sint. 'Si sumant super uerticem,exa tendant se sivine i si ero super occiput, super ventrem iam ceant, cs Guttam cadere jaciant super locum laesum, ad mihia per dimidium horae . cum accipiunt in occipite, Unganatur prius nares, m frons oleo rosaceo; aut epithemetur aqua

rosacea, ad repercutiendum istuc materiam fluentem .ssint fortis virtutis,possuntsumere per horam bis in die , scilicet mane, ον mesperi ante cenam horis duabus, continuando per decem, vel duodecim dies,prout opus fuerit . post autem Guttae assumtionem quiescant per horam in loco temperato: euii tenti fruin, m Uentum. Et quia Lutum non minoris e st Virtutis, aqum qua, declarabo fusius, isto utendi modia. ccipiatur de pinguiori Luto, et antiquiori, quod cognosectatur ex lenitate, mollitiei r m exponat se infirmus Soli cum membro aegrotante discooperto , ac superexterit Lutum mea diocriter: dimittatur in Sole exsiccari desuper. tu habeat quam Salnei calidam, qua membrum lauetur, donec toratum Lutum deciderit: postea Luin renovet super membrῶ. ac sic faciat ad minus quater in die, ita perstuerando queaquo se liberatum sensierit . euiset tamen ne interim Solis calor corporis residuum excalefaciat multum, ac inflammet, quod

22쪽

De regimine vita. de Aereprimo. AVentose praecaueant, a pluuia, & a mora sub radijs Lunς. Aer adsiccitatem declinet)uitent etiam frigus,& Aerem caliginosum, caut nebulosium quare habeant vestes opportunas,&pallia. Aquam prqterea aliam non tangat s fri

De cibis, s 'Potibus. VTantur pane bono frumenti , probe confecti) carnibus pullorum iuuenum , haedi, castrati unius anni vel circa, vituli a lacte, perdicum, & auicularum in arboribus, & in pratis uiuentium: & sint elixq.& melius est ut in Aqua Balnei decoquantur. v tantur insteter natante pane, stu) panata, brodeto, & pane in brodio, ac

farre aliquando, ac ovis recentibus sorbilibus. Vinum autem sit album, aut citrinum, aut ci- solum, seu pauescoloris, S leue . &sii est potes,

misceatur cum) Aqua Balnei, aut Aqua simplici coeta. meli' tam cest vinum leue, obgophoron,)absq; Aqua. De hora sumendi cibum, dictum est. De qtitate. Parce dc minus solito comedat.

23쪽

. BARTHOL. ALB. J IC APUT XI De Somno, o Vigilia , reliqui rebus non

naturalibus.

Dormiant, transactis duabus horis post cenam, tota nocte usque ad ortum Solisue aby U- ' ortu Solis usque ad nocte vigilent: dormia' qῖ in locis eleuatis, non a terra si Focatis, nec humidis, aut frigidis.) De motu & quiete . Leuiter deambulentante cibum, non supercalefaciendose. alijs possunt quiescere horis. post cibum quiscant.) De beneficio corporis. Procurent

mouentur id habere omni die. & si ex se no mouetur a uus omni die, utatur clysteribus ex Aqua Balnei cum oleo oliuae, sale, melle violato, aut pul-t Exorat. uere Zuccari', sitsiupradictum est,) tepidis: aut potent aquam carnis ante cibum.) De accidentibus anim q. siaudeant,& letentur, uitentque ira, animi perturbationem,&graues mentis cogitationes. Insupera coitu abstineant.

i C A P V Τ XII. De recessu a Balneis.' Idendum est postremo de tempore recededi ab eis ue & ordine obseruando post reces

sum.

24쪽

DE BALN. TRANSCH.

sum. Tempusrecedendi, ais ordo a recessu siemandus is est.) Quando emittent Aquam claram, uti bibent, per urinam,& per anu, duobus diebus successi uis, erit signum bone, & sufficientis purgationis. quare amplius non bibant. Balneum tamen intrare possunt ue & Guttam recipere ; ac Luto liniri ad placitum. Quando vero recedent, hortor,& consulo, u t per dies quadraginta, aut triginta ad minus, ordinem suprascriptum uiuendi obseruet. quia si sic fecerint, in dies sient validiores , & securi ne recidant. Vsq; ad pr dictum tempus no tangent Aquam aliquam, nec pro lotione manuum, nec faciei, nec crurum ; immo a pluuia se prςcaueant. si Aquam Balnei non habebui, utatur uino albo, aut pauci coloris calterius, aucifero,) pro lotione . Prqterea caueant ne in recessu supercalefiat. quare leuiter deambulent, dc parum in die, pedestres: equestres vero suaviter equitent, non itinerando multum. sufficiat eis in die itinerare per miliaria quindecim, Italica , aut circiter.)Non debent inter prandium, & cenam comedere, aut bibere: potius tempestiue cenent.

Si uero non habebut beneficium corporis omni die, recipiant suppositorium ex melle, aut beradicri aut, quod melius, clystere cum brodio

25쪽

BARTHOL. ALB.

supra scriptarum carnium , oleo oliu ς, sale, melle violaceo, aut puluere Zuccari.& insuper quando erunt domi, ab uxoribus suis pr caueant. &cum Dei auxilio conualescent ex suis infirmitatibus, ad laudem illius, qui vivit & regnat trin'.& unus,per infinita secula seculorum. Amen. Et sic est sinis huius opusculi Anno supra scripto, scilicet, millesimo, quadringentesimo,&septuagesimo, demese Iulij die vicesimo septimo, per Excell. Artium, dc Medicine Doctorem Dominum Magistrum Bartholomarum de Ab

Ex ve tu st i stimo Exemplari manu scripto, inuento in Bibliotheca Fratrum Dominicanorum: arac d etiam in Italicam linguam versium, subciusdem Auctoris Bartholomaei scilicet Albani nomine, in aedibus Bartholomati Coleoni, Pietati dicatis, ab anno is et . usque ad liqc tempora scruatu Π.

Barthol. Alb. Finis. i. Hiant

26쪽

DESCRIPTIO

BALNEORUM

VALLIS TRANS CHERII

Ludovici Zimalle Bergomen siis Medici. Ad AZ D. Barthosimum Coleonum Bergomatem Capitaneum Generalem Exercitus Idustrissac Sereniff. Duc. Domin Venet.

EXORDIUM. Ihil perinde Reges ac Principes

decet BARTHOLOMAE EInuietissume, ac de hominum genere bene mereri, quod tum vel pr c, pue faciunt, cum praeclara illa dona, quq Deus ac natura ad utilitatem mortalium terris indulsit, diligenter exquirunt: inuenta, in usus hominum proseriit: & animi sui magnitudinem, ac munificentiam in ijs, quae inu nerunt, dirigendis, ac conservandis, & si fieri potest augendis, ostendunt. Id Tu cum pro singulari quadam sagacis ingenij bonitate intelligores, iam inde ab ineuntestate ad hoc animum

27쪽

maxime appulisti, ut omnibus quidem, sed Patriς tu in primis prodesse posses. itaque cu omni genere virtutum animum iam excoluisses, &parentibus, ac maioribus tuis, quorum nobilitas, ac uitae integritas, Ciuitatem nostram iam

pridem illustrauit, parem te probasses, militarem disciplinam ab optimis Ducibus Cerpetione, Brachio,& S rcia, summo studio percepisti,& assidua in vario bellorum genere exercitatione ita excoluisti, ut Italia parem hodie tibi habeat neminem. quod Sapientissimus Senatus Venetus facile intellexit,& virtutem tuam admiratus, magno atque excellenti prςmio a se quoque honorandam iudicauit. Itaque quod tribuere maximum potuit, id tibi ultro detulit: exerci tumque, & imperium suu uirtuti ac fidei tu e comisit. quod non solum sanetissimς illi. Reipublicς, sed uniuers plane Italie selix, ac faustum

fuit. Nam&consilij tui maturitate, &armo, rum splendore inuidas , atque insidiosas quorundam Principum cogitationes ita repressisti, ut nihil hodie, quam pacem malint: & Saturnia ac plane aurea quaedam per te nobis ςtas sit restituta. Proinde in tanto totius Itali otio, cuarcendis hostibus opus armis iam non esset, negotium Patri utilissimum tibi iniunxisti: ut maximis

28쪽

ximis tuis impendijs, & opere magnifico aquas ad agros irrigandos ex Serio flumine regio deri-uandas curares. Itaque factum est, ut beneficio tuo longe maxima pars agri Bergomatis,

antea squalens & prope sterilis, hodie sit aspectit iucunda, & cereali fruge secunda: Patriam nostram delectet simul&pascat. Itaque gratulor tibi Princeps optime pariter ac sortissime, quod in proposito isto honestissimo, quamdiu

materia corporis tui sermam tenebit permansurus esse videaris. Nam etsi vim breuis huius vitae mors naturalis aliquando auferet, tantarum tamen virtutum fama aliam tibi longe diuturniorem vitam instaurabici. Tu es enim

quamdiu Serius fluet; quamdiu permanebunt in rerum natura latifundia illa, quae maritandis virginibus, quae pascendis ijs qui in carceribus sunt, quae Sacerdotibus, & sacris Aedibus ornandis, ac seruandis, destinasti. Quam uero pulchrum illud, quam memoratu dignum, leadem illa ingenij bonitate, qua cetera nouisti, illud quoque intellexisti, in Valle Transcheriona , Balnea saluti hominum commoda posse erigi ue & oblatam tibi esse nouae liberalitatis maioriam vehementer es gauisus. Nam cum ad Cherium amnem, non procul ab Aede Diui Pancra-

29쪽

illumque

Pres us reperiri audiuisses;

tij puteum, quem Salinam nuncupabat,&prope hunc etiam manantis ex abdito specu Aquae riuum, latrumq; falsum ac sulphurei odoris periri audiuisses, iussisti homines rerum natu Ialium peritos,& Medicos cruditos rem diligenter inspicere . qui tum ex gustu & color tum ex decoctione aperte intellexerunt eas Aquas Subphuris Nitri, ac Salis partes quasdam trahere,&vim medicam aduersus innumerabiles morbos habere ue nec alijs Balneis ac Thermis, quae in diuersis Italiae Regionibus visuntur, concedere. Itaque sacrum istud, & ca teste donum ad tollendos morbos, & sanitatem seruandam a Deo

datum uniuersorum commodis patere uolui- 'sti, magnificis & ad rem accommodatis aedifi- cijs locum ornasti; ut,& medelae recte exhiberentur, &aegrotis illuc confluctibus hospitium commodum,& prope gratuitum aperiretu . Tuo igitur beneficio posthac,& aegroti salubria hinc adiumenta sentient ue & Patria nostra hac tam utilium Balneorum dote fiet illustrior. Qua tua liberalitate ego quoque excitatus de ijs Aquis, quae memoratu digna sunt scripsi. sic. n. sperauisore, ut,& tu liberalitatis tuae alacriori animo posses meminisse; & Patria nostra ta praeclaro Dei munere, di magnificentiae tuae largitate

30쪽

tate istari, atque ad imitationem tui ita excit,ri, ut haec Balnea per te erecta, perpetuo conseruanda, & celebranda curet. In hoc autem per- breui opere Aquarum ipsarum essentiam, vires laudes, ac medicinas, usumque, & usus ipsius modum, ac tempus, fideliter ac breuiter explicabo. hoc vero totum, quidquid est, tibi dicatum volo, cui meipsum, & mea omnia iampridem dicaui, ac consecraui. Vale Patriae praesidium, ac decus. Bergo mi die penultimo Decembris M CD LX L. Tabula seu Indicis Balneorum S.Pancratii Vallis Transiberi,

Minera.

MI N E R A Balnei huius putealis depren

sa est per lambicationem tenere Sulphu- pr Gu-ςstris, Salis, & Nitri partem ue per odorem etiam, ' sulphuris quicum lulphureum habeat emanans S & mIuper que sulphureum Argentum ipsum colore Sulphuris tingit: cuq; sulphureo timpotata ventrem soluat, i Salis partem teneat cognosci tu r ue & cu m nomine an liquo, p u teus es. unde hauritur, Salina nuncuparetum Nitrum 'antiquo, salina quoque cum super lapides labitur persepe re- reai α