De balneis Transcherij opidi Bergomatis, quae exstant omnia. Quorum aliqua nunc primum in lucem prodeunt; ..

41쪽

annalis, uel uualis nocentia, ut holera acetosa, acuta. ac nec

aliqualiter precipue ν&de cibo&potusu riciat. implevi

di, vel castrati anniculi:& sint elixatae. possunt etia cibari carnib'pullorum iuuenum, perdicu, phasianorum,& merularum eliXatis, ut supra . debent insuper euitare omnes carnes aquaticas, & antiquas, salsas,& a slatas, quomodocuq,ue ac omnia animalium interiora, praeter hepata gablinarum,. V tantur serculo, ut panata, brod cito, pane insus in aqua carnis, formentinis, farre, amygdalato,& oryzae, . Euitent omnia holera, & fructus cuiuscunque generis, similiter omnia salsamenta, acida, acria, ac multum dulcia, . Tempus comestionis sit prandium,& cena hora sibi consueta; nihil aliud per diem comedendo, aut bibendo. Vino utatur albo, claro, mediae potenti e vel aliquatum debili ue omne aliud

euitando vinum,& cetera. minime autem tan

gant aquam dulcem , & maxime in bibendo eam. haec de cibo & potu fatis sinci.

CAPUT DECIMUM.

NON su perflue se repleant cibo, & potu:

42쪽

DE BALN. TRANSCH. 3Idimittant etiam euacuationes medicinales, nisi stante magna necessitate.

CAP. V N D Ε C I M V M. Asitus, o quies.

OTVS eorum sint ordinati, leuiter seipsos exercitando ante cibum per horam; quiescendo autem post ipsum.& si corpora remanerent sicca, fiat bis in hebdomada cly stere, aut ex Aqua Balnei, oleo,& sale, aut ex aqua carnas, cassia fistula, oleo, di sale. possunt etiam bi- Iρειδες bere aquam carnis ante cibum, utputa libram

unam, vel dimidianu. α--AM

SO MN V s eorum sit naturalis,dormiendo

in nocte usque ad medias tertias, totisq; viribus somnum vitando diurnum;& superfluas vigilias, maxime noctis . dormiant insuper in locis eleuatis, ut in solario aut in loco aliquan- aliqualiter , tum a terra eleuato, non suffocato, nec humido; sed in qualitatibus temperato, aerem euitando frigidum, dc multum calidum. CAPVπ DUODECIMUM. Somnus, s Vigilia.

43쪽

11 LUD. ZIMALIAE BERG. CAP. DECIMUM TERTIUM.

Iocos socios

AFctus Animi. LAETENTUR demum animo semper

quaerendo iocos delectabiles, sonos sua-

.: Τμο '' UeS,& sermones hilares. cultentq; omnia ani- 'instantia, uel mum perturbantia, ut melancholiam, iram,

conturbara . - . ' o I

perterrefacientium, . Regimen autem hoc con- 'die dissus tui tinuetur ad quadraginta dies, a die dimissionis potus Aquae.

Haec sunt Bartholomaee Ducum inuictissime, quae in spem gratiae tuae, dc commoda generis humani, de Transcherianis Balneis diligenter qu si ta,& explorata mihi per multos annoS, memoriae tradenda existimaui ue ut,& Medici rationem utendi his Balneis a nobis longa experientia probatam sequi, & aegroti optatam corporis sanitatem recuperare possint, . Tu velim opusculum hoc nostrum, qualecunque est, alacri animo suscipias, & Clientem tuum Zimaliam tibi deditissimum, si mereri videbitur, diligas. Valta. penultimo Decembris. Anno Domini M CD LXX. Bergomo.

44쪽

FRAGMENTUM

GUIDONI MEDICO BERG.

ex vetere libro manu scripto ad verbum

desum tutata.

De Balneo vansiberi, secundum quendam ex

tumoribus Medicis. OC Balneum est in agri Bergo- malis 'valle, apud Monasteriuquarundam Monacharum ibidem habitantium, ubi dicitur Salina : cuius Aqua simpliciter accepta absque dulcis Aquae permistione consormis est,& sumbola Aquae Porretanaeue quasique in nullo disserta. Nitrosa enim est atque sulphurea, lapillos in ea consistentes albos ostendens, ac sulphureos, atque aluminosos: &est odore, sapore, atque claritate in omnibus cidem consimilis; parum 4; calida, sicut illa. Huius princeps virtus,&facultas est insectionibus culaneis, ex hepatis vitio procedentibus subuenim. Homines enim, S canes, ceteraque bruta scabie, impetigine, serpigine, tinea, alopecia, &, ut vulgo dicunt,sticia detentos repetita lotione, praemis

comitatu sui iterata 'praeliabitis

45쪽

ss purgationibus saltem in hominibus) mir

rrigit, biliter,ex toto emendat, & curat. Secunda eius numtiuorum vis naturalium partium, & nutritioni seruientium aperit vias, &ncphiticorum meatus dii tat. Tertia eius vis,quod bibita prius calefacta, Viscera potenter expurgat. sed hic magna circa. Mam 'vivendi rationem necessaria fuerit diligentia. quoniam serme in ipso Balneo vidi pride nonnullos in hydrope vel ascite cofi t malos ad mortem adduci ue & quosdam ex continuato eius potu absque vivendi doctrina cachecticos fieri,& demum interire: si cuti Sacerdotem quedam nobilem ibidem Capellanum ex frequenti eius potu deficere conspexi, multiplicatis tamen primo erroribus. Et Medicus quidam Brixi ensis, non ignarus, semper tamen neuter, & gibbosus, eius quidem experientiam cum utilitate diebus suis frequenter est adept . Guid. Fragmen. finis.

46쪽

DE B ALNEIS VALLIS

mius, quam antea fuissent per Ill. ac potentem Bartholomaeum Coleonum Capitaneum Generalem Serenissimi Dominij Venetorum , ac Ciuem Bergomi Magnificentissimum , rursus in sta ti rata sunt, anno Dominicae Natiuitatis millesimo quadringentestimo septuagesimo. Condiciones, s ortus Aqua. AQVA ipsa tacui frigida est, visu clara, sa- pote non molesto, vel abhominabili. Orb

Tractatus 'Transicherj.

' stus, fremuratio Balneorum. Cap. I. Cap. II.

47쪽

36 IO. BAPT. SVAR. tur sub terra plusquam brachia decenta. Continet eam Puteus vivis lapidibus diligentissime

construi tus, ne Aqua alia dulcis, quae circumi, quaque, aut scatet, aut defluit, commisceatu .

Ex illo Puteo vel manu hominum, vel rapido rotς cursu, quam perennis sons ibidem nascens, circumagit, Aqua ipsa hauritur: hausta in alaenum praeparatum decurrit; ibiq; igni supposito, quoad satis est, calefit, calefactaqi diffunditur, mittiturque certis rivulis ad loca quattuor commode ad sedendum, ac lauandum prae

parata .

INERA Aquae sulphurea est. Coni jci

tur id ex eo Q propius accedenti odor Sulphuris maxime insurgat: quodque si Argentum in Aqua ponatur, amisso pristino candore, illud statim rubiginosum redditur. Est etiam Aqua nitrosa, seu baurachia: nam Aves ,& Quadrupedes praesertim tempore verno eam libentisi, me potant, ob sapore ni Salis. usque adeo enim salsa est, ut, si bulliat donec consumantur tres partes, Aqua ipsa pro nimia Salis mordacitate, Natura, seu Minera is Vs Cap. III.

48쪽

DE BALN. TRANSCH. 3

in ore contineri minime possit, . Inde fit merito

nitrositatis solutiva, prout etiam ex operatior resollitiva.

nibus, & effectibus illius perspicue cognosci tui . Etenim Prisci Medici determinant de effectibus cuiustuque Minerae, pr sertim Avicennalib.j.Fen secunda, Doctrina secunda, Cap. deci- monono, Summae primae: ubi lucide, & claretractat operationes Aquae sulphureae,& nitro- se, cuiusmodi haec est.

Operatio Aqua . . t Cap. IIII.

ARV A haec, quantopere mirabilis sit &

efficax, quotidiana docet experientia. Valet enim ad curandas plures aegritudines, quam faciat Aqua porretina: nec tanti est periculi,aut ' π h metus, si sorte in usu ipsius, & vitae regimine negligentius te habeas. Operatur autem in corpore humano quinque modis, Potu, Balneo, receptione Guttae, Ch sterigatione, & Lini tione Luti, prout membra asse ta sint,& morborum cura erigata.

49쪽

IO. BAPT. SUAR. Medicina, o Virtus Aqua. Cap. V. VSVs huius Aquae curat dolorem capitis

'etiam antiquum, siue per essentiam, siue per colligantiam aliorum membrorum, praeci pue autem stomachi,& matricis: ac capitis hum id i tates si perfluas exsiccat: cerebrumi debi Delendum litatum consoriaci. Paralysi, spasmo tetano, tre

debilitati omni mori membrorum, neruorumque debilitati ual-

rictu, de conser oculorum defeetiit subuenit.Tinnitum,& si Dilum aurium, & surditatem non antiquam curat: antiquae vero non parum prodest. Strictiaram narium, seu cor a m ex catarrho curat, . At catarrho cuiusque condicionis valde prodest. Debiliter olfacientibus subuenit. narium istorem curat, . Humiditatem linguae consumit. Raucedinem vocis ex humiditatibus clarificata. V uulam prolongatam, alcola, vicera oris,&gingiuarum curat: orisq; istorem r mouet. Dissicultati anhelitus,& asthmati valde confert, dccurat, si non sint antiqua . Tussim deere curat, sino ex phthisi est , & vulnere pulmonis. Debilitati stomachi mire subuenit. appetitum perditum recuperat. sitim extinguit . vomitum curat: ipsumque stomachum ab omnibus

50쪽

DE BALN. TRANSCH. 3 superfluis humoribus, & a comestis, quae digeri

non possunt, purgat. Duritiani stomachi, dc 'Dumem splenis tollit. oppilationes hepatis, stomachi,

splenis, menstruorum , dc allorum membroru arescam

tollit. . Curat etiam Ictericiam hepaticam, &spleneticam: ad oppilatosque summa est medicina ue & ad hydropicos: clatum P ac bonum'c 'odorem lorem essicit. In testina mundificat; a superfluitatibusque purgat quibuscumque: vermes expellitue dc alia animalia quacunque de caussa in eis exsistentia. quare dolorem colicum, de illorum curat. Arenam ex renibus excludit:renesque

mundificat:& eorum debilitati consert. Vesicam mundat:& lapidem in ca non confirmatum rumpit,&cXpellit, . Ardorem urinae curat magnifice:&frequentem mictum tollit, . non valetibus etiam urinam retinere subuenit: nam mirabiles effectus in passionibus renum,& vesicae operatur,& in breui tempore, cuiuscunque aetatis, dc condicionis exsistant, uti longo tempore expertus sum ue & praesertim a duobus mensibus citrata. Matricem purgat: fluxum materierum albarum curat. Oppilatas matrices de- oppilat: & mulieres ad conceptum praeparat mirabiliter. Dolori dorsi, ancharum, sciati- ischiari. , podagrae, ac chiragrae conseri valdω. Non F