장음표시 사용
341쪽
TR ς' lanx praecipuae Medieorum
Empirica , Methodiea,& dog matica, quae rationalis dieitur, eius vero omnium bonorum autor uta Galeno verissime appellatur 9 princeps est Hippaeri Hippoetates. Isindieam artem constituturus: 1π-- i ' tria in corpore humano, tanquam in subiecto, circa quod ea versatur, consideranda monesi videlieet, substantiam, facultates & actiones. In consideratione substantiae ad tria principia sensibus obuia, videlicet, membra solida, hu-- mores , & spiritus respiciendum : e ille τα
ι hin. nominat. Membra vero solida, vel quatenus sunt simplicia,& similaria,ut nerui, venae,arte riae, membranae, caro, vel quatenus sunt composita, sive organica, ut caput, brachia, manus, pedes, Medico consideranda docet. Actiones usumque similarium variis in locis t. exponit: trium autem praecipue,nervorum vu . . delicet, arteriarum & venarum. Nervorum acii
342쪽
φctionem esse radit, inservire facultati anima-ii , & deferre am animalem, seu sensum & motum,administrantibua spiritibus in universum Corpus. Arteriarum veris,uitali virtuti famulari, dum quasi per canales calorem, seu spiritus
vitales e corde acceptos in universum corpus distribuunt,ut is det actum,seu ενεργ ειαι calori
in singulis partibus, in quibus est τιοῦ δ'--χει,
seu innatus dicitur. Venarum,servIre virtuti & facultati naturali di per universum
corpus nutrimentum, quo animal nutriatur, augeatur, di conservetur,deferre. organicorum actiones,tanquam notas suo more ut qui maxime necessaria veterum .consuetudine
breviter complectitur) Hippocrates praeterit, di ortum solidarum omnium partium ex quatuor humoribus esse asserit. Contra quam sen- II. tentiam caeteri Medici disputabant; ut videre est apud Galenum. De humoribus autem haec Hippocratis est sententia. atuor reperiri in 'corporer eosq; non excrementa, sed succum, sine quo animal non possit, sustentari, asserit. ac sanguinem bilem, Melancholicum succum,& pituitam nominat. Hi licet in massa sanguinea perpetuo simul contineanturitamen peculiares affectiones habent, propter quas, & hoc modo distinguuntur,dc ab excrementitiis humoribus in quantitate & qualitate peccantibus discernuntur. Nam sanguis nutrit corpus,&ca Sunguis.lori, cum is in spiritus transeat, quasi pabulum praebet;inde enim primum calor seu spiritus in corde gignitur: qui deinde per arterias delatus, in reliquis membris suas vires suscipit. Ex hoc cor-
343쪽
corpus universum & robur eo rem floria Daci dum accipit. Bilis vero calorem acuit,sensum quasi,di moxus excitat;distributionemque humorum,asi excrementorum expulmonem avir μει- juvat. His effectionibus humoris Melanch iici,seu bilis atrae actio quasi contraria est. Est enim veluti fienum duorum humorum calidorum, videsicet, sanguinis ac bilis: atque ut cal inspiritus in reliqua massa sanguinis comtineantur, humoresque in officio dum modost hic humor integeo maneant,essicit. Pituitae ctiones secundum Hippocratem sunt; nutriRre membra frigidiora: hnmectare partes quae
moventur,ne siccis t e impediatur motus,ut inium ris & lingua videm est; denique nutriamento deficiente , sanguinis partes explere, DAE M Analogiam autem quatuor humorum ad quain, deumeas- tuor element sic ostendit:ut bilis, ficalida βεε Φημ' sicca, tanquam ignis, sanguis calidus & humi dus,veluti aer, pituita frigida & humida ut qua, humor melancholius, veluti xedra, frigudus & siceus. Ea re humores ex quatuor illis primis corporibus, yidelicet elementismat generari. His vero proportione respondere quatuor aetates hominum:quatuor item - anni tempora: & augeri, minui, atque mutari humores, secundum aetatem , & temporum mutationem. Docet enim in pueritia & vere hoc enim tempus pueritiae respondere propter temperiεcalidam e humidam censet san- suinem praecipue augeri, deinde pituitam;hu. morem vero melancholicum primum minui, deinde bilem.In aestate autem & juventute, seu
unianti arat corporibus,calidis di siccis bru
344쪽
lem augeri primum, secundo sanguinem, minui v ro magis pituitam,m nuS humorem me ilancholicum.In aetate ingravescente atque autumno cum eorum frigida & sicca temperatu ra sit, humorem melancholicum primum γbundare, deinde pituitam: diminuique sanguinem praecipue, minus bilem. In extremo senio atque hiemis constitutione humidam &frigida maxime augeri pituitam , deinde humorem melancholicum: minui vero sanguianem & bilem. Haec de humoribus tanquam de altero principio in substantia corporis obiam ivanda Medicum Hippocrates docet.Tertium , vero principium, quod ad constitutionem corporis humani requirit, sunt spiritus: quos
HippocrateS ἐνομι-τα σωματα appellat: horum vero fons est illo. quem Naturalem vocamus is 'ra m materia viralis c si, qGemadmodum vitalis rursus animalis.Spiritus autem naturalis, qui nihil aliud est, quam vapor subtilis exsanguine expressus; in epate a Medicis tan- i . quam sua sede,in qua generatur sanguis collocatur. Non libet hic,cum Hippocratica recitem , attingere disputationem: Generetur ne sanguis in corde,epate vel venis. Illud de sententia Hippocratis tyrones moneo: hunc spiritum e massa sanguinis expressum ut dixi, in
corde elaborari: atque virtutem , ejusque actionem duplicem esse, unam in corde, unde rita 'is effectuum varietas alteram a corde , unde motus arteriarum pulsusque, & caloris vi- 'talis in totum corpus o Uusio , qim videt-
345쪽
N excitatur. De calore innato,quem dixi aspia ritu seu calore influente foveri atque excitarii mi humido primogenio in omnibus corpo inpinrtibus insidet, 3comitium actionum n turalium opifex est i hoc in loco dicere multa non debeo.Saltem illud moneo: Hippocratem 6 Epid. s.bum appellare; quod ad mortem usque corpus sua mediocritate sistentet cuius copia nunquam in vitio sit,cum medi
critatem non excedat. Is vero si. bene temper ii modum in toxo,vel in aliqua corpuris Parte excedat, morbum consequi. Sicut cum inissammatur,atque ad igneam natur m accedit, , febres excitat: multumque sua dignit te ea, lore illo fluxibili, quem spiritum A calorem
vitalem dicimus.distat. Hippocrates huius ea e loris plurimum in iis,qui crescunt,inesse dixit Nam humido primogenio,cui hic calor iuba rex , abundant. Ideoque quatenus illud aetatis progressu diminuitur; eatenus& hic calor i t' ' firmatur.Quod Hippocrates declara cum iu venes maxime , tenes febribus acutis minua corripi,asser quia in senibus ealor ille imminutus,& exstinctioni vicinus sit.Licet & fluxibilis isse calor; qui a corde defertur , & in f bribus non minus, quam fixus ει innatus assi, citur, etiamsi id primum febris, cum innatu & cougenitus laeditur, dicatur ) in seni sim firmi , N propemodum exstinctus videatur sed haec longiorem explicationem deside,
rant. Fluxibili vero calori ac potius spiritus, , cum defertur per arterias in cerebrum in
contemptratur, atque divinam quasi vim aς. quiri
346쪽
quirit, Animalisque, quia praecipuis actioni ηbus animalibus, sensui & motui inservit, dici- ur.Hinc recte Aristoteles ait: Cerebrum datum homini ad contemperandam caliditatem cordis videtur, cum spiritus vitales in eo suam
temperiem consequuntur conquiescunt.
Vnde idem Aristotel. . Physic inquit: Animam quiescendo fieri prudentem. Ex his i telligimus, quae sit spirituum origo, quaeve sinsularum actiones.ae naturalem etiamsi in pri- 'ma origine a semine & sanguine initium acceperit,vitalis atque animalis basindi fundamen- . tum esse. Cum vero spiritus sint proximum fa- cultatis instrumentum: vel ipsa facultas: de secundo principio, quod Hippocrates circa cor- Hpus humanum, quod subjectum artis Medicae est,consideravit;haec ex doctrina Hippucratiqea tenenda sunt.Triplicem istum spiritum,ire quoque facultates atque totidem actiones Rcbnsequi .Spiritus enim, facultates RaetioneS, nvicem sibi respondent. Porro facultas non ipsa anima, quam unicam esse in corpore mano statuimus, sed vis seu principium agendi. Harum facultatem unam in epate col. locant, tanquam in sua propria sede, & Naturalem appellant eam nu trioni, auctioni&gen rationi praeesse statuunt. Alteram, quae vitali dicitur, in corde ponunt: ea tanquam instrumento, iritu, quem vitalem appellamus, Vtitur. Tertiam iacultatem omnium nobilissi'Lmam , quae per spiritum animalem , mediani bus nervis universo corpori sensum & motinu
347쪽
brina tradit. Ab his tribus saeuitatibus prodi simiam es distinistae & quidem a qualibet e rem duplices: quaedam intrinsecae, quaedam v
ro extrinsecae.Sic facultatis animalis intrinsecaractiones, scilicet vis imaginativa, cogitativa, de memoria. Extrinsecae a cerebro prodeum tes, sensus quinque exteriores; & motiva vis in nervis, ita & virtutis seu facultatis in corde intrinsecat actiones sunt: affectus: Extrinsecae seu a corde progredientes, arteriarum motus, qui pulsus dicitur, & calor, seu potius ejus inaeliquum corpus diffusio. Facultatis vero in epate intrinseca actio est vulgo sanguificatio dicitur: Extrinsecae seu ab epate prodeuntes s distributio sanguinis in corpus
per venas mediante spiritu ad nutriendum,augendum, & conservandum corpus. hae facultates, cum sint integrae: proficiscuntur ab his integrae actiones, oc sanitas partis vel totius conliquitur: cum vero male affectae, ita ut vitiosam actionein edant; corpus vel membrum morbo tentari duitur. itaque qua ratione corpora humana a m0rbis assiciantur,seu ut Medici loquuntur ad patiendum disponantur, ex doctrina Hippocratis considerandum est. Priairuim autem hoc tenendum : Corpus humanum tunc censeri simu o,atque integra valetudine praeditum : cum vel temperies quatuor humorum est iusta; vel compotitio partium ad organi rectam itructuram faciens, integra .pi oportionata atque illaesa,vel unita atq; continuatio partium convenienter cohaerens, dc minime soluta. Itaque sanitatem esse & dici reuat in sim iurium pytium tempcriem, organicari
348쪽
νnlearum symmetriam, & utrarumque uni nem. Cum vero unumquodque a suo contrario e naturaeque afficiatur: consequitur, prismam corporis constitutionem , videlicet , quatuor humorum temperationem laedi rquando eorum temperies contraria oppugnatur atq; opprimitur.Est autem una tempm et .ries maxime temperata. in qua quatuor prim rum qualitatum, calidi, frigidi, humidi,& sieci est summa convenientia. hanc cogitatione magis complecti, quam in ullo humano eo pote demonstrare p-mus.Deirule sunt quatuor simplices,calida,frigida,hirmida, & sicca, Digida&humida, frigida &sicca. hae imm
tantur suis contrariis. Alteratio vero seu imis Alteratia,
mutatio in his fit, vel per qualitates oppositas tantum sine materia,ut quando caliditas a frigia ditate simpliciter oppugnature vel non per
qualitatem solam,verum etiam accedente mainteria contratia, licet imaginarie potius, quam revera qualitates sine materia esse videantur. Ea antem m teria vel vaporosa est, vel corpu- interia lenta. Uaporosam materiam flatus,dum intusa dupisA.& exhalationes seu ἀποκρι-s, cum foras e cor-
pore sese efferunt, appellamus, Corpulentam quatuor humores, sanguinem, bilem flavam, nigram, sialiumorem melancholicum, & putuitam dicimus. Isti vero humores non tantum sua multitudiner verum etiam quas,tate varia, quem tum ab aerea tum a par qui nu=deva victus rationer tum vero a putredine peccon acquirunt, alterant, ac a putredine tot
349쪽
inerationes ac immutationes in hum ita
corpore consequi po*nt. hine nihil mirumqquotidie nova morboru quasi monstra,& Me. diei cogitationem pertubantia conspiciantur. Aecedunt ad has causas, essectiones syderum, de quibus alii aliter existimant; adhaec homunum intemperantia & ingluvies, δέ nura iiii xu varietas 3 alia itidem errata,atque etiam gida , quae singulares poenas divinat merxiv.
non enim morbus censetur nili actio laed Tris -- tuo morbi appellantur.Tria vero summa mo . μ ν borum genera eum Hipp. atque veteres sta- tuerint,non libet ab horum doctrina discedo, ' re,atque de morbjs, quos totius substantia
pellant, & praetςr intemperiem in partibusti
laribus ponunt,dimicare.Formae enim cor ruri vel in numero morborum non in . vel certe nisi latis temperie considerata, in atque imaginarium. An enim a contagione la . . sis & a putrido vapore affectus nulla intem. . . perie laborate Licet nona quovis putrido v pore contagium consequatur, sicut nec dis, patio spirituum, caloris extinctio aquauisu nenata qualitate Hos comitantur lamplomat
tanqua umbra corpus, quorum tuisint gen et ivideliEeu Actiones lasae, Excrementa debui,-- modo sese non habenti siue exeanti sive d
. . tineantur;&imutataequalitates.Sed de his parulo post .Secundo corporis rectam ρια θεσι qua Nositis sanitatem dicimus in membrorum dissimilarium, seu organicorum compositione eon.
350쪽
stere statuimus. Ea quot modis in sita integritate esse videturitot etiam a contrario suo alterari atque everti potest. Spectatur autem debita compositio quatuor potissimum modis rvel in recta formatione,seu figura: justa quan. titate; numero convenienti, situ partium accommodato. Forma seu fi gura membri Orga---anici recta est; cum primum est tale, quale esse l. convenit, & utile atque actioni accommoda tum in corpore sit; secundo si habeat debita 1. vasa;tertio, convenientes cavitates, videlicet, 3 ut sit convacuum, si ejusmodi esse oporteat: vitem ut in superficie sit laeve,si laevitas in eo re- . quiratur, & econtra asperum, si asperum esse expediat: Secundo, in quantitatet ut habeat eam magnitudinem, qua acuta, vel ditiainuta membri sanitas laedatur. Tertio, ne numerus - mutetur, videlicet, eo m0do ut accedat alis iquid, vel decedat, ut si quis habeat sex digitos.
arto,ne situs varietur in ullam contrariam lpartem naturae,& actioni incommodam atque adversam. Postremo,eonstitutio corporis spe ctatur in unitate & continuitate partium. Ea eum solvitur r habitus praeter naturam, qui morbus appellatur, consequitur. Sunt qui hoc j. Solum tertium genus ad secundum morborum refe-- ωι rant: quod membri unitas,& continuitas ad e- ljus conformationem spectare videatur. hoc ' concedi potest: quatenus dissimilare est: non autem quatenus similare. Sed cum his nunc non disputo. Unumquodq; autem genuSmo borum istorum habet denominationem a sub