장음표시 사용
351쪽
temperatura diciturini compositio partiunt, udelicet , frigida, quantitas, numerus,vel situ morbus in compositione appellaturi si conii.
nuitas soluitur, ut per vulnus, a ut ulcus,triodibus continui selutio, autore Galeno nominatur. Saepe autem haec morbo rum genera complieantur.Nam humores tibutantum in qualitate alterantur, atque Ψακωμα, quae morbis in temperatura annumeratur,' comitatur,sed aeuti quoque faciunt obstructio. i. ones, atque ita morbus in compositione, videalicet viarum obstructio, accedit. Interdum B vasa ab iis rumpuntur, & munχει λύσιeconis sequitur. Quando alitem omnes,aut plures humores aequali proportione supra modum au- Nitria. gentur, vitium illud pleuritidem seu
rorandis, ni sicut unus humor anctus immo, diee,vel plures simul malam δια θεσιν afferunt;
appellant. Ceterum si penes qua
litatem humores tantum alterantur: aegritudines quoq; iuxta qualitatum naturam, diversia talemq; consequuntur. Gausars vero alteran tium, atque laedentium malignitas, multum ad malitiam morbi faciunt ;ut de putredine dixi- viri m mus. De spiritibus res eodem modo, ut de his, ' moribus sese no habet. Auicti enim trullam no inferre videntur e sed alterati, corrupti,vel diminuti. Sic dum spirituum animalium integritas illaesi est: sensuum tam interiorum quam extetiorum actionesin virtus motiva viget. Sheorrupti vel diminuti sunt, sensus aut motus corrumpitur, vel certe diminuitur. itaEt spiria 'tua vitalis dum constat: vitalis 'irtus salva pedi
352쪽
manet. Si exhaustus diminuitur, aut a mala ali qua qualitate afficitur,animi deliquium cons ciuitur.Simili modo & de spiritu naturali aesti- . mandum. Is enim cum diminuitur: flatus, qui multorum morborum causae sunt, ut Hipp. in libro. de flatibus explicat, consequuntur. Istae autem alterationes, sive διαθέσω sive habitus, quos morbos appellamus, qui hujusmodi alterationes comitantur; non sine causa accidunt.
Est enim hoc principium Methodi: NIHIL Causama
fieri sine causa. Causarum igitur consequitur Rr umconsideratio : quas duplices esse constat, ex trinsecas atque intrinsecas. Extrinsecarum , Duplicis quae procatarcticae, Latinis vero primitivae praeincipientes etiam, praegressae seu evidentes dicuntur. Aliae necessario humano corpori occurrunt, idque alterant: ut aer, cibus N potus,accidentia animi. Motus ti quies,somnus di vigilia, repletio & inanitio, atque hae a Me, dicis res non naturales appellantur. quia licet ad vitam animalis necessario requirantur, tamen naturae & Prodesse & obesse, nisi in sua mediocritate consistam, possunt. Cum enim se secundum naturam habent, ac κατὰ et υσιν alterant & movent salubres &conservatrices dicuntur , quia salubritatis sunt causae atque nunc quantum necesse est, quando, ubi, 3e quomodo oportet, corporibus offeruntur. Cum modum excedunt, alterationes, &in corpore fiunt, quae si perdurant, in inducunt , laedentem actiones, quae vel a facultatibus animalibus vel vitalibus , vel natura- Iibus procedunt. Haec vero affectio,a qua pri
mo di per se laeditur actio, Morbus dicitur.
353쪽
qui vel ευέ e,vel κουιο, Hs,id est benignilati, de maligniores secundum causarunt intensidi. nem, vel remissionem existimantur. Procataqcticae autem seu exteriores causae non necessiario alterantes sunt: quia extrinsecus corpori adgeniunt,ut plagae,ictus,easus ex alto, destru ictiones, aistorsiones; vel alia huiusmodi; qiu adurunt, rodunt, exedunt &c. Nam talia non necessario edi pori offeruntur; sed saepe iii ita easu incidimus. Intrinsecae vero causae sunt quatuor humores non servantes debitam te peraturam,proportionem,locum. Mor item qili consequuntur steratio-- Ἀctas triplices sunt: vel acuti,vel enmitici, lubres , fel insalubres, aut primario laedent. affectu, aut per consensum. neque hae diste
tentiae a morbo,quoad morbus est,sumuntur
sed ab aeeidente. Acuti dicuntur Hippocrati in quibus periculum in propinquo est ita ut adultae exitum, nisi si natura vale.tior,subito tendant. Atqui hi,qui fiunt,vel ab humoribus ealidis, ut sanguine aut bile t vel qualitate ces,
da: vel in membro organico praestantes acti nes habente , sicut sunt cerebrum, cor, epax. . Qui ab humoribus calidis, vel a calore oriuntur ι maxime juvenibus tempore aestatis in regione calida infesti sunt. Qui vero ratione nobilitatis membri Orgamici; senibus etiamaeeidere possunt. imo ad eos proclivior 'vudentur: eum eorum membra aetate debilitata, & exhausta viribus minus resistere possum.
Chroniei morbi, seu tardi & longi, opponuit acutis, di fiunt ab humoribus-.a
354쪽
uita scilicet , & humore melancholico, item autumno, hyeme,vel in regione frigida, atque patiuntur hos plurimum senes. Altera differentia morbbrum est. Quidam sunt salubres, II.
fiuntque cum humores, non multum a naim Salubra
ra sua, Vel quantitate , vel qualitate, vel substantia recedunt ; aut non occupant partem aliquam nobilem: vel quando aliqua qua- :litas pura, ut calor, frigus sine materia' alterat quidem membrum, verum non intense: aut si intens membru tamen illud ignobile est. In- salubres vero opposita scausas habent. Quod autem de uno genere morboru,scilicesimorbo in temperatura diximus et idem de morbis compositione,& continui lutione tenendu. Cum enim membrum nobile amittat suam conii uctionem naturalem , continuitatem:
morbus insal ris,&lethalis consequitur. Sivem membrum ignobile patiatur: sanabilis morbus & minime pericu sus censetur. Tertia differentia morborum est , Quosdam primario seu primoEnito affectu quam partem corporis aincere et videlicet quando membrum essentialiter & per se habuit , & habet causas malae affectionis, actio- inique laesae in seipso, neque aliunde asscitur. Quosdam vero per consensum laedere, ut cum membrum in se nullam morbi causam habet: μη m- sed a vicino seu assini patitur.Vicinu dicimus,
quod loco proximum est: Αssne,quod etiam 2 -
remotum, cum eo tamen quiddam commune
355쪽
remotus sita cerebro: tamen rationetiae membranosae, Piae ex nervis eonstat: m
gna inter cerebrum & uterum stri et in Sed ista quidem medica potius optimo , quis,
sententia , cum evidenter nervi in utero non sint, videtur. Revera autem 'simi potius' a nitar ascendunt,qui capitis gravitatem Mesunt. ALunis, finitas Autem vel ratione substantiae , o qua componitur membrum; vel materiae, seu sim
plicis qualitatis alicujus spectatur. Ratibne membri assinia sunt ea ι quae vel simili substani ita constant, aut uniuntur, ut cum ex eis Mo. . in ventriculum nervi tendant cerebrum a ven. triculo per consensum assicitur. Ita & contra
affecto ventriculo cerebrum interdum lab rat, vel partium consensus est , non quidem quod materia aliqua transferatur de meinhiauno ad aliud: vel sese mutuo illa contingam, sed quia membra similis naturae, seu substantiae sunt.Sic vesteais uterus muliebris inter se eqm sentiunt : quia utrumque meriti uni sum substantia, scilicet, membrana nervosam tum est. Me omnes partes substantiae iambiscum cerebro communicant , & sympatheia quadam assiciuntur: quia cerebrum vorum est. Ratione autem materia ,vel quia litatis consensus est: eum scilicet materia vel qualitas suceessive partes vicinas alterat. Hanc
bmpatheiam Galenus . eum de puero Epite , ptico agit, qui per consensum a pollice dextripedis laborabat; declarat. Interpollicem dem & cerebrum, cujus Epilepsia est assecta nulla est assinitas i sed ratione illius malis η i' quis
356쪽
qualitatis ascendentis a pollice, id est eont
hue seu successive partem unam post alterain alterantis, donec tandem ad cerebrum pertiti vat assectio in ipso cerebro, id est, spasmus universalis consequitur. Materia autem quae at tendit vel de membro in membrum transferis tur, est dupllax: vel corpulenta; vel vaporosa. Materiam corpulentaria, humorem; vaporOsam vero flatus appellamus. Utraque autem cum fertur de parte ad partem: ita ut intexme dias alteret; per consensum materiae membrum illud,ex quo peculiarem morbu adducit,assici dicitur. Recensuimus trespraecipuas morbo-xum differentias. Ut vero in morborum rectam cogniti in deveniam ilignorum fontes investigandi senti Cognitionem signati, signi cognitionem praecedere necesse est: cum 6gnum alicujus signati impressio v et accidens fit. Est autem signum duplex:alivditavers le,quod cognoscitur ab intellectu : aliudpret,cialare, quo sensu percipitur. Sic fumum sequi flammam cognoscit intellectus. Ubi igiatur sensus percipit fumum : reminiscitur iulitis convenientiae, quae est inter flammam de fiamum, & ex particulari signo, universalis illa
cognitio,Flammam fumoproximam esse,con firmatur. Medicus autem qui sensibus obvia considerat e particularia signa observat, quo- comtres sum fontes: primus actiones laesae,s tiscundus excrementa, tertius affectus corporis, signorum. seu accidentia peculiaria, quaesum tur, vel aqualitate, vel a quantitate mutata. Ab actione
Iazia sumuntur signa firmissima. Quia illud 'ςmb yin sanum est, cujus actioneant sanae
357쪽
S integrae: ac lecundu naturam se habent Cum vero paulo ante dictum sit:triplex esse actionsigenus, quae a tribus scilicet facultatibus, Nat rati, Vitali, & Animali, progrediuntur: triplex etiam laesionum genus consequitur.Videlicet, ut laesa naturali actione;) α γεσιν naturalium in strumentorum offensam esse auguremur: laesa vitali j cognoscamus vitalium facultatu instrumenta onensa: laesa anmali;instrumenta facultati animali deservientia offensa iudicemus. Hic autem ut instrumenta uniuscujusq; facuutatis memoria teneamus necesse est. Obser-v4ndum etiam hoc: Acti em laedi tripliciter: ivel ut diminuatur;ld quod diminute appellant
aut corrumpatur, quod corrupte: vel ut prorsus auferatur; quod in scholis ablate dicimus. Diminuitur, autem, atque aufertur, vel ab immodica frigiditate , vel obstructione, ut cuspuritibus, qui membris calorem & vigorem praestant, negantur transitus. Corrumpitur a calidii ltate immoderata,vel spiritibus maligna qualitate perturbatis. Alter fons signorum ab excrementis deducitur. Excrementa autem vel sunt naturalia; ut egestio alui, urina, vel praeter naturam; ut pus, sanguis excretus, &similia. ubi igitur excrementa naturalia a naturae debito modo non gubernantur, & vel mutata in substantia , ut si egestiones alui & urinae sint lsanguinolenta; vel in qualitate vitium illis obvenerit,ut si acria nimium, & mordicantia: vel sin quantitate modum excesserint, aut infra ibium substiterint : vel non debito tempore, sed sirequentius, vel rarius, quam oporteat, emissae.
358쪽
mutationes cum fient, indicabunt illo-Tum membrorum naturalem laesames e, a quibus excrementa prodeunt. Ut egestiones alui indicabunt ventriculi, epatis, Veli ntestinorum temperaturam mutatam, atq; in iis affectum alique praeter naturam,sive per se, sive per consensum esse. Sic urinae imulatae sive in substantia, sive in qualitate, sive in quantita-tς, sive tempore excretionis, videlicet, cum vel frequentius emittitur, vel prorsus supprimitur. vitium vel in renibus; vel venis emulgentibus seu ureteribus,vel vesica,vel in epate,in quo serostas sanguinis, quae est urinae materia,primu . conficitur, esse indicabunt. Sic, cum inter accidens & substantiam cui inhaeret, seu in quam
si tim pressio,sit quaedam uis scholis loquuntur habitudo:ex sudore de membris solidis judicamus. Sudoris enim materia seu humiditas illa ex partibus solidis,quibus inhaeret profluit. E sputo, quod tussiendo excernitur, de affe- sputum. ctionibus pectoris seu membrorum ut appellant spiritualiu, quae sunt trachea arteria, substantia pulmonis,concavitas pectoris,musculi,& membranae thoracis judicium facimus. Hoc modo secundum doctrinam Hippocratis de
excrementis naturalibus existimamus, quaecunaturae terminos egrediuntur morborum indices sunt:& tempus eoru , quo coquuntur,&ad .
suam quasi maturitatem deveniunt,videlicet, sit ne morbi principium, augmentum, status, vel declinatio,designant. Priusquam enim illa concocta appareant:morbum n5 fieri recte posse, Medici cum ante coctionem morbi declinatio
359쪽
vera, mulio minus perfecta aitque inteς in nnao- -e istiman . De excrementorum
hum um pra parMioni si tamen hoc fu i praestant in serviunt,ae potius, dura matutini poculis N aquis in ηreis vasis destillatis, quae gravissime ventriculum laedunt concocti ' nem turbant) abdueendi. Ubicunque autem
excromenin toto genetre praeter naturam ap- νmςriot perpe u i membrum, quo excerqnuntur,praeter naturam qsse affectum indicant
Fit vero judicium de excrςmenxis praetex narituram; sicut de naturalibus.videlicet, ex is, stantia,quantitate,hualitate;& temporibus cretionis. Sie pus exςretum si est album, a lquale, δέ sine scetore gravi probum existima' turista & in Quantitate,minu malum aestim ' mvs . si secundum loci proportionem emanat, uamcumrςdundat,vel plus aequo deficit. Βεu qualitate nulla erodenti sit praeditum, quam si aere erodens. Deniq; si justo tempore exqcernatur. haec de excrementis in genere. N Mi pseuliaris, doctrina de singulis. hoc inloco in- stitui non potest. Tertium sontem signorum in id uis Aecidentia posuimus. In qualitate igitur pri- mum spectatur Color, a n secundum naturam membri, vel partis sese habeat.si enim quod ab Him esse debet sit lividum,velnigrum,aut im.
modice rubens. affectio praeter naturam esse,
Udieaturiditate iudicium de qualitaxibus,quxtatus offeruntur: μι si sit frigidin quod ea idsi
360쪽
ese debebat:m contra asperum,quod leve esse . Conveniebat. Idem de qualitatibus sentienta, quas olfaistus percipit: ut si sint foetidarquae bene olere oportebat. Sie & de his , quae gustam Percipiuntur, ut amara,vel salsa: quae dulcia &insipida esse debebant. Item si sit in parte ali- qaa sonitus& rugitus praeter naturam. Similiter cum quantitate naturae modum excedunt e ut cum humores in aliqua parte augentur. Item cum lassitudines,dolores fiunt; &missio sensis aecidit: vel senses diminuitur, . S membra stupent.' fiunt item motus; saltus;
atque vibrationes praeter naturam , atque O
mnia ista accidentia, quae ex singulis praedicamentis deducuntur, Medico doctrinam Hippocratis sequenti consideranda sunt ; atque universalia particularibus applicanda. Haec autem de signorum sontibus , quos Medicus plane exhaurire debet, monuisse sat est, Divisio vero signorum talis est : Quaedam sunt Perpetua; quaedam sequentia;quaedam assiden- ttia seu comitantia. Perpetua Graecis ποιΘ' -
νωμιονικὰ dicta. Ea ubicunque sunt;necessario affectum, quem indieant,adesse constat. Semper enim illum comitantur, tanquam umbra Corpus. ut dolor pungitivus in latere deuritici , semper indicat inflammationem esse in membrana, seu membro nervoso, estque perpetuum signu pleuritidis. Signum subsequens seu non semper comitatur: sed signum e prout signatu fuerit affectum aperiet. Sic pleuriticum no posse jacere in latere dolente: signuest inflammationem e sis in membrana ex-y teriore