장음표시 사용
331쪽
et 8 MONUMENTA rum, eum velut industria fluctibus agerentur in proras flantium inopesque remedii ista praelium natale ad ersus arbores inirent. Redeo cum naturae spectaculo ad Fontem Resonum, in quo ina quales olim & subcisivi, ut diximus, fluxus per abruptas noctis& diei horas. Causiam hujus perscrutati sunt multi, nemo tamen adeo certi quid attulit, in quo acquiescerent alii, quod naturae miracula sint, quae admirari magis quam pervestigare conces sum: Fidem interim adstrutini similia, quae natura alibi in fon- tibus aperuit. In Sicilia circa Mesiisnam ct Mylas hyeme in totum inarescunt fontes: aestate exundant,amnemque faciunt. Apolliniae in Pomto fons aestate superfluit, se maxime canis ortu. Eimam terrae imbribus sicciores fiunt, velut in Narniens agro: quod admirandis suis inseruit M. Cicero. Plin. l. 3I. C. 4. In Dodone Iovis fons meridie deficit, mox imcrescens ad medium noctis exuberat. In Comense agro fons largus singulis horis intumescis er resedet. Ita Plinius i. r. c. Io3. In Cantabria
tres fontes octonis pedi ου dis antes, mox in unum alveum coeunt , smgulis diebus exsecantur duodecies, aliquando vicies. PliniuS l. 3I. C. 2.
Multa hujusmodi apud hunc diligentissimum naturae investigatorem reperias, quae admirantem ipsum potisis deprehendes, quam rationem singulorum explicantem , nisi quod universim fateatur, in nulta parte naturae majora esse miracula, quam in Mquis & fontibus, quorum alii in quotidianum vitae humanae usum, alii in admirationem & oblectationem, alii in medelam dati. Et medicos quidem fontes quam plurimos exhibet, in- terque hos fontem Ciceronianum oculis purgandis sanandis, que natum prope Puteolos , ubi M. Tullius villam habuit, quam nemore, porticu & Academiae nomine celebrem fecit, Athenarum exemplo, in qua & monumentum sibi instauravit ad posteritatis memoriam. Sed jacent haec omnia, ut nos ipsi anno I 6sa. mense Octobri Neapolim Roma profecti coram spectavimus, inter vetustatis rudera & temporum injurias plane consepulta. Solum carminis monumentum, quod Tulliano fonti in scri pium, integrum atque immortale ad nos pervenit, quia dignum ubique legi censuit Plinius, & hic pon,
332쪽
' S lsa loco melius surgere jussa viret,
Atque Academiae celebratam nomine vidiam, Nunc reparat cultu subpotiore Vetus: Hic etiam apparent lympha non ante repertae,
, Languida quae mfuso lumina rore levant. Nimirum locus ipse sui Ciceronis honori l me dedit, hac fontes cum patefecit ope Ut, quoniam totum legitur e e per orbem, i Sintplures, oculis qua medeantur, aquae. Eo nunc magis , opinor, probabitur , coronaria nobis sontes, celebrari carminum inscriptioniblis,commendari virtutes aquarum, extolli naturae miracula, quae demum in ipsum naturae pificem auctoremque rerum mortalium refunduntur. Quem-Edmodum ipsos fontes atque aquas vates sacer Daniel c. 3. ad Dei laudem proVocatit Et quid inter naturae opera praestantius aquis Z Gippe hoc et
mentum caeteris omnibus imperate terras devorant aquae, summaS n
cant, scandunt in Fublime,incarium quoquesibi vin carui, acnubium obtentu vitale 'iritumst angulant. 'ae causa fulmina elidit, ipse secum discordante mundo ' id esse miralibuspotes aquis in caelos --
tibus ' At ilia ceu parumst m tantam tervenire altitudinem , rapiunt secum piscium examina. Saepe etiam lapide ubvehunt, portantes ab na pondera. Eaedem, cadentes omnium terra nascentium causafiunt. prorsus mirabili natura , s quis velit reputare, ut fruges gignantur , arbore uticesque vivant, in corium migrare quaό, animamque etiam herbis vitalem inde des eo fusa confessone, omnes terra quoque vires sequarum esse beneficit. Idem Plinius lib. 3I. c. I.
334쪽
APOSTOLICAE SEDIS. GRATIA. EPISCO PUS. ΡΑDERBORNENSIS. S. R. I. PRIMCEPS. COMES. PYRMONTANUS.
335쪽
FO N s Padulus a Pado nostro Saxon ico, sicut ab Italico P
dusa, denominatur, tam perlucidae aquae salubritate, dulcedine & frigore, quam Neuhusii vicinia celebris. Nos certe, in summis aliquando febris ardoribus, grato ejus potu recreati, secundum.antiquam parce am, aquam hausi , puteum corona, memoriam accepti beneficii hoc monumento consecravimus.' Prorimum Padusi Neuhusium, Episcoporum Paderbornensium per quatuor amplius saecula, consuetum domicilium, Scriptor Panegyrici Paderbornensis pluribus argumentis demonstrat, ipsum esse Alisonis castellum, quod Drusiis contra Sicambros, ad Luppiae & Alisenis confluentes, exstruxit, & multis post annis Carolus M. instauravit, ut ejus praesidio finitimas gentes imterque compesceret, atque in potestate retineret..Insecutis inde temporibus Episcopis Paderbornensibus eodem in loco am .cem ponendi, habitandique causam dedisse videntur acerrimae
simultates, quas cum civitate non semel habuerunt. Anteas quidem, inquit Horrion in Panegyr. Paderbornensi, in urbesua P. derborea apud Cathedralem Ecclesiam habitabant ; quo tempore civium erga suos Praesules amor se reverentia tanto eistraesidio erat, ut valgum rurrerique minime requirerent et inpostquam a iis sacrosancta dignitas contemni carpta , gravesque sunt motus adversus Ecclesasticum ordinem excitati, faciendum visism, ut at eorum injuriis semoti, hujus se arcis praesidio tuerentur.
Eandem alio commigrandi necessitatem aliis etiam Episcopis suae jam olim urbes imposuerunt, quando primtim ab Episcopis conditae, auctae, de communitar, opibusque dein suis insolenter elatae, adversus proprios Dominos in arma consurr diere. Sed hocce magnis civitatibus perquam fatali seculo contrarium accidit, quo . ut nihil de Paderborna nostra dicam, quam crebris seditionibus laborantem, suisque Episcopis contumacem, & hoc seculo maxime, licentia novae religionis in
336쪽
sanientem, THEODOR Us Episcopus&Princeps Paderbornensis, perJoannem Frisiae Orientalis & Rilbergae Comitem. regium belli ducem anno MDCIV. VI. Kal. Maii, admirabili providentia ac celeritate expugnatam compescuit J Leodium , Hemordia, Monasterium, Erfordia, Magdeburgum. Bruns,iga , praepotentes claraeque urbes in ordinem redactae, aliis urbibus parem fortunae ludum comminantur. Annum porro, quo Paderbornenses Episcopi ex urbe huc concesserint, non habeo certum amrmare. Suspicor tamen circa annum partae salutis hicC. Certe Otto Rilbergensis, qui anno M CC LXXVII. ad PM .derbornensem cathedram est evectus, in hac se arce tenebat, dicebaturque vulgo eodem, quo hodie nomine , fortasse, quod in veteris arcis Drusianae & Carolinae vcstigiis essetcollocata: quam a civibus Paderbornensibus postea incensani refert Gobelinus Per na in Cosmodr. aetat. 6. cap. 66. his Verbis. Otto is A tbeet Episcopus rader&rnenses multinguerras cum cissim Paderio nensibus triauit. Unde accidit, quodcum ipsi Osrum Novum igne d
vasta erant, post hoc quadam die ad implendum fusata ejusdem convenissent , Eli pus Otra cum fidelibus suis manu sorii irruit super
eos, cst commisopraelio, de civibin occi un linquam quingenti , quorum cadavera in Faustris ducebantur in civitatem, se in una fossa Magnasepultasunt. Fuit enim inter Episcopum se cives per certos a Liro acta compostis, quae cum servari non videbatur, ut debuit, per multinguerras, cladespraedicta secuta est. Erat enim haec compositis mcta anno Domini M CC L M.priusquam ipse Dominus Otto euet consecratin in Episcopum o iurisque fuit juramentis dr Aulis firm ista in qua , inter caetera, ipsi cives promiserunt libertates emunitatum illaesas servare o liberas: ct in familias Canonicorum o Eccle incam
rum personarum civitatis Padrebornenses, nisi prius coram Dominis Dis conventos, nullam penitus jurisdictionem exercere, θ' excommunicatos rictius vitare,ct eos in ossicio Consulatus non habere. Deinde orta
discordia super judicis saeculam quia exercetur infra Pari ornens .eseriti sunt arbitri , qui vises ct auditispropositis hinc inde , pronuntiam verunt , ossici praedicti iudicii esse sudum Ecclesiae Paderiarnenses, haec pronuntiati acta es anno Domini M CC VIX.
337쪽
' MONUMENTA Eam igitur ita inflammatam & prope complanatam Otto Episcopus, aut ejus succetar Guntherus restituerit, quando consentiente dicto Gunthem,Bernardum Pn . Eccl. Paderb. tutorem ea conditione An. I 3 os . electum comperimus,ut ca a Dry- burg ct 'ggenhusen pro I oo. Marcis denariorum 'pignorata,redimi Eateretur. Postea Henricus Spiegelius, ac praecipue Ericus Dux Brunsviicensis An. I s. & Hermannus Comes de Weda, Episcopi Padcrbornenses,splendidis firmisque aedificiis Neuhusium exornarunt. Viμά vero inquit Horr.Paneg.Pad. l. 2.C. 13. dignam veteri illa nominis sui gloria isteriem hae arx aliquando es conse cui postquam ingenti Theodoro Fursten bergio Episcopo & Pri ncipe Padcrboria ens,in harue amplitudinem excestatemque e ad cata fossis turribus communis laxis elegantibusique conclavum, pomarissavortis fontibin ornata es.Itasue quamvissilendido Augustoque Principi accipiendo est idonea. Fridericus Rorigh SJ. non minus
clarus poeta,quam disertus orator,tersis versibus suis ita expressit. id memorem resupectandas turribin arces, Et totum Domino tecta minora βο ρ ornamenta olimpacis, munimina belli,
Sumptibus ad coelum fregere jussa tuis '' Hinc Nou A deterso veterisIqualor enectae, 'Pamque suo demum nomine digna DOMUS, Regalem tectis immanibus explicat aulam, Laxaqueformosis atriaporticibus 4. uas circum virides ventis crissantibus undas . Plaudis laseisi quam turba choris. ' . Flora fatet, favet attiguis Pomona viretis Certatimquesen utraque promit opes. Utraque ceri tim vernantes divitat hortos
Floribus ista suis , ructibus ista suis
Caeteriim Theodorianae aedificationis annum nobis indicat haec inscriptio, quae in atrio arcis interiori adhuc conspicitur. HANC STRUIT.R RE SUO.THEODORUS. EPISCOPUS.AULAMEX. FURSTEN BERGIS. STEMMATE. NATUS. AVIS ANNO. MILLENO. QUINGENTENO. NONAGENOTALIS. AB. ELECTO. PRINCIPE. QUARTUS. LRATNO-
339쪽
am . MONUMENTA Posthaec ea, pro dolori inciderunt tempora, quae non solum hujus arcis excidium, sed etiam totius dioecesis jacturam Ecclesiae Paderbornensi intcntarent , quando inter calamitosa Gemmaniae bella, An. MDcxLvi. Idib. Maii a Vrangelio Suedici CXercitus duce expugnata Paderborna Neuhusium simul in ma, testatem Succorum venit, ac quarto post die tam Paderbornaquam Neuhusium Hasis traditur in possessionem, & socialis belli praemium. Hoc felici rerum succcsii agitatum consiliis inter Succos & Hastas, utrumne Padcrborna praemunienda esset,
in eaque dominatus, &perpetuae possessionis sedes firmanda, an vero Neuhusium oppidum ad id deligendum muniendumque: hic.diversis inter se collisi sententiis hostes, Urangelius
Neuhusium praemuniendum censuit, quod is locus ad comfluentes Paderae, Luppiae atque Almae, planovi a Natura mon- .s rato situ opportunissimus, brevi inexpugnabili munimento includi posset, ac modico exinde praesidio multo tutius validiusque teneri , eo Paderbornam muris nudandam, & ejus ruinis Neuhusum firmandum csse. Contra pertinaciter contendebant Hassi, Padcrbornam communiendam firmius, Neuhusianam vero arcem subjecto pulvere pyrio funditus evertendam esse. Quae cum Vrangelius non probaret, & in his sua consilia, quae bellandi artibus magis inniti videbantur, abjici indigne ferret , neque Massis permittere voluit , ut tam nobilem Principum arcem ac sedem tot Episcoportim subru rent ; simul Hastas commonens , Paderbornam diligenter servarent, vereri enim se ne brevi spreti sui consilii cos po, nitentia subitura esset , dictum mox probavit eventus. Nam sub exitum ejusdem anni Kalend. Decembris, quod saluberrimum fuit consilium imperiumque Francisci Wilhelmi Episcopi Osinabrugensis, ejus miles duce Balduino dei Remoni Gubernatore oppidi Widenbrugensis, Padcrbornam. i luculento die , sine bellicis machinis , sine vincis & cunicu-- lis, paucarum horarum aggressione , Hassis creptam Fcrdii nando Episcopo suo reddidit. Tam facile Deo consilia Poliaticorum , quae in jacturam hujus dioecesis conspiraverant, ex b d eorum
340쪽
eorum etiam dissidiis subvertere. Interim Hassi arcem Neu-husiana ni militis sui praesidio firmatam , etiam pace jam per Germaniam composita , una cum Novesio & Coesseidia civitatibus retinuerunt, dum sibi ex pactione Imperii ordinum , sexies centena Imperialium nummum millia num
Anno deinde consequente MDCXLVII. die XVIII. Aug. Ra-benhauptius Hassicae militiae praefectusPaderbornam circumsedit , cui altero mox die Koningsmarcrius cum Suedicis c piis subsidio venit , certi hi duces, non tam ignominiam superioris anni ulcisci, quam Paderbornam in perpetuam posses sionem & incrementum principatus Hassiae occupare 3 EO enim ab exordio belli Suedici & Hassici omnia eorum consilia spectare visa, ut captis dioecesium urbibus & munimentis car-tera pro arbitrio decerperent. Sed quae tum prospicientis Dei erat cura, obtigit urbi Paderbornensi ex Caesarea militia Praefectus Ernestus Bertram illius , vir animo interritus , &bellicarum rerum expertissimus , qui una cum civibus fortia ter propugnantibus urbem adversus Succos Hastasque defendit. Jam magnam partem murorum hostes dejecerant, prolatis ad fossam vineis , cum gubernator, quod intra urbis p moeria novis se fossis vallisque , & omni arte bellica, instrumentisque praemunierat, ausus ultro hostem provocare adaggrestionem: quibus Κoningsmarcrius & Rabentiauptius perterriti, coactique insuper subita irruptione Lamboyi in Frisiam Orientalem, intra decimum quintum obsidionis diem, liliis castris urbem deseruerunt, quo suis in Frisia laborantibus auxiliu m ferrent. Anno prOXimo MDCXLIIx. cum publica Imperii comitia
Monasterii & Omabrugi ad exitum vergerent, atque Hassis certa promissio facta esset, si initae pacis tempore Paderbornam i nerent, iis, quidquid intra Dimolam& Netham fluvios fertilissimi agri, pagorum atque oppidorum continetur, attributum iri , atquc adeo Hassi ccrta spe praecipuam hanc dioecesis partem, Hassiae contiguam devorassent , nova rursium Kk . ac