Monumenta Paderbornensia, ex historia romana, francica, saxonica eruta, et novis inscriptionibus, figuris tabulis geograficis & notis illustrata. Accedunt Caroli M. Capitulatio de partibus Saxoniae, ex antiquissimo ms. palatino Bibliothecae Vaticanae

351쪽

DI Og c E s I s Padcrbornensis tam multas atque uberes passii in aquarum perennium venas habet, ut nullam faciter trionem tot amoenis, dulcibus, & copiosis fontibus putem irrigari. De fluviis amnibusque celebrioribus, in notis ad Luppiae, misit, & Padem fontes, aliquam supra fecimus mentionem. Ut nihil nunc dicam de Salinolena oppido, aqua, unde sal coquitur, nobili: ut praeteream Upsrungam, ubi primum est Hedera . in actis S. Liborii commemoratae, caput: habemm in prophtuo Alpheum, inquit Horrion in Panegyr. Eaderb. lib. 2. cap. 7. cfω,

Arethusam rustra rerum naturalium curi jam pridem perseqMuntur. Nempe non longe an va Beca rivus es non modimus, qui terra ha usus sese, nescio quo, oculis mortalium eripit.ὴMirabilius prope es, quod duo risi ad Lischimauum oppidum con Lentes repente absorbentur verum non uno semper meatu, Iedprout aquae impetus tulit. Itaque admodum quinquejam patent , neque dubitat interdum novos aperire . Tantum

de aquis dulcibus. Nec Acidulis saluberrimis carent Paderbornenses. De meis tana paulo ante. Bracula & Driburgum etiam acidulis abundant: Braculenses non adeo celebrantur. Dra gensis sub radicibus silvae Teutoburgiensis, hodie Driburgenses dictae, in mcdio prato, uberrima scatebra emicantes, ut acore suo & colore, quo tinctus fontis limus, & solum rubescit, aluminis ferrique venas reserunt , ita salubritate, praestintia & copia aquarum cxcellunt. Sed recitemus hoc loco Bernardi Rottendormi, Archiatri Monasteriensis,& medicinae arte, & humaniorum literarum, quae ejus morte ingens hoc anno ceperunt detrimentum,scientia celebe rimi viri, epistolam, ad amicum An. 1668 27. Martii hac super

Pam totus sum , inq; iit, i, acidularum salseularumque facultatibu mustavis: ct jurato assim adseverare , quod PMerbo enses sua aestantia eranis, Schwalbacensebus, Antoninis, Milduriensibus aut

352쪽

Spadanis non cedant,s non istas supergrediantur. Joannes Guintherius Ande acm medicus eximie doctus, dialogo secuna de ea ruindem et tribus θ' usu, in quosmulpraecipuos Germaniaesentes aridos describit, post Spa- vos sequentia subnectis par: videlicet I a. In Ducatum phaliae fons acidus juxta domum novam extatferri ct aluminis particeps, ad eadem, quaesuperiorespossunt, e M. Fontem scilicet mellitumjuxta echiam, deii Urestiuineti intelligit. Idem Guintherimpag. I 3. ubi Pyrmontanum describit: Aqua hujus fontis inquit, ochra praecipue ' infecta es, quod acrimonia ejus testatur, eoque acris uti potius, quam Vacuus dici meretur , hinc potio istius quae periculosa es: nam rodit im-

terranea ,praesertim corporum tenerorum , gracilium idi adolescensum. Haec esse veritati consentanea, experientia edocti sum,'re ipsa compori, non in uno ,s pluribus. Subjungit Guintherius e Gia vero aqua haec potui non idonea, ad balneas potius accomodari debet: nam tumores contra nasuram, quacunqμe in parte corporis a stant, discutit, a de- mata, podagram, ct chiragram expituita contractam, tophiaque a1 - ticulorum comminuit, membra xionibus yportuna , torpida resolu- taque resiluit: impetiginem ,scabiem, lepram emendat, circ. Tue

naemoni nus inseo aquarum thesauro mihi pag. 3 9 s.fribit, quodnr,

tes, quem vomi, insonte Mellit eu me tano caeteris metastis antecestat. Drites autem proprie vocatur elii Semrgeliis nobile mo: tasium, cujus usu multiplex in medicinae habet enim calefaciendi, siccandi , digerendi ac discutiendi cultatem, praeterea humores tartareos inciait, calculum resivit, cr contumaces ob ructiones reserat, ac duros' tumores emollit. Id praestant ilia aquae, quae Amiserapyritarum scinisuriunt. Haec ille de acidulis, & nos de monumentis Padcrbor- . non sibus. Quae benignus Lector, donec univcrsia historia P dcrbornensis suo tempore lucem aspiciat, promulsidis vice degustet velim, & aequo animo ferat, si alieno fortassis loco, tamiliae Fhirstenbergicae memoria, e vicino Wcstphaliae Ducam huc allata,Paderbornensibus monumentis subnecti videatur. inan- quam haud aliena ab instituto ejus familiae mentio videri debet, quae duos Episcopos ac Principes Padcrbornensibus dedit, quorum alter innumeris pietatis ac munificentiae operibus, alter his aliisque monumentis dioecesin exornaVit.

354쪽

IN MONTE FUR STEN BER G,

MEMORIAE. SACRUM

FUR STENBERGIACAE. TITULIS. ARX. INCLYTA. GENTIS OLDENBURGA. TUUM. QUAE. MODO. NOMEN. HABET SIVE. LOCI. DECUS. ANTIQUUΜ. SEU. NOΜINE PRIΜOS INDICAT. HOC. ALTAE. NOBILITATIS. ΑVOS HIC. STETIT. HOSTILI. BELLORUM. SAEPE. TUMULTU DIRUT . PRINCIPIBUS. SAEPE REFECTA. SUIS NUNC. DESERTA. JACET. PRAECLARAE. GLORIA. STIRPIS USQUE. RECENS. LONGA. POSTERITATE. VIGET SIC. A. DOCTRINAE.PRECOR.ET VIRTUTIS. AVITAE LAUDE VELUT. GEMINA. STET. TRABE FULTAE DOMUI.

FERDINANDUS. DEI. ET

355쪽

Locus antiquae arcis in monte Fursemberg, quae prima Baronum Fursenbergiorum in V estphalia ad Ruram sedes, sive a vetustate, sive a prima Comitum origine, etiam nunc OLdenburga appellatur, dc ipsa trecentis jam annis eversi castelli rudera, ac Veterum munitionum reliqum . miram hodie spirant dignitatem. Commendarunt hanc olim praetcramplitudinem plurima alia decora, in quibus facile primas tenet situs, ad omnem belli rationcm, &Westphaliae limites ab injuria maleficioque finitimorum Arensbergensium, & Marcanorum Comitum defendendos opportunus. Occupabat crepidinem montis, qua is & maxime arduum habet ascensium, & magno ad munitionem momento, infra Nehemium, proximum Arens-bergensis ditionis oppidum, Ruria flumine alluitur. Ab lateriabus , praeruptis vallibus, quarum alteram rivus, Oldenburgicus dictus, interfluit, e regione montis, profunda atque ingenti fossa munitur e vivo excisa scopulo. Ipsejugi vertex, olim triplici firmissimo vallo contra omnes hostium insidias coronatus 1letit, in cujus medio vetus sacellum, hodie impensis Ferdbitandi Episcopi & Principis Paderbornensis restitutum, spectatur, Furstcnbergiis quondam inter arma etiam cultae religionis illustre monumentum. In semirutis aggeribus lόno annorum serie altissimae excreverunt nunc quercus , quibus pro custodia additos fuisse muros, sat demonstrant caementa & lapides, mugno inde numero patrum adhuc memoria in novi cujusdam aedificii usum egesti.

De Fusensergiorum Baronum ducta ex Oldenburocu Connati'

bus origine, gelieratim ita loquitur Joannes Horrion Soc. J ES U

356쪽

s V in Panegyrico Pader, lib. 3. cap. a. Abas desunt, inquit, quior ntiquarum tabularum auctoritate, dr e gentilitiorum insigniu mforma er naualis loci stu demonstrare seri se confidant , Fursenbe giam domum e vetustissma clarissMaque Comitum Oldenburgenseum stirpegenus ducere. Eadem Di tmariis Mollertis Tremoniensis in genealogia Fursten bergica, & Theodorus Hoppingius clarus in paucis Jurisconsillius in erudito de Insignibus opere, aliique complures memoriae prodidere, & avita traditio non minus confirmat, quam diploma Caesareum Aia. I 66o. 26. Aprilis Viennae datum indicat, quo LEOPOL DUs Imperator ita prae

fatur: ' ,

Benigne itaque siderantes vetusam is nobilem FurseMergiorum familiam, ipse que de numero Nostrorum Sacrique Romani Imperii cir- .culi Rhenani Equitum ,sub territorio Osri Friabergensis, plurimis retro annis, veluti insigne eorundem membrum sesse recensitos, suamque originem , a temporibus D. quondam Imperatoris Carali Magni , longa

prosapia in hoc usique tempus traxisse, prout id ex diversis fideque digni

ac receptis auctoribus, alii ue documentis , citra cujusquam co traduectionem, atque id inprimis etiam manifese demonstrarunt, quo uafamilia jam iunc temporis nobilium ordini ob stlem orem generis ac natalium ι- sta fuerit, o quia exstirpesua duos Sacri Romani IN

rii Principes, ac primum quidem ante centum annos MAhelmum mamgnum ordinis Teutonici in Livonia Magistrum, alterum vero Theodo

um quondam Episcopum Paderbornensem numerarit, qui non stamd lapsum ex praedecesserum suorum negligentia Catholicae religionis re tum ab integro istic restituerit, o veluti postliminis reduxerit, OL giumque se Novitiatum Soc. J E s V, atque etiam Academiam ibidem fundarit, se exfundamentis exstrui cuserit, verum etiam Mammet Ecclesiam ab omni aere alieno, citra subditorum vel minimum sub dium. propriis suis mediis ac sumptibin plane liberarit, or Capitulum Cath Hale, uti ct cateras Ecclesias ac monaseria, ad promovendum Dei cultum excitarit; quin etiam eorundem proventus novis fundationibus de proprio auxerit cir dotarit, is tamsumptuosas fabricas ac re entias

in commodum successorum suorum, suis impenses exstrucias, posse r liquerit, quam paucaS aequales His in partibus reperirest , a que insu-M m rer

358쪽

MEMOR IRA SACRUM

NON. EGO. VICINIS. DUBITEM. CONTENDERE. NYΜΡHIS TANTA. LICET NOSTRAE. COPIA. DESIT. AQUAE FRIGIDIOR. GLACIE. CERTE. MEA. NECTAR. ACORE UNDA. REFERT. VITRO. SPLENDIDIORQUE. FLUIT UTILIS. G. CALIDO. JECORI. STOMACHOQUE. DOLENTIET. PRAESENS. AEGRIS. RENIBUS. AUXILIUM PRINCIPIS. HINC. PATRUI. PRINCEPS. EXEMPLA.SECUTUS FERNANDUS. PATRIAE. MAXIΜΑ. CURA. MEAE MARMOREO. POTAS. ORNAVIT. MARGINE. LY-HAS ADDIDIT. ET. GRATA. CARMINA. DUCTA. MANU' TU. MERITI. CONTRA. ΜΕΜOR.ILLIUS.USQUE. LIQUORES ARENTI. SITIENS. QVI. TRAHIS. ORE. MEOS POCULA. FERNANDI. FΑC. LIBES. PIUM A. SALUTI. INCOLUMIS. P ERAE. QUAM. DABIT. ILLE SUM

FERDINANDUS DEI. ET

APOSTOLICAE. SEDIS GRATIA. EPISCOPUS. PADERBORNENSIS.CO ADIUTOR MONASTERIENSIS. S. R. L PRINCEPS COMES. PYRMONTANUS. ET. LIBER. B Ro. DE. FUR STEN BERG c

359쪽

SM E c H T A N.A M Acidulam, accolis, Mabnimiti hydr meli dictam, nos olim his elegis celebravimus.

Nympha dec mae,pulcherrima Nymphasrores Inter Hamadryadas, Nisii ad que deas. is te praesentis=arsit medicamine' quis te Melliti fontis nomen habere dedit passu, magis ut saperent, acidas tibi dulciter undas Ambro succis diluit ima Salus p , velut omis efloribus omnia libas Fingendi studio sedula mestis apis:

Sic , dum nunc ferri venaT , nunc aeris oberraae , i i

Vim trahit inde tua , qua fuit humor aqua'

icquid id es: somachin dia vineis inertis ,

Neesinis accensium bile tumere jecur .Et quae praeterea versu comprendere non est, Saepius innumeris fota medere malis. Salve Naturae mulsem, Parissima morbis Sos ita, languentum nectar, inemptasatus .ciuod mihist bilem solitά virtute coerces, ae jecori, nimis dum furit igne, nocet ue Carminibus no is decorataque marmore , nomeUGrandesalutifer in inter bebis aquaw.

Quibiiscum concinit Musa JOANNIs ROT GERIT OR-K1I nostri, Mindensis Praepositi, Canonici rider mensis Monasteriensis, non semellaudatq.

Fons is umbraso menerande lueo. dy m iu Phoebo sacer, ae Saluti, i

ui leva esse eeur , si palato ' l . esta opina

360쪽

Ρ Α Β o' st u E N s I Λ. 2 63- Atticis longepotio succis, os per H otiossudiose collis . - . . Turba formose populata rem Condidit anni. Montis inreus aerem se voluptas, jus extremo pede, bullienti Prosus ae gravis e metasti

Disite vena;

Patriae Patrem, tua concinentem

biliplectro, tua meliapleno ore bibentem. Virtutem hujus aquae singulariter etiam commendat Tabem ntemontanus in suo aquarum Thesauro cap. 19. salubritalcm illius coram periclitatus. Tabernarmontano assentitur Otten- dormiis noster in litoris, quas Dribur ensis acidulae monumento subjungimus. Inter Smcclitanos Qntes numero plures, ID nus in colle situs, avibus ex eo potantibus exitialis, hominibus

innoxius, petigini.&scabiei medetur. Largiar hoc praestantiae& cclebritati hujus acidulae, ut antiquitatem vici Θnaechielis quo denominatur, eruam ex hoc Caroli Crassi Imp. diplomate, Herisiicias Parthenoni dato, cujus etiamnum benescio Smechia a Nobilibus de possidetur. IN nomine sanctae cr individuae Trinitatis. Κ A R OLU s disina favente gratia serenismus Imperator Augusus. Si loca divino in

tui mancipata nostro levamus jumamine. hoc nobis ad aeternae remusi

rationis praemia capessenda profuturum fore liquido credimus. Gum propter omnium fidelium nostrorum presentium scilices se futurorum cognoscat industria. qualiter Bis venerabilis Padrabrunnenses Eccle- Episcopus attulit nostrae Serenitati quoddam consecriptum in quo continebatur. qualiter quoddam monasterium sanctarum monialium in loco qui dicitur Hers. una rum licentia piismi gentioris noseri Lis hardus Episcopus. una cum decreto Listberti Archiepiscopi. atque omnium consenodalium suorum Coepiscoporum. smulque omnium consacerdotum Ex Clericorum a funaeamentis fuerat constructum ea et Mel,