De antiquitatibus Lusitaniae libri quattuor a L. Andrea Resendio inchoati, a Iacobo Mendez de Vasconcellos absoluti & quintus liber de municipij Eborensis antiquitate ab eodem conscriptus. Cum alijs opusculid, versibus, & soluta oratione ab eodem Iac

311쪽

. Lrai R Qv INTVs. 283 virtutis ergo donis donatorum bello Celtiberico , deque manubiis in publicam municipii ieius utilitatem, urbe muniuit, eoque aquam diuerseis in ductum unum collecteis sontibus

perducendam curauit.

Quo magnanimi viri, eiusdemq. sortissimi ducis testimonio, etsi alia deessent,iatis commendata olim fuisse videtur Eborensium vis tus,& rei militaris studium. Quam ob cau-isam eos prae ceteris totius Hispaniae populis, i peculiari quadam beneuolentia prosecutus est, adeo ut hic domum, & aliquot libertos habuerit, una cu Iunia Donace domestica, ut ex duabus marmoreis tabulis constat, quaru 'altera in eadem Sertorij domo in soro piscario sita,reperta fuit cum hac inscriptione. LARI B. PROsALUTE ET INCOLv

312쪽

28 DE ANTI VIT. Lus IT. Hoc est: Laribus pro salute, de incolumitate domuus Quinti Sertorij, competalibus ludos & epulum vicineis, Iunia Ponacedomestica eius,& Quintus Sertorius Hermes, Quintus Sertorius Cepalo, Quintus Sert rius Anteros Libertei . . - Altera iuxta oppidum Terranium, distans Ebora ad xxx. M.pass. in templo sanctorum Iu

sti & Pastoris, cuius cippum iam superiori libro Resen dius exhibuit, ex quo apparet I niam Donacen,pro victoria illa celebri a Sertorio parta, contra Pompeium, & Metellum illic Iovi, cuius tunc erat delubrum , Vota seluisse . Uerisimile est etiam Q. Sertorium erga Eborenses ita fuisse animatum, propter loci opportunitatem, & ad hiemandum feracem, idoneum q. agrum, unde veris initio,c pias educere , & in citeriore Hispaniam proficisci solebat, v t ex Appiano Alexandrino liaque t , cuius verba haec sitiat, libro primo de ciuilibus Romanoru bellis, circa finem. Cum autem ver ita staret, ad inuicena congredi coeperunt, Metellus scilicet, ac Pompeius ex Pyrenaeis montib0s, inter quos hibern gerat, Sertorius & Perpenna ex Lusitania. Et paulo post: Metellus iterum, ac Pompeius ex Pyrenaeis montibus in Iberiam venere , his Sertorius, & Perpenna a Lusitanis occurrunt. &iterum, ubi de nece Sertorij ; & de contemptu atque odio militum in Perpennam agit. oti Porro

313쪽

. LI AER PRIMVs. 28sporro Sertorij virtutem, unicam illorum salutem suisse rati, haud . facile in Perpennam ocu 'ios conijciebant, nec ipsi dumtaxat Romani, uerum barbari sere omnes, Lusitanique, quom rum. Opera Sertorius praecipue in bello usus Iruerat ... Hactenus Appianus. Nos autem de hac Sertori j in hanc urberii egregia voluntate, praecipuOq. ambre irata canimus in ea Silua, quam de nostrorex Ebora discessu nupermacum quibusdam aliis opusculis in lucem edi curauimus in i 2 ιγ Hic illum certos fama est habiιψpepenates, 'l iEt proprios colui e lares, hic dulcia fixit

G tintina , cime trepido belli cesante tumultu, Incoderet positis oesepe reuisieret armis . et melocigeniis capsus, seu gentis amore, - ι Vel quia ad euentus dubios, bellumq. parandum - i. ta foret regio, delecta robore pubis, i. Et istute virum, rio cruos Marte probarat. Siquis veto sertiles Eborae capos, & circum quique in modum amphileatri, obiectos altissimos montes non semel, nec obiter contempletur , ille sane si Romam, & Romanum agrum umquam aspexit, similitudinem incredibilem sertassis his, qui haec legent, inter

vitrumque tractu deprehendet, hoc unodem pio, quod Ebora fluuio caret, & mediterra Rea omnino est. Nam si parua licet componem re magnis) ut Roma ad septentrione,& orientem solem Tyburtina iuga cilciter xvI. Μ.P. di ' . i. c

ta ira

314쪽

Dg ANTIQUIT. LYSIT..ctantia a moenibus habet, interueniente lata ,

ac pulchra camporum planitie. Sic Ebora ad eundem caeli situm, offam montem aspicit amoenissimum , militisque sontibus, &rium lis undique scaturietem, atque in eadem fere distantia, inter cuius ardua cacumina, & ciuitatis muros,latissimi campi patent. Rura sus Sabinis, Praenestinis, Tusculanis, atqueis Albanis montibus versus Orientem & Meri; diem agrum Romanum' cingentibus, non ab Asimiles sunt saltus, eode sere spatio ab Ebora distantes, quos Portellentes, Viennenses, &Αlcaceu enses, a circumuicinis oppidis vulgo appellamus. Cingitur deinde Ebora iugo

montis, quem Murum vocant, praeterea Calanticensi saltu, quem λrrai olensem vulgus nominat,& perpetua desnde montium corona, qui Ossam ex Septentrionali latere attingunt, & ita circulum ericiunt, quem initio. ex eodem loco describere coepimus,non dis silmile illi, quo Romanus ager undique clauditur. Sed quorsura haec dicet aliquis λ ut ad eas causas, propter quas, hanc urbem Sertorio charam fuisse diximus, haec etiam accedat,quod quandam Romae similitudinem, &imaginem ex camporum planitie, & moin tium distantia, atque aspectu deprehendere poterat. Constat enim ex historiographis, qui vitam illius litteris tradiderunt, & praecipue ex Plutarco, perquam auidum fuisto.

315쪽

Romae repetendae , si compositis discordijs,

tuto arma deponere licuisset. Tradun t e tiam ira a x i m o sena per a r si se desiderio Rheae matris visendae,quam unice di - lexid, quia cum infans patre orbatus sitisset, ab ea est beraliter,&peram an lex fuerat educatus . Vnde in ea inscriptione, quam superius adduximus, non patri S nomen, mox Romano, sed matris apposivit . QSoargu mento Michael Silviiis vir clarissimus,qui ex

Episcopo Nisensi Cardinalis . creatus fuit a

Paulo III. Summo Ponti fiee, contendebat ea in memoriam minime esse antiquam, sed ab aliquo huius ciuitatis fautore suisse.confictam, quo regi persuaderet, ut a queductum a Sertorio olim erectum, & vetustate collapstina, instauraret. Cui elegantillima Apologia Resen dius adeo accurate respondit, ut in ea reconditos antiquitatis , & eruditionis suae thesauros, in patris gratiam deproii ipsiuse videatur. Cuius ipse saepius mentionem facere solet, ut qui in ea merito sibi placeret, vir alioqui modestiae, & candoris amicissi-inus. Eam Apologiam nos aliquandon lucem edere cogitamus,una cum alijs eius dena opusculis,quae diuisi in typis excusa, obliui ni tradita, & fere iam consumpta, atqueCX-

tincta sunt. Itaque ut eo unde digressa est, redeat oratio) potuit Ebora Sertorium tum ob eas causas , in sui amorem trahere , tum etiam,

316쪽

188 DE ANTIONI T. Lus IT. etiam,quia opera ab eo extructa, & domestiaci penates laresq. communes,magnam amoris , & necessitudinis materiam erga hospites , & amicos ciues illi suppeditare potuerunt . Praeterea similitudo dulcissimae patriae, cuius desiderio flagrabat, subinde asserens, malle se inter suos priuatam, atque humilem vitam degere, quam exulem in summa potentia vivere. Scimus autem municipia , & colonias, quasi emgies paruas, & simulachra fuisse vi bis Romae, ut Politianuέ testatur in secunda epistola libri primi, ubi

agit de origine Florentinae ciuitatis, quam ad Romae similitudinem conditam suisse asse, crit. Quae consuetudo antiquissima est, &d profugis,& extorribus, ac exteraS sedes quaerentibus, ad exili j acerbitatem mitigandam excogitata, quod Virgilius libro tertio in , Aenea obseruauit , quem ita loquentem inducit , cum in insula Creta urbem conde

ret.

Ergo avidus muros optata molior urbis, Tergameamq. voco laetam cogJomine gentem Hortor armare focos , artemq. attollere tectis.

Et mox cum hospitio Heleni,& Andromaches exceptum resert.

Trocedo, paruam Troiam imulataq. magnis Tergama, ct arentem Xanthi cognomine riuum Agnosco,Scaaeq. amplector limina portae.

Atque iterum libro quinto, dum in Sicilia apud

317쪽

LIBER Qv INTA 3. 289 apud Acestem moenia condentem inducit, ita canit. Interea Aeneas urbem designas aratro , Sortiturq. domos,hoc Ilism, tac ioca Troia

Esseiubet. Nil igitur mirum, si Quintum Sertorium , virum & bellicis artibus & totius antiquit iis cognitione prsstantem, nec a litteris ali num, ut qui eas in Hispania edoceri curata rit,priscos illos heroas hac in parte imitari

voluisse credamus: & hanc urbem, a se moenibus, porticu,& aquaeductu magnifice orta tam , atque alijs fortasse nobilitatam mon mentis,quae tempori S iniuria aboleverit, velut alteram Romam, insolatium amissae patriae elegisse, in qua praecipue habitaret, ac mansuras sedes figeret. Sed fefellit illum,id,' quod mortalium spes fallere plerumque solet, concepta videlicet de prospero futurorum euentu, & fatientis fortunae stabilitat opinio. Paucis enim interiectis annis, suorum insidijs circumuentus, ac procul a dilecta Ebora trucidatus est. Jn qua sibi forsitan

monumentum vivens posuerat, ubi verisimile est eius cineres fuisse repositos, visama apud Eborenses vulgatum scimus , sed certueius rei argumentum nemo hactenus inu nire potuit. Inscriptio autem quae ea de re

circumfertur ab aliquo antiquitatis studiosiovidetur . Et quoniam in rebus adeo T antia

318쪽

antiquis , coniecturis uti licet, non pigebitaliam etiam causam assignare,Sertorianae erga Eborentes beneuolentiae. Tradunt antia

quitatum Hispaniae scriptores,eas Celtarum gentes, quas diximus ex Gallijs in Hispan rum fines commigrasse, tandem in Lusitania peruenisse, anno septingentesimo quinquagellino nono ante Seruatoris nostri aduentum, quo tempore verisimile est Eboram ab illis conditam suisse. Constat autem Romam eodem sere tempore fuisse aedificatam , hoc est,ante Domini natale, septingetesimo quadragesimo septimo anno, ita ut Romanae Vrbis primordia, cum Eborae origine concurrere videantur. Cuius rei recens adhuc memoria apud Eborenses Sertori j tempore so lassis extabat, non solum a maioribus fama,& sermonibus,per manus tradita, ut plerum- que fieri solet, sed etiam litterarum monumentis, & publicis tabulis conscripta, atque consignata. Cum enim tam illustris esset iu 'lis temporibus,Romanorum fama , ut ditionis & potentiae magnitudine, uniuersum prope terrarum orbem, in sui admiratione conuertissent,quis dubitabit ceteras natiὀnes in

magna posuisse gloria,similem illis quacumque in re, etiam minimi momenti, fortunam

sortiri posuisse λ Ea ergo originis similitudo, 'ltra situs formam, & patrij soli simulacrum, illum incitare potuit, ad hanc urbem, Ut s

319쪽

LIBER Q IN Tvs is Icit,peculiari quoda studio ac singulari amore complectendam. Nec minori beneuolen, tia , Iulium Caesarem, Ebqram prosecutumiuisse existimandum est, tum propter cogia men,quod ab illo receptum retinuit, & Libe ralitas Iulia dici voluit, tum etiam propter magnificum titulum, quem in eius gratiam publice dedicauit inscriptum in marmoreo cippo litteris elegatissimis in hunc modum.

VOΙvs DEDICATIONE tv ENERI GENETRICI CES TvM MATRONAEDON v. Μ-TVLERUNT. . i. Id est: Diuo Iulio,Liberalitas,Iulia Ebora, ob illius in municipes,& municipium libera . litatem , ex decreto decurionum dedicauit. olus dedicationeVeneri genetrici cestum matronae donum tulerunt. QEae autem fuerit Coeiaris liberalitas erga hanc urbem, si dubitetur, ego existimarem concessum ab illo Eborae suisse ius Italicum, ut ex eo tempor

320쪽

municipium Latii veteris dici coeperit. Si enim scribit Plinius libro quarto saepius a

ducto,cap. 12.oppida veteris Latij, Eborata, quod idem Liberalitas Iulia, & Myrtilis, ac Salacia. Erat autem municipiorum conditio , multis in rebus colonijs praeferenda, Se praecipue ea de causa, quia municipes teste Gellio, libro decimo sexto, cap.octauo,erant ciues Romani suo iure, & suis legibus utemtes, nullis aliis necessitatibus, neque ulla populi Romani lege astricti , sed c0loniarum, alia necessitudo est. non enim veniunt e trinsecus in ciuitatem, nec suis radicibus nituntur , ut municipia , sed ex civitate, quasi propagais sunt,& iura, institutaq. omnia populi Romani, non sui arbitrij habent. Haec Gellius. Itaque municipia, simul cum ciuitatis Romanae priuileg ijs, & iure, suas leges, suos magistratus,& sua tam publica, quam priuata instituta, ac sacra retinebant. Co-joniae vero diuersa ratione rempublicam a ministrabant, ut copiose, & eleganter tradit Onuphrius Patauinus Veronensis , in Commentarijs Reipublicae Romanae, in eo libro, qui imperium inscribitur, 'bi agit de iure naunicipum cum suffragio. Municipes enim ut ait Iurisconsultus Vlpianus,lial. I. alm nicipiales is) proprie appellantur, muneris participes, recepti in ciuitatem, Ut munera nobiscum facerent, unde omnibus ciuiua