Ivsti LipsI De amphitheatro liber : in quo forma ipsa loci espressa, & ratio spectandi : cum aeneis figuris : omnia avctiora vel meliora

81쪽

DAE EXTRA ROMAM LIBELL.

paullum vergit & declinat. In eo ipso tumulo , aequis interuallis, sex soramina quaedam rotunda item , lata pedes v. quibus imposita vel adiuncta putealia omnia,semel dictum Volo, ex ea legenda. uno eodemque lapideὶ paullo grandiora quam ipsa foramina; uti necessum , contra illapsum. His putealibus inserti annuli crassi serrei fuere, vestigia & aerugo clare docent: ut baculo iis

inserto,admoueri possent vel amoueri. NM alias, pondus iis satis grande, quodque duo homines aegre commouerint. Haec foramina velut ostiola sunt, quae per scalas quasdam coclides siue incuruas,ad Viam infra ducunt,dequa mox dicam. Scallae igitur totidem,quot soramina: quae singulae gradibus non magnis xiri. constabant.In orbem tumuli,in ipso muro, forami Foraminana quadra exsecta,quae Scalis illis lume infundebant ad ascensum aut descensum. Foramina haec singula, ita collocata ; ut unum seruire Scalis duabus possit; Vclut ex icone vides. At in meditullio ipso huius tumuli, cauus est rotundus siue puteus: multa quem ambigebat meus doctor antiquum ne diceret, an ab hi strionibus illis factum, de quibus mox referam. Certe ij usi cui Vta. sunt ad malum defigendum: a quo funes dependerent, & per eos fluitantia vela. Formae nostrae sculptor haud satis apte id expressit: captu alioqui pronum.

Circa hunc tumulum, ut dixi,depressior multo Areaambit: Arenafreta quae lata undique usque ad murum podij,pedes x v. Ita diam '' -

trum totius Arenae esse oportet, pedum LX.

Haec Amphitheatri ipsius imago. at iuxta ipsum, in eius la tere bina grandia & uda,sive Cubicula siue potius Camerae

occurrunt: in eodem vio lapideo monte seorsim excisia. Forma Amphitheo

eorum velut pillei nautici, siue prisciRomani Lata sunt in imo, pedes circiter L x x x. sed in altum paullatim arctantur. In fastigio utriusque Foramen patet rotundum,grande pede S i x. quod ad lumen infundendum seruiriprorsus eo modo quo Romae, in Asrippae vidimus templo. Cubieula haec, cetera paria sunt: hoc disserunt, quod unum,aditus peregre habet,alterum,non habet.Ita enim sita sunt ut sterum Internu videatur, alterum situ,&Externum. Per hoc in illesd ingressus patet,per breuem & fomaricatam viam: aliasvndique clausum. At Eaternum aditus siue V . i. ἁ- vias habet tres. Prima ducit subterraneo meatu ad Tumulum

82쪽

6 DE AMPHITHEATR is qui in Arena,&per Scalas illas ad ostiola tedit.ita ut intra vadus omnes subielliorum totumque Amphitheatrum abear,

uti cogitanti clarum. Longitudo primx hustis viae pedes Cxxv. latitudo, ped. Vi I. altitudo, ped. VIII. Altera paullo breuόor; in .lui, pariter meatu insero tendit insta omnesigradus , & in ' muto podii emergit: ita, inquam, ut in Arenam ipsam recta ducata

q.im in M. Haec priore minuSyta,minus ampla. Tertia via, opposita istis,

foras spectabat & valle montis.Per eam ingressis in hoc Cubi-

3ὸ rq in cultiin:per ea item,ut apparet,omnis pluuia dc confiuges aquorum derivatet e totoTheatro Cubiculisque.Forma harum via- 'φ' ru similis. facte omnes in lapideo monte,& cauatae in ' arcum.

ia ω-- Opus eiusque membra ut quidem conceptus & expressio

mea feruntὶ sic habent: usum,si placet, breuiter& leuiter deli- ... bςin qui mihi etiam haud satis certus.Nam forma ipsa Amphitheatri videtur. clausum enim in orbem undique.& Vix ta-Quemno. men est ut Amphitheatralis usus. Primum tumulus ille qui itimis. medio surrectio quid ad pugnam aut cursumZAEquitate enim istiό LEI pl/niςiςm postula non tumorem aut colles. Deinde sunt enim area ipsa circumiecta,n6nne exigua & angusta ad venationes guel Am certe apparet. Quomodo enim fatis liber in illo quindenum Dixti R pedum spatio, cursus ferarum hominumque,ac recursus Anti Thettio de Theatrali & scaenico igitur vla verius estἶ Non abhorret ille tumulus: qui instar scaenae rettulisse videtur, in qua spectari possent&audiri persenae.Foramina etiam illa sena,no incomis modum usum habuisse videntur,ad actores pro tempore submittendos aut recipiendos. Choragium enim omne instrui in cubiculis illis adiunctis occulte potesttaque iis ornati& pa-cul timere rati histriones,Via subterranea,venire in hanc Scaenam.Sed circumiectae areae tum quid fieti cui rei seruietZDenique rotundiatas illa locivi graduum orbis, quomodo idonea Theatro Vultixus enim certe loquentium agetiumque, Obverti in unam pamtem tantum possunt: nec audiri aut cerni commode ab iis, quia tergo.Ideo Theatra hemicycli semper imagine facta, bono iure. Nisi si fortassevelo aut discrimine aliquo pars tumuli di& spectatores coacti in graduum una parte. Sanὸ iste t rς lippire hic mihi oculos, nec capere usionem omnem huius lo-.ommodἡ ci satis certo.De gladiatoribus tantum nihil impedire videtur,

83쪽

Qv οὐκ aYY stlA UO'uλM M BELL. squin adfirmem. quibus locus in aria illa satis laxus, quoniam in gradu sere inter pugnandum manebant & in statu . Sed quid ruina sui singillatim circumeo credo reuera varium & miscellum huius loci usum fuisse: ideoque formam eius mixtam, nec aptam ad ludicrum unu Potuit Venatio in eo dari, sed ferarum pauca rum: potuΦre gladiatores: potuere histriones aut mimi potuere velut in Stadio luctatores & pugiles. quod ipsum genus ludi, valde crebrum & gratiosum in prouinciis fuisse, indicat & indignatur Tertullianus. Cubicula quae ad latus,mihi noua dc ignoti finis. potuere ta ' i': men instar Spoliarij esse,siue etiam Odaei. quod utrumque genus adiungi Amphitheatris velTheatris suis solere,frimus. Re ceptacula etiam non incommode fuerint, ad omnem scaeni

cum aut arenarium apparatum.

Pagum autem hunc, qui Amphitheatro baud longinquus, pento olim aliquid amplius fuisse: satis conuincamusvel hoc non pagani operis argumeto Viae etiam antiquae de publicae reliquiis; quae ex hoc pago pertinuit ad pontem Caesarianum. cuius viae pars conspicituri pars maxima corrupta est,& lapides in aedificia variὸ absumpti aut avecti. Sed & incolet ipsi antiquitate at quam iactant,& Druides sede habuisse apud se volui. Ceterum bella vetera fortasse,& quod magis cost at Anglicana,incediis quidquid & quo nomine id fuit delerunt.' Doueonam Ptblo.

maei tuisse,non vane ego lui picer ex nominis quod pagus Duc Din.: --prς fert claro argumeto.&collocatio ipsa Ptolom qino dissidet. Narrant regem vel heroosti'potius, vere magnum Francis cum,anno oo . I D. xxx x. circumforaneis quibusdam histrionibus, qui Apostosorum acta repraesentabant,permisisse hunc Hfucines Amphitheatri locum ad spectacula ea edenda. illos purgasse, ἡπrie ornasse, & magnum populum contraxisse. ex quo conuentu,

qui dies triginta perseuerauit,multum atque uberem quaestum ad paganos rediisse. Ea remotos,impetrasse a rege, Nequis in posterum illic lapidem excidisse vellet, propius ab eo Amphitheatroperticas xxx. Crebris enim essessionibus,absque eo in- Τterdicto fuisset, interitus iam imminebat huic loco. Tantum sciui,tantum audiui. siquid aliter est: mendacium ego sortasse dixi, at non sum mentitus. Κ-α LEs

86쪽

ΑD LECTOREM.MO Ni T V Mi evolo, Lector, incidisse me cumbae sint om in Elia Ttnni eruditi simi mo

libellam, qui Burdig. Urum Amiquitates continebat mulgata Gasiorum linsua. In eo de amphitheatro eius e bis , hac fre. Situm esse ab ine meteri C C CC. circiter passia . Longitudinem arena e- esst dum C c c L X X. latitudinem, C C X X X. Vulgo la-

latium Galleni appellari, fortasse is quod is Princeps

exstruxerit. C cari etiam Arenam: id nomenem flare in monumentis Ecclesiae ' S. Seuerint. Formam

eius etiam miri μ accepi ab amico: sita in qua pretiam nullum expressionis.

A p p R o B A T I in Hos duosIusti Lipsij de Amphitheatris libros dignos censeo qui recudantur,tum ob genus dictionis priscumastrictumque, tum quod eruditis eiusdem de Gladiatoribus ac Venatione libris, qui veterum Monumentis plurimum lucis adferunt, veluti facem praeserant,nihil interim admiscentes quod sanae mdei quoquo modo repugnet. Hac αα. Iulij 1198. Guillel. Fabricius Noviomarus, si licin ac Regius librorum censori

87쪽

PRIVILEGIUM CAESAR EUM.

RV DoL pHus sECUNDUS diuina fauente clementia electus Romanorum Imperator semper Augustus , ac Germaniae , Hungariae, Bohemiae, Dalmatiae Croatiae, Sclauoniae Rex, Archi dux Austriat, Dux Burgundiae, Stiriae, Carinthiae, Carni blae&Virtembergae, di c. Comes Tirolis,&c. Nostro &Sacri Imperij fideli dilecto I v sTO L I p s i O gratiam nostram Caesaream. Postquam inter alia,quq D E v si immortalis hominibus liberali manu dedit dona, illustria inprimis illa & quasi diuina sunt, quisiti litteris liferalibusque disci plinis consistunt , quibus scilicet

hominestiori santityi ab animalibus ceteris rationis experti bus, sed a rudieti am & imperito hominum vula ita distinguuntur, ut tanquam Dij quidam spIesidescere in . terris videantur: rem sane praeclaram seque di- gnam illi praestant, qui diligentem iis ipsis in literis ac disciplinis operam

ponunt: praeclarissimam vero S Reipub. Vtilissimam,qui eas ita excolunt, v t aliorum menti docendo scribendo tu min3 praeserant, eosque ex igno--ntiae tenebris quali manu educant. mos excitare, quos amare atque animare ad dignitatis nustrae mun)us ad q-Diuitio vocati beneficio, concesssuque sumus,inprimis perlahere existimamus. Cum itaque ab iis, quorum nobis spectata fides,quique iudicare de Literis possint, acceperimus, insignes te animi ingeniique tui dotes tibi a natura insitas a primis temporibus aetatis tuς ita literarum ac disciplinarum studiis excoluisse at que e ornasse, ut olim iubenilibus adhuc annis praeclara florescentis minimeque vulgaris eruditionis specimilia praebueris,d' in antiquis scriptoribus loci, quae quaedam tanquam Ius librant, illustrasti,quaeque in iis iniuria tempόrum deprauata ticorrupta fuerunt restituisti dum vetusta Latinae antiquitatis rudera in nouam subinde structuram singula-ri artificio eleganter conuertisti ad exquisitam adeo & raram doctrinam, quae magnam de te apud doctos quosque viros opinionem excitarit, petauenisse eamque variis abs te libris acri de graui cuiuiudicio scriptis atque in lucem editis ostendisse, ut in eo quod tam feliciter tractes scri ptionis genere paucos tibi pares hodie reperire sit: iam vero matura te aetate viarum,uiro magis magisque digna,&Viris doctis grata ac Reipub. utilia scribere,quarq a primis illis Romanis olim auctoribus scripta merunt a men- 'dis purgare,&lectissimos quosque ex Musarum hortrs, in quibus assidue verseris, flores colligere, concinnare, quibus Lectores mirifice recrees, eorum pectus ad prudentiam, probitatem Que informes : haud quaquam praetermittere voluimus, quin Reipub. a s quam haec abs te ornamenta conferuntur . causa, Caetirco te nostro elogio decorandum , & quamuis per te satis ipse animatus sis,animandum magis patricinioq. nostro defendendum pro benigna nostra in te susciperemus Voluntate. Quoniam vero lucubrationibus atque operibus tuis in lucem edendis, peculiarem re 'eligere velle Typographum, accepimus, Diplomate hoc nostro priuilegioque te dc Typographum tuum aduersus quorumcunqu fraudem qui lucri causat: quod fieri let,eadem excudere aut typis imitari sorte velint, munitos cupimus. Quam obtem proauctoritate n'stra Casarea decernimus , statuimus,Netamusque, ne quisTypogr. phorum, Bibliopolarum,

88쪽

aut aliorum, qui librariam negotiationem exercent, eos libros, quos tu

editurus es , quocunque modo , charactere, aut forma,siue integros,sive aliquam eorum partem typis imitari, edere, excudere, aut venundare inistra sacri Romani Imperh, Regnorum'. ac Dominiorum nostrorum ha xeditariorum fines triginta annis proximis a primo editionis die computandis absque tuo tuorumve haeredum consensu audeat: Hac autem lege addita,uti tria ut minimum cuiusque libri exemplaria, quemadmodunx moris est,ad Imperialem nostram Cancellariam mittantur. Si quis veris edictum hoc nostrum transgredi, violare, aut contemnere deprchensius

fuerit,eum non solum eiusmodi libris,tibi ,hxxedibusue tuis.auxilio Ma, Iistratus,vbicunq. reperti fuerint,veodicandis,priuari, sed triginta etiamicarcharum auri puri mulcta,cuium semissis quidem Fisti nostriProcura. tori fraudis vindici; iter vero iemssis tibi tigredibillae tuis pendatur,put.. niri volumus. Mandantes uniuersis singulis nostris&si pii Romani

perh subditis &sdelibus dilectis,tam Ecclesiasticisqu*m Politicis cui DCumque status gradus aut Qrdinis extitetint,priserum vero iis,qui in Magistratu constituti, vel suo vel superiorum tuorυm luco aut nomine, ius dicunt, iustitiamve pxercent, ne quemquam hoc Priuilegium nostrum impune violaro,spernere aut negligere patiatitur:Sed,si quos contumaces compererint, constituta a nobis mulcta, eos puniri & quibuscunque modis coerceri curent, ni& ipsi mei grauissimam nostram in se conuertere indignationem velint. Id quod hoc Dipi'mate manu nostra subscripto, S: Caesarei nostri sigilli impressione munito confir mus. Datum in arisce nostra Regia Pragre,die prima mensis Augusti. Anno Domini Millesimo, Quingentesimo onagesimo secundo. Regnorum nostrorum Romani decimo septimo,Huninici vigesimo, dc Bohemici itidem decimo

inandam sacra ea sin proprio.

Io. Baruitius.

89쪽

SUMMA PRIVILEGII REGILPH i L i P p v s Dei gratia Hispaniarum, S C.Rex Catholicus, diplomate suo sanxit, nequis , Iusti Lipsij Historiarum in alma Vniuersitate Lotianiensi Prosessoris,M item Historiographi sui libros quosdunque, a Censoribus legitimis approbatos praeter ipsius,

heredumve eius, voluntatem , intra triginta annos a

prima singulorum librorum editione computandos imprimat, aut alibi terrarum impretas, in has inserioris Germaniae ditiones importet, venalesve habeat. Qui secus faxit, praeter librorum consitationem triginta marcharum auri puri illatione mulctabitur. Vtilatici patet in litteris,datis Brumllae XIV.Feb. M.D .XCVII.

Signat.

cum Plantino heu, quondam meo) s Plantinianis est ac fuit, tibi, inquam, permitto, uti hos D E AΜPHIT H E AT Ri s libros auctos oecorrectos, pis tuis excudas ac aeuulges. Nequis alibi alius prater te, cupio siue iubeo, ex lege quam magnus seroe cx meus dixerunt. Iustus Lipsius.