Ivsti LipsI De amphitheatro liber : in quo forma ipsa loci espressa, & ratio spectandi : cum aeneis figuris : omnia avctiora vel meliora

51쪽

LIBER .

Et ferrugina. cum magnis intenta meatris Per ' malos vulgata trabesque tremeutia pendent. - iNamque ibi consessem caveaisubter, in omnem Scaenai Jeciem, patrum matrumque deorumque In Dunt, coguntque suomitare colore. Et Carbasina vela Plinius libro XIX. nominar, cum auctore: 'carbasina deinde vela primus iv I beatro duxisse traditur Lentulus es A., s. Spinther Apollinaribus iuris. ox Caesar dictator totum forum Romanum intexit,viamque sacram ab domo sua Vrue ad clivum Capito- iam λ . linum. quod munere ipse gladiatorio mirabilius Viseum tradunt ratira itur & stupet in Caesariano facto Plinius,vel quia tantum spatij inductum: vel quia velis tam pretiosis. Nam Serica ea fuisse Dio tradidit,etsi parum adfirmate, libro X L s II . - α μηδένα σ

ων, υπιρεπετα Νeue quis blectantium asele infestaretur,vel ver eos Serica, mi quidam tradunt, extendit. Nec scio sane an Plinij libris non exciderit ea Sericorum vox. Iam Nero purpurea etiam vela suspendit, stellis aureis varie interstincta. Xiphilinus: pui u ta

Vela etiam quae per aerem expansa ad arcensim selem, purpurea erant. inque iis mediis Nero acupictus, currum agitans videliacet instar Phoebi) circum vero undique aure elis.

Eadem Vela a Iuvenali Uelaria dicta. Hid Velarii Augustaei. Umbetiti usum in causiaebuisse, velis non expass. Martialis in Vopificus explicati. Vmbedati claui.

HAEc ipsa Vela, nisi fallor, Iuvenalis Velaria dixit illo

versu,

-- pugnas Cilicis laudabat ictus, Et pegma, in pueros inde ad Velaria nuptos. Nec enim interpretes hic audio,qui Velaria locum esse adserue ubi vela reconduntur. Imo aliam ego lucem Iuvenalida, de ita

capio: quasi laudarit & stupuerit adulator ille, quod ludis gla- : futatuo diatoriis, pueri e pegmate subito in altum occulta quadam P 3 machina

52쪽

46 DE AMPHl THEATRO δα; -rapti sint,& ad Vela ipsa. Sane recepti in Amphithea- sebi xiones tris tales lusus, talesque raptus. Qualis etiam ille Martiali e RUS de Tauro cum Alcide in aethera rapto populo spe stam re&adstupente: Raptus abit MEDIA quodHaetbem Taur- A R E N A, Non seis hoc artis ,sedpietatis opus

rios ibi accipio, qui praepositi velis in aut1 ducendis.Ita in aliis

- 'N' canostra Vela, quae moneo non semper extensa: quia tape id impediebat ventus. Nec mirum in tam laxo dccapaci circo. Hispanuς poeta Aut Pompeiano veti negata, Noto. tum igiturἶinquies.spectabantne indefensi a Sole 3 Non et prorsus, duplex iis etiam tegmen , siue Pillei., siue Vmbellae. Pillei quidem Thessalici,ut supra ex Dione rettuli.que meumdem cum Petas aliquis fecerit. ¬auit eruditus noster Iu- Martialis linius in libro.i i . Animaduersorum, cap. v i. Vsi & Gausa is, an Caulia, loco illius PilleiZ. Nam varia haec in Martiale lectior

atque alij libri aliud Lemma illud praescribunt his versibus

Apophoretorum: In Pompeiano tectus J ectabo Neatror Nam populi Ventus Nela negare selet. Significat diserte, usurum se tegmine Causiae contra solem, si Pinei qua ventus inuidisset vela. Ad eumdem usum refero Pilleos in β' -- is ab Editoribus interdum datos, siue birros. Vopisc in Carino, ubi Iunium Messallam eiusque effusionem in ludis acerbe taxat: Donati fiunt ab' Atrebaticis birri petiti, senati birrivmbri . Canusini. At de Vmbella Martialis idem: Aecme quae nimios viπcant sebi cuti solis

Sit licet o ventus , te tua Nela tegent.

Quam a facienda umbra dictam stilo, nec aliud regine quanici io hodie in Italiae passim supra capvv suspenso utuntur, per msex' viam M in aestu. E linteo formant , instar obtusae& breui ris metae , quodorbiculata virga extensum , baculo sustinent silpracapuderectum. Iuvenalis ti eaedem: Ex cui

53쪽

Et Vmbellaticlaui apud priscos Architectos,qui capite paula- io, o Fauoratim instar turbinis latiore: itemque Vm bellati flores Foeniculi, Anisi, Sambuet apud hortenses scriptores. Denique vin bella. Cim,diο- quod rei in Graecis. V e , C A P v T XIMPer occisionem, depillio quaesitum. suerisine eo msi Romani Z Non videri: imὸ nec Galgos aut Germanos. Certa tamen tempora Disse, quibus permissem tegmen: certor item homines. Nodi plerique omnes in ta re, o scriptores explicatcDE s i E R A T Florentius, & iam surgebat. sed ego iniecta blande manu, Viam mihi aperis eius sermonis, inquam, in quem deferri diu mihi est votum.Itaque per tuam fidem ,qui tam multa hodie me docuisti,hoc quoque velut ἐ--αμ res admetire, de Romanorum capite tecto siue intecto. Nam causiam iis tribuis aut pilleum: sed tantum per ludos. quid ergo censeam reliquo eos tempore fuisse intectos aegre id crediderim in moribus nostris eam aduersis. Florentius renidens, A via in semitam me abducis, inquit. quam tamen, quoniam valde velle te vide percurram pede leui.Caput apertum & si- plerae i. ne tegmine habere,non Romanis solum olim,sed quod magis ta mirere, etiam Graecis veteribus, &fortasse Germanis, Gallisque nobis commune. De Graecis: ecce apud Homerum non Graesicausiae non pillei usquam mentio. nec celat nos eius interpres,

. quin siilentium id caussam habeat ab hoc ritu. Quin Soranus in vita Hippocratis,anxius est cur imago eius pilleata cernatur. idque alij ad peregrinationes eius rettulerie,aiij ad alias caussas, quas ibi vide. At de Germanis inducit me facile Tacitus: qui ce,mihi.

cirros eorum Nodosq. commemorat, tegmina nusquam. imo

de Sueuis,clare satis ostendit pugnasse eos etiam capite aperto, crinibus religatis in altitudinem quamdam dc terrorem. Et comatos nostros Gallos, quidni credam ea parte intectos dilicino fuissent. & pleraeque imo Europae gentes: non pilleum apud Parthos demum Martialis,ut nouum,qua sister: b Parthi ta-Frustia blanditiae venitu ad me: α qu lat i

54쪽

8 DE AMPHITHE ATROSed de Romanis ipsis, securius pronuntiem: quia signa mihi in

Ar omenta illis & argumenta plura. Primum nummi omnes veteres sta-zum tuaeque in quibus cultus scilicet& habitus priscus sine tegmi- Σ' - -semper. Scriptores ite prisci ; pilleum aut petasum abstinere videntur a vulgo. Quo facit valde Sueto'h locus: qui Iulium Caesarem ex omnibus decretis sibi honoribus, non alium libetius aut crebrius usurpasse, ait,quam ius laureae coronae perpetuo gestandae. idq. ad caluitium celandum. Obsecro ut quid, si pilleus aut petasus illis qui certe aptior & fidelior ad dissimulandum caluitium,quam corona. Quintiliani item Oratoris sui descriptio. in quo cum vestium omnium singillatim me minerit, usque ad calceos uia capite tamen format & fingit solum capillum. Sed volsellis pugno:ecce telum. Eustathius Homeri interpres disertim scribit τοτας - γι λι η ς ε Um,capita

ad Romanos transisse a priscis Graecis. Cui auctoritati quid opponas Tamen fateor Tempora quaedam M'R 4- Homines spectandos, quibus ius &vsus tegendi fuit.Tempora sacrorum. quinque: Sacra, Ludi,Saturnalia, Peregrinatio, Militia. Nam Romanos dum sacrificabant,capite scimus fuisse velato.'dque '4R μ prisco quodam &obuio ritu. Idem in Ludis fuisse,docui iam μελ 0-λitu ante. Etiam Saturnalibus, per quos liberrimae vitae dies, pilleus admissus, signum scilicet libertatis. Martialis: putopi eata Roma. Idem:

Peregrina- Dumque decent nostrum pisieasumpta Io em.

0.id hi Sed & Peregrinatio quoque petasum bono iure sibi sumpsit,

pluuias,aestus, ventos. Plautus Vbique addocet, qui pe- ille adum regre euntibus aut venientibus' petasum aptat. Cicero item alibi in Epistolis,describens tabellarios iturientes, Petasat eos Nevire, comites exblectare adportam. Nec mentis illud

Sueton ij de Augusto: Solis ne hiberni quidem patiens, domi quoque 'μς ' non nisipetasatus sub diuo blatrabatur. Ait, domi quoque. quasimis Ioia nouum illud & insolens innuens, quod alibi quam per viam. ' Denique Militiae pilleos non adimo,inhibitus a Vegetio: Vseue

sistipillei. are praeputem aetatem coquetuis permavi, Ni omnes milites 'φ pideis quos Pannonicos Nocant ex pellibus Nierentur. Nam alias, ενςipiutur exempla etiam in militibus pilleoru rara. Iam Homines etiam

55쪽

mam Liberti.quos in pilleis fuisse,noua libertate, notius &statius est quam ut hic dicam. Addo AEgros. quibus hoc quo- Aegri. que licuit, capiti firmando. Ouidius indicat, qui Amanti suo praeit ad morbum & pallorem fingen nim pilleolum tribuit inter signa:

Arguat mutes animum. nec Murpe putaris

Pisieolum nitidis imposuisse comis. Artemidorus etiam,qui De Somniis scripsit non semniculos ὁ.

in ficare: nimirum quia pilleoli isti e lana: Sed & Graecis

pilleum tribuerunt, a pari caussa. Varronis fragmentum adsignificat,e libro i. De ita populi Romani: ' Minores natu, ita quit, capite aperto erant, capillo pexo, Niique innexis crinibus. Et Ni uid cephorus Gregoras ostendii eum morem cum Romano impe- ' 'rio ByZantium etiam transtatu in libro x. in extremo: De capisu tegmine, ait, moris apudsuperiores Principes erat, 'ut aetaleprouectiores ausici pilisis turbiuatis Vterentiar, seriso tectis: iuniores autem omnes prorsus nuta essent cmpitibψ. Anisonico a tem Imperatore,is mos

adeo exoleuit, ut passim omnes in seniores iuniores piseis ν terentur,nou minus in palatio quam in agris uispuvariis ωperegrinis Sed tamen permissum hoc potius senibus credo , quam crebro usurpatum Romae quidem nam Vbi exena plaς Et contra varronis verba, nonnihil etiam inueni e possim, quod probabiliter obducam. Quartum denique genus cum pilleis, sed male certis aut firmis. Conuiuae enim fuisse videntur pitiati.Hor Conta ttius supicionem clare faciti i is Vt inos Homo furti P rbiadan Ut cum pisitato sol o conviva tribulis Nam habitum conuiualem adtribuere ille nesciocui videtur, Soleas & Pilleum.Itaque vetus ibi interpres: Nό- φ mn - ωου,νtunus de tribu,qui ad caenam videns ipse si isto eri eum Νῖeb.Et paulo pδssi:Haec erat coἡμee o Veteranorum,pilliu omtare cutalces. Quibus verbis quid sani subsit haud sane video. Et ambigo in toto hoc ritu. Primum quia in tam crebra conui G uiorum

56쪽

N DE AMPHITHE ATROuiorum mentione pileos non alibi inuenio. Secundo, quia inepti iidem, me iudice contaiaantibus , Ob Vnguenta, ob coronas. illud credo magis,pilleorum usum in balneis fuisse: a quiabus cum exirent ,eosdem liquando retinuisse etiam in mensa. Certe lapis antiquus Patauijeit, ubi conuiuij aliqua forma,&qur accumbunt,partim capite nudo partim velut pilleolo aut . ., tali ,.fasci 'sunt deuincti. Sed hemiquod me paene fugerat, Athenaeitumat rem locus est,qui nescio an ' stabilitor& stator erit pilleo conuiu li.Nam loquitur apud eum libro us. Larensius dilaudans suos

- serui ac simplices, o pideos capitibus circuponimus ex ouiumpe .' ibbus densos ac vilisses. Nec est sane ut pilleos illos aliter accipiamus, quam aut de mensalibus in conuiuio enim haec dicta aut peregrinantibus. Quod postremum ipse Larensius firmare videtur, qui praemisit, Romanoi nibi versui in vestitu tabere ἀπεργμπους; id est, ut ego interpretor, nec per urivantes quidem aut

9biectito pro pilgeo:eaqce remota. His mos Romavus in capite aperien λ ω operienaeo. Plutarchus explicatu , Pallisl- ad caput tege dum:eaque in re Seneca, Petromin,Plautus sitast tinouiter. T me, visi,sςrmonis iam serio taedet,& sessionis. Abeo. Imo ego Le etiamteneo,inquam:&nodum iniicio,quem prius necessum est soluas. Romanos adfirmas capite intecto:& in parte mihi persuades.Sed de honore tamen quomodo expedise quomodo caput digniori alicui aperuerum, si id semper apertum Nam Sallustius ecce scribit: Sulgum in victoria Dicta et uiluorem, equo deficendore Pomperiis vri,adsurgere desed C AP v T AP

d''Rimi Ri RE solitum. Et nequid de militia hic cauillere- audi Senea sam, qui recenset ut Vulgatissimum morem:Si Consulem idero aut Praetorem,omnia quibus bonor suu baiarisaciam:equo desiliam,C AP V T A P R R I A M. Risit secundimi ista Florentius, Et heu Gordium nodum l inquit ubi Tenedia securis ἰ Non vides etiam in illis Sonecet verbis effugium ,de militia aut peregrin xionet Nam desultum etiam ex equo addir. equi autem vius

iusto

57쪽

infrequens aut nullus in urbe. Sed tamen confide. non utar his effugiis: veram soluendi viam insistam, sine diuerticulo ullo aut flexu. Qui in praeli mihi clare Plutarchus, in Caussis. clare

quidem ut verba Graeca sunt : nam interpres rem tota inuoluit caliginosa & deluta versione. Ait:

'M. Quae Vertenda erant. Romani,sicut obuiam asti sunt cui honor paulo eou.

habendus,insisne caput veste tuis ta tectum babeant, id reuelant :. ' 'En capitis omnis tectio: en apertio, quae Romae. Laciniam gae inquam ea enim Plutarchi vera mens in caput saepe reii

ciebant, contra ventum aut aestum : eamque detrahebam in Liρ es; ι; honorati alicuiusoccursus Plutarchus idem eum habitum expressit in Gracchis, de Nasica imis απιδωτου--ου Θέμενος ιαδύσεις . GR: Laemam togae reiiciena in caput. Et passim nummi mar- , . mora praeferunt,quoties repraesen rant sacrificantes. Atque hare p lliolo vulgata tectio,& sine nota.aliam etiam eruo .uae delicatorum delicati

aut imbecillium propria,quae i. saepe cum suspicione luxus. Ea erat,vi capite incederet palliolato. Seneca de ingenioso nostro, sed enerviMusarum patre: Maecenatem dico.Huuco,qui intri bunat,in romu,in omni publico coetu sic apparserit, utpallio vitaretur caput, clusis trimque auribus, non aliter quam in ηmmo Diui teregitivisolent. Platarchus sit perbiam Pompeiani liberti, De

locus bene allucet illi Senecae . sicut & huic Petron ij describen- Petroniores accubitum molli ssimi omnium Malchionum: Pasti 1,inquit,'' cocciso ad sium incluserat caput. Et Plauti versium ausim illud tra k yy Aere a paucis proprie intellectum: Tum isti Graeeipassi ti, capit perti,quiambulaut. . Scaenice enim tangit delicatos & molles iistos,quod etiarn asias solet pero asionem. Sed lix uoque nros eo usos. haud dubie cum iustiori iam excusatione. Nec de ' alio palliolo capies risi=res illa S uetoni j,Claudio cap. Ir ib valetudinem,gladiatorio inunc', nouo more,palliolatus priodis. Hoe inctiliani: Palliolum,sicut me ,- fasciat L focalia ,sola excuserepotest valitudo. Item Senecae: Z idebis quo Mara citra, o ZMisto secatique circumdator, t Levi PG 1-- C A P-vet

58쪽

potaris ubi locus fuerit. Gladiatorum cadauens unco tracta . Victor illustratus. De gradibus qui ivt forti . T satin' ut exsolui hunc nodum certe me. iam q. abeo & surgo bona fide. Simul descendit. ego consecutus sum, S ad portam cum venissemus quae ducit ad Forum, Heus tu, inquam: Spoliarium nonne etiam in Amphitheatris ubi illud εFlorentius,Non ipsis, inquit, sed iuxta ipsa. Et censeo e regione ad alteram illam portam fuisse;quae,nisi fallor, Libitinensis di, sis cta. Nam Spoliarium, quod receptaculum mortuoru aut gra-ἴ:πό. Arena laesorum , iure constituam iuxta mortualem

sem. istam portam. Enimuero solent gladiatores occisi turpiterun-Gilatatores co per Arenam trahi in Spoliariuim Docent ad clamationes illa: Senatus, quae apud Lampridium in Commodo: Gladiatorucadauer νnco trabatur gladiatoras cadaueris θoliarisponatur. Et hoc

idem censeo Victorem significare, in Domitiano, cum scribit: ἡ. lita' At senatus gladiatoris more senu ferri,MGnaeumque nomen decreuit. cis ό-ia PQr icu S Vzneramus,ad quas substitit,Videsne hosteriores,per Gradus λ inquiens. Paulum etiam adscende; videbis alios, ita δ' Iu ἴ flexos de dispositos apte, ut quantumuis conferta multitudo p statim egredi & ingredi ordinate &sine conflictu potuerit.O dines hi graduum siue scalarum, ut vides miro artificio paene inuicem decussantur : dc ad ostiola sua siue Vomitoria singuli ducunt. Iam columnae ist ae,iam coron*, epistylia,Zophori S , uno verbo, omnia exteriora huius operis, admiranda nostro1nerede la saeculo non imitanda. Sed haec videlicet potentia Romana,hae poteriit, olim OpeSς quas etiam doeti plerique capiunt dumtaxat de vi-

De Permatis accurate dictum.Latinu, onfixa. Apuleius explicatusn uλ Pegmata tib raria in Cicerone. Theatrica qua forma, ω cui usui.

Mira in iis , Jupenda. Uar ajbanc rem Acriptores aduocati in cum luce dimissi. EG Rε s i iam eramus,& viam rectam institimus ad Forum. Atque ego, Hoc unum etiam Florenti, inquam: ubi

59쪽

LIBER . SI Pegmata biclaui quid sibi voluit poeta eo verbol Nam ruminor Martialis eccillos versus,quos adduxti: . Hic ubisidereus propius videt astra colossus Et crescunt media Pegmata celsa vita. Florentius, Properare tibi melius sit,adolescens, inquit. Nam, ut diei tempus est, ad aulam tuam VenieS vacuis iam aulis . cae na inquam tibi comesa erit. Sic siet, inquam: tu modo aures mihi farci, ut cum Varrone dicam, scholica ista dape: qua re plear,& explear numquam. Age,inquit Florentius: sed ut sine iactura tua sit, inter eundum. Pegmata antiqui appellarunt Pegm .vomachinas quasdam e ligno, quibus usus in Theatris aut Are- 'nis. vox Graeca origine est, . G, quod est Figo, Gelo, Compingo. Itaque Glossae priscae πηγμα interpretantur ' Con- 'D- s fixum. 6c docte Apuleius consiritem macbinam dixit , adlusione ad vim ipsam verbi. De digmatis znim ego interpretor, quae o sis lib. ii ta . scribit in apparatu muneris: Confixilis macbiu ublicae: st,st init. turres tabularum nexibus,riser circumferaneae domus' floridae ictu - : decora futurae venationis receptacula. Pegma paullo aliter, proloculamentis pluteis q. librariis Cicero dixissie videtur lib. I irr. inquiti

ad Att. Epistola um. Nibit venustius qu- i , tua pe mata. ρομ quam misisti, librosiae rarunt valc. At nostrum istud, non risiur. aliud quam grandis quaedam & ingeniosa contabulatio , quae sponte& occulte statim cresceret,itatim subsideret. ideoque sm C compacta raris quibusdam tabulis & sublicis. Prudentius: Tabulis superne strata texurat pulpita rimosa, rari pegmatis compa νμ .mae ornatus caussa, tecta saepe argento vel auro, sed tenui. Martialis: Hac suerat nuper nebulά tibi pegma perunctum. A tenis Etsi Caius Princeps,ut Plini, verba sunt, in Circum sita lego pegma duxit,in quo fluere argenti pondo centum viginti quattuor. In his Pegmatis varia inuenta&stupendi lusus ingeniorum . de qui

bus Augustinum loqui sentio libro xXIv. Deciuitat . cap. xxiv. non dubis

Ad quam stupenda opera in stria humana peruenit quae in Theatrumirabilia byactantibus, audientibus incredibita iacienda in exhibenda molitis ς Nam ait, in Theatris. Seneca pleraque ea omnia conatus est exprimere, Epistola, XC I. His licet anuumeres .

60쪽

Graphie, P R A MP Η Ι Τ Η Ε Ατ χ ο eoruni de- quit, machinatorei, qμi pegmata exst surgentu excutiant, σbulata tacite in subbme crescentia, ω alias ex inviuato varietates: aut debiscentibus, quae cohaerebant, aut quae distabant ,sua b=onte co- Cresicebant haerentibus: aut iis quα eminebaut, paucatim in se residentibus. Cre-hμh scebant,ait,in sublime . Ideo Martialis, Et crescunt mediapumata celsa Via. PςMG nx Subsidebant eadem: & recte Claudianus:

Mobile ponderibus descendispuma reductas. I ''. ' Siue quis legere mauult, Quin interdum chasinaretur. & ruina subita dehiscebant: siue tota pegmata, siue homines Appii us qui impositi. De machina ipsa, Appuleius indicat tib x. Iam

ρ - με -tota suave fragrante caueά, montem illam ligni eum terrα morsist Nisi violi. decerpit. siue, Ut liber scriptus,' decepit: bene dc proprie. De ho- Middili., nainibuS,PCtronius:Nou inquit, obstane, quem dei ςm,qui R vi N A Arena dimisit Z Non taces nocturne percusser,quine tum qui Petronio dem c- soniter saceres,cum pura muliere pugnassic Significat en iniis. μ' aperte, fugitiuum illum in Arenam damnatum &cum faedi

muliere aliqua non dissi initi schemate, quo asinus Appuleius commissiam, ruina Pegmatis praeter spem euasisse. Et

clare iterum: Frgo me nora Ru I N A terga potuit haurire non ira rum etiam innocentinus mare Aufuge iudicium, enae imposui, M* tem occidi,vs inter audaciae nomina,mendicus exsul in diuersorio Gr Homium cae urbis tacerem. Et solent interdum ita componere pegma &ietas praei hanc ru,nam s Vs,3 qui impoliti, praecipites ruerent in caveas ἔμ' ferarum: ibique discerperentur. Strabo eleganter de Siculo quodam latrone qui 2Etnae filius audiebat .' τῆ i , inquit, τη

'Rir fici tortos, secerpi Ueris vidimus. Insublimi enim tabulato, tanquam iu iis uiis 'AElna .positu floqveco uisu solutMsubito concidente,ipse quoque '' cecidit in caueasferarum qi acile exsolverentur, infra tabulatum de

industria di Positas. Sed & flammarum quidam lusias & imago ae ,. Pegmare: sine ulla eius plerumque noxa . Claudianus:ι1- xς. Mobile ponderibus descendat perma reductis. In qVe ctari Peciem Pargentes ardua flamma3