장음표시 사용
11쪽
ante ceteros milites, uti ante roret quam pluat 'I; quae cum rore comparatio certe in lapides missiles potius quam in jacula quadrat. Eodem loco hastatorum levium mentionem facit, qui hastam tantum gaesaque gererent, quos ad nullam nisi quartam classem referre Ii t. Quod si ua est, id quoque eadit, quod Dionysiis quartam classem ultimum in phalange locum obtinuisse reseri, quo loco gaesa, i. e. jacula, prorsus inutilia suissent. Unde apparet, tres tantum classes ad phalangem pertinuisse, quartam et quintam extra eam stetisse. Quo illae ordine in phalange colloratae suerint, Dionysius exhibet, qui ad Homerici sere proelii similitudinem primam classem totius phalangis προμάλους facit, tres, quae deinde sequuntur,
eodem quo numerantur ordine in acie ipsa instruit, ultimam extra aciem collocat ). Quae si ita intelligenda sunt, uti verba indieare videntur, primam classem revera ante reliquam aciem, ut heroes in Iliade, propugnasse, haud dubie erravit; nam quum modo ostenderim , quartam classem a numero phalangitarum sejungendam esse, ,ecunda vero et tertia, si conjunxeris, haud plures quam prima una milites dederit, quadragenas nimirum centurias ' 'χ, non credibsse est, tot extra aciem propugnatores, quot in acie milites sitisse, sed suxit hoc Dionysius, ut hic quoque institutorum Romanorum eum Graecis similitudinem ostenderet. Veriora Ni vhrius vidit M . Is primam classem una cum altera et tertia phalangem composuisse, et primum in acie locum obtinuisse statuit; nec dubium est, quin principum nomen, quod postea in legione Romana es militum generi solemne est, quod post hastatos Pugnam subire eonsueverat, ad primam classem pertinuerit, quod Mee olim Oinnitun prima pugnam eapessere solita sit ). Eam quum quadraginta centuriis stipendia fecisse dixerimus, totidemque alteram et tertiam conjunctas, si quis militum in quaque centuria numerum eruat, jam definire licebit, quot in tota legione homines fuerint. Sed numerus iste non conflabat. Nam singulae tribus plebejae ad quamque centuriam singulos milites miti hant ut horum numerus cum tribuum multitudine variaret. Has Servius Tullius triginta insti-28 Vino do L. L. lib. VII, 58 s M. O. Miteller : rorarii dieii ab rore, qui bellum eommittebant ante, ideo
quod ante rorat quam pluit. o. Paul. Diaeon. exerepta ex lib. Pomp. Fosit a. v. rorarii sed . Liuilemann in Corpore Grammat. Lat. p. IM e rorarios militea voeabant, qui levi armatura primi proelium eommittes ant, quod, ut ante imbrem sere rorare nolet, ale illi ante gravem armaturam quod prodibant, rorarii ditu. - Vid. etiam Paul. Diae. Exe. a. v. adseripueli ted. Lindem. p. 23. et Nieb. R. O. III. p. II7.
30ὶ Quum in legione manipulatim strueta, qualis initio saeeuli quinti fuit, eaque etiam tum Meundum elasaea Servianaa eomposita, ex prima elasso quadraginta eenturiae stipendia se rint, tot, quot in ea juniorum emi urina erant, ex aeeunda autem atque tertia vicenae vid. infra , duplex numerus earum, quaa juniorum habebat, credibilo eat, idem in legionem phalangi similem eadere.
3I Nieb. I. p. 499 q. 32ὶ Varro de L. L. V, 89: principes dicit, qui a principio gladiis pugnabant. Cl. Fleb. m. p. I T. 33 Nisi. I. p. 492 sq. eum not. I 079 et 1093.
12쪽
tuerat ', ut tum temporis emituria ex triψnta, universa legio ex duobus millibus quadringentia hominibus constaret. Sed Porsenna victis Romanis pro jure gentium Italicarum tertiam agrorum partem ademit, tribusque ad viginti redegit' , ut jam una centuria viginti homines, tota legio mille sexcenti essent. Is numerus primum auctus a. U. 259. Crustumma addita 'ra dein paullatim erevit ad quinque et triginta ui R. quot etiam Imperatorum aetate manserunt. - Sed summu triginta tribus, quot Servius instituit, et triginta in singulis militum centuriis homines, ut certi aliquid habeamus, unde in accuratius desciibenda phalange exire possimus: quaeritur Porro, ex quot membris phalanx composita sueriti Id vero ue eonjectura quidem eum aliqua veritatis specie divinari potest, quum vel quid posteriore aetate in ea re usitatum luerit prorsus ignoremus. Ni
h rius de is, Lipsius duodecim membris instructos fuisse statuit 'st, uterque sine Certo ars mento, et probabisse est, multum in ea re pro tempore et necessitate variatum esse. Sed utut id fuit, numerum membrorum semper parem scisso eredibile est, ut tot ordinibus prima classis instructa esset, quot altera. et tertia conjunctae, ne, si membra imparia essent, primae et secundae milites in eodem membro juncti sent. Macedones sedecim membris in acie stetisse constat; sed novum . id et a Philippo inventum erat ad majorem impetus vim, neque ad Romanam C msuetudinem transferendum.
Quin quot phalangis membra suerint ne amus, quamquam totius legionis numerum teum mus, tamen neque quot in honte milites fuerint definire licet, quod M repraesentandam totius aciei sormam neeessarium laret. Si cum Lipsis duodecim a Donte introrsus ordinibus patuisse sumimus, ducentos armatos in fronte scisae sequitur, sin decem cum Nieb rio membra statuimus, hora ducentos quadraginta milites habebati Superest ad accuratiorem totius acies effigiem animo concipiendam, qualenus ex incertis quae in medio reliquimus concipi potest, ut quo singuli milites spatio inter se disjuncti fuerint quaeramus. In ea re de posterioris aevi lesyono duplex habemus testimonium, Polybii atque selii γ, sed utrumque ad phalangem non quadrans, propter nimium, quod singulis militibus datur, spatium. In phalange enim pugnae ratio postulat, ut singuli armati et a latere et a tergo quam aretissime inter se conjuncti stent, quo plures in fronto hastae adversario objiciantur, et ne hostibus ob nimia intervalla opportunitas detur, in ordium se insinuandi. Itaque Iaudabile erat Maeedonum in instruenda acie institutum, qui singulis phalangitis trium pedum quadratorum
1Patitin, in quo cum armis consisterent, concesserunt, intervalla a latere atque tergo nulla, sed 34ὶ Nieb. I. p. 434 sq. ei maxime not. 973 et s74. 35 eb. I. p. 436 sq. 36ὶ Liv. II, 2I. M. NIA. L p. 587.πὶ Nieb. I. p. 4M. Llpatua de inu. Rom. lib. IV, divi. 8. p. 284.αὶ Vida infra.
13쪽
ut milites inter se contingerent '' . Quod si quis conjiciat idem in eadem re apud Romanos institutum fuisse, haud magnum errandi perieulum fuerit. Haec erant, quae de ipsa phalange Romana dicenda videbantur. Pergimus ad levem
armaturam, quae eam sequebatur, et ad equitatum. Levis armatura ad quartam et quintam Servii classem pertinuerit necesse est, quarum haec in ea legione, quam postea accuratius deser hemus, triginta centuriis rorariorum, illa decem hastatorum levium stipendia iaciebat, quarta v ruto et hasta, quinta landis instructa. Quem centuriarum numerum si cum iis componis, quae
phalangem ipsam efficiebant, Ievem armaturam tertiam legionis partem fuisse intelligitur, quae ratio etiam apud Graoeos in gravi et levi armatura servari solebat, nee dubium est, quin in antiquissima phalange Romana eadem tuerit. Quid quartae et quintae classis militibus in pugna ipsa solii fuerit, ex armis, quae gestabant, colligitur, ut hostes laeemerent proeliique initium sacerent: unde sequitur, quem in aete Ioeum habuerint, ni imm ab initio . primum, deinde, ubi res ad phalangitas rediit, ultimum. Equitum in phalangitarum legione numerum verisimile est eundem iuisse, quem postea semper in Iegionibus nominis videmus; nam trecenti jam in Romuli rebus equites memorantur, totidemque mox post reges expulsos ' . Arma suere hasta gracilis fragilisque, ob id ipsum ad Pugnam Parum apta, quod neque ad certum aliquem Joeum accurate dirigi poterat, et facile Dangebatur, alque scutum ex .eorio lactum,.quod neque ad pugnam satis firmum erat, neque imbri.
as se, vin torum Pola hii Ioeum de phalangis Macedonicas instimendae ratione, quod is ad repraesentandam Romanae aetet imaginem multum faeit. Polyb. XVIII, 12, 2. ἐπεὶ γὰρ s ιι ν ουν τοδ οπλαις ἐν
14쪽
hus resistebat. Sic Polybius equites Romanos antiquitus amalos litisse testatur, nec loricas quidem gestasse, sed suecinctos pugnasse. Sed statim addit, incommoda inde oriunda mox pomspexisse, et ama assumpsisse Graecis similia, qualia post gesserint . Graecorum equites Praeter hastam, lori in scutumque galea quoque et gladio instrueti erant, et gladius atque galea ex Polybii quidem loeo a Graecis demum ad Romanos uansisse videri possit; sed haud dubium est, quin haec amorum genera jam antiquitus Romanis quoque equitibus in usu fuerintis Nam verum esse videtur, quod Lipsius Appiani loco uisus conjecit 'I, equitum ama iis domum temporibus mutata esse, quibus Romani hi Graecia ipsa bella gesserint v); gladius autem et galea inter equitum ama Ionge ante memorantur. De gladio sexcenti apud scriptores loci sunt, de galea unum memorabo ex Livio, ubi M. Valerii Corvi eum Gallo pugnam singularem narrat, in aqua corvus in M. Veserit galea consedit ' . i. Habemus igitur ama, quae equites in phalangitamm legione sotasse probabile est. His instructi quo loco in acie ipsa constiterint, facito conjicitur: in fronte, si iis aut solis aut cum levi amatura proelii initium iaciendum esset, quo facto aut ad Iatera aut post tergum peditum redierint necesse est; ad latera ptalangis, si opera eorum ad subveniendum pressis peditibus
. Superest, ut do eo miluum genere pauca addamus, quos Romani aceensos vocarunt, qui apud Livium in descriptione proelii ad Vesuvium commissi quindecim vexilla sunt. Ii inermes exercitum sequebantur, nec nisi Iapides portabant; sed si quis ex armalis cecidisset, in ejus locum suecedebant, et mortui ama accipiebant Iidem adscrip tivi quoque sive adscriptitii et
42 Lips. da mil. Rom. lib. III. dial. T. p. 226. 227. 43 Ad eandem senteni tam Polabit verba faciunt, qui non Graeeia similia arma assumpsisse Romanos, sed mutuatos ab iis esse s Pol b. VI, 2S, II: α o-Jome ιιιιιι σαντο ταχέως eontendit, quod neteio an non dici uafuisset, nisi nova tum memoria laeti fuisset.
45ὶ Paul. Diaeon. mee t. ex lib. Pomp. Fesit a. v. aerensi sed. Lindom. p. Isi: aeeensi dioebantur, qvi. in loeum mortuorum militum surrogabantur, dieii ila, quia ad emsum alietebantur. - Varro de L. L. VII, 56:
15쪽
volati et ferentarii appellati sunt . Ad quemam civium ordinem pertinuerint si quaerimus, verum haud dubie Niehu ius vidit, qui ad nullam ex quinque Servii classibus reserendos doret, sed ex iis civibus sumptos esse, qui quintae classi proximi essent, et intra duodecim millia quimgetitos asses usque ad mille quingentos censerentur. Hos in duas eenturias divisos fuisse, actem soraim et velatorum, diverso inter se censu, sed ita ut accensoruin nomen etiam velatis eommune
esset μ' . Hae duae centuriae ad Livianam istam legionem quindecim vexilla mittes ant, i. e. ut infra videbimus nongentos milites, non multo pauciores quam Prima classis, quae ex octoginta' eenturiis constabat. Qua in re ne iniquitatem suspicemur, duae res tenendae sunt: primum, multo minus suisse neeensorum periculum quam reliquarum copiarum, nam magna illoriun pars etiam in salis acri proelio pugnae expers fuerit necesse est, et iis ipsis, qui in occisoriim locum subrog hantur, ultimi ordines dati sunt; deinde, in has centurias vel maxime cadere, quod Cicero de omnibus quatuor ulti inarii in classium centuriis dicit, in una ex iis plures censos esse, quam Paene in prima classe tota 'n. Facile igitur nongentos homines ad militiam mittebant. Quos si computamus cum r liquis, quos supra recensuimus, militum generibus, hi esseiuntur numeri: In ph lange ipsa duo millia quadringenti armati, mille ducenti ex prima classe, lotidem ex altera et tertia. Hi omnes gravis armaturae. His additi treeeuti equites et mille dueenti pedites levis arm turne, trecenti ex quarta, nongenti ex quinta classe, deniquo nongenti accensi, quibus id solum omeli, ut in mortuorum locum subrogarentur. Universa igitur antiquissima illa legio ex quatuor millibus quingeniis peditibus, trecentis equitibus eo inbat, ex quo secundum Servii classes com se ibi coepta est. Ante id temptis nou dubium est, quin acies eadem fuerit, sed militum num rum diversum suisse apparet, quum is,' quem supra dedimus, a Servii institutis necessario pendeat μ' .Hactenus do prima legione ROinana, phalange. Cujus in acie commoda et incommoda nemo
melius perspexit atque descripsit quam Polybius, quo Io eo Roinanorum et Macedonum belli
adseriptivi dieii, quod olim adseribebantur inermes, amatia militibus qui sueeederent, ni quia eorum deperisset. - Aeeensos enim et adscriptivos sive adscriptieios eosdem fuisse uiatim videbimus. 46ὶ Paul. Diaeon. Excerpt. ete. s. v. adseri pileii sed. Lindem. p. II r adseriplicii voluit quidam seripti die hantur, qui supplendia legionibus adΝeribebantur. Hos et aerensos dicebant, quod ad legionum censum essent ad eripli. Quidam velatos, quia voatili inermea sequerentur exercitum. Nonnulli serentarios, quod landis lapidiuusque proeliaturi ea modo serreni, quae in hostes laeerent. Addit: Alii rorario' quod id genuη hominum, an le-qvam aetes eoirent, in modum rorantis tempestatis dimicaret. Sed hoe aperte falsum. Ct. a. v. velati sed . Lindein. p. IS sint velati appellabantur vestiti et inermes, qui exeretium sequebantur, quique in mortuorum militum loeo substituebantur. Ipsi sunt et serentarii, qui landis et lapidihus pugnabant, quae tela feruntur, non i nentur. Cato eos serentarios dixit, qui tela ae potiones militibus proeliantibus ministrabant. Vide etiam Nieb. I. not. Im .
4sὶ Varro primam legionem trium millium fuisse peribit. de L. L. V, Isi, 89r milites, quod trium milium e primo legio sebat, ae singulae tribus Titiensium, Ramnium, Lueerum milia singula militum mittebant.
16쪽
rendi rationes inter se comparat. Is invictum d et phalangis Macedonicae impeliuit, hi quis locis planis atque vertis a sepule se opponere ausus ait, propter ingentem .sarissam Iougitudinem, quae muri ferrei instar adversario objiciantur, quum vel quinti membri hastae in fronte promineint, et incredibilem ictus . vehementiam, quod qui in extremis ordiuibus sient, quum pugnae ipsius expertes sint, summa vi priores protrudant. Sed facile superari Phalangem, si loco iniquo ei confragoso, ubi ipsius regi Ouis natura membra distrahat, Pugnare cogatur, aut aliam ob eausata ordines servare prohibeatur. Tunc . enim adversarios intra membra phalaugis se insinuare, et Minotarum armis jam inutilibus facile reportare vietoriam. Hinc Iactum esse, ut Romani eum Macedonibus eongressi superiores discederent, quod illorii in aciei instruendae ratio ad oruuia tempora tamque, horum ad unum I orum genus apta.esset ' . Quae his verbis Polybius incommoda de Macedonum phalange memorat, ea omnia eliam in Romanorum antiquissimam legionis formam eadunt, non item commoda; naan probabilo est. que hastas Romanorum tam ingentes suisse, nee tot in neio membra. Quid igitur mirum, quod meliora assumenda censuere, quum in re militari maxima semper populi Romani virtus fueriti Quando id factum esse verisimi Ie sit, infra quaerenuisi nune videamus, quomodo a phalange Paullatim ad eam legionis sormam transieri ut, quam Livius descripsit, ubi de pugna ad Vesuvium commissa exponit. Primum fuit, quod mutaverunt, ut continuam phalangis frontem manipaeatim struerent, i. e. in plura agmina sejungerent, quae, quum nihil praeterea mutatum esset, tot minoribus phalangibus similia erant. Qua re acies haud dubie agilior lacta est, atque id in ca evitatum, quod Polybius in phalange reprehendit, ne in magna planitie tantum ejus saeus esset. Simul hoc essectum, ut non omnes simul legionis copiae pugnam intro cogerentur, Sed aliqua Djus pars retineri posset, quae post Primam aciem colloeata suis, Si Premerentur, Subsidio esset, integrisque viribus cum delassis pugnam integrarct. Nam hoc Romani in re militari semper maximo studuerunt, ut haberent quos hostibus tum opponerent, quum nihil illis virium reliquum esset. Sed quaecunque mutatae hujus aciei commoda suerunt, si cum immobili phalangis inole compara eris, unum maximum incommodum erat, quo Omnia illa inutilia reddisantur. Nam plialangis virtus in vi impetus et ictus vehementia, ejus, quae Posthac apud Romanos erat, aciei praestantia in singulorum militum
exercitatione et drinorum arte eemitur. Jam, cum Romani Phalausem manipulatim fit ruere coo-pissent, periit impetus vehementia, quam cuim ipsa phalangis mOIe aut crescere aut decrescere apparet, nee vero militum exercitatio aut amorum ars iacturam compensa it, quae in phalange Iocum non habent. Itaque mox ad artificiosiorem illam aciei instritendae alionein progressi sunt, qua . in Proebo ad Vesuvium vicisse Lirius testatur. Is Livii locus ad cognoscendam rem Romanorum militarem tanti momenti est, quanti vix ullus alius, eo magis, quo rariora ex antiquitate testimonia sunt, quae illi legionis ordinandac rationi, quae tum in usu erat. Iucem asserant. Nam iων Polyb. XHII, I2 sq. ι
17쪽
quae Polybius aceurate atque copioso de re Romanorum militari tradidit, ad seriorem aetatem et aliam legionem pertinent, quam tertiam appellare licet, quum phalanx Prima, ea, quae in bello
Latino fuit, secunda sit. NIlmus apud Livium descriptio accuratissima est et verissima, et quae, si recte intellexeris, totius rei clarissimam praebeat imaginem. Sed multum in cam invecti sunt recentiores, quorum nudacissimas conjecturas repetere supersedebo, quum conjecturis non opus sit in eo Ioeo, quo, si unum vel duo vocabula leviter mutaveris, nullus sanior est. Ceteris rectius Nie lirius Livii verba intellexit, nisi quod uno eum loco errasse arguit, de qua re postea n uratius quaeremus. Nunc quid Livius exhibeat videamus, quem cur recentiores tam male intellexerint, ea causa est,
quod eam legionem describi putaverunt, quam postea Polybius descripsit, quum ad Ionge dive sam Livii verba pertineant. Id primus Niebulirius Perspexit, qui, Livii vestigia secutus, rem ut solet diligenter et ingeniose tractavit . Livius in pugna ad Vesuvium a. U. 4IM commissa, qua Romanorum in Latinos imperium
recuperatum est, Romanum exercitum triplici acie instructum fuisse docet. quae una post alteram eo locatae sueri ut . In prima acie hastati erant, in altera principes, in tertia triarii, rorarii et aecensi. 5iὶ Niobubr III. p. Il2 q.
52ὶ Liu. VIII, 8. Adseribam totum to eum, uti nune in libris exhibetur: Fuit aulem eivili maximo hello pugna similis; adeo nihil apud Latinos dissonum ab Romana re, praeter animos, erat. Clypeis antea Romani usi sunt: deinde, postqua atipendiarii saeu sunt, acuta pro elypeis Reere, et quod antea phalanges similes
Maeedonteis, hoe postea manipulatim strueta aetea eoepit esse. Postremo in plures ordines instruebantur. Ordo sexagenos milites, duos centuriones, vexillarium unum habebat. Prima aetes hastati erant, manipuli quindeeim, distantes inter se modicum spatium: manipulus leves vleenoa milites, aliam turbam aeulatorum habebat; leves au- tem, qui hastam tantum gaesaque gererent, vocabantur. I aee prima Dons in aeto storem Juvenum pubeseenuum ad militiam habebat. Robustior inde aetas totidem manipulorum, quibus prineipibus est nomen, hos aequebantur, a tali omnes, insignibus maxime armis. Hoe triginta manipulorum agmen antepilanos appellabant, quia nub signis jam alii quindoeim ordines loeabantur. Ex quibus ordo unus wisque tres paries habebat; earum tinam quamque primum pilum vorabant. Tribus ex vexillis eonxiabat; vpxillum eontum octoginta sex homines erant. Primum vexillum triarios dueebat, veteranum militem xpeetatae virtutis: secundum rorarios, minua roboria aetate tacitaque: tertium accenson, minimae fiduciae manum; eo ei in postremam aciem rejiciebantur. Ubi his ordinibus exercitus ii xtruetus esset, hastati omnium primi pugnam inibant. Si hastali profligare hostem non possent, pede pres oeos retrocedentea in intervalla ordinum principes recipiebant. Tum prineipum pugna erat, haslati sequebantur. Triarii sub vexillis considebant, sinistro erure porreeio, aeuta innisa humeris, hastas subreeis Oxpide in terra fixas, haud Aoeus quam vallo Repta inhorreret acies, tenenies. Si apud principos quoque haud galis prospere e sot pugnatum, a prima acie ad triarios sensim referebantur. Inde rem ad triarios redisse, quum laborator, proverbio increbruit. Triarii consurgentes, ubi in intervalla ordiniam auorum printipes ei has talos recepissent, e templo compressis ordinibus velut claudebant vias, utioque continenlt agmine, jam nulla spe post relicta, in hostem ineidebant. Id erat iamidolosissimum hosii, quum, velut vietos insecuti, novam repente aciem exsurgentem, auetam numero, eernebant. Seribebantur autem quatitor sero legiones quinis millibus podiium, equitibus in singulas legiones trecenis. Alierum tantum ex Latino deleelu adjiciebatur, qui ea tempestate hostea erant Romanis, eodemque ordino instruxerani aciem; nec vexilla cum vexillis tantum, universi hastati eum hastatis, princip-
18쪽
' Singulae acies ex quindecim mari ulla tunislatranti Mar enim hoe nomine 'etiam in tertia acie,
quamquam Liviis ibi haud sine mussa alio usus est; manipulus quisque ex sexaginta tribus hominibus, 'sexaginta militibus 'hegariis, eenturionium duobus, uno vexillario, ton ogitus erat. Hae ratione si omnes, quot 'in una a die fuerint, milites: iuputamus, nongenti milites gregarii, triginta centurion , vexillarii quindeclis emciuntur. Sed ea numerorum ratio nonnisi in primam et alteram taetem 'eadit, non in tertiam, quao multo major fuit. In ea Livius docet quemque manipulum tres partes habuisse: 'vivit autem hoe loco manipuli nomen, quo in prima et alim , ario lusus est, - ne, quum tertiae aciei singulae partes militum numero diversae sint a primae elseeundao partibus, eodem nomine diversas res appellet. Ille igitur in tertia acie quindecim ordines hiisse narrat, nos et hos manipulos vocavimus, monito lectore, ne nomine deeipiatur. Quodsi quis quaesiverit, utrum suerit omnino in tertia acie trium istarum partium, 'quas sub ordinis nomine Livius complectitur, communis appellatio, necne, equidem in neutram partem auctor fiam, Livius certe novi me eam non videtur; at singulas partes quin vero et proprio nomine
vexilla appellet, non dubium est. Sed in iis, quae Lirius de tertia acie exposuit, imagna dis,
cultas est, qua vel Ni vhrius inductus est. vi in ea quidem re illum eos auctores, quos Metuos
legionem istam descripserit, parum intellexisse arguat. Verba fulgo sie leguntur: hoe triginta manipuloriun agmen antepilanos appellabant, quia sub signis jam alii quindecim ordines loeabam
eum priueipibus, sed centurio quoquo eum emturione, si ordines tuisin non essent, eo urrendum Ribi esse aciebant. Hae e Livii verba sunt, quibus pauea ad explicationem addere lieeat, quae alibi aptum Ioeum non inveneriti t. Antiquissimam logionin Romanae sormam dieit phalangem suisse; hane postea manipulatim strui coeptam esse, dum postremo in plures ordines insimeretur. Haec omnia perspicua essent, si quid diseriminis inter ordinem et in nipulum alatuerit tenuemus; sed in ea re aliqua difficultas. Nam ex ita quae aequuntur totiusque Ioci nexu -- paret, plures ordines intelligendos esse plures aetes, et Livium hoe sibi velle, phalangem primo a fronte in plures manipulos, deinde a latere in plures aetes instructam esse; nam ubi in plures ordines instruetam tuisae narravit, paullo post ale persit: prima stetes hastati erant. Hace plana et in quibus falli nequeas. Sed sidit, ordinem sex genos milites, duos centurionea, vexillarium unum habuisse. Quid igitur Universa acies sexaginis uiam hominum suill Fuerit, dummodo nie omnia eonmiant. At statim sibi ipse repugnat. Nam primam aciem quindecim manipulorum sitisse, manipulum leves vleenos miluest, aliam turbam seulatorum habuisse refert. Nonne haec iis, quae praeeodunt, aperte eontrari Si in una aete praeter gentalos uerenti leves erant, quomodo eum seu alia ex sexaginta tribus hominibus conflare poterati Nimirum.dimetatas in duplici, qui hoe loco est, voeabuli, edo usu vertitur. Signifieat enim nune singulas in legione acies Balaillone , nunc minores illaa eriusque aciei partes, quae proprio nomino manipuli voeantur; nam has quoque ea voea signifieari, ex his maxime verbis perspicuum
est: hoe triginis manipulorum agmen antepilanos appellabant, quia sub signis jam alit quinde ei m ordines loeabantur. Ubi quidni alii quindeeim manipuli dixerit, mox videbimus. 53 Nola est ψerivatio nominis manipulus, quod Romulus primis auis militibus manipulas foeni in pertinasixos pro signia dederit. Ovid. Fast. III, II Tr Poritea suspensos portabat longa maniplas, . Undo maniplaria nomina milis habet.
19쪽
tur. Ex quibus ordo unus quisque tres pari . habebat ear a uirum 'quamque inmura pili vocahant. Tribus ex vexillis constabat; vexillum centum octoginta sex homines erant. . Meundum haee verba tortia acies qα ectui ordines habebat alve vinnipulos, i ut pruna et altera, et tres in quoque ordine partes, ex quibus una quaeque primus pilas, appellatus fuerit Ad explicanda reliqua quaeritur, quid in i verbiis tribua ex vexillis. constabat subjectum sit; potest enim ex antecedentibus aut ordo unus quisque, aut una quaeque earum partium suppleri hoc sensu, ut aut una quaeque ex tribus cujusque ordi is partibus i denuo in tria vexilla. divisa suerit, totus ordo in novem, aut illae Partes ipsae, vexillorum inomen gesserint. Ea quam . Ut loco dedimus ex ratio ex litiguae legibus et sermonis natura, i,simplicior videtur, sed alteram veriorem esse ostendemus. Quam verborum ambiguitatem Livio vitio dandam esse. sale um est. Vexilium quodque, si 'iis quae nunc apud Livium legimus fides est, centum octoginta Sex- homium habebat, i. e. centum octoginta milites Megprios, sex centuriones, vel centuriones et vexillarios. Quodsi tria in quoque ordine vexilla statuimus, singuli ordines. quingentos quinquaginta octo homines habuerint, universa tertia acies octo intilia trecentos septuaginta f.εin novem cujusque ordinis vexata suime malumus, . mille sexcenti septuaginta quatuor in singulis ordinibus, viginti quinque . millia decem et centum iu tertia acie uulum officiuntur. . Utrumlibet Mune, imgentes numeri mistunt, i cum iis, i quos in Prima et secunda acie Vidimus, parum convenientes. Qui si veri essent, eximio deinonstrarent veritatem ejus, quod Livius narrat, formidolosissimum hostibus triarioriun impetum fuisse. Nam si contra eos, qui hastatos aut principes, nongenos homines, aegro vicerant, ter vel etiam novies aucta hostium multitudo subito purgeret, integri contra defessos, quomodo sustineri poteranti Sed Livius ipse eodem rapite salsos esse illos
numeros demonstravit. Resert euiui, tum teniporis quatuor sere legi an quinis millibus peditum scriptas esse. Quodsi univcrsa legio quinque millium erat, quomodo in una ex tribus ejus aes hus aut oeto, aut viginti quatuor millia esse poterant' Quare Niebuhrius, cum qua ratione haec inter Se componi possent non Perspiceret, Liviiiiii in tunc tertiae aciei descriptione prorsus salsum suisse existimavit, nee intellexisse, quae de ea re autiquiores scriptores, quos ipso secutus esset, retulissent. At in toto Livii opore vix quidquain peperitur, quod verius sit, quam quae hoc Io legimus, dummodo in uita voce librari oriun haud dubie, itoli Livii, errorem lollamus. Nimirum omnia plana Suiit, uno Verbo vexillum. deleto, quo facto reliqua Sie legunturi tribus ex vexillis constabat; centum octoginta sex homines erant. Quodsi jam, ut supra monuimus, adeon stabat ei erant unus quisque ordo Pro subjecto suppletur, iis Scustis uascitur, quia unice verus et aptus est: tu tertia acie quindecim ordines suisse; eorum unumquemque tres partes si evexilla, et centum octoginta sex milites habuisse. Qui milites si in singula vexilla pariter distribuuntur, sexaginta duo homines in quoque vexillo lustriint, ut appareat, tertiae ariet vexilla accurate respondere primae et secundae manipulis; nam ne id quidem, quod manipuli sexaginta tres. vexilla sexaginta duo milites habuerint, verum discrimen fitisse statim videbimus.
20쪽
sie non dubiimi est, mun genuinam lectionem, quam librarius aliquis eorruperat, totius sententiae nexum' pessimo perspiciebat, Livio restituerimus; quamquam vel sic paullo ob se ius eum scripsisse' facile salebim . Sed est et aliquid aliud in. eo loco, quod jure offendere possit, quod quodque in tertia acie vexillum' primum pilum appellatum esse refert, in qua mnemo est qui non statim videat errorem esse. 'At hune tollendi postea Iocus erit: nune ad v xllla eliqui in singulis armati fuerunt redeamus. Ex centum octoginta sex ordinis aeriusque militibus, haud dubium est, quin centum Octoginta gregarii ruerint, sexaginta in singulis vexillis, ut in manipulis reliquarum acierum vidimus. Id quaeritur, sex qui reliqui sunt quid suerint. Suns
rassimum primo adspectu videatur, singulos singulis vexillis centuriones atque vexillarios tribuere; sed probabilior videtur altera ratio, ut triarii duos centuriones et vexillarium unum, rorarii unum centurionem et unum vexillarium, aerensi unum vexillarium habuerint. In re haud magni momentiquisque statuat, utut libet, sunt tamen multa, imae hanc mihi rationem commendent. Tria sunt copiarum genera, quae in acto ipsa dimirant, hastati, principes, triurii. In his singulis par manipulorum multitudo - ut hoc vocabulo etiam in triariis utar -, par gregariorum militum in manu pulis numerus, quidni etiam eonturionuant mi versa in rorariis et accensis res est. Rorarii P
gnant quidem, sed eminus, solutis haud dubie ordinibus, quo facilius huc illuc volitent, ad hostem lacesseudum. Itaque vexillo quidem, L e. pigno, quam maxime egent, ut habeant, ubi impotu dispersi eolligantur, imperio minus quam in ceteris militibus accurato Iocus est, ut unus emturio suffecerit. A ensis equidem neque centurionem neque vexillarium concederem, nisi de vexillario eogeret Livii auctoritas, qui vexillum eos duxisse tradit. Sed quid centurione opus iis, qui nunquam juncto agmine pugnabant, et quomodo fieri poterat; ut unus ex iis, quibus ne arma quidem mmcederentur, ad centurionuin dignitatem eveheretur' Ne tamen sine omni imperio essent, rorarios ubique seculi, horum centurioni audientes fuisse videntur. In acie quidem post illos sedebant, sed suspicor, etiam si rorarii ad coinniittendunt proelium progrederentur comitatos esse. Movet, quod lapides tulisse narrantur, unde et serentariorum nomen aeceperint: nam quid lapidibus opus iis, qiii cum hoste nunquam dimicaturi erant' Festus etiam landas eos gestasse vult. Quod si verum est, nPertum, lim rorariis proelii initium secisse; sin minus, et lapides tantum habebant, nullus ne liorum quidem usus cogitari potest, inisi ut in pugna rorarios comitati his porrexeri Utut est, rorarioriam centurio etiam accensis sumiecto poterat. - Sed mitto hanc rem, ut in qua conjecturae tantum locus sit; id certum est, centum octoginta sex in singulis tertiae aciei ordinibus milites fuisse, quomodocunqtie sex illos in vexilla distribuenda statueris. Uti vero tertiae aciei vexilla primae et secundae manipulis gregariorum militum numero accurate respondent, sic noli dubium est, quin singula vexilla ex duabus centuriis composita suerint, quales iii manipulis quoque videbiliat . . In iis, quae ex Livio hucusquo intulimus, tam accurata cernitur diligentia, omnesque uoues sic conveniunt, ut perspicuum sit, egregios illum, unde in hac parte operis sui hauriret,