장음표시 사용
2쪽
intellecta apprehendiι homo certa 'em , quam voluntasta petis vel reiicit. s. r. Hadu hominum Deutiates
in omnibus actionibus semper arae, inseparabilitis
sunt connexa , modo invisas excipias. g. a. Definitio imellectus eum Anexa explicatione . demonstratione, quousque brutis sit atιribuendus. s. 3. Impedimenta. qua intellectum a vera cognitione abducunt demonstrat.
s. q. s. Definitio voluηtatis eum ejus explieatione l. 6. Actio ex assectuum instinctu suscepι , ' est invita , interea non adeo imputatur , ac si ab aliquo suscepta , qui iis non eruciatur. s. 7 8. Tranquillitas animi non in indulgentia assequum, ed in exercitio virtutum, F qui secundum legum
pracepta vivis, conservatur. 6.9. Illa autem supponit approbasionem commiuenιi propriam, licens errone , quia actio um est invιti, qua pro diversitas cassum mixta M. f. io Furor ct mente captio actionem reddunt invisam. I. II. Causa , qua me ad hane materiam loco disereationis inauguralis eligendam impalit. q. I 2. Definitio melancholia morali sin s. 3. Uiserior ejus explicatio, in quo sensu melancholia dicιtur naturalis. g. 4. His morbus intellectui indijudicanda re impedimento non est, nec quoque reddi hominem prudentiorem. f. s. 6. Disserentia furiosi mente capti, in melancholici est in s. t . Tres melancholia feci gradus Soritur, quorum primus recenseaων. g. 8. E ejus signa tanquam in Umcientia ad divudicandum hunc morbum reiiciuntur. g. I9. Secundus Me ιancholia gradus ex relatione Sir ei ι es in g. 2o Tertius. q. 2 l. Dissensus in arduis quaestionibus signum Melancholι non est. g. 22. Melancho tia in quolibet orpora sine istinctione adfectuum habitat, murisciatus tri stilia exerit se raprimis in eo assolgu, cui homo deditus f. 23. Signa mor bi ex relatione eriptorum extant in s. 24. Instigantes Sion Distitia ro
movetur. s. e. Et hac fictio omnibus occurrentibus , objectis est adnexa. g. 26. Nee ab illa Milo modo se liberat Melancholιcus. q. 27 28. Quid detentationibus immediate divιnis consendum sit. F. 29. Factio nunquam eris git animum dolores corporε mutentem. 3o. Vis natura fortio est morbo, quamdiu melanchalia his limitibus includitur , conversatione ristitia metaneholicorum non minuitur. g. l. Tempore intermissionum melau-cholicorum anιmus ad talitiam erigitur. 9 32. Si intervallia cessent, me-ianchotia in dementiam faciti soli degenerare. s.cio. Non semper Paula
3쪽
tim morbus augetur , sed interdum ad extremum usue ubito exerestis . . et . Omnium Morborum melancholia est passima. 4. 3s. Et hac ad σι-ctum juris non idmittis gradus. 4. 36. Melancholia circa unum obectum non exerit. 4. 37 38. Duranie tristitia cum vehιmenti defiario nibu Auscipit melancholicus. g. 29.
ultiplex 'actionum significatio est in s. I. Actionum moralium assim LM ti dijudieatur ex consensu. g. 2. Definitionem imputationi evendit. . . Melancholicus qua talis ad implendum promisum est obstrictus
S. S. E conpummandum matrimonium expraceὰentibus sponsaliis ιι- ghιmecinitιI. g. 6. Modo puella melancholiam sponsi ante intra 'Onsalia scivirat. Qua ratio tamen ad rescindendum consummatum maιrimonium non Iuseit. I. 7. Melancholicorum testamentum post mortem est validum. g. 8. An melanchalia ad testimonium aliquem inhabilem reddat. 6.9. rios a Mentecapti testamentum valida non faciun , nec ad testimonium Admiuuntur. g. Io. Propter pupervenientem furorem resicinduntur sponsalia ante illum inita. g. II. An melancholicus ob delictum ad poenam usici- fundam sit obligatus. g. I 2. a. q. s. Propricidium indubio non ex eciaum sed morbi cruciatu videtur commissum. g. 6. Nec ideo a Deo Ab aeterna saluι excluditur. I. I . Nec honesta sepultura ei est deneranda. f. I 8. Furios in mentecapi propter commissum delictum poena non adficiun-ιur. Ad resarciendum damnum vero ille , cui illarum , eorum bona obli-gώta tenet. . I9. Quando tempore intermisisnum aliis aliquid ramis runt, vel deliauerunt , obligantur auidem ex facto , sed executio tamdiu suspendenda est, donec aroxisimus rateriit. g. 2 o. Difficultas vero maxima remanet, an intermissionum tempore delictum si perpetratum. f. 2I. Quod ex amonibus aliau modo judicasur. g. 22. Nec demonstra illud accurate Sir'ch. 6 23. Si judex scit, hominem melancholia D se olim eruisciatum, a poena delicto imposita, tenetur eum absolUere. 5.2 q. s.
I. Homo a Deo praeditus est regulariter anima rationali, cujus auxilio Mexquisita mobilitate in naturam rerum ita penetrat, ut sim simis difficultatibus non sint obsessae is intricata , has intueri, cin quantum utilitatem sibi arserunt vel detrimento cedunt, clare atque dillincte percitiere,&ὰκ hac acquisita cognitione illas appetere vel rojicere possit. Prior illa facultas cognitionis a scriptoribus appellatur
4쪽
t ullissus. Cui si accedat eomparatio, quae ex utilitatis praeceptis ejus
rei appetitum vel aversatiopem suadet, altera hominum facultas nemiape valunias te exerit, IMPuffend. de J. N. Otu. I. c. 3. s. I. c. ε I. Schille Manud Phil. Morat. c. s. f. I.
II. Et hae diversae animae facultates, diversam hanc operationem quidem proferunt , sed in modo operandi tam arcta est Connexio, ut neutra facultas ab altera regulariter secerni possit, quia cognitionem in omnibus actionibus appetitus vel aversatio sequitur in solemus denominationem , ab illa facultate repetere , quae nobis magis praestitisse visa est. Ideo facultates has a scriptoribus separatas, conjunxit, di sub vocabulo menti expressit Consuli. Dn Titius in Obs ad Pusandors de δ' Hom. Crito. Obsis, s i. 2.3. Si vero voluntas hominis non satis libera , ac tio ex illa proveniens est invitari qua regula illa cessat, latus hominum fit irregularis is hoc respectu praeternaturalis. Ut inde distinctae facultatum operationes in actiois nibus invitis , ratione imputationis aliquam exquisitionem exigant. Quam disequentibus in quantum ad explicationem nostrae materiae aliquid confert, delibabimus. III. Intellectus est facultas moralis rem cognoscendi in eis sua natura v. Bechmann Polit Parall. c. 2. g. 3. objecta omnibus sensualibus creaturis repretentantur , ex qua restrasentatione necessariam icinevitabilem cognitionem sibi acquirunt, cujus respectu hactenus nulla inter hominest bruta extat differentia. Sed haec exerit se in o. do dijudicandi circa repraesentationem objectorum , cum hic in bruistis magis quam in hominibus sit restrictus. Illa enim in veram alleuis jus rei naturam ejus intima non possunt penetrare , sed aspiciunt rem quatenus praesentem utilitatem vel amoenitatem ex ea percipiunt, ad quam appetendam vel evitandam natura rapiuntur, quod eorum congressio demonstrat. Et in hoc sensu assumenda saltem est Romanorum juris natura descriptio , quando pro ure impulsum naturae, auem hac omnia animulta docuit, seu erun v. Pusfendous de F. N. G.
ι. 2. c. 3. q. s. Homo autem a Creatore Omnipotenti Maximo anima
rationali ita est imbutus, ut ejus beneficio rem non solum in se, sed in sua natura alpicere, rex acquisita scientia ad futuram utilitatem juxta normam rectae rationis illam dirigere atque temperare possit. Ideo cadit jus nat tirale, tanquam conformitas humanae natura ex in tentione Dei , quae ex creationis fine constat solum in hominem, quia illud rationem conservat, e quae huic aversantur, destruat, .
5쪽
Eec manu. d. I. non autem in bruta hominum imperio subjecta. Et si illis justitia , misericordia , castitas aliique rationis effectus attribuuntur , illud fit labem per figuram , et denua de J. N. G l. r.
s. nec proprie virtutes sed earum simulacra sunt. IV. Rectitudo ingenii, circa ouam hominum intellectu sis ejus operatio secunda vertatur, eum, u lanae mentis,& ad inquisitionem debitam adhibeat attentionem, in dijudicandis rebus moralibus, quatenus cognitio circa generalia occupatur, non facile potest decipere v. n. Thomas. J J. D. t. I. c. i. g . uniandor T. de J. N. G. l. I. c. 3. g. 3. Si vero ex iis particulares forme is eliciat conclusiones,
ruas ad obveniens negotium applicat, in compositione idcarum, exmplici apprehentione perceptarum , errat interdum intellcctus , erroris causa est obscuritas, vel dubium , quae iterum ex eo resultans, quod ante compositionem errans de deis simplicibus omnibus , quas composuit non genuinam apprehensionem iit consecutus, vel in ipsa compositione magis praecipitantiae, taliorum autoritati, quam propriae exquisitioni indulserit, cum non ex propria, sed aliorum diligentia veritatem sine omni exceptione concedit. Acce t. hoe . quod cum lapsu intellectus hominum adeo corruptus, ne in omnium
arduarum rerum intima penetrare valeast. Si igitur occurrent circum santiae eum magis Oh ubi lent, a cognitione penitiori homo facile abstrahitur, υ. Dn Pur en dorst de gla Hom. CVGν. I. I. c. I. . .
s. ibiluein. Titius in Obs. q. s. seas. Schil ter ad L . . quod hu- in ana imbecillitatis signum praebet. Ex quibus apparet, nos nihil magis intellectui rebus comprehensibilibus attribuere, earum certitudinem circa generalia juris naturalis praecepta saltem in applicatione asserere.
U. Licet autem affectio tartularis alicujus rei inclinatio intellectui magnum indijudicatione ponat impedimentum, inde tamen, praesertim in juris naturalis principii , in qua omnes consentiunt, re
estitudini nihil detrahitur, sed imputatio est perverse intelligentis, qui media, quibus ad illam faciis pervenire potuisset, rejecit.
VI. Altera facultas seu Ooluntas, sequitur intellectum , de illa υ- proba vel reproba rem , prout haec bona vel mala ipsi videtur , ad quod tamen spontane itas leu contradictionis libertas maxime rc quiritur. Cujus ulteriorem consideraIionem tam quoad finem media, velut a proposito nostro nimis longe aberrantem , aliis relinquimus, v. Pulfend. de J. N. G. l. I. c. q. d O. H. C. i. g. 9 Haec li
6쪽
herias quidem legibus ciationi naturali est adsti icta, sed ex illis non semper impetrat aestimationem quia inclinatioin perversi assis istus simul adhibentur, di ex hac mixtura de moralitate actionis invita communi non raro fit judicium ti Excell. Da Thomas. J J. D. ι. i. e. I. s. q. sequentibus verbis Sic voluntas stricte dicta in homin.
est tibera, o verum axismar plantatem non posse cur auamvis bonum in genere semper appetat, e sape tum imrinsece a peculiarii ingenii disepostiane, in humorum temperamento, a caeli solique genio, semine, arate, victu, valetudine studiorum ratione tar proveniemibus , a conformatione , item orianorum corporis, agendi consuetudine, affectibus in morbis Pibusdam , tum ab intrinsecta aliorum actionibus inclineta , ab obligatione a-
rem a puperiore ipβ imposita empir inclinari vibeat. In quibus casibus perversa inclinatio is corrupta natura, normam actionibus huma. nis dedit. Quae tam firmas radices nonnunquam, prae primi lictahi intus eis accesserit, posuit, ne veritas ullo modo ex animo illas fallas
persuasiones eripere possit. VII. Ex quibus illud iterum fluit, quod actiones contra leges ob
utilitatem vel delectationem susceptae , non sint invitae, quia non eum infinem auctores has elegerunt, ut ductui rationis, sed affectuum obtemperent, qui a commisi delicto eos non excusant, cum tantanis iis non inest, quae voluntatem in suas necessiario rapiat partes, sed huic tantum spontaneitatis relinquunt, ut illis plane resistere possit, Pulffendors de J. N. G. ι. I. e. a. g. s. de P. H. C. ι. r. I. I 2. Voluntas enim approbat illam actionem , quae corpus delectat, & affectus, ex sentibus externis provenientes, pertinent quidem ad corporis passiones , non autem functiones animae. Et si legibus non repugnent, actio ex eorum instigatione orta , non est injusta, sed licita, iro diversitate circumstantiarum praepimis in f, ro externo etiam hona. Quo magis autem vehemens est affectuum instinctus, eo magis voluntas, si ad mala inclinant, ad illos supprimendos tenetur laborare, quia illi voluntati resistunt, tanquam rebelles, qui in ordinem sunt redigendi, e throno dejicere conantur.
Ideo actio ex vehementia affectuum instinctu suscepta prohibita, non tam rigoros delinquent , ac si sponte absque ullo impulsu illam
commiserit, imputatur. Et haec ratio in legibus poenalibus , fi publica utilitas contrarium non suadeat, locum nonnullis in locis solet
VIII. Facile possem hanc explicationem exemplis ab ebrio, ira
7쪽
cundo, amore implicato , aliisque affectibus dedit , illustrare nisi apud omnes ferme criptores, de hac materia tantum apparatum cupidus inveniret, ex quo desiderio suo satisfacere posset, 'ae relationes ratione nostri propositi essent quoque plane superfluae, quia ad hanc illustranciam nihil utilitatis conserunt. Nam in his imputationis fundamentum est certum , quod de melancholico non dicen
lX. Qui igitur secundum rectim rationem' legum praecepta actiones instituit suas, dicitur vir justus , item bonus is impetrasse summum bonum cui malum e contrario opponitur, Scit te in fan. Phιlosoph. Moria. c. c. Illius maximum praemium et nunquam satis laudata animi tranquillitas, quae nobis saltem clicitatem procreat, Scsine qua nulla vita est beata v. n. Thomas in Bbis germ conscr. p. I. c. a. s. 62 seqq. Licet enim avarus, vel alius quidam affectibus suis contra leges indulgens, in sua corrupta inclinatione felicitatem quaerat,is si finem sit consecutus, illam invenitae, sibi persuadeata tamen tantum abest , quominus tranquillitatis vera signa edere possit, ut ex suis actionibus , quavis occasione contrarium magis proster, Nam avarus acquisita pecunia nunquam acquiescit, sed illa auget inclinationem ad majorem summam , qua impetrata iterum non OU-tentus, sed ad aliud divitiarum augmentum dirigit curam , sic peringit in infinitum, simulque vexatur cura , ne parta surto vel alio ca-iu ortuito pereanc Si his morbus conscientiae accedat, omnis aniam tr.mquillitas plane exulatum tr. Et sic quoque res cum ambiotioso , 5 voluptatibus dedit , se habet. Qui vero sua conditione contentus, vitamque secundum leges dirigit, omnia incommoda vel ut res indifferentes aequo animo tolerat , ille affecti hus suis in miseram hane conditionem non dejicitur, sed nomen virtuosi meretur,
. . Excel in Thomas tu de eiulcitulli unt diis ulning te scillen, Iehre. X. ctiones secundum legum praecepta dirigere non secundum
rei veritatem sed exercentis opinionem ad hunc effectum sumitur. Nam in illis arduis dissicillimis materiis, de quibus variae hominumeXtant sententiae, tenetur quis sequi hanc opinionem, quam post accuratum ejus rei praeceden examen pro vera reputat licet rationes, quas pro hac sententia proseri, aliis sufficere non videantur , quia ex propria convictione tranquillitas animi resultat , licet postea erro-tem indecisione commissium agnoscat, nam hic antea fuit in voluntarius s
8쪽
rius, v. Pussendors d J. N. G. I. I. c. I. s. 6. essicam, qui consem sum cum omni imputatione excludit, v Pulfend. d. I. I. II. . H. C. I. I. g. g. g. 7. 8 ibique m. Titius in Observ. U. Eo. θησ. dum actionem invitam per ignorantiam reddit. Puffend. d. J. N. G. l. r. e q. f. Io. sicut invitam per violentiam. Sin autem sub repraesentatione duorum malorum voluntati libertas eligendi unum ex his est relicta, quae minus eligit, actio non plane est invita , sed mixta. Et hac occasione arduae illae quaestiones, quousque necessitas, a commis. so delicto, sive in susceptione actus prohibiti, vel in omissione actiois ni mandatae consistat possent moveri sed illae ad nostram non pertinent materiam. Interea nonnulla de hac materia explicavit Coninsuli. n. Titius Fur. Privat Roman German. l. 2. c. I 8 in Observ. ad
P end. de me. Hom. CV civ. Obs qI. XI. Nec morbus reddit ingenere actionem invitam , nisi omnem memoriam Judicium simul invaserit, is suo ordinario statu dejecerit, ut aegroti facta sua nesciant, sicut furiosi, mentecapti, qui nec animi tranquillitate frui queunt, nec quoque conscientiae morsu Cruciantur, dum ad ahquid accurate examinandum , plane inhabiles sunt. Quicquid igitur in hoc statu tolerant, non sentiunt. XII. Ab his morbis autem discrepat melancholia , quae actionem non plane invitam reddit interea haec diffferentia , quae plane diversum juris effectum producit, a scriptoribus non accurate observatur, sed illi plerumque melancholiam cum dementia, furore coninfundunt, di imputationis undamentum ex uno fonte derivant Neis minem quoque vidi. qui professo cum studio praeter. n. Samuel Str hum in dissert sub ejus rabid de Dementia Cr Melancholia Francos habit quae in volumine disputationum suarum 2 disputat. 8 est, hanc materiam tractavit. Sed haec imputationem, e morbo provenientem, non ex ejus natura, sed ex jure Romano, quod hanc plane ignorat, collegit,&ad ejus generalia praecepta specialem hunc casum applicavit, se polito applicationis fundamento , quod ex natura morbi pri fluit, Cum haec convenientiam & disconvenientiam allatarum quae itionum prae primis demonstrat. Nec distinctiones, quas adjecit, me judice melancholiae naturam, inuibus limitibus haec Continetur, accurate expendunt. Ideo loco dissertationis inauguralis hoc thema. nquantum ingenii viresin angustum temporis patium permittunt , juxta hanc ordinem breviter ad elaborandum suscepi, ut in capite primo Melancholia indole sive natura. In capite secundo vero . De impu-
9쪽
laιiona actionum Melasebolicorum ali uid proponerem. Quousque igitur dissertutioin Strychii cum nostra opinione coincidit, , quic quid in ea nobis displicet, occasione data modeste indicabimus.
XIII. Melancholia et morbus naturalis, aut intellectui in aequirendarei accurata unitione impedimento non est, sie is ejus meditation imali νιηιom tamdiu alfixum erat, donec fictione contraria amoenitati vel δε- Dctationi ex illa percipiemi e steranti, opposuit, qua hominem rapium ad ristitiam, tranquillitatemque animi plane eminguunt. De origine meia
lancholiae mentionem non facit definitio. Alii repetunt illam ab ineptitudine, si spiritus animales non ignei servidi, sed tetri, obscvriin tenebrosi evadunt, unde τα αντα ατα impura crassioraque existunt, quam ut mens iis uti possit. Species ejus est melancholia secun dum Schilter: in Moud Phil morat. c. s. . . quam spirituum corruptionem ex atra bile alii repetunt, Zachias in Quaest Medis ter. I. a. ti I. Quis s . Heigii Quast Idustr. . . u. 38. n. 3 s. 6. Exquibusin Strych in dissera de Dement. st Melanchol. c. q. f. a. melan
choliae descriptionem desumsit. Quam tamen de recentioribusinis medicis multi in maximam revocant controversiam , quibus hujui rei accuratam decisionem facile relinquimus, cum haec ad jureconsultos, non pertinet. Hi enim examinant aegrotorum facta , quoia utque invitis ex morbi natura accensenda, di si contra leges luscepta, poena digna sunt Medicorum vero est, mores Mymptomata, licet magis animus quam Corpus laborat , inquirere teste Helgio d. a. S. n. I l. 2. definitionem meam saltem juridice proposui, ideo ab inquisitione de origine morbi tanquam ad hanc cathedram non pertinente, plane abitinui. XIV. Quod autem hunc morbum tanquam naturalem descripserimus, non eo intelligendum, ac si melancholiam regulariter tanquam annexum humanae naturae reputamus, sed quod inde figmenta , de corporali Diaboli obsessione hodierno tempore removcamus. Hic enim irresisti bilem in homine appetitum, quem voluntas ex rec erationis imperio non dirigit, contra intentionem divinam , quae ab omni coactione voluntatem tanquam liberam conservare intendit, excitare nequit. Ideo non videtur absque particulari mandato Diabolus hanc potestatem sibi arrogare posse , miracula , quae hac de re allegantur, a prudentioribus valde indubium revocantur. Et credo me uicinam, ad expellendumannc morbum recte accommodatam, simul
Diabolum sine omni conjuratione ex pellere posse , licet in contrariam
10쪽
riam inclinat sententiam Schilter . ι. c. . SITych. d. c. XV. Melancholicus qua talis intellecet omnia recte accurate
cnmprehendit, de certis rebus comprehensi format lihi ideas , quas componit, ex qua compositione derivat mediante ratione conclusiciones Breviter : ille exercet secundum logicorum stylum primam secundam mentis operationem. Quod Helgius . . y II. 32 sequentibus verbis exprimi r Melancholicos nequaquam inter insanos ponendos:
quippe cum melancholiam quidam cotem ingeniorum excellentium eredant, Cructi Ulpian aut in I. I. 2 de caedit Edict. melancholicos ad bos, qui rater modum 1 mιds, cupidi, avari, o iracundialum, inter se comparen addi CarpZ. r. Ursm p. 3 qu. 43. n. q. X p essiones vero
ultra plus ulium melancholicis sauciat. Nam hic morbus nativaeb
nitati & acumini ingenii nihil addit, nec huic aliquid detrahit, sed relinquit illud in suo statu, quem a natura aecepit. Si igitur exquisito
judicio Memoria a natura melancholicus praeditus retinet has naturales qualitates quoque in supervenienti morbo. Si vero stupidi ingenii est, morbus prudentiorem illum non reddit. Quia autemjuxta relationem medicorum ex nimia assiduitate,quae cum motu corporis non alternat, hic morbus contrahitur, & hoc vitae genus iterati, ex iis
excellentiori ingenio praediti, eligere solent, faciliori modo aliis hypochondriamin ejus speciem melancholiam sibi attrahere solent, quibus occasio deficit. Ex quibus tortasse fabula enata , melancholiam cum prix stantia ingenii esse conjunctam , cujus falsitatem quotidiana experientia demonstrat, dum mulin stupidae hic morbu invalit. XVI. Alii melancholicos inter dementesis stultos cooptant . . Strych. d. l. c. q. s. allegatus Daniel Senne tu in Inst. Med. t. a. p. Iis 2 im q. qui melanchoham ex delirio, quae cum tristitia ela metu conjuncta, derivat, de deinceps in eo sudat, an ejus sedes in capite vel eorde sit. Sed hujus relationis falsitas ex dictis lassicienter constat. Interea Strychius melancholiam in 'uatuor collocavit classes. quae divisio alio modo defendi nequit, tu quatenus nimis generalio ter dicit assumere velit, ut furiositatem di mentecaptionem simul includat. Quare nulla ex dictis opinionibus nobis recte docere videis
tur, cum melancholiae naturam neutra accurate eXprimit, ed quam diu in suis continetur terminis, intellectus manet in eo statu, in quo ante morbum fuit.