장음표시 사용
441쪽
praerogatiua erat, si non magnae, certe bonae; et MocΗΗvsio non displicuisse pro praeiudicio apud magnam Germaniae partem habebatur. Sed me in locum incidisse sentio lubricum, et in quo sine offensione non facile progredi licea Itaque illud modo attingain, si tit aliud, hoc in Viro illud admirabile luisse, cum iis temporibus, in quae aetas eius iuuenilis et disciplina academiminciderat, multa litterarum et disciplinarum generane nomine quidem nota essent, studi0rum autem
cursum ipse tenuisset eum, quo per Iutis disciplinae viam regiam an semitam angustam dicam ad summa reip. munera et honores contenderet, tonen non unius disciplinae uniusti gen ris angustiis mentem suam, consilia et curas, includi sin
ret Quin ille nulli litterarum generi defuit omniabus prouidit liberaliter uniuersum disciplinarum ambitum magno suo pectore cepit, cura et amore paterno complexus est. Atque hoc fateor primo ad hanc Academiam accessu incredibili me voluptate perfudisse, cum Virum aliis plane iisque multo grauioribus curis et negotiis implicitum, diuersis prorsus ab ineunte
aetate studiis innutritum, tamen viderem ii illoriam litterariam, elegantiorem litteraturant, humanitatis doctiinam uniuersae antiquitatis eiusque monume torum studium probare, tam diligentibus naihi commendare verbis, tam diserte de eius vera ration*tractatione et viilitate, monere.
Sed quam subtile Eius in diuersissimis litter xum et doctrinarum generibus esset iudicium, nu
442쪽
qciana melius cognoscere licuit, quam ubi throrum, quibus bibliotheca publica locupletanda esset, notationes et designationes ipsi a me offerrentur; nam si eum sibi offerri eas velle, oblatas recognoscere, alia subnotare, alia obelo confodere, solutum fuisti narro, etsi exteris parum probabile vide Bitur, pro certo tamen ac teliato me hoc eloqui nostis, atre, tum ille librum nonnunqu/m da Iaabat, meo, qui nondum librum vidishm udicio fatis probabilem, quem tamen tempus ac res paullo post me docebat, de eorum, qui probandi et inhibliothecam admittendi essent, numero recte fuisse reiectum Alio tempore si libri ad suum iudicium non admodum praeclari, forte etiam magna impensa redimendi, necessitas tamen a me vel utilitas esset monstrata, de ententia Ille et voluntate sua lubens Moedebat Non sine animi voluptate interdum dum bibliothecae loculos perlustro, in librum incido, de quo tum cum emendus esset controuersiam natam et caussam a me per litteras diligenti argumentorum expositione agendam recordor. Omnino
enim, qua in re magni Eius animi iudicium luc lentissimum ponere leo, erat ingenii mira aliqua docilitas, in sene quoque voluntas flexibilis, et ab omni obstinatione ac pervicacia aliena Copiam iudicii facere utilitati publicae volebat unum quemque Veritatis auctoritati tantum tribuisse puto mortales pautas, certe ex doctorum virorum genere. Vt tamen haec omnia, quae modo ab hoc Viro curata, administrata, prouisa diximus, qu modo ab uno viro, diuini quamuis ingenii, miri
443쪽
acuminis, acerrimae perspicaciae, subacti longo
'arioque rerum tu iudicii, alaim intentionis, assiduitatis, laborisque patientiae incredibilis, ab uno tamen minia ista perfici potuerint, appareat, Gneatis, o Iuvenes, pulchrae laudis cupiditate timst mali, teneatis hoc, iuuenilem eius Viri aetatem omnis historias cognitione imbutam, humanitatis litteris fudi admodum excultam magnorun que vetustatis ingeniorum contubernio mature assuefactam. marum litterarum dulcedine lemel im hi Ito animo nec in negoti0sisima ita, laec in prouecta senecta, deliciae suae effluxeranti meminem vidumus, qui sententiam Veteris criptoris, vel versum tam commode laudaret, ut totum negotium decideret vidimus neminem, qui scribendi genere hoe uteretur seuero, presib, arguto; nec subtrahi Verbum poterat, nec Idiici Virum litteris pol tissimum, sumnus negotiis curisque versitum, vel in familiari epistola agnosceres
Nihil itaque est, o boni, quod miremini.
Virum, qui adolescentiam tam praeclare studiis honestis imbuerat, virilem aetatem grauissimis curis muneribusque resp. splendidissimis exercuerat admirabilem hanc iudicii maturitatem et subtilitatem peruenisse, ut ingenii doctrinaeque arbiter et spe .ctator esset acutissinius ut consiliis, monitis, praeceptis, iuuare et regere posset nos. Omnes ut iii suo quemque doctrinae genere imita saluberrime moneret, quae long rerum usu edoctus ad vitam ciuilem utilitatemque publicam, in quaque re, in
quaque disciplinae maxime . desiderar cognosteti
444쪽
Ad hanc ipsam mentis praeclaram,irtutem accessisse cogitate magnum animi consilium , generosam et excelsam indolem, pulchrae laudis itudium feintelligitis, Momodo fieri potuerit, ut copii, et
adiumentis necessariis nos omnes instrueret, ineasque. Te simitus iaceret ea cum munificentia, quam , t a Rege, et a tanta mente profectam, vere regiam appellis retis. Nec ili libraria modo, mathematica reliquaque eruditionis supellectile substitit Viri immortalis liberalitus. Etiam doctrinaeaeotiligendae et amplificandae caussa itinera a nonnullis per Europam suscipi voluit iis, qui in docto alia quo opere elaborabant, elucubrationis adiumenta
et copias litterarias, interdum mera talumen id, magna cum cura e sollicitudine, nonnunquam
pluribus litteris in longinquas terras datis, parauit
Vt vero ista omnia tanto maiorem ad animos, inprimis generosiores, vim haberent, Viri ammo talis summa humanitate, facilitate et comitatefactum putate qua vel una virtute ad omne aeuum conlecrata esse debet IIvΝCHHusIANI nominis memoria. Cum ad eruditionem humaniore cultu e poliendam, ad qualore in et paedorem obscurae diligentiae abstergendum, vanique fastus itultitiam coercendam, ad animos doctorum virorum erigem dos libertatis et honestatis seni bonaequae laudis studio suaequae virtutis fiducia honesta imbuendos, hoc inprimis valere intelligeret, si doctorum vir rum cohors a viris in magna generis loci munerumque, dignitate collocatis dignatione aliqua et honore
445쪽
honore se haberi videret; deprimi contra et infrivulgaris adeo virtutis audisque gradum reiici et sublutere animos, si ab iis, quibus consilia et studia sua probata esse velint, fastidiose se excipi aut contem tu neglectitque haberi Videant cuia haec teneret animo prudentissimus Vir iussis aretque aequum esse, ut, quod praecipuum aut unum eruditionis praemium est relictum, viris doctis post cetera Omnia ne eriperetur; nam quaestuosae doctrinae genera in rep. essis admodum pauca itaque aditu suo, ne per litteras quident, excludebat emitaem inter curas lumina tamen otium supererat et vacatio adcommoda et alloquia nostra a docto viro interpellatio importuna videbatur nulla facilitate admissi
nicet humanitate, etiam cum honoris significatione beneuolentiaeque exquisitiore aliqua testificatione 'deuinciebat di, qui se adiissent, omnes Et
tamen inter haec orationis grauitas, verborum inaffectata veritas. mam vidimus quondam et alios, qui comitatem simularent, renidentibus ringentibu
que similiores, ut sibi ipsi fidem adimerent; sed
huic Vir oris, ustus, Ocis aderat veritas. Verbo tantum haec Vobis, Patres, in memoriam sunt reuocanda. Quotus enim quisque vestrum est, qui
ciderat, hilaris discesserit, incredibilem eius comititatem praedicauerit aut qui non litteras summae humanitatis, benignitatis, umoris plenas in 1criniis suis seruet quanta illa ad seram senectutem felicitatis nostrae monumental Cum autem in academica inprimis adminiu. statione, paruis fere ex rebus res magnas aptas esse
446쪽
-- 33 esse scires, nihil Ille tam paruum ac tenue esse putabat, quod non cura sua dignum arbitraretur. Nulla re, opera, cura, parua, magna, leui, tanti, varia, multiplici, modo ad Georgiae Augustae tilitates, et ad commoda nostra, aliquam vim id ii heret, studium suum et patientiam frangi sinebat. In lumnia occupatione nullas lacile litteras, ad quas non resp6nderet, seposui Qiae ad publicum Academiae statuna vel ad suam quisque priuatam conditionem salubriter monueramus, tanquam proten ficio sibi imputabat. Si quid consilii, suasionis vel dissuasionis, etiam leuiter vel inficite, submissum erat, aut dissimulanter ferebat, aut clementer e
Hac incredibili sua industria, diligentia et
temporis parsimonia nam refecit ipsi erat laboris mutatio in Ossicio continebat omnes 'Quis enim dissolute, supine ac negligenter ageret, qui Oec patissimum Viruit nec minutias nostras ne differre quidem in alium diem xvideret Quis si Virum curis ossiciisque vitae publicae priuata que magnis paruisque innumeris districtum distentumque tamen his negotiolis nostris vacare nosset, quis, inquam, tota vita litteris assideret, tamen collatus cum illo, non quasi somno et inertiae deditus erubesceret nemo saltem curarum suarum et ossiciorum siue obtentu sue smulatione in muneris sui cur
447쪽
tione vel mandata aliqua opera contentionem ac studium remittere audebat. Huius itaque illustris exempli auctoritati vel maxune deberi iudico, quod Gottinga industriae et intentioris alicuius diligensiae laudem praecipuam quae linam ipsi propria ac perpetua sit lyhabere dicitur Quicquid enim quod probes, Gottingae est, IIvNcΗΗvsIANumest
Vigilantissimae MocΗΗvsu durae debemus etiam ornamenta Georgiae Augustae haec singularia aut cum paucis Academiis communia, quae partim ad dignitatem et auctoritatem nostram faciunt, pamtim adi tenta et praesidia industriae nostrae uni insignia. omnino enim. Ille summam et doctorum auctoritatem, et rhis esse voluit et omnia haec intra tam reue tempus perfecit, quod Vix ad cogitandum et inchoandum multi satis longum elI putassent. quidem, quando Bibliothecam nostram publicani ingredior, aepe tanquam relugioso aliquomvsculivsiANi nominis horrore antimum percussum sentio. maec ergo omniuna saeculoruin populorum, summorum cuiusque aetatis ingeniorum monumenta non sibi, non suis usibus; st ut nostrae singulorum doctrinae obstetricia ad
iumenta essent, Regiis auspiciis prouidit et parauit
assidua cura Eius Viri, cuius beneuolum et amam rem nosi xi animum haec ipsa Viri serena facies, hie sacratus vultus adhuc spirare videtur Quantae eius mens et apientia esse debuit, qui vidit, L bliotheca tali publice instructa se Gottinga' addere
448쪽
non modo decus et ornameiatum singulare non modo priuati cuiusque apparatus librarii compe citum lubministrare etli et hoc subministravit; verum ipsam Academiae nostrae naturam et indolem hac vel una re constitui a se, vi varia et copiosa
esset doctrita: professo tum et familiarium V cuna eruditionis et litterarum incrementis etiam nostrae
litterae incrementa caperent ut, quicquid per Europaminoui inuenti, cogitati et obseruati, quisquam Vsquam proposuisset, in suam utilitatem verterent nostri homines hinc publicam disciplinarum do ctrinam nouis copiis amplificarenti rita vero hiastorica et litteraturae humanitatisque studia, eaeque disciplinae quae ex iis succum, vires, vitam ducunt, in tam liberali nutritione habent, unde laeatius Morescant. unde niteant. . Modo adsint ea, quae Ornent, ingenia intelleXit nunquan defore. quae ornari pollini. Ea itaque opipara et diuite hac supellectile libraria voluit ali excitari, varialectione ditari a seruili vulgarium et communium opinionum allent ad subtilius iudicium traducere, ad exquisitiorem et ornatiorem ingeniosamque do ctrinam vel multos, manu iniecta, hi Orto collo,
retrahere Huius itaque Bibliothecae ille, at quam carissimae filiolae, incredibili aliquo amore duci eam oculis, auribus, habere de ornamentis) eius et decoribus sollicitus esse plus quam dici potest. Librorum emtioni ipse prouidebat nulli sumtui, ne iis quidem temporibus, parcebat, cum ceteris erogationibus parcendum esset. Si quem librum bonum diu quaesitum fortuna tandem obtulisset, tanquam laetam rem Ille nuntiare, nullam Ee a moxam
449쪽
moram ferre, prouidere, ut quam primum Gottim gam liber transmitteretur. Sed video, non sine summo animi mei dolore, nec sine multis lacrimis me hunc locum persequi posse; et solent ea, quae nulla oratione commode reddi possunt, maiora videri, dum tacemus, quam leuiter perstringimus. Me quident ad aries usque prosequetur earum eurarum cogitatio, quas in Bibliothecae locupletandae consiliis a Viro in mortali, vNcΗHusio, consumi per hos septem annos vidi
Verum retrahendus est animus ab illa cogit tione et transferendus ad reliqua a MuNCHHusio praeclare in hac Academia prouisa et instituta, ut in uno saltem vel altero doceam . um in iis rebus, quae litteras iuuare vel ornare pollunt, plus etiam idisse quam multos is ipso eriiditorum virorum coetu. Ita Societatem Scientiarum Regiam, quam non nisi. ipsius Regii Sanctioris Consilii in his terris curae et tutelae subiectam esse voluit, Societatis Commetatarios, Librorum nouorum Recensus, qu rum certe momentum non leue fuit ad rem e maniae litterariam uniuersam, iraemia publice quaestionibus positis proposita, Ille non inter Nnamenta modo habuit, sed inter eas res esse put vit . quae torporem nin1Oruin abstergerent, ne, in vulgari disciplinarum tradendarum orbe, annuo aut semestri cursu, circumacti, locupletandae doctrinae et litterarum curam amitterent academici Octores easdem esse, quae Georgiae Augullae peculiarem
450쪽
nInquam eruditionis naturam consti erant, et vero etiam in existimationi consulerent Getin alici sermonis elegantiam et curam Societatis, quae ei colendo se consecraret, studio, opera, etiam
ςης inpla, i funeri intellexit in re enim litterami sudore plurimum proh itur et inter aliorum studia Praeclara facile aliquis vel non monitus inertia sua ubescit. Instum historici quanta vis et opportunitas esse posset ad studium historiae latius disse Min iadum, inprimis in Acaden'ia tot opibus liti risi, exornata, unus omnium optime perhiat 1n lio autem deo se Ille assimulabat, quod non unius vel alterius disciplinae familiae vel sectaqstudia fou t, reliqua omnia insuper habediit;
sed totum earum Ierun , quae ad publicam utilit tem quicquam aru ius haberent, ain tum tuumqς: cura aequaliter . lectebatur.
Enimuero m foret invita, enarrare onymia, quae doctrinae, industriae, existimationis, dignitatis haltrum nia, adiumenta, mora exς jtauit et prouidit qum ad viiij que eip academis in
et municipalis concordiam, ad urbis nostrae exornationem et se uritMem, ad disciplinam academiuom liberaliter is tamen seuere exercendam; ea porro, quae ad publicam priuatamque rerum ad vita οJsum utilium vel iucun-um inuent of M sumius in quotidianun victum minuendos, ad viatae commoditatem , ad mercatus frequentiam, an-E 3 nonae
' Haec uberius exposita alio loeor v. Elogiam in Soe R. Scient risitatum, quod insertum est, Nouis Commotariis soci R. 4e Gore. o. u. ad eate. p. 14