Summa philosophiae authore R.P. Raymundo Mailhat ordinis Praedicatorum, conventus S. Thomae Aquinatis Tolosani. Tomus 1. 4. Tomus 3. Secundam & tertiam partem physicae, hoc est libros de coelo & de generatione ac meteoris complectens

381쪽

3ς2. νὴ lea pars IIT M. Est contra pilares antiquos Philosephos,

qui alias teri aemotus causas positere ; Thalas quidem Milesius Aquam cui voluit terram vehiti quoddam na igium supernatare& exmotu ejus, quasi ex procellis tremere, Democritus Pluvim quae dum terrae caven-nis jam plenis capi non possunt linquiebat vi repulsae terra Ommovent uet Anaximeno Drram ipsam vel aliquas illius partes ex nimia siceitaae Solis ruptas M decidentes suoq,. casu terram percutienteS 3c tremere facientes Sed his opinio albus relictis , prima quidem ut fabulosa, cum terra fit infra de non supra: aquam 'iuia rei nepta,pluvia enim potius descendens per inpexficiem terrae decurret quam eam movebit;tertia ut insufficienti,esiverrae motus contingant absque eo quod ali- .ua pars rerrae decidat, & quando decidit saepius est effectus ipsius terrP motus:his indiquam relictis, Probatur comiam e quia terraemotus accidunt iis temporibus, iiive locis quibus magna exhalationum copia xertae viscerihus in- elusa est, scilicet vere 3c autumno s. hyeme enim&aestate eonsumuntur propter exu berandiam caloris aut frigoris j & in. regionibus intus cavernosis& sungosis spongiosisve. Secundo, quia non potest assignari

aptior causa: terra .rnatus. cum enim elemen-

vim hoc sit corpus omnium gravissimum, inoveri non potest nisi ab aliquo maxime,

382쪽

enotivo: illud autem est ventus seu exhalatio siccae. Probatur minore quia constat hujusinois di exhalationes & ventos vehementissimum

habere motum in saxa, aedificia , sylvas, d hujusmodi, quae sus- deque saepissime evertuntiergo, ciun intra terrς viscera includantur spiritus aut exhalationes hcij uisiodi vi Solis aut subterraneorum isnium, vel etiam caloris per antiperistasim nyemali tempore ibi collecti, excitatae; dum liberum extram non inveniunt , terram fortiter quatient αeommovebunt ipsoque motu magis & magis calcfactae vehementiusque concitatae interdum dirumpent,adeo , ut suis meatibus, urbes nonnunquam absorbeat integras, amnes novos diffundat, intiquos exsiccet, veIalio deriveto

Diras, Sj res ita haberet, eontinat serent' rorae motus, cum in terrae latebris perpetuδsnt exhalationes.

Respondeo neganaosequelam Pisa no freques ter accidit eas sic intus agitari ni terrana impellant sive hoc proveniat ex eo quod liberum exitum inveniunt, fiue ex desectu sit sti cientis copiae hujusinodi exhalationum: sive 'defectu suis cientis ealoris eas rarefacientis.-α ad itum hac illac impellentis . Quod diximus de illis exhalationibus aut de ventis, intelligendis quoq; est de aere& de igne in terrae sinu iactu fis,haec enim ebis ibi

contra propriam in clipationcm detineaturi, dum Mumpere nituntuIsiectam concutiunt

383쪽

bus quod Fosilia sunt mixta, intra ter .rae visceIa ex sicco terreo' aquar humi ditati . admixto eamve excedent Virtute & inssuxuteoelesti cum frigido coagulante dc calido humidum exsiccande, mala. . ratione cujuS

siccitatisαxcedentis magis su fit resolubilia: in pulveres quam liquabilia : & diculur si illa,quia fodiuntur α extrahuntur,i ut lapi- des,gemmae, sulphur,& hujusmodi: Metalla vero e contrasum mista in visceribus terra eas kumido riqueo terrea siccitati admixto , pra- malome virtute coele sit cum frigido etiam coagulante se aliquo more excoquente , formata s: unde ratione hujusmodi pradominis humiditatis sicar socimiem liquabilia sunt , ductilia, ut nurum, argemsum,as, dice. Sed circa hujusmo-t di descriptionem est duplex dissicultas, prima de materia metallorum. seeunda devausi essiciente ipsotum a & quod de metallis; dicem us , proportionaliter applicandum alit fossilibus . meo primo materiam metallorum esse, Mi iam dixi, humidum aqueum eum terreo sicco permixtum, iliaque excedens , seu i quod'

tu idem redit,, quodque initio hujus tractatu

384쪽

hil lat. VIII. De Metallis fie. F

etatus Jam innuimus t exhalationem cum v pore,cuim humiditas supra exhalarionis siccis rem praevalere debet,admixtam; ves,ut alii disiunt, exhalationem vaporosam in visceribus terrae inclusam .. Probatur triplici argumento. Primo, via ea dem videtur esse materia concretionum aut

mixtionum quae in sublimi,& earum quae ita terra contingunt: sed illarum materia est exhalatio M vapor, ut ex dictis insta perioribus eonstat: ergo eadem eri L materia istarum Se-- eundo, quia contingit ex hujusmodi.halitibus , m sublime evectis gigni interdum in aere

ferrum,. aeS, Malia Hijusmna dic quae visa. iunt nonnunquam decidere coelo coruscan- te: ergo ex eadem materia multo perfecti

modo disposita ini minerali formabuntu hujusmodi & alia metalla. Tertio, quia metalla & igniuntur, &liquescunt : ut igni antur,. necessaria est exhalatio sicca ue ut liqueL. cant, vapor humidus qui eae de causa praeva-Iere debet , unde etiam illa quae plus terreae concretionis & siccitatis habent dissicilius. liquescunt Sr funduntur . Quod vero dicunt Alchim ista iamteria metallorum esse Sulphur se Argentum vivum diversimori permixta, id probare intendentes primo ex eo quod dicunt illa invenis metallicis plarumque reperiri , secunaeo ex eo quod ipsi ea utuntur materia ad conficiendum, suum aurum chimicum. Illud admitti potest: αde

385쪽

I, ea pars III. ψ& de se isto admittit D. Nomas ut probabile hoc sensu quod interdum sulphur & argen

tum vivum possit esse materia proxima me tallorum, ita ut tunc exhalatio & vapor, ex quibus illa fiunt, sit totum materia remota, non vero quod hoc sit necesse, nec id rationes factae convincunt; cum non semper rep riaimir illa in venis metalli eis, sed peculiares enas habeant ut experientia comperrum est, NecAlchimistae adhuc probarunt essici ast verum aurum vel argentum : & quamvis - 'eiscerent,idq;ex materia illa,hoc tamen non convinceret eam esse absolute necessariam . Dico secundo causam princtipalem metallorum es virtutemsiderum,=prari ιe Solis.

Pro tur e quia non potest assisnari alia neque enim causa illa esse potest ipsum elementum in quo gis uiantia cum si impers ctius hujusmodi mixtis.. Erit ergo virtus illa elestis per terram immissa praecipua virtus, mineralis quae utitur ut insta umentis aurin- strumentariis vii tutibus calore &frigore,hoc ut coagulante & constinante, illo ut decoquente.

Quod vero dicunt Astrologi , principales

caulas singulorum metallorum esse singulos

planeta S,attribuentes Soli aurum, Luna.argen-rum, Mercurio argentam vivum , Venerias,

Minni ferrum, Aovi stannum, Saturno plum-bnm, ita ut velint hujusmod,metalla habere m Suam partem proprietatum illorum astrinumv

386쪽

Dissut. VIII.De Metas fie .ltiocinii ' quod idem de singulis gemmia,

comparatione singularum stellarum fix tum dicunt: Illud inquam non valde probase: tur, nec ulla certa ratione suaderi potest Quoad loca aut matrices Metallorum: illae' bita sunt intra terrae viscera venae quaedam mine rates, quo coelestis virtus penetrat, & male rialia attemperat ex quibus fiunt e quae est causa quod per artem nequeunt fieri vera metalla, praesertim aurum, ut alias dicebamus : quia praedi cta non subsunt artis dispositioni. M E terrae visceribus primus dicitur

metalla erussia Tubalcain atque eorum usum& fabrilem artem invenisse, qui ideo cap. . Genes. appellatur Malleator ct faber in cuncta

spera aris se ferri. Dices .a Reperiuntur in quibusdam fluviis

auri particulae seu ramenta,praesertim in Ausexigera Apamias alluente, qui ab auro gerendo talis dicitur r secundo, ut supra diximus, , formantur etiam metalla interdum in nubi-hus, concrescente ibi halitu seu exhalatione de vapore: ergo non in Solis terrae penetralibus sunt..

Respondea ad primum, non produci in huiusmodi fluviis aurum illud, sed e mineraliabus prope quae decurrunt, eradi & vehi. . Ad seeundum resondeo i4 rato contingere 3 nos, ero matrices metallorum. ordinarias assignasse in tetrae visceribus. Quantum ad species Metallorum t illae: sunt Aurum, Argentum, Es, Ferrum, Plum-

387쪽

3 8 e physica pars IIT. Ium, Argentum vivum ct Mannum, quan vis istud velint nonnulli non esse speciem distinctam , sed ad argentum & plumbum

reduci, sicut Electrum ad aurum & argentum ex quibus concrescere censetur, quemadmodum in Corinthi incendio aurum,argentum,& aes in unam mixturam muniui fluxisse, quae aes Corinthium appellata est δί in raro - Tetio habita. Sunt autem Metacta ut de eorum assectionibus aliquid dicamus i ponde se ob materis dis udinem is compactionem,liquabilia, ct

tia, pereulsione dilatabilia . ut patet ge auro quod est omnium metallorum perfectissimuutpote aliis purius, splendidius ponderosius & ad operationes etiam medicas ac salubres utilius. Et haecdemeteoris ac de tertia parte: - mostrae Physicae .