장음표시 사용
11쪽
Afranius in Compitatibus. Grentio similem non dices quempiam. Porcius Poeta is Ipsus sublatis rebus ad summam inopiam rein dactus est: Itaque e conspectu omnium abiit in Graeciam,
Mortuus est in Stymphato Arcadiae oppido. Nil Publius Scipio profuit, nihil ei Laelius, nil Furius.
Des per idem tempus qui agitabant nobiles facillime. Eorum ille opera ne domum quidem habuit conductitiam, Saltem ut esset quo referret obitum domini servulus. Cieero in Limone Tu quoque, qui solus lecto sermone Grenti; Conversum expressumque Latina voce Menan
In medio populi sedatis vocibus effers rQuicquid come loquens, ac omnia dulcia du
quoque tu in summis, o dimidiate Μe
Poneris, & merito, puri sermonis amator. Lenibus atque utinam scriptis adjuncta so-ret vis
12쪽
ComiCa, ut aequato virtus polleret honore Cum Graecis , neque in hac despectus parte
Unum hoc maceror & doleo tibi deesse Terenti. Ausonius in Protreptico ad Ausonium nepotem D. sudio puerilι. Tu quoque qui Latium lecto sermone Terenti Comis & a tricto percurris pulpita socco;
Ad nova vix memorem diverbia coge senectam.
Et 'sola ad Ursuum. Protu ' In scenam quot dramata sabellarum , Arcati de medio qui jacet in gremio. idius in Ibin.
Comicus ut periit liquidis dum nabat In undis aQuod Domitius de Terentio accepit vel Me
Bapt. Egnatius de Eupoli, de quo Suidas&Aristophanes Scholiastes . Turnebus de Menandro lib. I x. Advers. cx Ix. Volcatius & L. Consentius apud Donatum, redeuntem e Grecia periisse in mari Terentium dicunt , cum tu III. Fabulis conversis e Menandro. ratius lib. 2. Epist. I. Ambigitur quoties uter utro sit prioΠ aufert Pacuvius docti famam senis , Attius alti . Dicitur Afrani toga convenisse Menandro 3
Plautus ad exemplar Siculi properare Epicharmi ι
13쪽
incere Caecilius gravitate, Tarentius arte Hos ediscit, & hos arcto stipata theatro Spectat Roma potens, habet hos, numerat que PoetaS. suo loco Aeron sic ait.
'Vineere Caecilius gravitate . Caecilius libro Vicit antiquiores , alta verba cla sonora in ius carmine ponere solitus. Terentius arte , id eita proprietate verborum & artis GrammatIcae . Unde principatum inter omnes Comicos habere dicitur.
Volcatius Sedigitus apud Age II. lib. MX iv Caecilio palmam statuo de Comico: Plautus secundus facile edi superat ceteros: Dein Nevius, qui servet pretium, tertiu'st.
At si quid quarto detur , dabitur id Licinio. Post insequi Licinium facio Atilium:
In sexto sequitur hos loco Terentius. AN.
14쪽
x Recitata , repraesentata l. Inseriptio , quae praefixa est argumentis Comoediarum Τ rentii , hoc consilio potissimum facta esse videtur , ut Primum de consuetudine, m neretur j ventus , quae fuit apud Romanos in exhibendis Itidis . Deinde , ut extarit
certum quasi testimonium Co--cediarum . 2 Quatuor autem fuerunt Ludi apud Romanos . I. Ludi Megalenses , qui fiebant in honorem magnae matris Deae CybeleS .. a.
Ludi Apollinares, qui in honorem Apollinis , bonarum artium tutoris , fieri solebant. 3. Plebeii, qui pro salute pleris exhibebantur. 6.
qui pro sinere viri alicujus patricii instruebantur. In his didis agebantur Comoediae. 3'Dicti sunt Curules a solio e --rneo , in quo sedebant, vela curru , a quo vehi sest Iebaiit , ct hi regiis utebantur insignibus , ornati purpura seu ram sacrificiorum S ludorum habentes . 4 Modulationes . s Satis est hoc icnere , quod ad diserimen tibiarum perdinet , dextras tibias uno tame Dramine r snistras vero duobus , tibi ars pares dictas esse ab aequalibus cavernis . Item modos varios , quibus temperabantur canti ea , fu i ne factos a perito artifice artis Musices.
IYRRIA , servus. CHARINUS, adolescens CHREMES , senex. CRITO , hospes . DAVUS, sermus . DROMO, tirari σω
15쪽
PRAECIPUARUM. simo , νἱus in Ilium , sed na
Pamphiliis , pius in patrem a sed fidelirer aman3 , . ς-- .aatus ut adolesens . Davus , vafer ac Dei pera
ARGUMENTUM. C. sULPICIO APOLLINARI AUCTORE.
Sororem fallis: y creditam meretrIculae,3 Cenere Andriae, Glycerium 'vitiat Pamphilus: Gravidaque facta, ' dat fidem uxorem sibi Fore F hanc: nam aliam si pater 7 et ' desponderat' Gnatam remetis: atque δ' ut amorem comperit, Simulat laturas nuptias; cupiens , suus Quid haberet animi filius, cognoscere.
x xxistimatam ab omnibus. a Cuiusdam mulieris meretri eis, stilicet Chrysidis. 3 Quae nata erat in Andro insula. 4
Promittit Pamphilus. 3 μυ- veri l. ε Pamphili scilicet.' Pamphilo filio suo. 8 Prois
miserae se daturum-. ν philumenam . io Postquam Sini' deprehendit, cognovit filium suum amare . Ir ino animoecit Pamphilud.
16쪽
Davi η suasu non repugnati Pamphilus, Sed ex Glycerio natum i ut vidit puerulum Chremes, s recusat nuptias , ε generum abdicat: Mox filiam Glycerium 7 insperato agni tym '
Dat Pamphilo 3.hanc, Iam Charino 'conjugem.
x Consilio . a Contradicit sat Pamphilum pro genero . Pamphilus . 3 Postquam 4 2 Ubi praeter spem cognovit Pater filiae , quam desponde- Glycerium esse sitiam suam , Tat Simo Pamphilo . s Negat scilicet per Critonis verba , se facturum nuptias de s lia qui controversias diremit . 3 sua cum Pamphilo. 6 Recu- Clycerium . 9 Philumenam ., ALIUD M, AN T. MURETI.
'Hremes α. Pliania Batres Athenienses fuerunt . Forum a Chremes prci ciurus in Asiam , Pasibulam filis,lam . quam iis m. unicam habebat , is atris fidei credidit . Prosecto eo , contingit , ut in Ciarcia magni bellorum motus excita-Telitur; quos fugiens Phania, cum, imposita secum in navim Puella, ad fratrem iter cepisset, vi tempestatis fracta navi. α ud Andrum insulam ejectus est. Ibi applicat se ad Andrium .iendam , hominem haud magna in re: a quo tamen benigne humaniterque exceptus, non ita multo p st moritur . Ijoipes Andrius relictae apud se Puellae commutat nomen, & pro Da- sabula Glycerium nominat ; cumque per aliquot annos eam cum filia Chryside, pari utramque studio educasset , decedit ipse quoque de vita. Chrysis, quae se & orbam ct inopem vi.
dcret , abrepta secum Glycerio , Athenas navigat et ubi eum aliquandiu vitam lana telaque tolerasset ν ad postremum , adolescentum blanditiis.& pcillicitationibus victa , quaestum ecr - .pore facere incepit. Ventitabat ad eam inter caeteros Pamphi
ius, simonis filius, probus & liberali praeditus ingenio ado- Iescens et qui non Chrysidis ille quidem , sed ipsius Glycerii
mirifico quodam amore percussus primus solusque' cum ea rem habuit, sidem he jam gravidae dedit , eam fbi uxorem fore . Susceperat & postea Chremes aliam filiam , Philumenam a nomine, eamque jam nubilis erat γ.Pamphilo , bona adole-x .scentis impulsus fama, colloeare cupiebat. mid multa' vltro ad Simonem. venit , cum deo negotium 'conficit . Inscio
Pamphilodi de communi senum sententia faciundis nuptis ceni. siluitur dies . 'Adhuc haec erans, cum Chrysis moritur . Ibi primum Simo de filii amore cognovit . nam cum ambo unain, funus prodii sient , accidit , ut posita in ignem Chryside , Glycerium se, prae doloris impatientia, eodem conjectura videretur. Accurrit Parn ph 1 lus , eamque mediam amplexus, ita conmlari cepit', ut plurimas minimeque dubias totius rei' significatiotica daret. Itaque venit ad Simonem postridie Chremes, conditionem renunciat : comperisse se , Pamphilum p aegrinam illam habere in il oris loco; nescius , ex se natam
. esse cam, quam ita contumeliae causa peregrinam nominar .
Gaudere, ea re intellecta, Pamphilus: dolere conrea ae antiri a . Simo .
17쪽
simo. Advenit interea dies, qui ruptiis initio fuerat preest tutus . Simo, veteratoria quadam calliditate, simulandas sibi, ad pertentandum filii animum, nuptias statuit, hoc Cogitans, si abnueret filius', verarii sibi objurgandi illius . caciis .sam fore , quae ad eum diem nul Ia satis jbsta fuerat: sin annueret , fatile se , quod vellet , a Chremete impetraturum satque ita vero nuptias, Diis adjuvantibus, factum iri . Praeteriens igitur apud forsim securo jam ric nihil tale metuenti sit io Pamphile, inquit, abi domum , ac, Deos comprecare :ti ror tibi durenda hodie est . Hoe dicto velut .4mproviso quodam iaculo sauciatus adolescens , quid ageret , aut quid
corvilii eaperet, Mesciebat e cum ad eum vafro admodum REvcrsuto ingenio servus , animaὰ versa senis astutia , accurrit. Erat tunc una cum Pamphilo Charinus, qui adoleseens mimquodam amore Philumenae incensus, frustra saepe tentatis il-δius nuptiis, ad postremum audito eam eo die nupturam. Pam-νhilo, in summam desperationem adductus , eum orabat , si is falvum vellet, ut vel eam ne duceret, veJ Ditem nupta is dies aliquot produceret . Pamphilas eum sua quidem causa bono esse animo , atque omnia ad impediendas nuptias mo- iri jubebat se , quantum in se esset , essicturum , ea ut ne daretur sibi. Adveniens, ut dixi οῦ Davus , Charinum , iam pei plenum, abire ad ambiendos senis amicos iubeti deinde seorsum Pamphilo conlecturas suas aperit , persiradetque , ut patri dicat, se paratum esse uxorem ducere , nam eo pacto, inquit , S patri omnem iurgandi occasionem praecideris , Mnon erit tamen verendum , ne nuptiae fiant ρ nunquam enim Chremes tibi, semel repudiato, siliam suam ite um commissurus est. Haec ita de servi consilio acta , Iotige aliter cecideis re ac putabantur. Exorat enim Chremetem Simo . Ita res in vetarum nuptiarum discrimen adducitur . Forte eo ipso die Glycerium, exactis temporibus , Puerum Peperit : eum puerum Davus , cum aliter nuptias disturbare non posset , praeforibus aedium Simonis ab ancilla collocandum curae. In eum cum incidisset Chremes , & e Pamphilo natum esse cognosceret , rursum abducit animum a nuptiis. Turbaei maximae concitantur: donec advenit Arito Andrius, qui , quod Chrysidi genere proximus fuisset , ad cernendam illius haereditatem Athenas venerat r ejus interventu Chremes filiam agnose ita
Ita, summa omnium latitia, Charino Philumena, Carcerium Pamphilo nubit. '
18쪽
Oeta - cum primum anImum ad 3 scribendum . appulit , Id sibi ' negoti credidit selum darἰ, . 7 Populo ut placerent, quas fecisset fabulas, Verum aliter evenire multo ' intelligit: Nam in prolog I scribendis R. operam abutἰ-
Non δ 3 qui Τε argumentum narret , sed qui . malevoli - 7 Veteris Poetae maledictis respondeat .
. Pro fatis , prooemium Prologis Terentianis non est propositum , ut argumentum fabulae narretur , sed ut partim studia Poetae commendentur parism criminationibus ad versariorum , id est , Luseii Lavinii respondeatur . I Tererit ius, qui conscripsit hane Comoediam . 1 Quando primum animum adjecit ad scri-4 ndas Comoedias . 3 Comae dias Adjunxit, accommo davit. Metaph. peIlere proprie dicitur de navibus, quae ex pelago ad littus aut portum perveniunt. Virg. 3. AEQstune me PQ garm vestris Deus appulit oris . s Existimavit id sibi solum curandum esse s se nullum praeterea negotium habiturum. 6 Laboris, curae ,
molestiae . Unde facessere a se eri Be estium , est molestiam alleui exhibere. Sie dicitur , nullo negotio , id est , facile .
Cum ponitur ex nee cle otium ,
quasi id est , opus , munus, Tos eae fabulae, quas conscrIpsisset & composuisset,1ucundae essent auditoribus , & ab iis probarentur. 8 Lon ge aliter , id est , contra squam ipse putarat , rem se habere , scilicet quod malevoli Poetae maledictis respon-idendum sibi foret, non quod
populo Poetae fabulae displicerent : haec enim spes eum non fefellit. s Nune tandem experitur, cognoscit. 4o Ratio . II In scribendo prolo gos , dum . scribit fabularum ingressus & exordia . ra A chaice pro opera, id est, laborem & industriam Ram Poeta male collocat , non potest
quare opera sua Poeta abusus 'fit. I Comoed Nam narrare argumentum proprium est Prologi . Is Reeenseat . Is
Invidi. iv Antiqui Comici , scilicet Luscii Lavinii , qui
seneκ adhuc edcbat fabulas , adolescentulo tunc Τexentio. iis Calumniis ia . l
19쪽
Nanc quam rem vitio dent, qtiae ,-animum advercite.
3 Menander 6 fecit Andriam & si Perinthiam rQui 7 utramvis recte norit , ambas ' noverit. Non ' ita sunt dimi mili argumerato , sed tametri. . Didimili V oratione sunt δὴ facta ac stylo. ' Q iae convenere, in Andriam ex Perinthἰa
. . ' T Fatetur transtullise , atque usum * pro suis ia
.' δ' Isti id vituperant factum, atque in eo disputant, . Contaminari non decere fabulas. Faciunt nae intelligendo ut nihil intellIgant:
. . Quicuin si hunc accusint,/T laevium, Plautum, Ennium, . . ' Accusant, quos hic noster δ' autores habet:
ο ν Quid sit illud , quod isti ea , quae convenere , id est . .
mala voli in Poeta nostro reis apia fuerunt ad suam Corne , prehendant, vitup*rent. Cic. . diam . Is Comoediam suam. - . oes c. t. Nec Mareo quidem Latinam . Is Comoedia Grain .seio vitio datum , quod in ca Menandri . iv Terentius . carirate annoniae asse modium I 8 Traduxisse . r9 Iis , quae' dedit 'sputo . a Diligenter transtulerat. ao Tanquam suo lattendive . Uirg. 8. AEn. at- invento , ac si sua'sui sciit . que hue adwrtite mentem. . 3 ax Adversarii , latiatores Lu
ta Graecus , a quo Teren- seii Lavinii non laudρnt , se . tius transtulit suas Comoeo culpant quod id fecerit Poe . aiax. Narratio est , qua exin ta , scilicet transtulerit muru ponit , quid ex Graecis Poe- ta loca. ex Graeea lingua ita tis mutuatus sit in hanc suam Latinum sermonem. aa Cireae Comoediam . 4 Composuit , id , propter id argumentan C scripsit Graece . s Comoe- tur, disentiunt. 13 Pollui ex diλm Graecam , ab Andro , multis unam faciendo ,' id linsula maris aegei . 6 Alte- est, ex hac Comoedia aliquiavam Comoediam, a Perintho, sumendo , ex illa aliquid, de Me ropoli amplissima in ora ita illis consutis novam C
tetida rix. . t Andriam & Pe- est polluere aliquid , aut lu-ricithiam. s Adeo. ro Mate. tosis manibus attingere . a ria differenti inter se, id eli , Comoedias aliorum . a s Certe non usque adeo eae ambae Ch- issi calumniatores committunzmoediae disterunt argumento , nimium sapiendo , ut rem snon habent argumentum mulis de qua loquuntur, penituo i tum dissimile . Ir Sermone . gnorent . 26 Terentium . a 3 a Conscriptae a Menandroia poetas antiquos. Ab exemplis . a 3 Iunctura verborum , scri- factum comprobat. Ita cicca bendi modo. Sιata, instru- ro se defendit . l. i. de s n. mentum est,' quo in pugilla- a 3 Poeta Terentius , cujus a-ribus olim aliquid annotabais et uri sumus Comoediam . astur. I udeoque flatus pro ipsa Imitatur tanquam auctores e scriptione ponitur . ι Ordo rum rerum, quas illi Plum. cit e Poeta fatetur se transtus niantur , vel x quorum exemiisseis Perinthia ia Anullam Elum scQuitur in transscrtum dia
20쪽
omln aemulari 3 exoptat A negligentIam Potius , quam F istorum si obscuram diligentiam . V Dehinc G quiescant ' porro moneo, & desinant Maledicere, malefacta ne noscant sua. ζ Favete, δῖ adeste aequo animo, S 'rem cognoscIte, Ut pernoscatis, ecquid spei sit reliquum, Posthac. quas δ7 faciet de integro Comoedias, 39 Spe standae, an ex endae sint vobis prius.
dis alienis, vel in usurpando M. I Deinceps taceant . s Ileria pro suis . Nam auctor Suadeo adversariis . 1 Ca . . sumitur etiam pro eo , cujus lumniari Terentium . ix Suos auctoritatem de fidem sequi- errcres , id est , ne deteganturamur r ut , hujus vocabuli ha- sua crimina . ia Vos.spectato-ώeo Ciceronem auctorem , id res. Ia Benigne nos audiatis, est , in hoc vocabulo imitor dum hane Comoedia recen- Ciceronem. sebimus . 34 Τotam Comoe- x Aritiquorum Comicorum . diam intelligite . Is Ut pera Imitari. 3 Hie noster Poeta fecte Intelligatis ex hac Co- cupidi . 4 Non nimiam curio- meedia . is Quae spes futurasrtatem in aliorum argumentis fit reliquarum ConioediMum transferendis. s Malevolorum. Poeta . a 3 Denuo, ae novh . si Curiositatem adferentem obia. Is Potius a vobis probandae inscuritatem dictis . et Caterum .' ter spectandum. ao Exploden . Conclusio cum communieati dae , ejiciendae, reprobanda
7 Nempe ut curentur recte P haec. Π.. Imo aliud,
di ServI. Nam ad servos , qui sunt soris , se loqui fingit Simo , & ex abrupto stemnam ingreditu ν Simo, narrat. que liberto Sosiae primum honestam filii vitam : deinde ais
natoriam et ad postremum e-tram aperit , quo consilio sedaturum illi uxorem simulare statuerit . a Edulia , quae emiapud sorum a via potius merisees, aulaea , aliumve appar tum ad nuptias filii simulandas . 3 In culinam seu aedes abducite. 4. Ades , impera tis ea . Dum autem es κον , vel Pleonasmus , s Seis .eνbis au qui 6 Existima te iam dirisse r intelligo enim quid velis t ' Vis dieere . a praecepisti. potius aliud