Quaestiones de fontibus Plutarchi et Nepotis in vita Phocionis

31쪽

πέμπετο βλέποντες ἐθαυμαζον την ἀπάθειαν καὶ μεγαλυνοουαντο ἀνδρος ο δε ἐχθροι καχω εχπον παρατρεχοντες κτλ.Diodorus c. 7, 3 autem hoc modo narrare pergit:

συννν ολουθουν δε αυτοῖς πολλοὶ των σπουδαέων ἀνδρων ὀδυρομενοι καὶ συ ασχοντες ἐπὶ τω μεγεθει των ἀτυχημάτων τὸ α πρωτευοντας ανδρας ala δόξαις καὶ ταῖς γενεέαις,

πολλα πεπραχότας, τορ γῆν φιλάνθρωπα, tam oro μα-εκρέσεως δικαια τυγχάνειν πολλους πεν εἰς πιστασιν διανοέας καὶ φόβον, στάτο καὶ κοινῆς aras τῆς τυχης ουσης. II ολλοι δε καὶ τῶν δημοτικῶν καὶ πικρους δωκειμενων προς αυτὸν ελοιωρουν τε ἀνηλεως - πικρους ονειδιγν αυτω τὰς συμ

Τoto hoc loco nihilllutarcho commune est cum Diodoronis usurpatio Verbi ὀδυρεσθαι Quam obrem quoniam iis locis, quos ad extremum compararimns, lutarchus longe alias voces plerumque elegit a que Diodorus, in hac sumus sententia, ut putemus, ultra Verba illa ν πὸλις διενυγε τὸν κινδυνον in priore capitis 3 parte vestigia meronymi apud Ρlutarchum non amplius inveniri. Κlot eos locos, quibusliniarchi verba similitudem quandam cum Diodoro habent, enumerasse satis habuit atque ex hoc effecit, utilutarchus in Ρhocione componendo etiam Hieronymi libros sequeretur. Dicet autem fortasse quiritam, casu factum esse, ut ille compluribus locis easdem Voces usurparet quRS Diodorus, neque ni rei nimis multum tribuendum esse. Nam de iisdem pbus etiam similibus verbis narrari oportere. Haec dicenti respondebimus: intarchus de bello Lamiaco non solum aliquot locis cum Diodoro ad verbum consentit sed etiam iis locis, quibus idcirco quod res complurium mensium spatio gestas una comprehensione absolvit, verbum pro Verbo Hieronymum describere non potuit, tamen per imprudentiam dictionem eius imitatus est. Diodorus enim in illo bello defribendo saepius verbo παραπάπτεσθαι XVIII o. 114 6 et c. 12 4 et

32쪽

Itaqne apud Hieronymum haec vocabula Diodoro saepius occurrisse Videntur. Easdem autem voces inusitatas iis ipsis locis, quibus de bello Lamiaeo breviter complectitur,llutarchus quoque initio capitis 26 Τὸ δε φέρων σέσεισεν ὁ Λεωσθένης

τὴν πολιν κτλ. et initio cap. 26: Onyo δε στρον ..... ενομένης πάλιν ἐν Κραννῶνι araραταἔεως - . adhibet. Itaque non amplius dubium esse potest, quin Ρlutarchus in cap. 23-33 interdum sua ex Hieronymo Sumpserit. Atque porro quaerendum est, quomodo ille libris eius usus sit. ermultum enim interest, utrum lutarchus, cum

Phocionis vitam scriberet, ea quae de bello Lamiae tradit ex libris Hieronymi ipsis hauserit, an epitomen consuluerit, inquam libros Hieronymi aliquando coegerat, an memoria illos locos ad hoc bellum pertinentes addiderit ef Ad Selimidi in libro: ericles undisian Zeitalter, II. g. 4 in k qui die Grundsalae lutarchs inscribitur). Nam scientia huius rei idcirco necessaria est, quod inde apparet, quam rationem ac viam ingressus sit in Ρhogione componendo. Rationem autem ac viam si cognoveris, e facilius diiudicare poteris, quanta in unaquaque vita iis quae Plutarchus narrat fides habenda sit. Ac nobis quidemΡlutarchum de bello Laimaco secundum epitomen narrare videtur pri simillimum esse. Ad hanc opinionem probandam doceamus necesse est, illum, antequamlhocionem scriberet, libros Hieronimi omnino cognovisse. eque est, quod tam facile expedire possimus.

Nam in Eumene, quae vita iudiei Michaelis in libello de Ordine vitae parallel. Hut Berotini nuper 1875 edito g. 20sq. inter primas quas lutarchus conscripsit numeranda est, Hieronymum potissimum ille secutus est. s. Reus in libro: Hieronymus on ardia Deinde Ρlutarchus ea quae legit nonnumquam quidem excerpere solitus est. Nam se ea quae excerpsisset in unum quasi corpus confudisse ipse in libial de Oranquillitate animi cap. 1 fatetur cf. Schmidi in libro ει-

33쪽

ricles undisetne ei II 56. Quae cum ita sint, minime ad credendum dissione est, eum, cum de Ρhocione scribere aggrederetur, Hieronymi libros in epitomen iam coegisse. liter autem atque hac circuitione lutarchus libris eius usus esse non potest. idcirco, quod nihil mentis, qua ille in Graecos fuit, in Ρhocione invenitur. In Phocionis vita fraecorum et imprimis

ducum orat0rumque eorum, qui bello Lamiaco in civitate Atheniensium floruerunt, veram laudem ubique et constanter imminui, Hieronymum autem erga eos iustitiam colere supra demonstratum est. amen hoc loco ea Verba silentio non praeter mittenda esse videntur, quibus apud Plutarchum cap. 23 Phocio Leosthenem contemptim alloquitur: Πολλα δε θρασυνομένου

φερουσιν. occulte igitur Athenienses levitatis temeritatisque iussimulantur, quod fama de Alexandri Magni morte in Graeciam perlata immaturo libertatis amore ad bellum contra Antipatrum incitati sunt. Longe aliter de iis Hieronymus Cardianus iudicat. Ille enim rei militaris peritissimus homo tum temporis divinam quasi occasionem libertatis recuperandae

Atheniensibus fortunam dedisse scribit: .... ουαοντες δε αιο- μαροι τοῖς τουτου δυνάμεσι κατὰ μεν τὸ παρον ησυχίαν eris, επιτηρουντες καιρον ευ τοW Diod. 18. . . Quantumque ille absit, ut Graecos vituperet, ex verbis apparet, quibus ad res bello Lamiae gestas transit κυρωθέντος ὁ του ψηφισ-μαχος προχειροτερον ' συνέφερεν, οἱ μεν συνέσει διαφέροντες τῶν Ελλήνων φασαν ὁ δῆμον των Ἀθηναιων τ ψεν προς ευδορέαν εὐ βεβουλευοθαι του δέ συμφέροντος ωνμαρτηκέναι '

Diod. 18, 10, M. Multum ab his verbis illa apophthegmata discrepant in cap.

23 altera parte apud lutarchum, quae eo tantum spectant, ut quam recto latura animo Phocio prospexerit intelligatur μυ--γντ- δε πολλων την πωτου Λεωσθένους συνηγμένην δυναμιν καὶ του Φωκέωνος πυνθανομένου, πῶς τι παρεσκευclina δο--υσιν αυτορ, καλῶς Ἀφη αρος τυ στάδιον τι δε αλιχον του πολέμου φοβουμαι, μήτε χρω- τῆς πολεως περα μήτε ναος 2λντε ὁπλiτας ἐχουσης. et paulo inferius ..... a ad ιν

34쪽

Quid pluribus opus est 3 e vestiginae quidem nilum in

Phocione reliquum est aestimationis, qua Hieronymus virtutem Graecorum mensus est. Hoc autem accidere non potuit, si Ρlutarchus quo tempore vitam Phocionis componebat, eodem libris eius ipsos inspexisset. Non omnes autem res, quas in epitome sua invenit, Ρlutarchus in vitam transscripsisse videtur. Nam aliquoties ea quae in hocione leguntur, a Diodoro quasi complentur. Apud eum, ut exempla proferamus, XVIII. 15.8 clades commemoratur, quam Macedones Atheniensibus attulerant, de qua apud Plutarchum nihil narratur Haeterea idem reticet, Athenienses Antipatri iussu Sami insulae possessione cessisse. f. Diod. XVIII. 18 6. Nulla vero alia de causa has resilutarchus praeterisse videtur, nisi quod scientia earum, ut cursus rerum in urbe gestarum intelligatur, minime necessaria est. Deinde excepto eo, quod in fine cap. 28 commemoratur, plus quam duodecim milia numerum eorum fuisse, qui ab Antipatro civitate spoliati essent, constanter certos et definitos numeros afferre omittit, quamquam ex auctore, quem secutus est, eos depromere potuit. Exempli gratia initio cap. 26 Craterum cum magno exercitu ex Asia in uropam venisse, Graecos ad Cranonem cladem haud magnam accepisse, numerum caesorum exiguum fuisse, capite 2 medio homines omnes sine censu civitate privatos esse Plutarchus dicit. Qui has voces indefinitas cum numeris, quos Diodorus memoriae prodit, composuerit, is inveniet, alterum cum altero non repugnare. f. Diod. lib. XVIII. c. 16, 4, c. 17, 5, c. 18, 4. Relinquitur, ut de apophthematis in capp. - 10 unde sumta sint pauca dicamus.

Proximo 1881 anno in libella loenensi, qui lutarchsapophthegmata regum et imperatorum inscribitur, Fr Sasideratione exposuit, quae inter mutarchi vitas et ea scripta intercedit, quae moralia vulgo vocantur. g. 18 ad hane adduetus est sententiam, ut lutarchum illa apophthegmata ante ob

35쪽

31 legisse et eum ad vitas componendas se conferret, in eas trans- seripsisse putet. Quamquam de origine quasi apophthematum in capp. 4-10 explicare nobis proposuimus, non quid rationis apoph- thermata hocionis in Moralibus cum vita habeant, tamen in hac re paulum commoremur necesse est. am quaestio, quid rationis Moralibus cum vitis sit, illam alteram quaestionem continet. Apophthegmata Phocionis, quae in Moralibus inveniuntur, etiam in vita eodem ordine legnntur. Semel tantum accidit, ut lutarchus ea apophthemata, quae in Moralibus XV et XVI loco narrantur, immutato ordine afferat. Quatuor autem locis in vita pauca quaedam adduntur, quae in Moralibus desunt. Hoc est primum apophthegma inmoralibus Φωκέων 'Aωνναος at ουδενὸς τε γελων ωφων τε δακρυων Multo pluribus in vita sub finem cap. 4 de habitu vestituque hocionis narratur Φωκέων γαρ υτε γελάσαντά τις υτε κλαυ- σαντα ραδέως Αθηναιων εἶδεν ουδ εν βαλανείω δημοσιευοντι λουσάμενον, ως ἱστορηκε Λουρις, ουδε ἐπτος εχοντα την χεῖρα τῆς περιβολῆς, τε Οχοι περιωλημενος.

Initio cap. 9 feneratori, cui hocio pecuniam debuit, nomen Callicli fuisse lutarchus commemorat. In Moralibus V nomen eius reticet. XIII loco ibidem illud apophthegma narrati , quod invita initio cap. 25 invenitur. Ea autem quae in vita in altera parte eiusdem capitis de homine hocioni dicto non audienti narrantur, tu Moralibus quaeruntur. Denique in oralibus XIV illa verba absunt, quibus Mennius hocionem dona recusantem hoc filii admonuit:

30 in vita). Nihil sequius is, qui apophthegmata Phocionis in oralibus cum vita comparaverit, ex uno eodemque fonte ea hausta esse concedet. In hoc igitur cum Fr Sas consen-

36쪽

- 32 timus, in reliquis autem ab eo de hocione quidem dissentimus. Nam ex eo, quod compluribus locis in vita lutarchus uberior est quam in Moralibus, eum cum de Ρhocione scribere aggrederetur, ad lantem ipsum redisse, non apophthegmata iam ante ex eodem excerpta in vitam transscripsisse intelligitur. Qua in sententia eo magis sumus, quod apophthegmata in Moralibus cum iis quae in vita repetuntur, rebus quidem consentiunt, constructione autem verborum differunt.

Semel tantum fit, ut apophthogma et in Moralibus et in vita Verbum ex Verbo reddatur in oralibus IV et ultima verba capitis is inde ab Κπεὶ δὲ λέγων ποτὲ γνώμον - . Longe maior pars eorum apophthegmatum, quae in oralibus inventuutur, in iis capitibus vitae iterum ceurrit, in quibus Ρlutarchum ex Duride Samio hausisse supra docuimus; reliqua vero P VII) in capp. 4 10. Superest, ut de origine horum apophthegmatum paucis

exponamus.

Neque iam dubium est, unde lutarchus ea sumpserit. In omnibus enim idem narrandi genus cernitur, quod quidem magis ad delectationem quam ad rerum explicatisnem Spectat. . Nec minus eorum proprium est, quodihoci ubique laudatur, populus eiusque duces irridentur. Satis esse primus. si ut id quod contendimus exemplis probemus, pauca apoph'thegmata repetamus. Initio cap. 9. 'in δ'ουκ παυοντο sc o Λέ ναῖοι κεκρα- γοτε καὶ καταβοωντες, λογον , Ῥυτοῖς τουτον Ἀνην δειλος

sitas luditur, supra iam commemoraVimus.

37쪽

- 33 Qnibus rebus expositis non dubium esse potest, quin mutarchns etiam in hac parte vitae hodionis ex libris Duridis excerpserit. am stilum eius ex apophthumatis in capp.

- 10 non agnoscere nemo poterit.

Quaestione de fontibus in hocione ad exitum deducta

reliquum est, ut quantum haec vita ad rerum tum gestarum cognitionem aleat, paucis explicemus. Neque iam incertum est, quid de ea iudicandum sit. Nam cum lutarchus auctorem sequatur, a quo tibi cavendum est, ne nimis ei confidas, ea tantam pro certo habenda sunt, in quibus ille ab reliquis rerum scriptoribus non dissentit. antopere enim landes Phocionis anctas esse vidimus, ut nonnumquam Vix mica quasi veritatis narrationibus lutarchi contineatur. Auctor autem eius eo consilio scripsisse Videtur, ut Ρhocionem, hominem illum omnis elationis et magnitudinis animi expertem cum damno gloriae aliorum auctorem omnium Virtutum et virum tum prae omnibus sincerum et prudentem describeret.

De visa Phocionis ornesiana. De Metoribus, quos Cornelius Nepos in vita hocionis secutus sit, saepius iam scriptum est. Anno 1827 I. I. Hisel Delphis Batavorum disquisitionem criticam de fontibus et auctoritate Cornelii Nepotis in lucem edidit. Anno iam proximo libellus eiusdem inscriptionis ab Eumonio icher Gmningae foras datus est. Denique nuperrime . tot in libro, quem saepius laudaVimus, g. 6 seq. demonstrare studuit, Nepotem ex eodem fonte atque Uutarchum hausisse. In hac autem sententia idcirco est, quod apud illos duos scriptores aliquot locis verborum quaedam similitudo ei intercedere videtur. Sed iam r. raneri praefatione ad editionem vitae hocionis lutarcheae g. 8 epotem longe alios atque lutarctum et in hocionem

Severiores atque iniquiores auctores ad manus habuisse videt. Itaque operae pretium esse putamus, si ea quae ille . . le- viis istigit, pluribus expon- .

38쪽

partium popularium fuisse manifestem est. Nam eap. 2D2 male patriam hocionem illis temporibus consuluisse legimus, quibus Antipater cum exercitu ad Athenas appropinquavit. Laude igitur auctori Nepotis digni esse bdentur, qui etiamtum ut Macedonibus resisterent civibus persuaserunt et populum Atheniensium ad libertatem defendendam vocaVerunt.

Deinde illo loco hodioni crimini datur, quod Atheniensibus auctor fuit, ut Demosthenes cum ceteris qui bene de republica meriti habebantur, in exilium expelleretur. Τertium denique in D et 5 eiusdem capitis Phocionis

culpa Nicanorem in Piraei possessionem venisse plane dicitur. Κlolaio quidem etiam hoc loco epos eadem narrare videtur quae Plutarchus, sed quibus rebus ille a Plutarcho discrepet, primo quasi obtutu apparet. Apudilutarchum res quae occupationem Piraei praecesserunt, ita narrantur, ut Nicanorem idcirco portu illo potiri voluisse intelligatur, quo melius Athenienses ad recuperationem libertatis inclinat0s coerceret. Nam epistola regis cognita, qua fore ut postestas populi ubique restitueretur, civitatibus Graeciae promissum erat, magnus in urbe ortus erat tumultus et Nicanor, qui ut eum Atheniensibus ageret, in contionem in iraeum convocatam prodierat, vix insidiis a Dercyllo praetore eorum e0llocatis se eripuerat. f. tui. hoc. c. 32. Causa igitur fuit, cur Athenienses Nicanorem metuerent. oenas enim insidiarum

eum non expetiturum esse nemo exspectare poterat. Nepos

nihil de his rebus narrat, sed hocionem pollicitum esse se irae obsidem fore tradit et hoc modo cap. 2, o)pergit:

Ad quem c. iraeum recuperandum quum populus armatus concurrisset, ille sc Phocio non modo neminem ad arma vocavit sed ne armatis quidem praeesse voluit. Praeterquam quod mutarchus Locionem promisisse se vadem pro irae sese daturum esse non commemorat, in ea quoque re Nepoti obl0quitur, quod nunciato, iraeum a Nicanore occupatum 8S' Phocionem populum ad arma vocasse sed neminem apparuise initio cap. 33 narrat φαττομένων ε τουτων ὁ μὲν Φωκέων

39쪽

νος, κτλ. estimonio epotis igitur hoci consulto iraeum prodidit, secundum lutarchum ille nimis quidem icanori confisus est, sed ab eo deceptus operam dedit, ut portum a Macedonibus occupatum in possessionem Atheniensium redigeret. Quae cum ita sint, quid magis consentaneum est, quam quod Nepos in fine capitis 3 legibus de Ρhocione factum esse iudieium scribit Νam si vera sunt quae epos narrat, ho-cio capitis poena dignus fuit. Auctor autem, quem epos sibi elegit, non solum populi causam egit sed etiam Demosthenem am0re amplexus est. Cap. enim eius beneficia in hocionem enumerantur: Νamque auctus adiutusque a Demosthene eum quem tenebat ascenderat 'ocio gradum, cum adversus Charetem eum subornaret ab eodem in iudiciis cum causam diceret, defensus aliquoties, liberatus discesserat. Ρhocione autem animus auctoris, quem habuit epos, alienus fuit. Nam hoc ex verbis apparet, quibus hoci in cap. obiurgatur quod, pro beneficiis meritam debitamqne gratiam Demostheni non retulit: Neque in eo solum offenderat, quod sed itia quod amicitiae fidem non praestiterat. Quin immothoesonem adeo beneficiorum immemorem fuisse in D Nepos pergit, ut Demosthenem proderet: Hunc Demosthenem non solum in periculis non defendit sed etiam prodidit. Quid pluribus opus est Luce clarius, epotem prorauSalis ex fonte hausisse atque lutarchum. Iam quaeritur, unde epos hauserit. Stetit igitur ut

est quae e 08uimus, paucis repetamus, auctor eius non soluma causa populi et ab adversariis hocionis sed etiam laudes atque virtutes Demosthenis quasi cecinit. Deinde eum historiam rerum illa aetate gestarum non tam historico quam rhetorico genere perscripsisse, misella epotis vita ipsa docet. raesertim in cap. II ea figura oratoria epos saepius utitur, quam contrapositum Vel graece ἀντιθετον vocant. f. qe hac re Polyman in libro Die Rhetori de Griecten und)dmer, g. 412 sq. Exempli gratia

40쪽

- 36 initio huius cap. tali modo epos narrare pergit Idem Phocio cum prope ad annum octogesimum prospera pervenisset fortuna, extremis temporibus magnum in odium pervenit suorum civium. Deinde in gra ab eodem Demosthens in iudiciis, cum capitis causam diceret, defensus aliquoties, liberatus discesserat. Ibidem Hunc non solum in iudiciis nou defendit sed etiam prodidit. Quae cum ita sint, in eo sententi Sum ,

ut auctorem, quem Nepos secutus est, hoc genus ornamentorum orationis usurpasse putemuS.

Ρraeterea autem ille auctor adhuc ignotus in libris suis Saepius ex numero eorum, qui cum hocione partes optimatium secuti erant, imprimis de Demetrioihalere narrasse videtur. am inter eos qui optimatium causam agebant et potentia populi restituta in exsilium eiecti sunt praeter Ρhocionem Demetrius solus apud epotem cap. 3, 3, 2 uominatur. Ex quo collegi potest, illum Nepotis auctorem eo consilio scripsisse, ut quantum optimates ac praecipue duces eorum, hocio et Demetrius rei publicae Atheniensium attulissent incommodi intelligeretur. o certe nemo negabit, eum haud bono animo in halereum fuisse. Nam ita de eo interpretari non dubitamus, quod una cum hocione illo siquidem auctori epotis udes habenda est proditore Piraei

componitur. Reliquum est, ut in quem ea adant, quae uri exp0Scimus, paucis ostendamus. Quamquam meram coniecturam de hac re pronunciari persuasissimum nobis est, tamen eam idcirco reticere noluimus,

quod praeter lolgium ne coniicere quidem de epotis fonte in hocione quisquam ausus est. Nam isel et ictere hanc vitam quasi transiliunt. Ε numero eorum, qui de rebus tempore Ρhoeionis gestis scripserunt, in neminem alium ea, quae exposuimus, meliuS quadrant, quam in Democharem, Demostheni sororis filium. Reliquit enim historiam temporum suorum, Ciceronis iudicio genere rhetorie scriptam. f. Cic. Brutus 3 286. Ex quo apparet, Nepotem, cum de Phocione scribere aggrederetur, ex libris eius haurire potuisse.