De mandatis principvm, sev De officio eorum, qui in provincias cum imperio mittuntur. By Carolus Emmanuel Vizzanius

21쪽

ut ait Hist. lib. M. Dio, honorandorum Drorum cietuum nece

stas incedebat alii deinde atque alii ad)ecti, ad decem icto numerulo pervenere . l. a. si capta. a. ses ergo. 3 . . de orae jur utque foecundior multo gignendis negociis natura VI. infirmitas est, quam ut humanae rationis angustiae ad ea sua providentia comprehendenda stissiciant, multi quotidie ca- sus oriri coepere, quibus nihil omnino consultum in legibus reperiebatur, L nam ad a. s. l. neque leges Io l. nonpossunt. 2. . de legibus factum est, ut Praetores initio anni publice edi- cere solerent, quo Jure sibi in exercenda sua potestate uten- dum erga controversias intactas a legibus, quaeve m judicando ratio sequenda esset quae quidem edicta intra annum terminatas vires suas habebant, quo spatio edicentis quoque auctoritas terminabatur licet quotannis alia, atque alia

proponerentur, verisimile est paucis admodum in rebus in

ter te dissimilia proditisse , quemadmodum hodierna regu VII las Cancellariae, paucissimis immutatas in rebus, a singulis Romanis Pontificibus initio suae creationis proponi solitas

videmus, quas quidem edictis hisce similes esse observavit

Franciscus Florens Antecessior Aurelianensis ad sit de re- cript inprinc. Quod earum quoque vis omnis, autho- ritas, una cum vita Pontificis conditoris extinguitur Paris. de resign. benes lib. II. q. a. num. 32. Serion decis. 98O. num. ir. Mersen decis 191 num 4 ct s. Haec dicta, quo mi Viit. Gus arbitrii in suas leges Praetoribus relinqueretur , primo cautum est, ut qualia Kalendis Ianuarus ab iis proponeban- tur, toto Praeturae tempore custodire deberent : deinde ab

Hadriano, opere Iuliani,nobilis ea tempestate Iurisconsulti, Σ Edictum

22쪽

. PRO LEGOMEN A. Edictum perpetuum conscriptum est, Isiquis It Ctae condita

indeb. universam uris materiam adeo eleganti methodo comprehendens, ut ejus exemplo Cod exclustinianeus mirabilem illam titulorum, ac materiarum seriem , in qua digestus est, acceptum erat. l. I. si cumque S. C. de vet. ur enuc IX. Hinc autem non solum dicendi in urbe)uris , sed regendarum etiam provinciarum s quae successu rerum Romanarum per universum terrarum orbem, initio a Sicilia orto, extensae sunt iciaecepta depromebantur, exceptis iis civitatibus, quaelibertatem usque propriis utendi legibus ob ingentia in rempublicam merita muneri accepissent, sociaeque atque amicae peculiari formula essent appellatae qua de re pulcherrimum exemplum profert in vetere Senatusconsulto Sigo-T nius de antiq. ureprov. h. c. I. Praetorecenim, qui a populis cum imperio in Siciliam, Caeterasque provincias mitti coe

pere, quamvis ipsi quoque sua edicta proponere solerent, ad id quod in urbe non tam fieret, quam fieri deberet, ea plerumque accommodabant. l. omnia. II. sed licet I a. f. de of praesid indeque illa provincialia edictorum distributio oriarum habuit, ut , quae ab urbanis, aliisque proxincialibus edictis petita, ac deprompta esssent, translatitia, caetera nOV appellarentur , ut ex Halycarnasi ae , Livi, caeterisque priscis melioris notae scriptoribus, assirmant Sigonius dejudic. lib. 1. cap. 6 se . de ant. fur prov. lib. I. cap. q. Volaterranus eommentar lib. 29. ipsius de magnit. pop. Rom. cap. IO RO- sinus antiq. Rom. lib. 8 cap. 43. Ianus Gulielmus de magistr. Rom. cap. Io Bullengeru In p. Rom. lib. . cap. I a. Ne que praeterea deerant leges, quibus non tam sociorum, quam ipsius regentis rationibus consulebatur , morum Qu , vitae que ac domestica disciplinae regulam praescribentes, quarum vestigia in Cicerone, sexta contra Verrem actione, iasImalibi cernuntur nec solium Praetores provinciis in Vetere republica praeerant,verum etiam Proconsules quandoque mit

23쪽

PRO LEGO MENA. 1

tebantur, quo imperii genere, quod extraordinarium plerumque censeretur , gravioribus bellorum caeterisque hujusmodi Reipublicae temporibus populus Romanus uti solebat. Hanc adnamistrandarum provinciarum rationem usque ad Au rusti tempora bruatam accepimus, qui postea licet una δ' vergam sui arbitri fecisset rempublicam , quo tamen Imminentem sibi ab oppressa patriae libertate invidiam declinaret, ne perpetuum, nec in Omnes provincias suum imperium esse voluit; sed relictis senatui, populoque Italia, taeteris ita longo servitio domitis , ut facile ab inermibus etiam' beri possent reliquas, in quibus accersenda bellicae laudis,&firmandae militaribus studiis potentiae materiam habiturus erat, sibi in decennium seposuit pollicitus, citius etiam se eas, si citius pacarentur, senatui redditurum speciemque ei rei pulcherru nam ostendebat, quod nimirum ea ratione du

riora quaeque asperiora reipublicae ipse subiret, iis, quae ad

fructum bonorum imperii pertinerent senatui relictis, per quem ex eodem ordine Consulares aut Praetorii,quique Con XIII. sularium, aut Praetoriorum numero habebantur creari quotannis deberent, ac Proconsulari imperio .appellatione provincias administrarent, lictoribusque , quoad extra po- mcccium essent, d caeteris imperii insignibus ex veteri more uterentur alios vero a se eligendos instituit senatorii ordinis dignitate contentos, nec alio quam Legatorum a Propraetoris titulo censeri volitit hoc quidem, tamquam rei militari magis accommodato respondet enim Graecae dictioni ςραὶ γ' in bellorum duces, quod tutaribus praeirent co-His dictos Praetores monet Iustinianus, Novel depraeror D caon inpraefat. cmus illis Mor , quam pacis artium erat futura necessitas illo vero, quasi per modestiam , ac si ipsemet a Senatu Proconsulare Imperium in ea provii ias acceptisset, easque per solitos Proconsulibus adhaerere eorumque vice fungi comites, administraret, qui quidem, ut infra

24쪽

XIV. XV.

PRO LEGO MENA.

ogep. nam. 7. dicemus, Legati dicebantur. Verum crescentibus deinde Caesarum in Rempublicam opibus , nec ullo jam reliquo libertatis antiquae respectu, una cum Caeteris omnibus iis quoque mittendorum in provincias praesi dum cessit in Principes, minus recte, minus integre a Magistratibus a Senatu datis ei muneri responderi praetendentes Sueton in ugusto cap. I. Dio histor lib. q. Sequutaque est haud levis omnis Reipublicae administrandae immutatio, iraecipue , quod ad provincias attinet, tib Hadriano ac deinde Constantino Principibus nec diu fuit, ut Imperium in Orientales occidentale divisum rursus in

plures di esses,deinde provincias,abhorrente a Veterum institutis ratione distribueretur;harum autem aliae Proconsula res, aliae Consulares, aliae Correctoriae dicerentur, parerentque Praefectis Praetorio , eorumque Vicariis , de quibus omnibus frequens in hoc tractatu mentio incidet, plene disseremus in Romani Imperii Synops , quam universi, nostro de Iure publico Operi praemittemus. Idem autem Augustus

non contentus legum praeceptis , quae cum in caetero Romano jure , tum in edictis a praetoribus proponi solitis, ut jam diximus, continebantur,4 plerumque respiciebant privatam provincialium utilitatem , a 'ecit quaedam propria, quae non magis populorum, quam sui ipsius gubernandi rationem praescriberent Magistratibus, eaque peculiari nomine Mandata Principis appellavit quod innuit elegans locus Dionis,ab interprete propter obscuritatem silentio praetermisitis, ut observavit Brisbnius de formul. lib. .i ima cius in not ad tit hunc in editione Contii, qui histor lib. I

ἀγπς ξατ γοις δίδωσιν, πως ἐπι ρηπι ἐς Ποισι id est, Mandata quada Procuratoribus, ac Proconsulibus, ac Propraetoribus dabant, quo cum certis exeant.

Hoc inde institutum alii Imperatores sequuti, certa Magistratibus

25쪽

PRO LEGO MENA . sistratibus dederunt Mandata, quibus regendi formai vitae ratio praescriberetur, ut praeter plurima Tertulliani, Luciani, ilinii loca congesta per Brissonium formul lib. . indicat Iustinianus I ut autem, Novel de Praes. D d. V si μ' item. TVovel de Praetore Thrac. Et quia in judicando ab his non erat recedendum, ea praesides, dum)udicarent, inauditorio penes se retinebant Pancirol. not. IN Orient cap. Sp. imo etiam Edictis propriis aliqua corum capita inserebant, quemadmodum legimus D. Pium, cum Asiae praeesset, sub Edicto proposuisse caput illud Mandatorum, quo Praesidi injunge batur,ut latrones interrogaret de sociis, receptatoribus. D. Hadrianus 6. p. 1 de custoae ct exhib reor. Verisimile etiana II cst demerenda Principis voluntatis, ineundaeque gratia causa, ex universi, Romano ure, ad quod suas actiones Praesides accommodabant, hoc ab iis praeceptorum genus , tamquam

a peculiari ipsiusmet Principis ingenio profectum, in quo ille propterea sibi prae caeteris placeret, deligi solitum, cui omnem a se bene gerenda Reipublicae gratiam ferre acceptam viderentur, quasi Cusdem Principis consiliorum id POxius , quam propriae opera beneficium fuisset id enim xx.

non Verbis tantum, verum etiam specie quadam, solemni quodammodo ritu profitebantur, dum inter insignia Magi stratus libri Mandatorum imaginem variis, prout varii erant Magistratuum gradus, ornamentis expressam habebant, SI quasi rem plane sacram, inane mortalitatis fastigium egressam, a pe accensis Circa cereis venerabantur. Panciro Not.

Imp. Orient cap. 1. Sed verissam profecto est aurea XXI. illa Platonis cleganti pigrammate expressa sententia, quod videlicet. λιων παίν ου ψέξ , δολιχνειόν βιδεν ἀμειβειν Athoc. ἔνηχα κα εχ ο οφίαν - φυσιν, ηδε τυχὶ . hoc est

S.eculum omniafert neum tempus novit immutare nomen, o jormam, o naturam, γ' fortunamia namquc

26쪽

PRO LEGOMEN A. namque paulatim exolescente omni recti honestique, ac ipsius Imperatoriae Majestatis respectu, haec etiam publici juris ratio contemni, lavaritia Magistratuum libidineque caeteris malis artibus superari coepit. I idemque Novel de. X II mite Mauria donec Iustinianus animadvertens praecipue rem Romanam hujusmodi Mandatorum observatione consistere. 4. Novet de Prael. Thrac imitatus Hadriani consilium , quo princeps ille in Edicti perpetui compilatione usus est, praecipua in eo juris priyati capita concludendo,

illudque in anniversariorum illorum , quae antiquitus proponi solebant edictorum locum substituendo, Constitutiones xxiii edidit Novellas octavam, decimamseptimam , quae Mandatorum quodammodo perpetuorum ac universalium instar essent, hisque omnes Praesides tamquam communi regula& speculo administrandae provinciae uterentur quidquid enim egregii ad foeli populorum regimen excogitare humana prudentia potest, s quae sunt praecipuae uris publici partes conjicienda in iis ac describenda curavit. Harum

prima posita est sub titulo Vt judices e quoquos fragio ant,

qua avaritiae gubernantium ab stirpe delendae vertendaeque,duolo a praecipua ejus vitii origine initio, rationem inire aggressi is est, dum gratuitas in posterum creationes Magistra tuum, ab omni sordium inquinamento immunes instituit; sacramenti praeterea religionem quo in aditu honoris adigendos instituit, de observanda ea lege Provinciarum recto res a 'ecit, ejusque sacramenti, imo universa legis vindices exactores Episcopos esse voluit quoque hu)usmodi prae

Ceptorum venerabilior animis hominum species accideret, nec umquam excidere memoria posset, non solum recondendam illam inter sacra vasa caeteraque divini cultus instrumenta in penitiore sanctioreque venerabilis Ecclesiae parte quasi dedicatam Deo se ad salutem ab eo faciorum hominum sir ptam mandavit, sed etiam in ejusdem Ecclesiae porticibus ad

27쪽

promptiorem universi populi notitiam assigi, ut ibi publice

descripta de oculis omnium admota censeretur. d. I veL8. g. iraditae nobis repetita Basilic. lib. 6. it. 3. num. O. Nec xxiv.

exiguum sui hujus erga Rempublicam studii fructum capere visus est, i nihil aliud inde tulisset, quam quod post

longa saecula laudatorem Qus imitatoremque ea in laude habuit sanctissimum inter Pontifices Romanos, bonorumque morum exactorem religiosissimum Pium . qui Novellam octavamquam diximus approbavit Confii. I o. universis ditionum Ecclesiasticarum Magistratibus observandam praecepit. Altera vero propriam habet de Mandatis Principum in xxv. scriptionem ubi laudata statim initio δε observari Mandata hac ipsa, de qua mox dicimus, Constitutione, novam tradit

formulam Mandatorum qua prudentissima saluberrimaque praecepta comprehenduntur de abstinentia Magistratuum de constantia, aequitateque, .celeritate judiciorum , delenitate , ac diligentia in imperanda, exigendaque publica

pecunia de concordia inter cives de rei frumentariae rationes de Sacrarum aedium, caeterorumque publicorum op rum incolumitates, aliisque plurimis, sine quorum diligenti intentoque studio Respublica salva esse non potest pariterque hujus alterius Constitutionis memoriae, atque observantiae consultum voluit, namque recensendam eam inter ca x xii.

tera uris perpetui capita curavit, exhibitionemque ejusdem coram Episcopo , clericis in Metropoli, caeterisque provinciae civitatibus imperavit ita ut nunquam ab oculis populi remota esset, nemoque an Mandata Principis observentur explorare compertum habere non posset morique laudabili, pridem ut diximus instituto , Mandatorum , inter alia Imperii provincialis insignia habendorum , a decit, ut una cum codicillis quorum traditione recentis honoris veluti quaedam possessio Praesidibus tradebatur nova haec Mand

28쪽

PRO LEGOMEN A.

Mandatorum sanctio tradi deberet. l. 3. hoc iit inpraefat. os haec etiam si ideoque Novet de Praet Thrac si ut autem de Prord Pisid. secundum legem. Novel de Prael Lycaon es gXXVII. idemque de Com. Isaar. Hunc igitur de Mandatis Principum titulum, ejusque universam materiam plenis commentariis interpretari , adeoque de ilicio eorum , qui in Provincias cum imperio mittuntur, dissereres, quantum mea infirmitas patietur,explicata ea Publici juris parte,quae ad hanc rem facere videtur , consilium est cujus quidem rei cognitio quando a veteribus Populi Romani moribus, institu iis, praesertim vero quae circa Iustiniani Principis tempora Obtinebant, magnopere pendeat , de iis paulo verbosius dis serere non alienum a suscepti mihi oneris ratione fuisse putavi , ab ipsis legum d praecipue Novellarum fontibus accito proesidi, Mandata autem ipsa Graece simul N Latine edenda curavi, quo mens legislatoris curiosis ejus indagatoribus intellecta facilior sit, quam aliquando Latina Novellarum versio non satis assequitur, ut animadvertit Merenda controversjur. lib. I9. cap. a s. num. 96.es abunde indicant, ultra compendiosam illam Iuliani translationem . Haloandii, Agylari, Ecrimgeri versiones, ita riaeque recentiorum I. . observationes quibus post bonarum litterarum propagationem in his, quae ad verborum significationem spectant, magis deferendum esse, quam antiquioribus aflirmavit Cardinalis Serasnus decis. J'. num. o. quia

in primo quoque libro Codicis habetur hic idem titulus de

Mandatis Principum, imo ea praecipua hujus materiae sedes videtur nostrumque institutum est leges ejus libri potimi mum interpretari accommodatio meo proposito visa est Charondae editi, aliaeque ejus similes, in quibus Novella, quam diximus, decima septima, quasi lex tertia a lecta stiluabus illis, qua solarin titulo Codicis de Mandatis Princiarum reperiuntur rectene an siccus, nihil in praesens attinet,

29쪽

ΡRO LEGOMEN A. ix Min interpretatione praefationis ad eamdem legem accura te dicemus. Nec solum hanc tertiam, verum etiam duas quoque priores leges utraque lingua Graeca dc Latina pari ter edere placuit,quarum quidem posteriorem ante nos Cu-jacius depromptam ex Basilicis in publicum Graeco protulit, cujus exemplo nos primam, Latine solum hactenus lectitari solitam Graecam ex iisdem Basilicis exhibebimus. Itaque XXX. tres leges in toto corpore uris de Mandatis Principum ex profesti, tractantes, nostra haec commentaria Complecten tur in quarum priori de Mandatis illis est sermo , quae daniatur Comitibus , Tribunisi Notariis vel Referendariis cie quibus nos biplene num. I. seqq. se l. a. num 42. pe serenda ad Praesides, ut monuit Cujacius in not ad hunc tit. In secunda ad excludendas fraudes corum, qui specie principalium Mandatorum ad injuriam abutuntur, CGctur, ne

quid roboris habeant, unico excepto, qui ibi ponitur, casu de tertia vero hic satis multa a nobis dicta sunt. Sed jam rem ipsani aggrediamur.

30쪽

Afferenti se habere Mandata Principis secreta non creditur, nisi ea scriptis probaverit. Imppp. Gratian. Valent i Theodos. s. s. s. ad Fusignium Praefectum morio. Si quis adserat cum Mandatis nostris secretis se venisse, omnes sciant, nemini quicquam, nisi quod scriptis probaverit, esse credendum nec ullius dignitate terreri, sive ille Tribuni, sive Notarii, sive Comitis proferat dignitatem sed

sacras nostras litteras esse quaerendas dat. 6.Kal. Iul. Heracleae Merobaude a. Saturnino Consi .

lib. a. tit. 6. num. 18.

Siquis cum quolibet mandato veniat, dicens ne scripto hi 2 Principe mandatum, e Ddes non adhibeatur, Hincumque dignitatissit, qui id asserit. λικί κελευσaν πος υ νI a P spem trandata ter legem retiam II. Tenus hic in Odia Theodosio ubi la- 'ς Ρ, C hinc ab ea omnes depem catasA. a n Magistratus, ε eorum uectoritati