Specimen literarium inaugurale exhibens Prosopographiac Juvenalis partem priorem ...

171쪽

et seminae ambitiosae nec minus libidinosae, EssΑLINAM GRIPPINA, totam civitatem administrarunt, ita ut verissima sint SUETONII verba e vita Claudii cap XXV:-Sed et haec et cetera, totumque adeo ex parte magna νprincipatum, non tam suo, quam uxorum libertorumnque arbitrio administravit talis ubique plerumque qua-νlem esse eum aut expediret illis, aut liberet.' Idem sere sic exponit JUVENALIS Sat. XIV, vs. 32 sqq:

Neo Croesi ortuna unquam nec ersica regna sussicerent animo ne divitiae Narcissi, indulsit Caesar cui Claudius omnia, cujus paruit imperiis uxorem occidere jussus.

Crudeli quoque NERONE et saevo DOMITIANO imperantibus magna auctoritate utebantur liberti, multisque viris honestis calamitates mortemve attulerunt, et imperatores ad quaevis scelera aut flagitia committenda incitarunt. Sed priusquam de singulis agamus, quorum nomina in Satiris leguntur, pauca universe dicamus de conditione et potentia libertinorum sub primis imperatoribus. AUGUSTO autem imperante eorum auctoritatem, quod coeperam dicere, non nimiam fuisse, neque illo principe tam familiariter eos usos esse, quam POS-tea actum est, historicorum testimoniis satis probatur. Legimus enim apud SUETONIUM in uua ti-ptiali cap. LXXIV νVALERIUS MESSALA tradit, ne-ominem unquam libertinorum adhibitum ab eo coenae,excepto MENA. sed adserto in ingenuitatem, post pro-oditam Ex POMPE1 classem.' Nec tamen libertos suos despicatui habuisse AUGUSTUM idem Sugaeomus affirmat cap. LXVII hoc modo: νΡatronus dominusque

uno minus Severus, quam lacilis et clemens, multos

172쪽

nlibertorum in honore et usu maximo habuit, ut LIOI-νΝ Ι)UM, UmΜ, CELADUΜ, aliosque. ergit deinde exemplis demonstrando eum malos quidem et flagitiosos servos punivisse, nec tamen saepius eum maxima

severitate usum esse 13. Non nisi raro libertinis permisisse, ut militis ossicio fungerentur, tradit SUETONIUA cap. XXV nLibertino milite, praeterquam Romae in-ncendiorum causa, et si tumultus in graviore annona umetueretur, bis usus est semel ad praesidium coloninarum, Illyricum contingentium iterum ad tutelamoripae Rheni fluminis eosque servos adhuc viris semionisque pecuniosioribus indictos, ac sine mora manu-nmissos, sub priore vexillo habuit, neque, aut commix-ntos cum ingenuis, aut eodem modo armatos.' ΜΗ- tum abscisse ut eorum potentiam auctum vellet, conficitur etiam ex illo exemplo, a SUETONIO allai cap. XLIV oPacto igitur decreto patrum, ut, quoties quid nspectaculi usquam publicum ederetur, primus subselli-uorum ordo acaret senatoribus Romae legatos libe-urarum sociarumque gentium vetuit in orchestra con-nsidere, quum quosdam etiam libertini generis mittiodeprehendisset.' Idem tamen imperator, ut civium numerum, bellis civilibus minutum, augeret, omnibus, praeterquam senatoribus, permisit libertinas uxores ducere, ita ut justum matrimonium liberique ex iis r creati legitimi essent. Jam IBERIUS, quum AUGUSTO successisset, hujus testamentum recitasse per libertum narratur a SUETONI in sit Tiberii cap. XXIII. Ceteroquin sub hujus imperio nulli liberti a scriptoribus memorantur, quo-

1 Sugromus l. l. hos enumerat Cosnuu, Io Engu dispeusatorem. Pa uLun libertum, BALLONLma manu, paedagogum ministrosque Cari filii.

173쪽

rum auctoritas magna fuerit, nisi sorte nonnullorum libertis Ε1ANI. Post IBERIUM Vero magis magisque potentia libertinorum aucta est, quorum multi in ordinem equestrem admissi sunt, ut legimus apud L1N1uM . N. Libr. XXXVI, cap. ΙΙ, . 8 VPropterohaec discrimina GAIus princeps decuriam quintam Oadjecit tantumque natum est astus, ut quae sub divo WAususaeo impleri non potuerant decuriae, non capiantueum ordinem passimque ad ornamenta ea etiam ser--vitute liberati transiliant, quod antea nunquam erat 'sactum, quoniam in erreo anulo et equites judicesque nintellegebantur adeoque promiscuum id esse coepit,

Mut apud CLAuDIU Caesarem in censura ejus unus νει equitibus, FLAVIUS PROCULUS, quadringentos ex ea 'causa reos postularet ita dum separatur ordo ab inge-nnuis, communicatus est cum servitiis 1).

Imperatorem CLAUDIUM nimios honores tribuisse libe tis suis, queritur ACITU Annal. Libr. XII, cap. LX, ubi agens de ordine equestri scribit: 'ΜΑΤIo posthacoet VADIos et cetera equitum Romanorum praevalidannomina referre nihil attinuerit, quum CLAUDIus liber-ntos, quos rei familiari praefecerat, sibique et legibus Oadaequaverit g).V Eundem tamen imperatorem, qui suis libertis omnia sere concederet, interdum in libertinorum genus severum se praebuisse legimus apud

et Hujus rei exempla legimus apud Acirum, qui Hist. Libr. I.

eap. XIlI IcELuu GALsa libertum annulo aureo donatum et MARcIANun vocatum esse narrat. Hisι Libr. II, cap. LVII VITELLIus dicitur, postulante exercitu, si1TIcuu libertum annulo aureo donasse.

2 Posterioribus etiam temporibus libertinos annulis aureis saepius donatos esse, in aliis coasscitur e luxn GhpiroLim sila pia merinica ly.

174쪽

nqui se pro equitibus Romanis agerent, publicavit. In-ngratos et de quibus patroni quererentur, revocavi iunservitutem advocatisque eorum negavit se adversus

olibertos ipsorum jus dicturum. At ne hic quidem honor libertinis suffcere videbatur, qui filios saltem suos inter senatores admitti cuperent. Legimus enim CLAUDIUM latum clavum tribuisse filio libertini, osed,' ut addit SuETONIus in sua Claudii cap. XXIV, usu conditione, si prius ab equiteoRomano adoptatus esset.' Quae res a CLAUDIO de-

senditur in oratione quadam, quae est apud MITUM Annal. Libr. XI, Cap. XXIV uM conditor nostri Ro-νΜULII tantum sapientia Valuit, ut plerosque populos oeodem die hostes, dein cives habuerit. Advenae in nos uregnaverunt Libertinorum filiis magistratus 1 man-odari, non, ut plerique saliuntur, repens, sed priorinpopulo actitatum est.' NERO tamen libertinorum filios non amplius in senatum admisit, quin etiam, teste SUETONI in ita Neroni cap. XV, uadmissis a prio-oribus principibus honores denegavit.' Attamen suis ipsius saltem libertis eundem savisse conficimus e Su-ΕΤΟΝΙΙ .l. cap. XXXII et XXXV. VITELLIUM quoque libertis suis multa indulsisse constat, imprimis sΙΛΤΙco et HILARIO, quin etiam libertinorum imagines coluisse traditur a SUETONIO in uua Vitellii cap. II: ONARCISSI quoque et ALLANTIA ima-ngines aureas inter Lares coluit.' Quod minus mirandum videatur, si verum sit, quod SUETONIUs ex opinione nonnullorum tradit, ipsius VITELLI generis aucto

1 CLhuniu libertis quoque provinciam Iudaeam permisisse legimus apud AcITu Hist. Libr. V, cap. IX. Scimus autem ELIoeu.Pλιι setis liberti fratrem suisse Iudaeae procuratorem.

175쪽

rem fuisse libertinum. Atqui Actaeus Hias Libr. 1, cap. LVIII narrat, VITRI MUM ministeria principatus, per libertos agi solita, in equites Romanos disposuisse. Quum sub imperio VESPASIANI et ΤΙΤΙ, utpote laude dignorum principum, auctoritas libertorum minor fuisset, DOMITIANO imperante denuo libertini magnis honoribus assecti sunt, ut tradit SUETONIus in is Domitiani eap. VII: νQuaedam ex maximis ossiciis inter libertinos nequitesque Romanos communicavit.' Quum igitur, ut

vidimus, a pessimis illi imperatoribus multi e libertinis

ad equestrem gradum evecti sint, minime est mirandum, si AoITus Annal. Libr. XIII, cap. XXVII in oratione quadam ita queritur: νPaucorum culpam ipsis exi-ntiosam esse debere, nihil universorum uri derogandum: nquippe late susum id corpus. Hinc plerumque tribus,ndecurias, ministeria magistratibus et sacerdotibus, co-ohortes etiam in Urbe conscriptas et plurimis equitum,nplerisque senatoribus non aliunde originem trahi. Sinsepararentur libertini, manifestam ore eu iam inge-onuorum.' In libello autem de Germania severum odicium de libertis deque eorum auctoritate legimus oejusmodi cap. XXV νLiberti non multum supra ser-nvos sunt raro aliquod momentum in domo, nunquamoin civitate, exceptis duntaxat iis gentibus, quae reg-onantur ibi enim et super ingenuos et super nobiles nascendunt. Apud ceteros impares libertini libertatisnargumentum sunt.' Vehementer his verbis imperii Romani statum perstringit auctor, qui barbararum gentium mores et instituta hac in re laudans, alludit ad foedam libertinorum potentiam, qua Romae utebantur istis temporibus. Neque auctoritatem tantum et potentiam acquisive-

176쪽

162 mn libertini, sed etiam quibusvis modis divitiis potiti

sunt. Inde luxuria exorta est tanta, ut SENEC Nae Qua l. Libr. sub sin pag. 698 queratur: νJam liber-ntinorum virgunculis in unum speculum non sussicit Oilla os, quam dedit senatus pro SCIPIONE. rocessit

νenim immodestius, paulatim opibus I ipsis invitatanluxuria et incrementum ingens vitia acceperunt.' His autem divitiis interdum usi sunt libertini ad urbem o nandam; sic balnea ab iis constructa esse legimus, quorum magnificentiam SANEO Epist. LXXXVI si describit: MEt adhuc plebeja fistulas loquor quid cum adobalnea libertinorum pervenero quantum statuarum, 'quantum columnarum est nihil sustinentium, sed in Wornamentum positarum, impensae causa quantum aqua-πrum per gradus cum fragore labentium Eo delicia- rerum pervenimus, ut nisi gemmas calcare nolimus. 'Saepius autem illi imperatorum liberti auctoritate sua utebantur ut ad magna facinora eos incitarent, nec raro etiam aliorum liberti dominis terrori erant, quos delationibus 2 et accusationibus vexarent. Quod, tum tantopere crevit ut teste TACITO Annal. Libr. XIII, cap. XXVI de fraudibus libertinorum quum in senatu ageretur . U. 809 p. Chr. 56 effagitatum sit ut nadversus male meritos revocandae libertatis jus patro-nnis daretur.' Μiserrimam horum temporum conditionem verissime tali modo describit Acilius Annal. Libr. III, cap. XXXVI: MIncedebat enim deterrimoncuique licentia impune probra et invidiam in bonos nexcitandi arrepta cimagines Caesaris, libertique etiam

1 De opibus libertorum s. acrius Annaι Libr. XlIcap. LIII. Libr. XIV, cap. LV. 2 vi Tacitus Hist Libr. I, cap. Il.

177쪽

nae servi, patrono vel domino quum Voces, quum mannus intentarent, ultro metuebantur.'Jam vero de singulis imperatorum libertis videamus, quorum nomina in Satiris inveniuntur. Initium igitur laciamus a IOIN s. LICINIO, qui ut praedives duobus locis a JuVENALE inducitur legimus enim Sat. Ι, vs. 102 ego posside plus Pallante et Licinis Pet Sat. XIV, vs. 305 sqq. Dispositis praedives amis vigilare cohortem servorum noctu Licinus jubet, attonitus pro electro signisque suis ceti De quonam autem IcIN his locis sermo sit dissentiunt interpretes, quorum sunt qui, ut CASAUBONUA ad ΡΕRsIuti Π, 86, existiment agi de LICINI STOLONE, patre et filio, praedivitibus. Alii contra putant Ii; NALEM indicare Io1NuM AUGUSTI libertum, alii autem cum Scholiasta CLΑuDII quendam libertum intelligunt. CAAAUBONI sententia non satis firmis argumentis niti mihi videtur, quare de liberto potius sermonem esse accipio, inprimis quia una cum ΡΛLLANTE ejus nomen profertur, qui notissimus CLAUDII libertus erat. Inde tamen non necessario sequitur LΙΟΙΝUM quoque LAUDII libertum intelligendum esse, quod si ita se haberet, multo quidem minus notus esset quam PALLΛs et NARCISSUS, quorum emulgata sunt nomina. In Scholiis AususTI et CLAuDII libertus confunditur, quum initio Soholi cum PALLANTE CLAuDII libertus vocetur, sed

178쪽

eum manumisisse narratur. Quia autem JUVENALIA utitur plurali IcINIs, ad utrumque locus spectare potest, si saltem LICINUS, . ΙΟΙΝΙus quidam CLAUDII

libertus exstiterit, quod ortasse confici potest e loco MARTIΛLI Libr. II, p. XXXΙΙ:Lis mihi eum Balbo, tu Balbum offendere non Vis, Ρroonte cum Licino est, hic quoque magnus homo est. vexat saepe meum atrobas confinis agellum, contra libertum Caesaris ire times. Quia enim LIOINus, ususT libertus, jam TIBERIO imperante mortuus esse dicitur, ARTIALI autem sub NEllos demum Romae vixit, de alio quodam IcINO.

CLAuD11 fortasse liberto, loqui potius mihi videtur, quam de eo, qui AususT tempore Vixit. NERONI libertus quoque fuit ATROBIus 1), idem fortasse qui h. l. a Μάκ-

TIMAE ATROBAS Vocatur. Sed utrum IcINus an LI-o1NIus sit dicendus non satis constat inter scriptores Latinos, et a DIONE CASSI scribitur ιαι-ιορ. Mihi tamen ex auctoritate JUVEΝALIS et ΜΛRTIALI praestare videtur sorma LICINUS.

Jam vero videamus quid tradatur de ususT illo liberio Exstat Scholion vetus, quod non ab re erit hic totum describere: AELIOIN I)us ex Germania g)ispuer captus tantae industriae fuit, ut reliquias ciba-oriorum inter conservos foeneraret, et cui quid credi- AEdisset, quali poterat chirographo pugillaribus subno-ntaret; quos cum in expeditione quadam, transiturus,flumen, in vestimentis recondidisset, C. JuLIo AEsAni

CL de eo Tactrusiniat Libr. I, cap. XLIX Libr. u, cap. XCV. 2 Dio Cassius Libr. IV pag. 5a narrat eum ex Gallia oriundum esse scribit enim: το με αρχαῖον αλατης κ'

179쪽

165 AEquondam ei deneganti in pugillaribus quicquam an-

νnotatum, barbarus lugens obtulit; statim ad dispe nsationem admissus, non multo post manumissus est; AEdein curationi Galliarum ab AUGUSTO praepositus, easnspoliavit et cum agraret invidia, basilicam sub no-νmine C. IULII CAESARI aedificavit. Decessit sub ΤΙ- UBERIO, proinde dives, quod Assi si opes etiam uexhausisset, et dictus est habuisse nummos, quantum omilvi volant. Unde Eustus II, 36J: Nunc Licini in campos, nunc Crassi mittit in aedes.' Quae in hoc Scholio narrantur maximam partem testimoniis scriptorum confirmantur. Narrat enim IoCAssius Libr. LIV pag. 35, IOINUM IULIO CAESAR manumissum, ab UsusT Galliae praesectum esse, unde turpissima avaritia commotus vilissimis artificiis pecunias corripuerit. Iale autem exemplum DIO

tuit enim mensem Decembrem, ut nomen ipsum indic ret, decimum anni esse, et duos alios anno adjunxit. Quod quo consilio secerit dubium non est eo plus enim pecuniae a Gallis exegit, quo lucro iniquissimo divitias suas auxit. ostremo tamen Galli vehementer eum accusarunt apud AUGUSTUM, qui quomodo eas criminationes acceperit, idem tradit his verbis: ἀγνοεῖν

1 Potius legendum videtur GaassI, ut consscitur a versu Easi , collatis Engca hisι CXI et LXX.

180쪽

tes tali modo ludificatus est. AUGUSTO omne suas divitias in aedibus suis monstravit dixitque se haec omnia non sibi collegisse, sed domino suo AUGUSTO. Qui quum donum illud haud spernendum accepisset, LICINUS incolumis periculo evasit. De LICINI administratione

Galliarum loquitur quoque SENEo in poeolo nιβοδi Gaudii pag. 821 A OHunc ego tibi recipio Lugduni imatum, ubi IOIN I)Us multos annos regnavit.' Eundem praedivitem vocat in Epistolis XI et XX, ubi cum CRAsso ejus nomen conjungitur. In LIPSII editione ad h. l. in adnotatione est epitaphium LICINI, quod apud SIDONIu legi dicitur p. VII Libr. V:

Marmoreo tumulo Licinus jacet, et Cato nullo, Pomprius parvo: credimus esse de γIdem affertur a GRANGAEO in notis ad Satiras, qui fragmentis ETRONI ARBITRI his versibus duos addit: Saxa premunt Licinum, levat altum fama Catonem, Pompdum tituli credimus esse deos. Denique SUETONIUS conserendus est, in cujus visa A vili cap. LXVII 1orsus memoratur inter libe tos, quos AUGUSTUS in honore et usu maximo habuerit. Nec minus dives UcINo suisse videtur CLAUDII libe ius NARO1ssus, de quo legimus Sat. XIV, vs. 328 m: Nec Croesi ortuna unquam nec Persica regnas olent animo ne divitiae Narcissi, indulsit Caesar cui Claudius omnia, cujus paruit imperiis uxorem occidere jussus. NARCISSUS autem et ALLA potentissimi suerunt CLAUDII liberti, quorum ambitioni avaritiaeque quantopere imperator indulserit, tradit SunioNIus in ua