장음표시 사용
21쪽
voluntas de manifesta plena libertato violatur, in scriptura sacra non invenerimus. His rationibus porinoti non possumus quin iudicemus, verba Pauli nunc explicata praemissa descriptionis poccatorum actualium summam complecti. Iudaei, quales, praetermissa dignitato per foedus divinum eis iniuncta, ex sola ration transgressionum foederi deinceps repetitatum aestituandi sunt,oluioxii sunt irae de suturae, Sicut onines pagani, nisi per Christum denuo in gratiam divinam recipiuntur. Ne quo tandem iustum ent, comparatis aliis Pauli gententiis vulgarem doctrinam, secundum tuam ain peccato originali ira dei obvorti raditur, apobtolo imputaro. Statuit quidem, in ortem tanquam statum ainnationis per iudicium dei ab Adaluo ad omnes hominos transiisse Rom. ,12. 61. Sed considerati oportet, 'aulum non perinutaro ' θύνω ror et τον Mnia tiar, neque roκονιι ει κει ι κοι Ma et τι ι 12r v. Nam iudicium do Adanio peccatore latum Dortemque inde
ad universam eius sobolem descend cntcm ostendit aut tolli salvandis por iudieiii in iustificatorium o per vitain f hristi, aut si mari pereuntibus, propterea quod gratiam divinam contemnant 2 Cor. 2, 15. 163. Iram vero divinam nonnisi iii obedientia et desectu actu eoiuitiissis excitari, Paulus cum oninibus utriusque tostamenti scri litoribus contendit. Qualiavi nuteii consilium irae peccatoribus contumaeibus inferendae, propter tolerantiam dei uil dicta Oxiremum dilatae, abrogari posse videatur, modo gratiae a Chri,to oblata convertendis aniluis sese accommodent, tamen, perditioncm ab ira divina peccatoribus illis revora inflictam tolli posso, nee Paulus, nec alius uis apostolus auetor ost. Nisioni in iram divinam contra sententiam univorsa scriptura ita intelligis, ut noetum peronatorium ab ius notione seiungas, in imo poteris congruo sententia Pauli Statuero, peccatores subesse irae dei, sed id tantum, eos subiectos esse consilio divino ita in iudicio extremo iis titiligendarini, Christo fidem haberent Distinguit igitur Paulus inter iram et consilium ira exserendae. Cum hoc onsilio dei, quatenus ad statum gentis humanae actu peccatricis refertur, coniungit Paulus et tolerantiam dei et consilium gratia poenitentibus applieniadae. Ira tamen, i. e. motus animi divini sica ad perdendo gratia contoliatorcs, nulla ration cum gratia sivo misericordia dei copulatur. Cuius Oxplieationis adiuinontuni firmissimum praebent verba Ioannis in ovangeli 3, ι6:
in contrariam prorsus ententia in verti, non ignoramus. t alios taedam, Thomasius V. c. p. 289ὶ literis longiore intervallo positis indieat, non posse dubitari, quin liquid non possit manere, ubi antea non morit itaque sententiani homini verborum interpretans contendit iram dei, quae fideiu Christo denegante promat, statui peccati iis congcuit inhaerere Ned si quem lectorci benevoluit et studiosiorem eruditionis xogetieae, quam traditionis dogmatica invenimus, ab eo Petimus, ut consideret, consueti id inem usus dogmatici non Scin per convenire cum usu loquendi in libris saeris sollemni ne unquam intorpretem pecto verborum indulgere debere. Thomasius saltem quia ni litobis diductis signi licet, quam vim voci manendi sana cuiusque ratio vindicar soleat, dictorum quorundam Christi conspicuorum graviumque recordatus osso non videtur. X stant
enim apud Ioannem duo Christi do peccato nata insignia 9, 1 15, 22 24), in quorum altero vox ili ιν intrum in modum usurpatur, unde iani en thesis Ioannea, do qua agimus, cingulariter illustratur. Edicit dominus, peccatum onmino non esso nisi in odio, quo quis sibi officioque a patro sibi iniuncto resistat. Huic igitur rei comparata omnis inobedientia contra dei voluntatem ab hominibus, antequam ipso adesset, conunisAn ita iudicntur, ut proprinna peccati vim nondum secuta sit. Quum ergo de 'harisaeis, summa poletinacia plenaquo conseientia dcm sibi denegantibu S, Dronuncini iure ire ιιι ν ιέν 4 9 4li, significat poccatum aliquod manere, quod antea adsuisse sua iudicandi ratione pernegat. Quam ob rem no nos quidem a veritate aberrabimus, quum sententiam Ioannis de ira dei super lucredulo manente eandem rationem oculi
22쪽
interpretabimur. Quum enim nostra totilis scripturae sacrae perlustratione id emeerimus, ut iram do non ad quamvis legis transgressioneni, o ad contiimaciam tantum, qua voluntas dei manifesta se violatur vel oppugnauar, referri intelligatur, quum deindo Christiis testetur, con- inmaeiani pedeat irae divinae obnoxii per incredulitatem domuin et inobedientiam erga se consummari, sequitur, ut apostolus, qui illa doinini effata sorvavit, congrue domini totiusqii seripturae suffragiis non nisi ii sentiat, ut iram dei, qua super obedientiam Christo donogante manebit, hoc dolieto demtim ipso moveri existimet. Sed opiis nobis est, tunsdani adhuc observationes adiungere. Primum enim illa re in seci indumquam Christus ipse peccatum iudicari docet, plurimum tacit ad solvendam eam quaestionem, qu modo sacrifieitim Christi ad remittenda omnia peceat antea commissa valeat, luoniam . . et populiani lectunt et ceteras nationes peeeatis talibus ob las Aso ostendit, qua iram de movontia a remission logitim exonita esse videntiir. Hae res in non ita cxpeditiir, ut Christiis quasi reoraim vicarius iram de passii esso dicat ir, sed ita, ut omnia delicta, qua secundum regillam qui dein V. Ti. ira divina sunt digna, uni ni anisosta contra filium dei inimicitia comparata, per ignorantiam et animi levitatem commissa esse, itaque idonea estii nontur, ut legitimo rei nitiantur conser Mare. 3, 28-3U . In hae N Ti. regilla nititur, quod Paulus eosdoni indulgentiam pec torum nAsoqui docet, laibus, nisi gratiae dei per Christum oblataesses applicare velint, iram dolfinalem eomminatur. Λttaui en in loco deritio egimus, Ioanne non possumit quin notionem irae dei aliquatenus nitatam ess profiteamur. Ubicunque enim in libris sacris ira divina commemoratiar, aciem animi divini offoetus externit ita adilingitur, ut exportentia boni inum iram dei non praeter hunc metum assequatur. Huic autem rationi unum illud Ioannis effatum non connitit. Noquo vero omni ration indiget, quod iram Ioannes consilio irae exserenda si abstituit. Nam etiam iudicium divinum a Christri institianim in evangelio Ioanno ita deseribitiir, ut observationem hominum subterfugiat, et in latebris animor in aut sido in Christum motorum, aut inimieitia ab eo aversorum continori existimetur. Quodsi quis Christo dota et obedientiam denegans iamiani iudicium dei expertiis esso dicitur 3, 18J, coiisontaneum est, eum irae dei tibiectum esse, i iamvis nullo vita vel sortimae detrimento, quod sub oculos caderet, mi enim. Reservatur tamen, iram dei suam vim postremo in perimendis talibus infidelibus exserere.
Disquisitis testimoniis do ira dei in aera seriptura nobis eclinentibiis postremo i officio satisfaciendum erit, utra eum notioni ira divina in disciplina dogmatica tribuendum eorti finibus
circi amscribamus. Neque timem is, ne dentonstratio nostra apud quosdam offensionein habeat, 'litum causam scriptura secundu in se ipsani explicata adversus admiratores uitisvis traditionis theologicae agamias Itali ei limum definiemus, in quibus dogmatis offormandi ratio irae dei non habenda sit, deindo conabimur exponere, quomodo notio illa doctrina ehristianae accommodari videatiir. I. Ira dei non debet reserri neqtie ad peccarum originale, neque ad transgressionem Adami. Huius nim sententiae nullum testimonium in libris sacris exstat praeterea vero haec sententia ea re excluditiar, quod non nisi defeetiis actualis a foedere divino, tunc perversio veritatis in idololatria nationum obvia, obstinatio tandem animi fidem Christo denegantis, sivo peccatiam in
23쪽
l spiritum sancti in ira divina subiiciuntur. Iamiam notavimus, Palilum neque tortoni Adami causa toti hominum generi immi,sam cuin perditione peccatoribus contumncibus imminente neque itidietum ainnatoriiiiii, qua illa calamitas in licta est, cum ira extrenio iudicio adiuuet usqualia vel ex asequar vel miscere. Itaque etiam theologus, qui gradiis peceat bene distinguet, do ira dei bono et apostolo congruo docebit. In hac re tamen non possi inius non ad intrari levitatem, quaalio iii asilis i. c. p. 348 statuit, vel potius ornatu oratorio istis contendero videtur, iram divinam, repraesentatain gladio Cherubis idente, omnino pertinero ad excitandam in homino conscientiam eulpae ), dum simplici cuique lectori libri Mor alei patet, bonitatem dei homines quaerentis si iam iii curant illis praestiti iri Gen. . I, iisdem conscientiam culpa comi Diaga iniecisse. Non ignoramus innion, errorem, hic in oppugnamus, non soluti ita rosulari, ut sententiam ei contrariam in viii versa scriptitra xl liberi ostendati ir, sed etiam ita, ut erroris origo in lucem proserant r. Neque enim est nostrum, quilii de quac inque veritate nobis persuasum est, alitor sentientibiis orrorem xprobrare, sed de errore cos convincere Iinquo non difficile est intellectu eos, quisicii Thoi Dasius traditioni dogmaticae servanda student, ain ob rem iram do ad notiovem poe-eati Adam et haereditarii trahoro, quod is aecidii, ut iam pri inuin peccatum peccato in Piritura sanctum exaequarent. Cui errori praeterea suppedita opinio vulgaris de primorum hontinum Statu on inibus uulneris absoluto. Sed isti omodo dicemus cum indolo primorum hominum in libro Mosaico desciis in convcniro deerotum eiiisdem Thou ii, qui primis hon inibus puram persectamque do eonscientiam, voluntatem itinitio bonam, amorem de liberis conveniente in tribuit t. c. p. 216 3Talis iiivio, qua iiiiiiis homo ad gradum vita christiana evehitur, ne dicam olim Christo ipsi exaequari, sicut omni scriptura sacrae sundamento indigot, ita secundum dialcetieam ratione ni solo nititii studio dei nonstrandi, peccatum naturae liumana contradictorio oppositii in esse. Ad quam linition veritatem vindicandam non opus est, ut talia cadam porsecticino morali fingantur, quae auxilio narrationis do primis hominibi is prorsus destituta sunt. Sed sicut omnes lotiones the logia dogmatica usui venientes socianduit imaginem illi dei conestinari debent, in quo etiam nati ixam humanam persecto repraesentari fides nos certiores reddit, ita oliam plenam eognitionein peccati hcologicam non assc qitemur, nisi id humanitati in Christi indole conspicua comparaveri- imis, unde demum et latiis primorum hominum et peccati ilia eorum recto perspici possunti Dentonstravi ianis aliteiti supra delictum incido contumaciae in filium dei omni issum, quippe quod clim plena peccati notione recte informata conveniat, ira dei subiici, ita ut, quaecunque exempla animi in delini obstinati eiusque ira obnoxii historia tori tinnia aliteccdens praebet, odii in peccatu in Adami, inprudentiae et levitati tantum deputentiir, ideoque per 'hristi in remission cdigna exhibeantur. Itaque non possumus quin opitiionem contrariam qua ira dei iam peccato
Adanii, et peccato ab eo ad posteros transfuso adiurigitur, itantii in vis specie orthodoxiac Inatam, attamen conditam rationi parum theologica, corvi in reiiciamus.
2. Deitido ira dei non debet adhiberi ad explicandam vim passionis et mortis Christi, ut
24쪽
saltem alia prorsus ratione, quam quae apud theologos quosdam obtinet. Nam Christum de iram passione morteque tanquan sacrificio pro peccatis placavisse, no iii in scriptura sacra pracdicatur,noque o notione sacrifiei recte diiudieata concludi potest. Exposuimus supra, ct illi omodo aliquoties in V. To sacrifieia irae dei et poenitentiae populi electi tuterposita esse videantur, et qua ratione, Ab illis extraordinariis plano diversa utatur sacrificium Christi secundum apostolorum explicationem. Nam quum sacrificium Clitisti inter legitiinas pro peccatis oblationes deputetur, valero videtur nonnisi ad remittenda peccata por imprudentiam et levitat in commissa, quae irain dei non merueriint. Quum vero remissione ii oinitium peccator mi, nullo Oxcepto, fidelibus per Christi sacrificium sterri profiteantur, inditant apostoli, Peccata, antequam Christus adsuerit, commissa universa ab ira dei exemta esse, quippe quae comparata ad divinam veritatem in filio dei inanisostam et imp dentia et levitato xorta sint. Prava igitur ration o ijscetur theoIogia christianae elementum religionis V. i. si statuitur, osse delicta quaedam irae do obnoxia praeter directam inimicitiam adversus filiunt ei. Itaque evenit, ut propositio illa theologie de ira dei logitimo quodam sacrifici placata nequo N. nequc V. o. consentanea sit. Quominus autem hoc universo in theologia eliristiana doceatur, prohibet deinde est quid om sententia id, quod, si qua dei ira sacrificio 'liristi averti sivo placari recto diceretur, hoc sano ad idolos solos reserri posset. Navi quod ad contumaces in deneganda Christo fido attinet, deberet doceri, iratu dei contra illos per Christi mortem confimnatam osse, seeundiim 2 Cor. l5. 6. Si quis igitur theologus suac rationi insisteret, ut sacrificium Christi ad placandain iram de valero doceret, is deberet o notione sacrificii biblica tiam id evincero Christi morte iram dei etiam
confirniatam esse. Qua res, qua quoniodo expediri possit, non video, affert novum argunt en- tum ei sententiae, ita dei in efformanda doctrina de saeris ieio Christi ratiotioni non posse haberi. Sed ut sontentia, ut nunc contradicimus, accuratius diiudi etur, ex re crit undamentii mperpendere, in quo illa condita es Resertur nini ad id axioma normai primitivam inter deum et genus humanutii intercedente in osso lege in de univere,alem, viri biis linianis explendam aut divinis pocilis conservalidam. Ilanc regulam secuti sunt, qui postulant, ut Christus poenas toti hominum genori obitas persolverit no dous gratia per illum peccatoribus oblata a normacum hominibus agendi primitiva discessisso videatur. Contra hanc autem coniecturam multa eaque validissima argumenta exstanti Naiu quantopero in illo axiomato tota vetustioris theologiae dogmaticae fornia nititur, tantopere ab indole revolationis divina recedit. Nolumus quidem in1ietari, egon 'hi isti universalem de diligendo deo proxii uoquo specubim iustitiao, lino essentia dei nobis esse sed id acerritrio obtinemus, deuin, sicut in edenda hac lege finem voluntatis suae hominibus patefaciendae assecutus est, ita exordium indo non fecisse non ignoramus, divulgatam inter theologos eam opinionem esse, hanc legein iam significatam esse Adamo, quippe cui deus vetaret, ne ruetus orboris ederet. Sed uirum in modum errant, qui huic interidi et specialissimo logem agendi niversalo in si ibstituero conantur. Deberennis porro plano immemores csse disciplinae aut inno, i approbaremus, legislationen antecessisse exhibitioni
gratiae, qua deus sobolem Abraham elegit. Inverteremus tandona ordinem operis Christi ni,nimo obscurum, nisi intelligeremus, cum prius vim gratia divinae sibi insitam ad condendum dei regnum exseruisse, quam fidelibus legem diligendi dei proximique perscctam explicaret. Nequo cuiusquam iudicium sit bterfugiet, per Christia in demum lege in universalerii dei hominibus propositam , per Mosen tamen legem modo particularem singulari populo datam esse. Itaque comparatione manifestae historia revelationis divinae cormiit illa imaginatio vetustiolibus theologis Solle timis, quantumvis rationi conlpetere videatur. Praeterea hoc quoquo argumcnto refellitur. Indoles legis divinae ab auctoritate cuiuscunque humanae legis ita discernitur, ut, quum homo
25쪽
initi expleat, voluntati certae personne obediat, dum legibus humani voluntatem quandam universalem subesse fingatur, certis personis non alligatatu. ergo officiantur ea, quae voluntas dei ab hominibus postulat, necesse est, ut provid entia erga homines manifestata deus seipsum, quali sit auctoritate, exhibueriti talluc providentia speciali, qua deus Abrahaini sobolem elogit et mediis uni ea iniit, nititur lex particularis huie populo data. 'rovidentiam deinde poetatissimam, qua deus paternum inorem peccato ibus per Christum ostendit, sequitur lex univcrsalis, dolibus ex quavis nation oriundis proposita. Ideo etiam interdictum specialissimum, quod primus homo accepit, id sibi voluit, ut auctoritas dei in eum constituatur, quam deitium riuatam institutiones recto agendi excepissent, si Adam nuctoritatem dei servasset. Itaque providentia specialis , non vero legis iniversalia las normam manisosta intor cum hominesquo rationis continet, quam ut intelligant theologi necesse est. Hoc tandem e re confirmatur, quod peccatum hae appellation proprio dignum secundum cripturam non peto definitur tanquam transgressi legis. Sed quatenus iram dei tereat, demonstinximus uberius, id cerni in voluntate providentia dei spoeiali adversa, i. e. auctoriti iti legislatoris ipsi renitetite. Itaque a tantum legis transgressio proprie peccatuni consetur, quae ad offendendam auctoritato dei legislatoris, speciali erga hominem providentia exhibita constitutam, ascenderit. Ex his omnibus, qua exposuimus, nobis videntur probasso, nulla regula diviti ne revelationi insita cum niti, qui postulaturus sit Christum p oonas ab ira dei descendentes solvere debuisse, ut divina legi universali satisfaceret, priusquam gratiam do hominibus firmaro posseti l. Irae do loeus in doctrina theologie do in iustitia vindicandus ost Iustitiam dico, non sanetitatem. Nani ni, in ellornianda theologia christi a prorsus discedis a ration scripturae sacrae, non potoris praeternaliter observationem supra allatam, sanctitatem do alligari tamaret moderi cum gento Israelitarum instituto, ut deus non amplius 8anctus praedicetur, ex quo per Christum ad universiani hominum genus o convertit ), et in vocandis et renon orandis qilibuscunque singulis hominibus pilitum suum an tu in xhibuit Resertii autem ira dei ad eius iustitiam, qua signifieatur, deum in agendo cum hominibus sibi conηtaro, sivo manifestas es voluntatis eius holuinibus datas convenire cum summo ipsius fine. Cui rei competit, deum iustum eas cognosci tum eo, quod societatem cum hominibus condit, qua secundum gratiam eius ad salutem peccatorum valet tum quod peccatoribiis, denegantibus deo societatem, vel contumacitere ossiciontibus, iram inserti Qua duplicitato iuste agendi quis est, qui offendatur Sed amon quin asseeius talis do deo praedicetur, multi lint, qui dubitent. Non malo quidem Laetantius disputavito t. c. cap. XVII. iram deo non tribui tanquam cupiditatem doloris repondendi, sed
tanquam eum animi motum, quo etiam homines iustissimo surgant, ut disciplina crvetur, mores eorrigantur, licentia compriniatur. Sed quum inde pergat, iram, quae ad correctionem vitiorum pertineat, nec homini adimi debero nec deo posse, quia et utilis sit rebus humanis et noeessaria , timemus, no comparationem nostra rei inutilem instituerit. Nam ira dei, biennquo in historia sacra V. i. commemoratur, nullibi ita ad correctionem vitiorum refertur ut vindictao species vitetur, qua holuine saltem non docet exempla potius ira do illi obvia, quantumvis ad corrigonda vitia tendant, ad emendandos tamen peccatores, ira causa sola homines irasci decet non reseruntur. Iusta enim in hominibus ea ira est, ni tristitia et miserieordia miseentur,
Bis tantum in X. To nomen te satieti eourrit, clemim in epistola prima Pol 1, 5. εἰ ubi verba I.ov. 19, 2 laudatitur et Chriatlanta a lapiantur, quos Petrus populo foedatis vetoria insori uppoesti Tum dominus ipse apud Ioannem 7, 11 patrem sanetum alloquitu ea sententia, ut neeessitu linam an oum deo propriam levist--4 Quantopora ergo Re n regulsi stuprauoaiis duoedunt, tantopero ei non ontradleunt.
26쪽
misericordia piorsus separata es Itaque fieri non , oto,t, ut rani ci tanquaui affectum eius antino insilii defiuiaunis ot dolandamus. Nani si rationc ut . i. rnosci iiii hancinus, non possumus nequo speciem studii partium suarum a do ainovero, neque ideo attributuit illud dei defendere, sin domi,aramus iram divinam cum in dolo irae hominum iustae, tantuli deest ad eius imaginent mente concipiondam, ut ea in non possimus distineto definiro. Nati si secundum exemplaroruin uinariarum tantum de iis licet iudicare, qua in deum adunt, aut ira divina a iustitia abhorrero videtur, quia dotis iratus, ut emendentur hontines, non curat, aut nostram comprehensionem prorsus excedit, si eam a vii,cricordi alionam, sit nul lii iustissi inam pracdicar debemus. Qua in ro amon me inores sunius cum tithero Εnarrati in cneain ad cap. 6, 3 eius regulae, ut tales iii aestiones vitemus, quae nos protrahunt nil solium summae maiestatis. Ita tu propter nos quibus liumana mens circumscribitur, renuntiatuus quidem solvendae ei
quaestioni, quae ad assoctu in animi divini des utendum spectare videtur, sed esse eius irae divinae sollemnes recte considerati multivia laetent ad iustitiam divina voluntatis illustrandam Eo dieimiis, solvi non posse cogitatione theologica eam quaestionem, quid sit ira in eo; attamen plurinnilia nostra interest diiudicare, quid tu ordine rovolationis divina eognoscendo ira dei significet. Ita observatur summa cogitationis meologica rogi la antea conaniemorata. Neque vor sortuito aeeidit, ut ab iisdein theologis ira dei ad formam iustitia tetrii, iitivae inim bilem sibique constantem redigeretiir, qui ius lego expressuri priuiitus inter deum ho intuosque interie dero finxerunt. Consentaneum enim huic cxetuplo humanarum reri in esso videbatur, ut iudieium do laesiones legis sua vindicaniis etialia a speei studii partium liberaretur, quo iustitia eius perturbari posset. Hoc sumin opere eum docere videbatur, quippe qui logislator et
iudex esset, Simul autem a parto diversa Staret, quam ita ab hominibus obtinebatur. Error eo coni missus, quod interiecta iuris regula deum cum honi inibus Oxaequabant, ita videbatureon pensari, ut negato quovis voluntatis flectu super homines veheretur. In neutra tamen re schola, quae dicitur orthodoxa, quippe quae iurisI,rudentia theologia in superstrucro cntaret, Vcritaten revelationi divinae insibatu et in libris sacris patentem assocuta est. Noquo iuvabit rocentiores huius schola scelatores, tuo dignitatem ira divinae contra votuάtiore in doctrinalia de conimis tenuom nimiaque si inplicitate laborantelia vindicaro student, nisi eo procedunt ut intelligant, rationem prini itivam, tuam inter deuin homines me pontint, nimis gravi errore laborare. Nam iurisprudentia illa, quam primus Anselmus palam et consulto in theologiam introduxit, id efficit, ut de eomparato cum hominibus finis tantum individualis aut particularis vindicetur, nun- quain auteni finis itis summus et absolutiis collustretur. Quia i ii vero religio christiana ad suntinua et absolutiim dei finem per filium eius holninibus patefactum et repraesontatum tendat, tot omnes iurist,rudentiae regulas a theologia removendas esso, si ossietum hulo disciplinao
proprium recte exso qui VolumuS. Demonstravimus autem supra, rationcm dei cum hominibi is communem versari in providentiaoius exhibita, praesertim vero rationem dei cum Christi fidelibus niti providentia eius speetalissima, qua illo per Christum vocet perquo spiritum sanctum regenere Itaque peccatum, hac appellation pleno dignum, quod iustam do iram provocat, neque ullam remisgionem adipisci potest, cernitur in deneganda vel riirsus abiicienda fide in Christum Deinde oro omnia mala, qua fidelibus accidunt, sivo propria ius dolicta sequuntur, sive a communi humani cnoris statu ad unumquemque deseendunt, non amplius speciem poena a iudico inflietae, sed castigationis a patre inritissae prae se serunt Utrinque religio christiana normas iurist,rudentia excediti
27쪽
Nam in saltem criminato cuique delicto poenam suam sistit, non vero talem, qua et resipiscentiam et conversionein horninis puniendi Oxcludat, quoniam iudex humanus ab intimo animi motu iudieando so abstinet, et gratia principis remitti non possit. Itaque suum iurisprudentia theologia quam dicunt orthodoxa inhaerens ursum suum isonis religionis christianae abiectis, ad finem explevisset, sectatores disciplinae rationalicli ea non potuerunt comprehendore, neque deum fideles non punire, neque cuiquam non posse delictum condonare. Inde manaveratnt etiam in theologiam disceptationes illae, utrum poena in retribuendo dolicto nona assequatur, an ad emendandam peccatoris voluntatem tendat, quae, inam minimo ad religionem et ad theologiam pertineant, ultoribus iuris criminalis relinqui debent Theologia enim non debet gnoscere nisi castigationem dei patris, qua ad eniendandos fidelium animos paratur, et iram, quae in exstinguenda vita morali infidellii domum aequiescit. Itroquo modo autem repraesentatur differetitia inter ius legi cuidani alligatum et religionem christianam. Nam leges tanquam normae iuris instituuntii ad disponendos et servandos hoininum fines individuales vel particulares sed ordo rerum humanarum, qui religione christiana comprehenditur, et quem theologia interpretariar, in exsequendo fine dei summo et absoluto versatur. Quem qui sequitur inter hornines ita ut vitam per fidem Christo habitam secundum ipsi in consulto componat, a poena quaque dei iudicis exerutus est, ct castigatus otii is a patro deinceps remissionem peccatori tin et adiumenta vitae moralis Oxperitur. Qui vero illi ordini per Cliristum iani instat so stibiicero donegaverit, is tanquam irae divina traditus ex societato vitae vor humanno, quippo fini dei summo alligatae, exstirpatur, nulla salutis spe relicta, quantumvis eius vita externo honor o bonorum copia ornata sit. Et quod in hac causa singulis horninibus a deo propositum est, hoe etiam do populis suspicari nobis licebit, iratenus in talibus robus fidei religiosa subiectis iudicii ortitudo hominibus permissa esti tiamsi igitur ira dei tanquam affectus animi divini modum cogitationis humana excedit, possumiis ex effectibus ius, quas scriptura sacra testatur, recte perpensis eam dei intro tanquam certum argumentum iustitia divina ah humana divorsae, quatenus valet ad defendendum adversus homines ontumaeitor deo sidonide negant os sinem ius summum et absolutum, or Christum cum gener taliu