Ungedruckte Dominikanerbriefe des 13. Jahrhunderts

171쪽

non haberet. Ceterum decernite iusticiam, qui iudicatis terram, utrum possim petere impensas, qui vocatus a domino papa ivi Romam iterum crucifigi non meis demeritis et aliorum particeps futurus, qui ut causam non causam habentes illuc de singulis provinciis

accesSerunt. Horum gratia usque ad mortem periclitatus sum, licet lavarem inter innocente manus meas super hoc, quod papales nuntios suis epistolis non privari. Si preces equitate non nituntur, nec peto nec repeto. Set iure communi ecclesie canonicis, cenobia monachis ad curiam profecturis tenentur in sumptibus providere. Quod si non recipiatur parangariis corporalibus et angariis realibus vacuatus ad negotia similia vel dissimilia reperiar indevotus . . . Valete.

Venerabilis etc. Sorores Columbarenses magistro ordinis. Cum reverendi patris magistri quondam ordinis Humberti veritatem, mansuetudinem et iusticiam recordamur et paterne dextere, qua deduxit laudabiliter ordinem et direxit, nosque humiles Servorum Suorum

ancillas ovi benignitatis sue presidio, redivivi nimirum in nobis

gemitus suscitantur cupientibus sub umbra illius in gentibus vivere, si auctor vite voluisset, ipsum luctus sic manere. Set iam grata nobis arrisit compensacto, cum super nos et Super se ipsos invocavit universitas Predicatorum nomen vestrum, quod interpretatum in ipso electionis auspicio normam retulit et coronam, quorum alterum subiectioni militat, alterum prelacioni non inproprie se coaptat. Proinde cum auditui nostro daretur gaudium et elicia, eo quod in Theuthoniam transitum paretis, in occursum patris alacri properamus affectu, tenacibus vobis desideriorum manibus inherentes, donec nobis dominus ad vestrum introitum benedicat et oportuna solacia capiamuS, ue regularibus professionis pascimur in cathenis. Iam nemo nosespiciat, nemo molestus fiat, nec agnicioni mutue curiosus se immisceat explorator, aut emulus invideat dignitati. Nos memorati

patris derelicta familia, nos adoptionis compendio proles vestra, lieigitur de longe veniant, fili de latere surgant multe congregant

172쪽

favorum divicias, nos gestimus supergredi univerSM, quas una vobiS- cum provincia genuit, videlicet Bisuntina, una fides et unus spiritus copulavit. Ceterum dilecto nobis fratris Ider manni de Mynda commendamus memoriale vobiscum tempore placido pertractandum, cui obsecramus aures comodetis intentas, ut solvatur quoddam dubium quod mentis nostre sollicitat receptaculum et coartat de quibusdam sororibus incendio dissipatis.

150.

153. Hermanu vota inden vermester einem ruder deu Austris ausdem Orden, de Benediatiner eris molite, ei thm die remedia medicine fehiten a' δFratri petenti licentiam ab ordine frater Her mannus . Fratri tali vicarius. Reverendus pater prior provincialis litteras vestras mihi

173쪽

propriis inaplicitis destinavit, quarum adverti continentiam et tenorem. Nam ab ipso petivistis licentiam ad alium ordinem transeundi, Sancti videlicet Beneclicti, assignantes causam, quia vobis deessent apud nos remedia medicine. Adiecitque, quod circumstantiis negocii pensatis provide vobis vestre petitionis effectum concederem Vel negarem. Porro iure cautum est, quod, qui de una religione migrare cupit ad aliam, debet hoc agere maioris religionis obtentu et ad frugem melioris vite, strictiorem religionem, observanciam Sanctiorem non ad laxiorem vel minorem, ex temeritate vel levitate animi declinare nequaquam proprii ordinis in iacturam. Causam etiam veram non fictam et probabilem oportet talem assignare et sic legi private non suberit, qui spiritus concipit libertatem. Oportebit insuper vitam aliam invenisse, priusquam anteriorem audeat reliquisse, ne contingat eum vel ad tempus in aliorum scandalum relicto monachali scemate, sicut ovis, que periit, oberrare. Cetera vero si rite omnia processissent, causa tamen postulate licencie claudicat. Nam medicinam corporalem queritis et sanitatem spiritus ablegatis. Subsannatione subsannent christiani, frendeant dentibus sancti Dei dicentes Memento

te esse monachum, non medicum, redditurum rationem, pro conversatione non pro complexionei uella tenera, delicata, mutilata, vulnerata, morti deputata medicinam, inquit, carnalem corpori meo nunquam exhibui, set habeo dominum Ihesum Christum, qui solo Sermone restituit universa. Quo modo autem iuri militat, quod pre-

Sumitur contra iura . . . Contraria . . . conditioni divine sunt

precepta medicine A ieiunio revocant, lucubrare non sinunt. Ab omni intentione meditationis abducunt. Et qui se dederit medicine, se ipsum convincitur abnegare. Manendo itaque in ordine vestro, si indigetis, fratrum pietas non deerit. Sin autem ad opinionem vivere decreverus, in infinitum succrescet ambitio et sanguisugarum non quietabitur appellatio dicentium: Affer, affer. iis congnitis in Vocatione, qua vocatus estis, perseveretis Et quod scienti legem, dico, dampnosa fisco aut iuri contraria non petatis Ego enim in meum periculum dare vobis licenciam non propono. Valete.

154. Das dem Dominiaanerorden inhorporierte Moster Neubiια appellieri

Forma appellationis. Quia vos, domine Wormaciensis episcope, contra ordinationem et mandatum venerabilis domini Iohannis Thusculani, quondam apostolice sedis legati, de nobis et pro nobis factum nobis esse molestus non desinitis, et gratissimum et salutiferum regimen, quod ab ordine fratrum Predicatorum nobis competit, multipliciter inpeditis, memorate sedis residium et predicti domini suffragium humiliter imploramus et instanter. Quis enim mortalium non

Videat, quis ita a vero aversu non animadvertat, quantum sit facinus

174쪽

nec sexui nec religioni deferre Siccine quasi modo geniti infantes

et miserabiles persone exponimur. Votum et iusiurandum prevaricari compellimur. ure quasi aere communi frui non sinimur. Libertas, spiritus adimitur. Obedientia mundo venerabilis depreciatur. Et quod malorum Summa est, virtus ab iis, qui, que sua sunt et non que Ihesu Christi queritant, suffocatur. Quapropter testes Superno celum et terram, quod iniuste perdimur, invocamus. Quid in nostris actibus invenitur, quod in prioribus seculis omni religioni non fuit indultum Persone ecclesiastice etiam non requisito proprio antistite ad religionem crebro transire noscuntur. Canonici regulareS non obstante contradictione qualibet scema rapiunt monachorum de minori ad maiorem de laxiore ad artiorem, petita et non obtenta licentia, quam plurimi migraverunt. Ex indulgentia iuris una domus religiosa potest se alteri subicere de consensu superioris et eidemuniri. Personas autem suas possunt aliorum auctoritati subicere, superioribus irrequisitis: Extra de iis, que vi metusve causa fiunt. Cum dilectus etc. Obicitur, quod legatus non potuerit facere, ergo non potuit Supplere negligentiam relatorum, qui nos per tot annorum curricula reliquerunt absque pastorum spiritualium providentia in errore Legato non licuit, ergo Secundarum sedium ordinariis minor fuit Legato non licuit, ergo vacantia officia et beneficia conferre non debuit. Legato non licuit, ergo missus non fuit, ut edificaret, destrueret, eradicaret et plantaret, cuius contrarium apostolice littere lecte in cunctis ecclesiis testabantur. Restitutionem ergo in integrum postulantes appellamus, provocamus et etiam Supplicamus, i tamen appellatione opus est, eo quod legali providentia quedam

sine appellatione sententi rescinduntur, et iuxta canonicas sanctioneSSententia, que intolerabilem errorem continet, nulliu est momenti.

Actum Nuwenburg, anno domini M'.CC'.XCIIII . presentibus et sigilla sua apponentibus reverendis patribus fratribus Orico priore Spirensi, Her manno de Minda, Wernhero suppriore et Her manno)lectore ormatiensi ordinis fratrum Predicatorum.

Decretal. Greg. IX. lib. I. it. o. c. . Fol. I9IV. Die Ubertragula an den Dominilianerorden ait Statigefundenam I. a Ia87. Hermania vota inde gewuhrte den Schwestem bis uis em Jahre Frisi, um sicli an die neue Verhalinisse u gew6hnen auamvis vos iuxta mandatum venerabilis domini Iohannis Tusculani piscopi, apostolice sedis legati, regulam beati Augustini et constituciones sororum sancti Syxti de Urbe acceptaveritis observanda vobis tamen in hoc, ne precipitari videamini, dux consultius providendum, ordinans, dispensans pariter et concedens, quod, usque dum habitum premiSSarum sororum SSumpseritis, neque ad regulam neque ad constituciones premissas sitis aliqualiter obligate, et sub obediencia vestre abbatisse cum pristinis regularibus obServanciis sicut hactenus maneatis . . . So in ine HS de Domini-

175쪽

vero personas vobis episc. obedientes et claustrum nostrum armis et clamoribus infestantes et contra quasdam Seudosorore nostraS, que vipereo more matema viscera lacerantes contra propriam ecclesiam secularibus tumultuantibus astiterunt, propter quod ius, quod habere poterant in ecclesia, perdiderunt, similiter appellamus et apostolos petimus . . . obe die emustula des losters gl unten. Wieaus inem Trostbries Heri ann vo Minde sicli ergiebi, stammt die Appellationwahrscheinlicii vo thm. Eine charaliteristische Stelle de Brieses autet: Ubi nunc est maiestas imperialis, que pacem provinciis vallari procuraverat iuramentis λNunc loca sacra sunt privati carceres.

155.

De Ordenuenera gestatiet inem Baccalaureus de deuischen Provis in Paris sic einen Socius ru dhlen ast . Magister ordinis achelario arisiensi. relata scientiis ceteris

nec immerito theologie facultatis doctrina, que se docentem tanto magis totius favoris graciositate prosequendum insignit, quanto circa cunctas ministrantes subiectasque sibi scientias ipsum opus ad lucidandam scripturarum veritatem viamque salutis docendam studiosius desudare , rationis huiusmodi ductum consideratione sollerter ad ea, que vestri studii poterunt relevare laborem, vestrisque consolationibus adesse libenter allicit et coaptat. Sane cum per felici recordationis predecessores meos penes honestatis congruitatem magistris in theologia semper indultum fuerit, ut sibi socios eligerent, qui tam in suis scolis, quam in necessitatibus aliis eisdem specialiter assisterent, prout humilis decentia nostre patitur paupertatis, vobis auctoritate duxi presentium concedendum, quatenus, postquam vos licenciari contigerit in th e)ologica facultate, tratrem unum de provincia Theutonie, de quo discretioni vestre magis videbitur, ad vos mea possiti auctoritate vocare, quem poteritis, si vobis placuerit, pro socio retinere. Ad maiorem autem ipsius consolationem et vestram volo et Xnunc ordino, quod, quamdiu vobiscum Parisius herit, sit arisiensi conventu deputatus. Et quia volo vos maiori libertate gaudere et in vestro principio vobis volo gratiam facere specialem, ratrem illum, quem advocabitis et assumetis in socium, ex nunc decerno illi decennari numero, quem per me ponendorum Parisius, quousque mihi videbitur, propter alleviationem conventus voluntarie statui, nullatenus subiacere. Valete.

ventu Argentinensis, vices gerens reverendi patris prioris provincialis

176쪽

super Renum, honestati ordinis consulens in hac parte vobis, stater Io hannes de Columbaria domus Frankenuordensis, districte et in virtute sancte obedienti prohibeo ac interdico, ne cum filia atris vestri, de qua materiam scandali incurristis, conveniatis ad convescendum, combibendum, ad dormiendum sub uno tecto, ad consedendum, ad colloquendum nisi in publico ab isto die in antea . . . Actum Hagenowie anno domini M.CC.XCIV., pridie nonas novembris, priore, suppriore lectore ceterisque atribus conventus Hageno ensis presentibus et hec eadem intelligentibus.

Fol. I93. Am selben age rhiel Johann on olmar in Schreiben Her- manns, das ili in ei anderes toster veravies. Trotet de gleichlautenden amensist oti nichi an de in de Annal. Colmar. ΜG. S. XVII vorhommendenstate Johannes de Columbaria et denken.

De limitatione. Noverint universi presentium inspectores, quod ego frater Her mannus de Minda ordinis Predicatorum domus Argentinensis super limitatione inter conventus Fribergensem et Columbariensem recepi reverendorum patrum Η. prioris Traiecti superioris, Lupoldi domus Wiennensis, tradi domus Erbipotensis fratrum Predicatorum ordinis iudicum capituli provincialis apud Cremesam celebrati commissionis litteras sub hac forma Notum esse volumus universis, ad quos presen scriptum pervenerit, quod no ex commissione speciali prioris provincialis et dissinitorum capituli iam predicti limitationem inter conventus Friburgensem et ColumbarienSem committimus fratribus lector Friburgens ex una parte et fratri Wern- hero de trebach ex altera necnon et fratrii ermanno de Myndatamquam superiori ad concordandum eos, si oportet, de quorum discretione specialiter confidimus, quatinus dictorum conventuum conditiones et terminos advertentes . . . limitationem faciant, quein poSterum observetur a conventibus iam predictis. Cum igitur ego frater Her mannus quandam ordinationem a prefatis duobus limitatoribus clandestine attemptatam elud captiosam et a conSuetudine ordinis alienam assentiente mihi ernhero limitatore prefato reprobabilem iudicarem, sic ordinavi, sic statui, sic distinxi, videlicet quod Brisacum cedet Columbariensibus pleno iure, hospicium tamen, quod fratrum dicitur, ad utendum deserviet commodis utrorumque. Quod si aliqui fratrum Friburgensium consessi se transtulerint in Brisacum, fratres iam dicti consessos suos, si requisiti fuerint, poterunt ibidem pro tempore visitare. In huius rei testimonium etc. Actum Columbarie, anno domini M.C'C.X'C. quarto, in crastino sancti Andre apostoli.

177쪽

158. Hermann on Mindes bestistiet hocset ungern und nur, uni dem Willen Gottes nichi u Hersprechen, den Liator Iohannes in Helburgati Prior daselbst, ea tragi on aber mi de Beoebaliun des Liator-anites ast . Κarissimo sibi in Dei filio fratri Io hanni lectori adhuc Frbburgens fratrum ordinis Predicatorum etc. Et dolens facio et faciens doleo, quod sine dolo necessitas et utilitas compulit faciendum. Nam

recepto electionis vestre decreto aspiciens a longe non patuit effugium, abfuit refugium, ut possem evadere, ne manu in ignem mitterem vel, quod creditur acerbius, in amicum. Set cum nuper quosdam argui memorarer, qui dura cervice sancto Spiritui restiterunt, alas SubmiSi, manu continui, vocem pressi cogitans Dei digitum huic operi affuisse, quo ductore revi omne devitatur noxium, omne meritum cumulatur, qui de gradu doctorum pastores ordinat, quatinus in consummatione Christi corporis, quod est ecclesia, in virum persectum pariter occurramus . . . Ut per me, quod restat, perficiatur, fratrum humilibus precibus acquiescens huiusmodi electioni consensum prebeo et cum Deo auspice et auctore. confirmo presencium per tenorem. Verum ne conventus Vester doctrine salutaris interim accipiat detrimentum, prioris per se et lectoris per accidens compleatis officium iuxta posse, donec auctoritas maior circa hoc aliud decreverit ordinandum. Valete.

Fol. 9sq. Das de Bries o Hermann ist, geli aus dem gangen enor, dan aber aucti aus de Stelle ervor donec auctoritas maior circa hoc aliud decreverit. An Prior, Subprior und onvent chreibi derselbe . . . ossicium lectoris pariter expediat, secundum quod vires suppetunt et concedunt. Unde pensata debilitate sui corporis ipsius oportunitatibus et commodis largius et graciosius intendatis Dbe Johann on reiburg und eine christen gl auetiLEchar I, sa3 Histoire Litteraire XXVIII, 26a s.

159. Prosin is Distris teli dem fruhem ardinallegate Iohannes Oon Tusculum die malithntighelten des orniser Bischos regen Moster ubur mi und bittet uni Abhil e 'a' uerimonia de violentiis illatis et auxilii petitio Venerabili

domino et suavissime memori recolendo domino Io hanni Tusculano episcopo, cardinali, quondam apostolice sedis legato in Alemannia, frater Th idericus prior et servus fratrum ordinis redicatorum per Theuthoniam cum subiectione humili et recommendatione devota mentem Spontaneam ad mandata Non sine suspiriis amarioribus celsitudini vestre notifico factum dolorosum, scandaloSum, luctuOSum, quod circa monasterium Novi Castri Wormaciensis yocesis contigit niis diebus Monasterium siquidem illud per vos cure et regimini Irovincialis Theuthoni commendatum, donec summus pontifex circa oc aliud ordinaret, eo quod usque ad illius temporis articulum certam

178쪽

regulam non haberet nec certo gubernaculo gauderet, sub diligenti cura nutrivimus et in viam direximus salutaris. Set ecce dicentibus nobis pax et securitas, repentinus supervenit interitus, quod est amarior morte, calumpnia et tumultus per dominum Wormaciensem episcopum suscitatus. Nam suis satellitidus obsedit domum sanctam, exigens, quod cur nostri ordinis non intenderent, et sibi manualem obedientiam exhiberent. Quibus respondentibus et dicentibus, quod vestris adherere preceptis vovissent, promisissent, iurassent, StatuiSsent, salvo tamen iure sui dyocesani, si quod ei competeret in eisdem, facie sunt voces et tonitrua, captiones et verbera, tractioneS, ex S)pΟ-liaciones, sanguinis effusio, confusio facierum. Facte sunt obprobrium vicinis suis, subsannatio et derisus iis, qui in circuitu sunt earum. Hec omnia venerum Super eas nec oblite sunt vos et in testamento vestro nequiter non egerunt. Maiora hiis perpetrata dicuntur, et quia dici salvo pudore nequeunt, supprimuntur. iis dux, auctor et mediator fuit abbas conowensis Wormaciensis dyocesis, Cistersiensis ordinis, cuius grassature conversi proprii fortes auxiliarii astiterunt. Petunt igitur et expetunt, plorant et exorant ratione fide ecclesie, pro qua Christus, ut non deficeret, intercessit, optantes, ut citetur memoratus episcopus ad euriam, quatinus ibi discat, utrum maior

ordinarius videlicet legatus aliquid, quod ad statum bonum religionis

pertinet, etiam nolente episcopo, valeat delegare. Sciat etiam in securi et ascia ianuas ecclesie non intrandum, manus Sacrilega non mittendum in velatas, noverit quoque pellationi, que conSueVit miSerorum SSe remedium, a presumptoribus deferendum. Multi quoque persuadent inquisitionem faciendam per viros timentes Deum in dyoces prenotata, quatinus in vias planas aspera, in lucem abdita producantur. Super omnia autem expedire creditur pauperculis et tempestate convulsis exemptio, ut malorum timore sudiat in tranquillitatem placida fide non ficta obsequi valeant Deo suo. Semper

bene valeat vestra paternitas in domino graciosa.

160.

. . . Hoc autem erit opu vestrum. Missam celebrabitis, prout a priorissa, vel suppriorissa ac etiam cantrice fueritis requisitus Vitam

179쪽

mundam et semam illesam conservabitis domino adiuvante Frequenciam ad locutoria sororum vel fenestras declinabitis, nisi ex causa rationabili et manifesta illuc aliquando accedatis. Nec habebitis consortium vel contubernium cum aliqua seminarum, nisi vobis adeo esset propinqua et elate matura, quod nulla inde poSSet Suspicio generari. Ρannum non coloratum deportabitis et vestem minime preciosam. Priori fratrum nostrorum confitebimini vel alicui discreto consessori, qui sit sororum cure in consessionibus deputatus. Claustrum vel septa claustri non ingrediemini nisi in articulo necessitatis, si statres vocari non possent. Nam tunc in ecclesia indutus vestibus sacris intrare Ioteritis et corporis adversa valitudine laboranti cum absolutione pre-ere ecclesiastica sacramenta. In huius rei testimonium etc.

Fol. 9 und I97. Esiandeli sicli augenscheinlichrum einen Weligeisilichen cui competenti providebitur de rebenda in inem Frauenkloster de Ordens.

161. Provinatis Distrios erichte dem ro seponitentia uber asVerhnlinis Iosechen Dominiaaner und Fran is anern im has undbesonder uber die Mostergrunsing on Schletistat ac ia' δVenerabili domino ac amico et benefico speciali sedis apostolice Summo penitentiario etc. cum debita reverentia affectus et obsequii promptitudinem purioris. Innotuit mihi de remotis partibus venienti, quod fratres nostri cum fratribus Minoribus provinci Alfacie haberent aliquid simultatis, quas edificassent, ut dicam vulgariter, intra cannaS,

prestante ad hoc auctoritatem quodam, ut dicitur, meo vicario, quem reliqui. Cuius facti cum quererem rationem, responsum accepi, quod fratres predicti ante contra privilegium venerant in civitate Argentinensi et oppido Friburgensi. Nam in civitate predicta enormiter

excesserunt edificantes ecclesiam quasi ad parietes fratrum nostrorum eo tempore, cum essent absentes et de loco suo per vim inportunorum civium elongati. Cui proscriptioni restiterunt causam fratres predicti, sicut orbi et urbi poterat notum esse. Super quo sunt adhuc patentes littere ipsius cardinalis . . . Veneranilis dominus Tusculanus apostolice sedis legatus voluit, ne fratres relegati atrociter viderentur, quod in vicinis locis se reciperent et edificarent, quod tamen in tempus et tempora distulerunt. Postmodum oportunitate habita per beneplacitum regalis fastigii ad vocationem populi de consensu hocesani in villam legstadi, oppidum videlicet Argentinensis dyocesis, oculos direxerunt, querentes si quoquomodo posset sine offensa fratrum memoratorum requiescere e eorum. Circumspexerunt undique et non apparebat effugium, quin contingeret impingere, sic tamen, quod fraterna posset, que suffert omnia, haritas tolerare. Emerunt igitur aream . . . Sic se ponunt in alicuius municipii climate, ut si miculo distributionis eorum nemo audeat propinquare Dominus papa sic non consuevit sua indulgere beneficia, mi quorundam aemissio fieret tribulatio ceterorum Porro

180쪽

cessantibus altercationibus et disceptationibus, que possent vergere in scandalum pusillorum, ego pro meis fratribus censui faciendum, ut ad benignitati vestre Sinum recurrerem et vestre serenitatis auspicium exspectarem. Si enim valere nobis non potuerit in civitate regia regis positio, si populi vocantis requisitio, si super amictis pro re alieno concussio, si non debetur les privilegii compensatio, si caritas excidit, fides deficit, spes confundit, quo ibimus ubi sistemus quo declinabimus Θ Hoc solum habemus residui, ut ad eum, cuius Stterra et plenitudo eius, oculos dirigamus. Semper vigeat et floreat vestra magnificencia gratiosa.