Dissertatio medica inauguralis de thee helvetico, vom Schweitzer-Thee

11쪽

DISSE A IO MEDICA INAUGURALIS

THEE HELVETICO

Quam

Adspirante DIVINI ΝUMIN IS Gratia JUSSU ET AUCTORITATE

MEDICORUM in Univers1tate Basiliensi ORDINIS Gratiosissimi, Pro Supremis hi Arte Medendi HONORIBUS atque PRIVILEGIIS DOCTORALIBUISolenni ritu consequendis, Ad D. 3O. Ja ar. M D CCXV. In Auditorio hyberno Horis consuetis Publiso Antagonisarum Examini submittit

JOH. FRANCISC NICOLAUS EMER,

EX Episcopatu Basiliensi BruntrutanUS.

12쪽

REVERENDISSIMO ATQUE AMPLISSIMO

CLARISSIMORUM LUCISCELLENSIS ET MULBRUNNENSIS COENOBIORUM

PERPETUO SUBΜISSIONIS CULTU MAXIME DEVENERANDO.

13쪽

Erlustratis sacrae Jatrices HIsis campis, di non

sine sudore ad ultimos mqtie limites emensis, ne otioris oculis hunc abomise eurytim videri queam, cum nitidis os plerosque , fra antissimos illorum flores ab aliis jam praecerptos animadverterem, Thee Helvetici argumentum, quod aliorum hactenus oculos fefellit , sua non solum jucunditate , sed , in eradicandis morbis insigni utilitate commendatissimum, quodque primo satim obtutu animum mihi effusio avit, manibus prehendi ambabus. Thesam rus sane est Duestimabilis, quem licet Oticini Helvetiortim viridantes

montes nobis quotidie sentarent, humani tamen vitio ingenii, exotiacorum honorum curiose scrutatoris, propriorum. licet multis par angi

illis excellentiorum, pudibtines contemptoru, negle fuit; hoc Dis in i licissmus, quod me ast omnibus prodi desitutum laudatorem invenerit,

14쪽

nerit, qui tamen animum non mihi de pondendum,sed argumrafum si non pro dignitate, saltem pro viribus tentandum e se exisimaυ eloco Ina Aralis Di ertationis in publicum protrudendum.

mi autem laborum ac iudiorum meorum D, imitias ad aram Re

verendistimae Amplitudinis TUse devote immolares lineo,non eartimpr.estantia, quae illis nulla inesst,sed Tua inprimis sublimi animi benigni rate inductus. Non enim BeatillimorUm tantum Anteces Idrum Tuorum,sed , praecipue ReVerendistimarAmplitudinis Tuae,ut , totius Venerandi Asceterii in pie defunctum Parentem meum plura in ignis gratiae ac benevolentiae monumenta prosant; quin , Ipsam ejus in me abjectum indignum propagatae sat evidentia indicia dedisses, histidoana conjectione adfeUerare maxime pos)um,ut hoc qualicunque submissae gratitudinis offficio , cum extantiora virium mearum tenuitatem superent, defulie religioni, , in omne aevum adhaesuro proh) oduxerim. Ut eὰ, qua semper exteros juxta ac notos in con 'ectum admittere , recipere solet, explicatae fontis erenitate, , me DOGqtie has primitiiu pi ofectui atque sobere dignetur, enixe , humiliter rogo. Benignissimus vero DEUS , Reverendis limam Amplitudinem

Tuam ad Nestoreos usque annos salvam atque incolumem servare, ac omni qua animae qua corporis beneficiorum cumulo exornare per a florescente deternum una cum Ipsa universo, in jugem DEI cultum ob-ylinato admodum Venerando ConVentu, calidissimis votis contendo.

REVEREΝDISSIMAE AMPLITUDINI TUAE DOMINO MEO GRATIOSISSIMO

Humillima observantia atque obsequio

Addictissimus Cliens

JOH.FRANCISCUS NICOLAUS FABER,

15쪽

D. O. M. B.

DISSERTATIO MEDICA

THEE HELVETICO

Umanae quaedam est mentis imbe-

cillitas, ut quae rara fiant, aut e dissitis advehuntur angulis terrae, pluris semper aestimet, utcunque minus forsan utilia,quam quae ante pedes existunt, ac sine difficulta te haberi possunt, praerogati a quoque utilitatis sese magis commendantia. Adaiamanti, Saphyro, Rubino, Μargaritis, similibusque aliis rebus minus obviis, tantum apud homines pretium nonnisi raritas sola conciliavit, ut alia praeteream. Sed utinam haec aestimaniadi consuetudo in civili tantum vita locum invenisset, neque in forum quoque Aledicum transiisset i in quo nunc Plebejiaut Rustici Rusticaeve interdum haud vulgaria amplius, & vili pretio Venientia, utcunque alias magis emcacia , sed pretiosa potius & cara desiderant, postulantque sibi in morbis , quibus affliguntur, ordinanda atque exhibenda remedia, quibus si sorte praescriberes quindecim obolorum purgans, salubre

A illius,

16쪽

illud , bonum, & feliciter operans, succenserent tibi facile,

credentes te. ipsorum sanitatem prorsus Vilipendere . neque curam illius tanti aestimare. Nimirum infixae plurimorum anitamis ista haeret plane superstitiosa opinio, virtutem dc essicaciam medicaminum pretii magnitudine aestimari debere , hincque effectu potentiora & excellentiora semper ea eXistere , quae . raritate non minus quam caritate caetera antecellunt. Atque haec causa est procul dubio potissima , Ob quam remedia communia, euporista, domestica vili pretio venientia, apud multos a longo tempore vilescere coeperint: cum enim V. gr. Corpus, esset purgandum,non sufficiebant amplius, quae ex Acaciae, Vio- νυν ista e larum, Persicorum, aut Resarum foribus, non quae ex Hellebori θ' '' Apuri, Bryoniae, vel fibuli radicibus, non quae ex Violarum seminibus, aliisve inquilinis parabantur usus tutissimi pharmaCa, exiguo Venalia; sed arcessenda fuerunt e dissitis oris longer 'ti pretiosiora, adices V. gr. Rhabarbari, Turpetbi, Ipecac uba, vel similia alia. Si fuit alterandum, quae pulchre & efficaciter operantur, jam inde a vetustissima aetate commendata, Remedia inquilina, nihilominus plane Miluerunt, cum eorum loco alia monstrarentur, ac afferrentur, ex orientalibus vel occidentalibus Indiis in Europam devecta nova plane Medicamina, prius incognita; haec enim, utcunque saepius adulterata, statini

magna cum aViditate, quia recentia erant ac rara, neC minus

pretiosa, acceptabantur, inque usum multiplicem trahebantur. μὲ-liis ἰου II. Eminent autem inter haec praeter dices Ipecacuan- ο tWr. Nisi, Paretrae braυα , Grana O see, Succo latam e grauis Cacao, Cinamomo, Pipere dc Saccharo fabricatam, plurimaquerar Indorum etiam exoticae Fruticis Folia, The nomine apud Sinenses Venientia, Iaponen sibin autem Cha vel Teba, dc Tartaris vel Tiaai nuncupata, quorum Fruticem Pluckenetius in Phylographia vocavit onymo a nem Arborem orientalem nuciferam fore reseo, Jacobus Breynius autem Exotic. Centur. I. cap. Sa. The

Sinensium, me Tisiam Iaponensium s ac uterque Bauhinus Chaa Herbam Iaponia nuncuparunt. Equidem plures jam existunt Μedico - Bolanici , qui Fruticis hujus descriptionem nobis plus minus exactam dederunt, e quibus hinc colligere haud dissiculter potuimus, illam multis densisque semis esse in

17쪽

struistam , Corticem albicantem habentibus ; Tolia portare Obscure viridia plus minus eXigua , Oblonga, acuminata, in ambitu nonnihil serrata, saporis cum leviuscula quadam amaritudine exiccantis, vel subadstriligentis; Elores insuper ferre uberrimos, quinque petatis albicantibus vel pallidis constantes, multa in medio stamina luteola habentes ; quibus succe- Tructus sive recentes quidem virides, siccatae autem, cortice magis rugoso, ex spadiceo fusco Vestitae, atque Semeucontinentes si ve Nuculam tenui putamine indutam, ac Nucleo

subalbido, valde rugoso, saporis primum dulcis, postmodum

amari ac nauseabundi, tandem vero calidi valideque exiccantis, constantem.

III. Juxta Observationes autem milhelmi ten Ibne, mema ,-Μagni Imperatoris Japoniae Medici, Semina Fruticis hiujus

mense Februario a Japonibus telluri bonae, dulci, non salsae , tetur, ae pra- neque limosae, neque arenos e nimis, sed temperatae consertim mandantur , unde Frutices propullulant, e quibus tertio demum germinationis anno, Aprili, Majove mensibus Folia decerpunt quacunque diei hora , domumque circa Vesperam deportant, ubi ea suste e serro Patellae Sinicae plane nitidae , candenti injiciunt, manibus assidue vertunt, usque dum flaccescant, mundae tunc storeae, vel papyro imponunt, ac flabello perstant, ut frigescant: postea in planis ex Arundine Indica sactis corbibus conterunt,donec compacte crispentur ; hinc Vero Iterum in pura, de modice candefacta patella, uti prius, manibus Continue versant, usq; dum mediocriter indui uerint; dein patella eximunt, flabello frigefaciunt, atque in tertia quartaVepatellis per gradus minus calefactis revolvunt,ut majorem si citatem ac duritiem adipiscantur ; tandem ollis intrinsece vitreatis, probe inclusa servant, ac in Urbes, Pagosve venalia de- Portant. HaC autem scrupulosa desiccatione an non melior sit,

quae in umbra inter papyrum sub aestivi aeris calore producitur, haud sine ratione dubitamus. IV. Rustici hinc atque tenuioris conditionis Homines, in Indiis Orientalibus Folia ista promiscue in aeneo cacabo aqua munda repleto super lenem ignem blandissime decoquunt, atque sic tota die pro communi potu in soco suspen-

18쪽

sum tenent, donec iteratis tincturis inde extractis, solia viri bus plane exuta rejiciantur, novaque denuo ingerantur. Primates autem & locupletiores Incolae nullum in re domestica opus majore cum sedulitate, fastu, nitore ac artificio curant, quam Thee praeparationem in Japonia ; folia nimirum in pollinem sive pulverem tenuissimum molendo redigunt,pulVeremq; hunc cum superfusa aqua fervida sorbillant. Sinenses autem nostro more fervefactam in cacabo Aquam fontanam, siccis

atque integris Foliis Thee, singulari Ollae figuli nae prius injectis, superfundunt, tincturam inde extrahunt, eamque limpida aqua ad gratam amaritudinem temperatam, ac si lubet tantillo Sacchari edulcoratam , sorbillant. Dyl. ati. V. Si bonitatem scire desideres, eam quae- unice habebis secundum Observationes Ten Ridine , ingrata quadam fragrantia, quae proxime ad Foeni recentis odorem nonnihil aromaticum accedat, ut i c colore Viridi, atque sapore subamare dulci, ubi parum masticata frictaque vividum ex sese virorem emittere debent. virtutei Θ VI. Vis tandem horum exoticae Fruticis usitatissiman ἡ uis Foliorum. ex ObserVatione Pauli Hermanni in Cynosur a Mure- in Oeconomi- riae Medicae , ab Excellentisimo Argentoratensis Uniυerstatis Pro-

..is '-Johanne Sigismundo Henningero in lucem edita, consistit in sale volatili blando, potius quam fixo, quod acida quaevis dissolvit, ac per Urinam educit, unde in Cruditatibus Mali hypochondriaci , Podagra dc Nephritide mire

conducit, spiritus valde auget, & confortat, eosque in Continua agitatione conservat: proin etiam Folia cephalica audiunt, atque in confortanda Memoria, arcendo Somno nimio, ac inducendis Vigiliis elegans remedium sunt, a Ginensibis in Comate, tam vigili quam tbmnolento, promiscue commenda tum ; qui ipsi porro Foliis istis facultatem attribuerunt Sanguinis impuritates quascunque,praecipue falsas, acidas, scorbuticas corrigendi, horrenda insomnia pellendi, Vapores a cerebro malignos arcendi, Vertiginem profligandi, Capitis dolores quoscunque, praesertim etiam a crapula oriundos mitigandi,

diuresin egregie promovendi, Hemicraniam disssipandi, sabulum ci mucum Reuum ac Vesicae abstergendi ; hinc incipientem Hydro

19쪽

Hydropem, Anasarcam, Cach extam sanandi, Capitis Rheuma ta exiccandi, Ingenium acuendi, acrimoniam humorum corrigendi, obstructiones Cerebri ac Viscerum reserandi, Visionisi sensum instaurandi, adustos ac effervescentes humores temperandi, Lienem induratum emolliendi, corpora Vegetiora agilioraque torpore excusso reddendi, Cor exhilarandi, Timorem propulsandi, Intestinorum Tormina ac Flatus discutiendi, vires Artuum debilitatas, tonumque membranarum ac tendinum roborandi, a Nephritide tandem , Renum & Vesicae Calculis, ipsaque Arthritide Homines praeservandi; quamobrem in J ponia rarissime, aut nunquam reperiuntur, qui talibus Affekbus laborant. Has autem virtutes Folia illa felicius in Orientalibus quam in Europaeis nostris Regionibus, eXequuntur,

quoniam, illi Populi quotidie hunc potum Thee ingurgitant,

atque praeterea temperatiore Victus ratione utuntur, quam Europaei. VII. Hinc non aeque omnibus in Europa Hominibus Thee potum, praeprimis largiorem, conducere deprehendi- potu Th.. itamus; quibusdam enim Vertiginem, aliis Tremorem Artuum, pluribus in Fceminino sexu hyltericas PasI1ones, aliquibus frigora internarum partium, in aliis alia symptomata morbosa excitassie, infallibiles quorundam Medicorum historiae tradunt. Equidem veritati conientaneum arbitror, non tam usui Infusi Foliorum Thee recte accommodati,quam Vero ejusdem ab usui quoad quantitatem & qualitatem, tales Affectus morbosos esse adscribendos. Ita enim ex relatione Viri fide dignissimi habeo, ipsum in Illustri quadam Helvetiorum Civitate ad Virginem, as. annos natam, Vocatum esse, quae mortuae instar,tota pallida,imbecillis ac enervis jacuerat, sine Febri ulla, aut alio conspicuo certo morbo, si Auonexiam excipias , dum autem in Occasionem extraordinariarum debilitatum inquireret diligentius atque eXactius, compertum tandem est, paucos ante dies Virginem hanc cum duabus aliis Virginibus, similiter male habentibus , uno eodemque mane septem Infusi Foliorum 6. tisi is mensuras, tribus Sacchari metis nait sex minimum libras pendentibus, edulcoratas eXhausisse. Novimus alios , quibus Infusi ejusdem largior potus Chylificationem quoque turbaverat. A 3 VIII.

20쪽

VIII. Cum autem nihilominus illa Folia I bee, si genuina suerint, ne lite vetullate exoleta, ini ignem effectum tam praeservando , luam lanando praestitii te hactenus deprehensiti in sit, atque interea saepius eadem vel inveterata, Vel jam iniusta, iterumque siccata , ac Viribus ea propter Orbata, vel aliarum quoque Fruticum foliis adulterata ad nostras Regiones de- surri notatum sit, haud immerito ab Incolis Helveticarum Alpium, saluberrimis Herbis ac Fruticibus quotannis obsita ruinac luserbientium, a longo jam tempore cogitatum fuit de sub tituendis, in Foliorum exoticorum Thee locum, Stirpibus aliquibus alpinis summe salubribus , neque adeo ingratis, aut injucundis. Atq; hinc modo hujus modo illius Plantae Folia, instar Foliorum Thee, sus icienti Aqua: fervidae infusa & usurpata similem prope modii in ellectum habere deprehensa stant. In scenam autem heic producta maxime fuerunt traumatica, Me cephalico-somachica Folia, & quidem nunc Betonica, nunc Veronica unde

emersit Tractatus ille Ph. Franci , de Veronica Theerante nunc Sanicuia, Alchymita, Pyroia, Gamaedryos, Salviae, I feligis, Vim aureae , Urticae urentis, Trifolii fibrini, Hederae terresris, Vin-

coeperUincae,Anserina, dcc. Flores item . cordiales, Betonicae, Salvios,

si lilaginis, Tunicae, Primuloe veris, Tiliae, Paeon. Aquileg. Croci, plurimaque alia, quae sive solitaria, sive invicem mixta serventi Aquae immitti consueverunt, atque hinc in usum plus minus frequentem trahi, juxta illud recentis Poeta: Nam simul ac calidis nosra e s Thia indita Lymphis Continuo his viridem inducit permisa colorem, Inque tam tenuis gliscit Tinctura liquori, Nulla hunc tel minima ut succi caligine turbet. IX. Ubi tamen monendum statim, non omnia talia Hegetabilia in infuso jucundum adeo saporem, quemadmodum genuina folia exhibere, hincque cito quoddam fastidium Hominibus parere, si absque Sacchari admixtione bibere velint,

noxas vero producere in corpore Varias, ubi Saccharo quis nimio semper edulcorare voluerit, cum Saccharum sensim Obs ..ctiones atque In farctin in Glandulistitesinorum gignere soleat. Ut pr'in merito selectum quendam faciendum esse existimarint Helvetiorum Medici, atque iactis hunc in finem plurimis experimentia