Dissertatio medica inauguralis de thee helvetico, vom Schweitzer-Thee

31쪽

luentium , aut in liquidiore statu retinentium , penuria originem ducente, in illis Infugi foliorum Thee, genuini aut Helvetici,

potus diluendo, emolliendo , attenuando , egregie conducere notatur, praeprimis si pro tribus vel quatuor caliculis ejus conficieridis Ebliorum Senae optimorum dimidiam, aut ad summum integram drachmam, more Viri ExcelL D n. D. Theodori Luin-

geri, Practici tu Universtate hac inclyt. Profes. atque Mipubi

Archiatr. meritiss. Patroni nyri colend. adjicere voluerimus ; a quibus citra ulla tormina ventris alvus blande subducitur, neque adversus sapor liquori conciliaturue dum interea gratus illiusdem calor talia excrementa magis resolvit, atque a parietibus Intestinorum haud difficulter, ac sine molestia abscedere facit. Illi tamen refuso laxatioo etiam Semen Faniculi, vel Atiis, praecipue Iiellati, aut tantillum Croci orient.veri, vel grana aliquot Salis volatii. C. C. aut Eboris ab omni empyreumate liberati, ad flatus praecavendos discutiendosue id m Vir non raro permiscere solet. Remedium certe egregium tum pro Infantibus aut Pueris, tum pro Adultis, qui purgantia omnia fastidiunt, hoc enim modo quam elegantissime falli possunt, sicubi Evacuatione tali indiguerint. XXV. Quoties non occurrunt insuper a ' edicis subinde tractandi aegroti Fluxu ventris, sive simplici aquoso aut pituitoso-bilario, sive cruento & dysenterico laborantes, in quibus copia particularum salino-acrium, irregulari sua figura partim globulosam sanguinis ac lymphae texturam turbantium, partim fibras intestinales plus minus graviter stimulantium, fuit

collecta accumulata Θ In his sane etiam Potum Thee largi Orem Theistae commendant, tanquam diluentem, abstergentem, edulcorantem , per urinae aut sudoris vias pellentem, & balsamicum consolidantem ; atque has ipsas vires potiori jure, neutiquam adversante experientia, Plantis nostris, Helveticum I bee componentibus, praeprimis autem Urticae, Sarilauia, Virga aurea , Pilo se AE , Hedera terrest is , Vincae pervincae , Flor. 'Dr. rubr. Tunic. &c. adscribimus, utpote Oae effectum salutarem in talibus casibus utique monstraverunt, modo frequentioribus haustibus eorundem calens Insusum, cutia Lacte simul

32쪽

dc mu a paratum aliquis ingurgitare, & singulis noctibus etiam

dosin Electuarii Hascordii Frac. vel Mithridat. Dam. Vel Theriaci Androm. ad demulcendas nimiopere irritatas fibras deglutire dignetur. XXVI. In Colica fatulenta , humorosa, spasmodica praeserunt suum Thee potum largiorem omnibus Clymatibus, Purgantibus1, alias usitatis ; nos Vero Clysmata talia eluentia, emollientia, demulcentia maximi facimus, atque simul He elici Thee usum commendamus, Essentiae cujusdam renod nae dosibus subinde jungendum,quemadmodum Gutta mi nunc finem, Anglicae dictae , aliave Salia volatilia oleosa, aut Pulveres abso bentes avod ni merito laudantur. XXVII. Non infrequens est Glandularum tam intesinalium , quam mesaraicarum obfructis , in rectus , induratio, indeque proveniens Abdominis intumescentia, Atrophia in his quoque casibus Iraee potum maximopere tollunt, tanquam insigne remedium alces inum deObstruens, aperiens: longe vero certius iisdem in Morbis effectum salutarem promittere licebit ex potu crebro I bee nostri Helvetici, compositi videlicet e Toliis pati nobilis, Rutae muraria, Lingu.cerom. Saniculae , Tricho manes, Bennic. &c. praeprimis fi loco Sacchari R dices Liquirit.& Polypodii addiderimus, simulque Θj. Vel miseris, ex anatica portione Foliorum Pilojelia, Polytrichi nigr Eboris phil. calcin. dicis Polypod. atque Deos Elor. concinnati, semel quotidie exhibebimUS. XXVIII. Nihil communius Febribus continuis, &intermittentibus, quam ut in illis ob sanguinis praeternaturalem crassitiem , ac visciditatem , hincque imminutam spirituum animalium secretionem, plura symptomata Homines torqueant, Verb. gr. Lassitudo, Sitis, Cephalalgia, AGm corporis, Cordis Palpitatio, Inquietudo, Horripilationes, pluraque alia. Nullum vero antis ebrile potentius Theistae heic offerunt, reliquis tantum non omnibus anteponendum, quam potum Thee Orieu-- talis, cui tamen iterum succedanei loco substituimus emcacis. sima Infusa aut Decocta Plantarum Helveticarum, Succi , Sc

biosa, Agrimonia, Alcbmitta, Card. benedicti, Tragaria , Nu-

33쪽

Uulariae, ac similium, si identidem Pulveres anti briles, Antia

monii diaph. Corn. Cero. Mor ni. oec. simul assumantur.

XXIX. In Μorbis Thoracis oremibus, Aphmate , Q rei μdine, Tifi, Pththisi, Peripue tanta, Pleurittite, Cordis Tremore, ac Palpitatione, nihil potius, nihil salubrius esse dicunt crebris haustibus Infus FH. Thee, sive pituita crassa ac viscida sit incidenda, & attenuanda, sive acrimonia salsa humorum corrigenda, sive insaretus,aut obstructio reseranda, sive deni l exulceratio extergenda.consolidanda. Quis vero in his casibus jam nesiacit Alpinas Helvetiae Plantas traumaticas eundem plane, si non meliorem effectum in Decocto vel Ita fuso habuisse, V. gr. Betonicam , Veronicam , Beder. terre r. Sauiculam, P rotam dummodo quis Crocum , aut Sal quodam oleosum volatile adjicere haud detrectaverit, ct e contrario ab ulla Syrosrum, Electuariorum, Linctuum, Morsulorum, Riotularum c&c. abstinuerit, a quibus alias circulantes humani corporis humores magis incrassantur, obstructiones pertinaciores redduntur, atque hinc ΜOrbi vel augentur, vel certe diuturniores redduntur, si non graviores aliae aegritudines excitantur. XXX. Eadem porro deObstruendi, massam sanguineam ob 3 tictis diluendi, acria edulcorandi, atque acidos Viscosos succos resolvendi virtute, Infusum Henetici aeque ac orientalis Thee, lar--,eillime haustum, cum Croco ac Sale tolatili Corn. Cerυ. Viperar.

Vel filiair. propr. Claud. vel Spirit. Cochlear. Esentia Trifolii 'br. TinZi Antimonii l. Martis coemtea egregie confert in Mero favo

ac nigro, adeoque Scirrho Hepatis S Lienis. XXXI. Praecipite autem in Renum ac Vesicae aegritudinibus, Di ammatione, Muco viscido acri, Arena, sive Sobulo ct Calculis tam praecavendis, quam si friabiles adhuc fuerint, d1sia solvendis, mirandas Thee Sinensis frequens largae, potus virtutes exercere perhibetur, si pauca quaedam alia diu retica una quis assumere atque in usiim vocare voluerit; neque nos huic opinioni adversamur hactenus, ne experientiae quotidianae refragari velle videamur : at vero stupendos etiam, usus qua rundam nostrarum Plantarum, effectus in expurgandis se asini Renibus, Calculisque pellendis edere apud quamplurimos

34쪽

consuevit, veluti hoc non semel in Collegio practiso supra laudati Dir. D. Zuingera audire licuit, qui in talibus casibus efficacissima deprehendit Folia Hed. teri . Virg. aur. Betoni . cum Si mrt. Urtic. urent. atque Odicis. Liquirit. quotidie mane ac vesperi in Infuso calente usurpata, cum nullo vel paucillimo Saccharo. Qui saporem injucundum non formidant, illi cum fructu addere quoque poterunt Chamoedi Im , aut Elores Chamomita, a quibus certe majorem longe ellectum experiri datum est, quam ab ipsis Thee Orientalis foliis, praeprimis si interdum urgentibus nimium doloribus dosis Anodum cujusdam semel exhibita fuerit. Hoc etiam dicere audemus, Nephriticos frequenter admodum a sabulo , minoribus calculis , Vel muco

etiam acido- salino acri Renum, aut Vesictae eXCruciatos, quotidiano Infusi dictarum Herbarum potu paulatim ita per Urinam purgari, ut postliminio liberi fere a paroxysmis nephriticis maneant, & nunquam amplius tali malo affligantur, sicut etiam de Sinensibus atque Japonensibus Incoli historiae per λbent, quod dictis Calculis nunquam laborare soleant, propter solum Thee potum quotidianum. XXXII. Sed & in iisdem Americae Orientalis Insulis, ubi TNee potis est quotidianus, nullique excessus in Vini potu committuntur, rari vel nulli Podagrici δc Nephritici, Scor-butici quoque pauci, Thee liquore sanguineam Hominum masciam continue mundam, puram, atque dulcem ConserVante.

Simile quid de nosi arum Herbarum potu effertur, a quo perlongum sat tempus continuato, observatis tamen simul Diaetae salubrioris regulis, Podagrici jam plures tantum accepere levamen, ut ab eo tempore & rariores & mitiores parOXysmos habuerint : cujus rei exempla, si brevitati nobis studendum non esset, Varia heic adducere possemus. Inprimis autem Summi

tates Urti re urent. recens germinantes, primo Vere collectae ac Inter chartam siccatae , heic pro eaporisto commendantur, additis si lubebit, Gemmis vel Strobilis junioribus Pini, Foliis Bede

35쪽

tibus, Thee tam Orient. quam Helvetici usus, non tantum intemnus , hucusque tam Vehementer laudatus, sed etiam externus an forma calentis frequentissime applicandi quadrat, multiplici experientia probatus. Quaesitum etiam subinde in ter Medicos novimus, annon alio quoque modo externe folia Thee, horumque succedanea usurpari possint Z Tum vero faepius Observatum est, Plantas has omnes post Infusionem denuo siccatas, atque loco Tabaci sumigatas, non contemnendum es- sectum apud ptu res aegrotantes edidisse, atque non solum sed etiam Dentium, aliarumque partium Dolores mitigasse, I se m imo perfecte etiam di1 Iipasse. Notabile in hanc rem eXemplum est, quod a praelaudato Zingero accepimus, Mercatoris cujus darii Sangadensis famigeratistio, quinquaginta circiter annos nati, qui ultra biennii spatium miro Nuchae dolore, a spasiamo Ilusculorum Cervicis oriundo, quotidie siVe interdiu siVe Esebis, uri noctu ultra unius vel alterius horulae spatium ita eXCruciatus πρra iis Dosuit, ut loco moveri,caputq; flectere nullo modo Valeret, usque dum cessare dolor inciperet: cumq, tapius in peregrinationibus Vel in media via eodem malo corriperetur,vel in campis, sylvis, aut pratis tranquillus subsistere & quiescere coactus fuit, donec crucians admodum dolor praeterierit In hac autem molestissuma corporis infirmitudine quamplurima diversissima remedia,eX consilio plurium celeberrimorum ac peritissimorum Aledicorum, in usum diligenter satis traxit, sed sine ullo plane effectu, quin dolores nonnunquam ab iis acerbiores adhuc redditos

36쪽

Regula ei' usum Thia

animadvertit tandem vero in transitu per Urbem hanc Basis leam auxilium quoque imploravit Zuingeri Archiatri, qui audita Μorbi, & Remediorum in usum vocatorum relatione, nil nisi ramum I bee Helvetici cum Succino flavo , Nuce moscb. Semine Eueniculi, ac foliis Solani permisti, quotidie ad aliquot fistulas sugendum constituit; quod consilium etsi Vir Tabaci

fumum naturaliter horrens, adeoque ei nunquam adsuetus, primo intuitu sprevisset,ac plane rejectitet,1 uasu tamen Amicorum postea secutus, ex primae fistulae suetione insignem mox horrorem, totum corpus pervagantem sensit , nullo tamen alio subsequente incommodo: cum autem secundam fistulam eadem die sugere inciperet, insignem admodum tensionem, atque subitaneum fragorem quendam non sine dolore ac impetua nucha per totum spinae dorsi tractiun , inferiora versus destacendentem persensit, momento citius penetrantem ac finientem ; a quo tempore postea Vir iste cruciatum Omnem perfecte amisit, neque hactenus eundem amplius eXpertus est , utcunque ab eo tempore jam elapsi sint tres integri anni, inque his plura itinera fecerit. Sicut praeterea nonnulli Chirurgi in Ulceribus aut Vulneribus extergendis Decoctum Foliorum Thee in Rim factum adhibent, ita credimus feliciore adhuc cum suc- , celsu Decoctum Herbarum traumaticar. Helvetiae usurpari posse. Si denique Pulυerem fol. Thee cum tantillis Lilii Conυasiti sto sculis pro Errhino quis usurpace contendit, quid impedit, quominus nostrarum PIantarum , V. gr. Salvia, Betonica, Majora-vae dic. Pulverem eodem tine in usum vocemus ZXXXIV. Si quis vero Pulverem foliorum Thee tanquam an lathrophum nobis obtrudere velit,potiore jure&succellu Folia Pilosellae, Trichomanes, aliaque nos adhibebimus. Esentia auten1 atque Extracto foliorum Thee merito substituimus Esentiat vel tracta Herbarum nostrae Regionis vulnerariarum, efficacia profecto sua nullis aliis unquam cedentes, quemadmodum id multiplex Practicorum eXperientia docet atque confirmat. XXXV. Quod jam concernit quantitatem & modum assumendi, vel ingurgitandi nostri Potus I bee Helvetici, certuna

est, heic abusum aeque ac in vero Thee fieri posse. Itaque i.

37쪽

consulimus statim, ut ultra tres vel quatuor caliculos talis Infusi quis una vice nunquam sorbillet, sicque nil nium naturae valde inimicum semper studiose vitet. 2.b Authores sumus, ut parum vel nimii Sacchari infuso tali permisceatur, sed inter si, r-billandum continue Sacchari candiore teneatur,ej usq; dulcedine sapor Theό rsan ingratus evitetur. 3. Suademus ut ferventem plane,nec tantum calentem quis Aquam Theg Henetico superfundat. 4. Nolumus,ut Ceras. ver.

vel Spiritum Uini , vel similem stirituosum, etiam saccbaratum Liquorem, vel Vinum qualecundue Infuso Thee permisceant, quemadmodum id aliqui non line manifesto fani latis dispendio facere coeperunt. S.) Magnum eumque noxium abusum esse contendimus , multa cum tali potu Thee comedenda offerre', veluti sunt Panes melliti aut saccharati, aliaque hujus generis bellaria, quibus omnibus certe praeserimus frustulum

Pa nonnihil tosti, quale deglutiendum concedi potest, sicubi Stomachus forsan esuriens aliquid exigeret. 6. Thee potum aliquot horis ante vel post pastum salubriorem esse

credimus, quam longius ante ipsum, quoniam sic nulla Comidis imbecillitas, nulla Nervorum debilitu, Arcuum tremor nullus,

nec etiam ni tuo excitari potest, quale quid illi quandoque

experiuntur, qui diu ante pastum,& larga quantitate, magna etiam vi Sacchari edulcoratum quotidie angurgitare solent. XXXVI. Atque haec sunt, quae in gratiam Plantarum He eticarum qutin saluberrimarum deproperare Speciminis loco Voluimus, non. ut genuiui Ο orielitatis illius Thee laudibus atque praerogativis quidquam detrahamus ; sed ut ostendamus tan Luna, in nostris quo lue Regionibus providam naturam talia q Otannis suggerere, quorum vires Exoticorum iulorum Virtutes plane exaequent, is non antecellant Quod si vero singularum, quas sub Tbee Helvetici nomine commendavimus,Herbarum structuram atq; descriptionem per omnia momenta exactam tradere Voluissemus, Bolanicum sane Tractutum, eumq; prolixum conscribere debuissemus, hoc Vero cum a nostro instituto prorsus alienum fuerit, arbitramur, ea quae protulimus,

38쪽

tulimus vel sussicientia existere, vel a benevolo Lectore ex voto nostro augeri, emendari, aut illustrari posse. DEO autem, qui sua nobis gratia in hoc qualicunque labore adesse Voluit,

TER OPT. MAXIMO sit laus, honor & gloria in

aeternum.

Ad' Nobilis. atque Experient. DN. AUT HOREM. Nondum perceptam qui Rem rigida excutit arte, Zoilis an maim es 2 an philaletha bonis Θ

Jusim an injusim Judex Θ Qui praelia sngit,

I fusisque excelsis censer abesses demineo mihi si prompte clareque exponis Amice , Omnesseres punctum , judiciumque meum.

Amicus Amico proposuit. FINIS.