Tractatus pathologicus

181쪽

TRACΤΑΤ. ΡΑΤ ΗΟLOG. III sensatio Pergo dolor Xcitatur a certa fibrarum cerebri oscillatione : siquidem docet Physiologia sensationem quam- Cumque a fibrarum cerebri succussione dependere. 20. Molesta ea sensatio animam vivide assicit . ergo producitur a valida si-brarum succussione ; nam alibi docui mus vividas animae affectioneS quasvis V, lidis fibrarum succussionibus respondere. 30. Valida quaelibet fibrarum cerebri succussio a refluxibus tantum sensiferis, solito vehementioribus, potest eracitari , ut docet Physiologia ς ergo valida quoque ea succussio fibrarum emporii, quae dolorem ciet, a Vehementioribus refluxibus sensiferis debet excitari proinde dolor definiendus est molesta animae sensatio excitata a valida fibrarum cerebri succussione , quam vehementiores refluxus ensiferi inse

runt.

Inde sequitur, ' solutionem Continui, quidquid Antiquioribus Medicis

xi sum fuerit, ad doloris conceptum proprie non pertinere a quia sunt doloris species multae sine solutione continui , qualis inter alios est dolor, qui

182쪽

1 a Jo II AN As TRUCaffritu festucae, vel muscae reptatu supra labra inducitur b quia solutio

Continui, non per se, immediate dolorem producere potest, sed vehementi tantum recto spirituum, quem Causa solutionem moliens infert, unde Oluta continuitas inter remotas tantum doloris causas recensenda est. Sequitur 20 dolorem a quibuscumque causis induci, quae in nerVOS, Ner-Veasque partes Ortiu agunt, atque adeo vehementiores resuXus sollicitant, tendendo graVando , pulsando pungendo unde totidem sunt praecipuae seu cardinales doloris differentiae nimirum tensivi , gravativi , pulsativi, pungitivi, sive ut recitius dicamus , ten- dentis , gravantis, pulsantis iungentis. Primo quidem tensivus dolor , quoniam adjunctum Tecum habet sensum distensionis in parte dolente , inducitura Causa quaVis nerVOS, membranasque nerVeas parti dolenti interteXtas , fortius distrahente Dialis est, 1'. distractio

eXterna ab aculeo, ut in reorum tormentis a Chirurgo artus longante, ut in luxatione restituenda. aQ. . Sanguinis in partem ruentis im-

183쪽

TnΑ ΥΑΤ. PATHOLOG Isspetu , aut rarescentia quae impetui aequi pollet, ut in phlegmone erysipelate, C. 3'. Liquidi aquei quantitas nimia arista avitate conclusa, ut in vesica lotio distenta aut in hydrocele. q. . Aeris collecti later , aut rarefactio in cavo abdominis in tympani te, in intestinis in dolore colico flatulento , in scroto , in pneumatOCele. Caeterum tensivus dolor , si tantus fuerit ut pars tensa quasi divellatur, divulsivus si in perioste ita Xus, nimiusque, ut ossa subjecta confringi videantur , frangitivus Graece Osteoco posci si demum musculis , tendinibus ligamentis accidat, nimiis, violentis immodicis distractionibus quas passa sunt, lassitudo divulsiva Vocatur, qualem inter ambulandum adita Xperiuntur , qui itinere nimio defatigantur, Secundo , simili modo gravativus dolor, quandoquidem cum sensu rei gra-Vantis perpetuo conjunctus est, excitari debet a causa quacumque partem Lfectam pondere premente V. g.

ID. Ab aQua in thorace, in abdomine in scroto, in artubus collecta.

184쪽

I' A foetu grandiore intra uterum aut vaginam Pa calculo intra renes, aut vesicam concluso, C. 3α Ab hepate liene, pancreate, c. obstructo , scirrho so, inflammato , suppurato , c. atque adeb ponderosiore. 4'. A cruore effuso, extravasato in caVitatem , partis V conteXtum, aut hinrentes stagnante in propriis vasis. Ad hanc autem doloris speciem reVc cari debent, a gravativa lassitudo quae ab itinere festas detinet simul atque com quievere : quia tunc intra laXatum , dis . tractumque musculorum , tendinum inligamentorum conteXtum liquida copiosus stagnant morantur b stupos gravativus , qui partibus accidit , cum nervi venae, quae ipsis prospiciunt, situ incommodo angustantur : quia tunc sanguis a fluxu cohibitus in partibus spirituum penuria laXatis cumulatur. Tertio , pari de causa dolor pulsativus, cum pulsationis, sive alternae succussionis sensum comitem habeat , produci debet a quacumque causa dolentem par tem pulsante , sive alternatim succutien-

te talem unicam agnoscimus, arterias

nimirum dolenti parti interspersas, quae

185쪽

TRAC ΤΑ ΡΑΤΗ o LOG Issposnunt alter at oscillatione partes per interValla concutere . verum ut id ita sit , duo requirunturA I'. ut pars sensu donetur manifesto, exquisito Linde est

quod pulsativus dolor frequens sit in

Cute , membranis, caeterisque nerVeis, aut tendineis partibus : nullus Ver ,

vel rarus in visceribus parenchymatOsis, hepate , liene , pulmone , C. 2'. Ut pars ultra tonum distenta sit atque adeo arteriarum vibrationi magis pateat inde est quod pulsatorium dolorem dolor tensivus semper praecessi sit. Si autem , ex majore tensione partis dolentis , aut fortiore arteriarum systole, pulsativus dolor plurimum intendatur , lancinans dicitur quoniam pars dolens videtur ex intervalla quasi discindi clancinari. Quarto tandem pungitivus dolor cum sensu punctionis conjungitur unde liquet illum a causa quacumque pungente induci : istiusmodi sunt , tum Corpora quaeVis acuminata, ut ossicula, spicula salium , c. tum liquida quaelibet in angusto loco arcte conclusa , quae, cum in unicum veluti punctum agant,

186쪽

43 6 IOHAN. Αs TRUCpunctionis quemdam sensum inferre bdentur , ut in pustularum quarumcumque eruptione. Ρungitivus autem dolor nomina varia obtinet, pro diversis circumstantiis : sic Io perterebrans dicitur , si unam aliorem partem OCCupet, quam pungendo aeque afficiat, ac si terebra pertunderetur rid frequens est in furunculis ad suppuratum tendentibus, cum furunculi apex, suppuratoria fermentatione , quae intus Conficitur , valide extrorsum propellitur.

20. Formicatio appellatur , si uno

cito multiplex varia , erratica , formi- Carum repentium sensum reserat : id ac

cidit partibus stupore detentis , Cum mutato sit , spiritus denuo influunt viaque patet regredienti sanguini cruore enim , qui ant parti inhaerebat, jam fortius protrusus , nervis , nerveisquo membranis multifariam illidit , atque eas multifariam premit, succutit , agi

tat.

36. Denique pruriginosus nuncupatur , si rosionis multiplicis , sive pruritus ideam exhibeat 'talis fit a spiculis alcatinis, aut falso-acribus, par-

187쪽

ΤR ACTAT PATH O Lo G. II tis conteXtum multipliciter erodentibus. Si autem dolor ille levis .facile tolerandus , pruriginosus fortior, cum calore Conjunctus , acer si vehementissimus fuerit mordax O

catur.

Dantur , praeter memorata quatuor

doloris species quae simplices sunt plura alia CompleX , sive complicata dolorum genera , sed quae ex dictis combinatione Varia resultant , ad quae possunt facit resolvendo revocari.

188쪽

tionis.

Voc Er Physiologia, imaginationis exercitium deberi oscillationi quidem fibrarum cerebri , sed oscillationi de biliori, languidiori , quam ea sit quae

sensationem excitat, uXta eamdem pIO- portionis rationem , qua sensatio ina, ginationem vividitate superat probavimus enim alibi , fibrarum cerebri virubrationes vehementia respondere Vividitati affectionum animae quas inserunt; itaque naturale imaginationis exercitium, cum suos limites habeat , quos ultra Citraque nequit consistere , tripliciter perverti poterit , ' si imminuatur prae

termodum, a tandem aboleatur. 20.

si augeatur, intendatur immodice 30 demum , si depraVetur err ne fiat. Abolatur quidem , aut imminuitur 1'. vitio fibrarum, si admittendis C

189쪽

ΤΕΑ ΤΑΤ. ATHOLOG Is9cillationibus ineptae , aut minus aptae fani v. g. si sero laxatae sint, ut in lethargo si spirituum penuria , Ut pressione callosae substantiae collapsae , ut in poplexia, pilepsia , Cato che , C. ὴ si praegrestis distractionibus ultra tonum elongatet sint , ut in convalescentibus

a phrenitide si congenito vitio flaccidae sint, ut in stolidis. 20. Vitio spirituum, si movendis s-bris impares, aut minus comparati sint , nimirum si refluxibus sensiferis minus agitentur , ut in hemiplegia , aut paraplegi : si oscillatione arteriarum cerebri aut meningum minus commoVeantur , ut in cachecticis , eXhaustis, languidis si immodice viscosi, aut sero si

sint, ut in veternosis, lethargicis.

Intenditur vero causis contrariis, I'.

fibrarum vitio , si rigescant, tendantur, exsiccentur, elasticae sint praetermodum, adeoque nimis vibratiles, ut in maniacis , phreniticis, melancholicis, C. I Q. Vitio spirituum , si mobiliores salsiores, atque adeo ponderosiores sint, momentoque majori fibras impetant,

ut in melancholicis si vehementius agitentur ab aucta oscillatione arteria

190쪽

xum cerebri , Vel meningum ut in phrenitide, mania , C. Tandem depravatur imaginatio, Cum objecta absentia , circa quae Versatur, Tepraesentat , quas praesentia : id autem contingit, quando fibrarum oscillatio cui debetur , eo usque a causis modo dictis intenditur, ut oscillationem ipsam , quae sensationem Xcitat , equbparet, caeterasque idea quascumque

quae errorem detegerent , motu majori obscuret, ut in maniacis, phreni, licis , c. quotidianum est.