Tractatus pathologicus

221쪽

TRACTAT PATHOLOG I9Ι vero , inaequalisin Varie interruptus , si circulandi facilitas intercludatur. Q. A diversa arteriae dispositione tanquam a cauSa arteriae dilatationem modificant : sic pulsus durus est , si arteriarum tunicae tensae, elasticae sint: mollis vero, si laxae accidae. Ab hac ultima causa pulsus serratus deducendus est, qui ab inaequali fibrarum annularium arteriam cingentium contractione dependet. Ad quatuor haec summaria causarum genera, quae in multiplices causarum particularium varietates distribuuntur ceu ad proprios fontes revocandae sunt singulae quaeque pulsuum disserentiae, quae

sequuntur.

Prima petitur a qualitate , sive magni tudine dilatationis arteriarum in Cpulsus magnus , si magna, parVia Vero dicitur, si parva fuerit dilatatio Magna autem est arteriarum dilatatio , ' si magna sit cordis contra H , sanguinisseque circulatio facilis simul expedita 20 si plethorica adsit sanguinis quantitas Parva contra , si vel parva fiat cordis systole , vel paucus sanguis vasis insit, vel circulatio quadamtenus praeclusa

222쪽

st ut . g. in cordis palpitatione in qua parvus est pulsus, licet magna vi cor Contrahatur, quia circulationis viae non sunt libere perViae. Secunda ducitur a vehementia dilatationis Linde si dilatata arteria palpantem digitum valide feriat, vehemens, sive

validus si debiliter clanguides, debilis

languidus pulsus appellatur. Dilaεatio autem vehen)ens fit, Q. , valida cordis systoleri R. a redundante cruoris copia 3', a summa sanguinis rarescentia,

potissimum si simul crassiis jummosus

sit, ut in mania cis Languida vero dilatatio fit, Q. a languida cordi Conrtractione; a'. ab imminuto sanguinis or- gasino, Q. a nimia sanguinis aquositate xsuxilitate I ' a sanguinis penuria. Tertia sumitur a celeritate dilatatio inis; sic si arteria celeriter dilatetur, Celer: si tarde, tardus pulsus dicitur Celer autem arteriae dilatati producitura celeri cordis contractione, concurrente una facili sanguinis distributione ope Circulationis : quod vasa liberain mobilem sanguinem supponit Tarda contra a tarda cordis systole inducitur , maXim Esi circulatio, sanguinis vel vasorum Vitio, lentius procedat. Quarta

223쪽

ΤRΑ ΤΑΤ ΡΑ ΥΠΟ Lo G. 193 Quarta deducitur a dilatationum frequenti. si enim dilatationes brevi interVallo , adeoque frequenter re Currant,

pulsus frequens si longo temporis tantum spatio, atque adeo raro redeant, rarus appellatur Arteriarum autem dilatationes frequentes sunt, IQ, si cordis contractio frequens sitas 2 o. si sanguis copia abundaverit 3'. si circulati prompta , facilis , expedita fuerit. Rarae vero futurae sunt propter contraria Causas.

Propositae pulsuum disseremiae , quae potissimae sunt, facile possunt multifariam conjungi, combinari X causarum , a quibus dependent, analogia go , quidem binae simul, ut si pulsus magnus, validus, Celer frequens, parvus debilis, tardus harus vel magnus debilis , parvus VehemenS, ceterin rarus, tardus frequens fuerit; '. ternae , Ut si pulsus magnus, alidus celer magnus , validus frequens par Vus, de bilis rarus sit 3'. quaternae, ut si pulsus magnuS, Vehemens, ceterin frequens fuerit, C.

Quinta differentia repetitur ab arte riarum sese dilatantium renuentia, usi: si magna fuerit, quasi duro corpo 'e ar

224쪽

teria repleretur, pulsus durus si parva. pulsus mollis nuncupatur Pulsus durus fit a systole cordis valida .celeri, ab aestuosa sanguinis rarescentia, ab elast,

Citates tensione tunicarum arteriarum ,

copia .spistitudine cruoris per VasO-rum capillamenta dissicilius traduisti, ideo in majoribus truncis diutius haerentis Pulsus vero mollis fit a contrariis causis, vel discretis , vel pluribus una

concurrentibuS.

Sexta trahitur ab apparente arteriarum dilatatarum plenitudine, aut acuitate V enim ita turgeat arteria, ut humore plenain distenta videatur , pulsus plenus si contra mollis arteria solo flatu distenta videatur, pulsus vacuus dicitur Pulsus plenus cum duro, WVacuus

Cum molli, tum natura , tum CauS COn

veniunt, differuntque tantummodo majori minorive tensione , ut facile liquet attendenti. Septima differentia ducitur ab aequalitate aut inaequalitate pulsationum . si aequales, aequalis si inaequales fuerint, pulsus inaequalis erit. Haec autem aequa litas, vel in una qualibet singulari pulsatione consideratur, ut si initium, me-

225쪽

respondeant, tunc pulsus dicitur aequalis singulariter : vel in pulsationum mutilitudine , collectione in systemate, quae frequentia , magnitudine , raritate , Vehementia Conyeniant in tunc pulsus dicitur aequalis collectives, sive systemati Ce. Utraque pulsus aequalitas pendet ab

aequabili spirituum fluxuri ab aequabili

Organorum pulsantium, cordis nimirum arteriarum motu, seXilitate Dab aequabili, expedita , libera circulatione : ab aequali uniformi sanguinis cras , c. Pari modo inaequalitas in pulsu duplex observatur, vel in una singulari qualibet pulsatione , Minde pulsus inaequalis singulariter Duel in pulsationum multi,tudines systemate, Gainc pulsus inaequalis collective vel systematice appellatur. Dependet utraque inaequalitas a causis plane contrariis, a quibu aequalitatem induci diximus : eo tamen dis. crimine , quod ad pulsus aequalita

tem , simultanea causarum omnium re

censitarum syndrome requiratur ficiat vero ad inaequalitatem desectus quilibet, juxta axioma , Rectum a causae

226쪽

integritate , Vitium Vero a quocumque

desectu produci. Ρulsus autem inaequalis varias differentiarum species sub se complectitur, quas retulisse suffecerit citaque pulsus singulariter inaequalis multiplex distin

guttur I'. undosui in quo arteriae partes, undatim fluctuum instar sese attollentium distenduntur : ' VermiculariS, qui parvus , frequens , languiduS, Ver-imium gressui similis, undoso minor est 3'. Formicans, qui multis motibus abolitis, minimus, languidissimus , frequentissimus est, reptatui formicarum similis , a Vermiculari tantum deficiens, quantum Vermicularis ab undosos hic pulsus rudes fugit, nullum tunc esse arbitrantes. 4'. Vibrans , in quo magna& valida fit arteriarum diastole , quae digitos explorantes aculorum instar Valide celeriter emissorum feriunt hic pulsus a vehementi, celeri una coincidentibus vix differt. q. Serratus, in quo arteriaci sertae instar , digitos ferit, partibus aliis magis distentis, aliis minus eodem tempore. 6'. Impariter ve

lo sive celer , qui a velocitate quae

227쪽

TRACTAT PATHOLOG I97 initio dilatationis observatur , transit in

tarditatem Daut Vice VerS , a tarditate in velocitatem. Q. Impariter VehemenS,

qui similiter a vehementia transit in languiditatem , aut vice versa : ultimi duo pulsus dicuntur quoque impariter incitati. 8'. Intercisus, in quo dilatatio, interjecta levi morula , sive quiete , ita interrumpitur , Ut pro unica qualibet Contractione duae videantur distinctae dilatatio nes , ille sub dividitur in dicrotum sive bis ferientem in in capri Zantem dicroto dicitur si posterior dilatatio priore leviori minor , caprigans vero si major vehementior fuerit. Pulsus quoque collective inaequalis

varius est o ' Intermittens, in quo non solum post unam , sed plures etiam magnas pulsationes , una ni inor apparet, atque interdum in totum aboletur. 20. Intercadens, intermittenti contrarius, in quo loco Xpectatae quietis, in media systole , nova dilatatio , non Xpectata inter duas expectatas intercidit , velut superVacanea. ' MyuruS, sive proportionaliter decrescens, in quo primo secundus , secundo tertius , tertio pulsu

quartus minor est duplex est unus

228쪽

myurus deficiens, qui non cessat decrescere Minui, donec omnino aboleatur, ad asphyxiam perveniat I alter myurus reciprocus, qui ad pristinam magnitudinem revertitur , postquam ad certum gradum decreVit.

Octa, a differentia repetitur ab ordine

pulsationurn penes magnitudinem , ehementiam , Velocitatem , frequentiam ,&c inde si pulsationes certo ordine sibi respondeant, singulae singulis , vel singulae pulsuum periodi periodis singulis,

pulsus ordinatus si verbis ullum , nequidem in circuitibus , ordinem serVaVerint, pulsus in ordinatus dicetur. Non demum differentia ducitur arythmo Prythmus autem , apud Anti quos , dicebatur proportio quae inter

diastolemin systolem sequentem, aut in ter quietem supernam quae in diastole, in sernam quae in systole sit aut inter diastolem unamin alteram, aut denique inter diastolem cum sua quiete fystolem subsequentem cum ipsius quieteratione tempolis intercedit. Si pulsus

Tythmum teneat, aetati, seXui temperament , C. proprium , eurythmus si

229쪽

ΤRΑ ΤΑΤ ΡΑΤΗ o LOG I99mus appellatur distinguitur ultimus in

parrarythmum, qui rythmum Vicinae aetatis, seXuS temporis , anni, c. servat: heterorythmum, qui rythmum remotioris cujusdam aetatis, naturae, tempori , anni, C. mutuaturin nrythmum , qui nullius aetatis, seXus, tempestatis yth

mum tenet.

Postremas hasce pulsuum differentias

obiter recensuimus, suppressia earumdem CauSa, quam Curiosorum indagini permittimus, quibus lubuerit in illa inquisitione tempus conterere eas enim in praxi parum utiles, imo plerasque, neque observatas , neque observabiles arbitramur movimus quidem GALENUM ΡΑULUM AEGINETA harum mnium auctores esse a sed GALENUΜac

PAULU AEGINE ΤΑΜ in illis sigillatim distinguendis otio abusos fuisse non eremur asserere. Licebit tamen maturioribus studiis, expendere ea quae de Variis criticis pulsibus observando nuperrimi Authores conscripsere. Sed iis nunc supersedendum , cum ad Elementa non pertineant.

230쪽

s III. Defunctionibus naturaliter resis.

U UNCTIONUM naturalium aliae Conservando individuo , aliae propagandae speciei destinantur quapropter paragra' phum hunc, quo Varias earumdem se-siones explicare decreVimus , in duos pariter articulos distinguere conveniens est, quorum priore de laesionibus functionum naturalium quae Conservando individuo utiles sunt posteriore vero de lauio uibus functionum , quae sunt propagandae specie necessariae , agem US.

De laesionibus functionum naturalium quae conservando indisi duo utilessunt. I UNCΤ1oNΕs illae multiplices sunt, Io appetitus cibi lottis, seu fames sitis: a Q. cibariorum masticatio Ddeglutitio : 3'. coctio alimentorum thylifi-