M. Tullii Ciceronis opera

491쪽

PRO LEGE MANILIA. 's

quiserit vialebat enim populus Romanus non locupletare quotannis Pecunia publica , Praeter paucos; neque nos quidquam aliud assequi lassium nomine, nisi ut detrimentis aecipiendis , majore assie turpitudine videremur. Nunc, qua cupiditate homines in provincias, ciuibus acturis, quihus conditionibus promistantur , ignorant videlicet isti, qui ad unum deserenda esse .mnia non arbitrantur quasi vero Cn. Pompeium non quum suis virtutibus , tum etiam alienis vitiis magnum esse vis

deamus,

M. Quare nolite dubitare, pii hiae uni credatis omnia , qui inter annos tot unus inventus sit, quem secti in urbes sitas cum exercitu venisse gaudeant. Qub re

auctoritatibus hanc causam , Quirite , confirmandam putatis est vobis auctor, vir bellorum omnium, maximarumque rerum peritissimus , P Servilius culus tantae res gestae terra marique exstiterunt, ut,

quum de bello deliberetis , auctor vobis favior esse nemo debeat est C. Curio mmis vestris beneficiis , maximisque bus gestis, iummo ingenio, prudentix

praeditus : est Cn. Lentultas, in qu Om- Res pro amplissimis vestris honoribus , fiammum consilium, summam gravitatem esse cognoscitis est C. Cassius, integritate, virtute, constantia singulari. Quare

492쪽

videte , ut horum auctoritatibus , illorum orationi, qui dissentiunt, resporidere posse

videamur.

XXIV. Quae quum ita sint, C. Manili, primim istam tuam c legem,

voluntatem .sententiam laudo, vehementissimique comprobo : deinde te hortor ut auctore populo Romano , maneas in sententia , neve uJusquam vim aut minas pertimescas. Primum in te satis esse animi, perseverantiaeque arbitror : deinde ouum tantam multitudinem cum tantos cito adesse videamus , quantam nunc iterum in eodem homine praeficiendo videmus. quid est, quod aut de re, aut de perficiendi facultate dubitemus Ego a tem , quidquid in me est studii, consilii, laboris , ingenii, quidquid hoc beneficio populi Romani, atque hac potestate pra toria, quidquid auctoritate , fide, constantia possumn id omne ad hanc rem con ciendam, tibi: populo Romano polliceor,

ac desero. . o. estorque omnes deos,in eos rnes, qui huic loco temploque praesident, qui omnium mentes eorum , qui ad rempublicam adeunt, maxime perspiciunt, me hoc neque rogatu facere cujusquam , neque u Cn. Pompeii gratiam mihi per

hanc causam conciliari putem , neque quo mihi ex cur quam amplitudine , aut Pra

493쪽

PRO LEGE MANILIA. .

sidia periculis , aut adiumenta honoribus quaeram : propterea qub pericula facith, ut hominem praestare oportet, innocenti, tecti repellemus : honores autem neque ab uno , neque ex hoc loco , sed eadem nostra illa laboriosissima ratione Vitae, Si

vestra voluntas feret, consequemur.

71. Quamobrem, quid id in hac causa mihi susceptum est , Quirites, id omne me

reipublicae causa suscepisse confirmo Diantumque abest, ut aliquam bonam gratiam mihi quaesisse videar, ut multas etiam simultates partim obscuras, partim apertas intelligam , mihi non necessarias , vobis non inutiles , suscepisse : sed ego me hoc honore praeditum, tantis vestris beneficiis affectum, statui, Quirites , vestram O-Iuntatem , reipublicae dignitatem , salutem provinciarum atque sectorum , meis omnibus commodis c rationibus praeserre oportere.

494쪽

NOTANDA ET CORRIGENDA .

Numerara alter paginam , alter lineam designati

P. D. L. 6. Ab republiea. Ita codices nostra, ut e suis ruteriis notavit Vulgo reipubliea. Ibid. o. Sed tiam , ut quadam magis necessaria raelone. Aliam affert e duobus mst. Grut rus lectionem inrin spernendam, sed eriam i vadam magis necessaria, omissa voce ratione. 4 4. Perspicitur. Duo nostri codices scribunt praecipitur, non math. 12, 2. Legem , quam ipsis videretur, die rena. Ita Victorius ex Nannii libro, idque habent duo nostri codices. Alii cum vulgatis habent, i rem , qua ipsis videretur, edicerent. 3, 7 Vorago es, ac urges. Ita liber vetus Ursini , idque placuit uret a Graevio , pro vulgato, ut gurges , cui disjunmoni non est hie

Iocus.

I , S. Qua vectigalia sum. Hotomanus legebat , qua vectigalia sunt , ut sit sensus , ex qua parte , vel quibus in locis vectigalia sunt incit lia Lami no placebat, quae vectigalis sit; neque enim omnis Italia vectigalis fuit. I94 8. Non solum νaritia , sed etiam imprudentia Meidere poetierit. Ita cum Grutero dediamus , prohatque Graevius Ic firmat unus e regiis eodicibus. Alii , Non soli sine avaritia , sedariam sine impudentia accipere potueritia , . Non a patre ei tradisi. Quis te patra locus inquit Graevius, qui ex uno codicu -

495쪽

Ponit non a populo Romano ei aradisti Ibid. 8. Apronio ondemnare Mallet Grae Ius , condonare , hoc est, tradere vexandum ad arbitrium.

as , 9 consituus vineam. Ita ex Fabriciano QMetellano C. Graevius si etiam duo nostris. Alii eum vulgatis, eo trans eonvincam. a , 13. Qu- . Mareelius. Ita legendum ex libro superiore n. 8 is ex hoe libro insta Ioa Mai an vulgatis, quam M. Mareellus. Ibid. I. In poseritatem. Ita Graevianiin nostri codice , di plerique editi. Quidam maluerunt, is

3 , 8. Popviti se a corona datarum. Ita Nanni eode , inane lectionem multis exemplis confirmat Lipsius coronam vocabant circumstantem populi multitudinem , quae ad iudicium speetandi audiendi causa convenerat. Vulgo ρο- pala se ad eoronam daturum. 384 23. Aequi ab Apronio. Ita res Grata riani codice ,- regius optimus Vulso, aequatas Apronio. 39 , a Nili de ratoris rebus. Delenda videis me vox ultima , quam tamen constanter servatia codices nostri. 44, 6. Ingerabae Mara remidorum, comotium medicum. Delenda vox Artemidorum, nata , ut videtur, ex aliculus interpretatione. Nam Cor . nelius medicus ipse est Artemidorus supra 34. Inisse repene Coraelii, hoc est , qui ex ista eum Cornelio m dico societate facti erant repone. Comaelii, seu omnium mortalium , ut Alle , nequissim .

464 I. Recuperatores reseca Mallet Graevius ,

496쪽

recuperatores reeipe : sed eodem sensu dixit supra a , jubet recuperatores ejicere. 4 , a I. Quod ei dabatur. Has voces , in vulgatis omissas , ex Nanni libro recepit cum Carolo Stephano Graevius, Whas servat regius codex optimus. 48 Seserti ax. In hac oratione numeri Plerumque depravati, qui tamen corrigi sine lishris non possunt. 44'. A populo factarum . . . rerum Graevius delet praepositionem , quam ignorat regius codex, ut intelligantur pecuniae bono, commodo populi factaein quaesitae. Atmotomanus legebat, ius ipso stil. Sulla factarum. vid. a. me es, Tertiae Lambinus, Grammius addidere vocem ultimam, quae abest a si Manutius putabat duas voces , hoc es , otiosas esse ac delendas.s , . Servi publiei ad vectigalia accedane Pr hat Graevius letionem Nanniani codicis , feret ad bile vectigalia accedant. 384 8. Dan Banobali medimnἱs Legendum

videtur cum Manutio , pro medimnis. 6 , II. commercium Panormitanis es. Ita e

dices nostri, veteres editi Graevius ex amnii codice dedit, ommercium nemini es. 6 , 7. Qui habitarent Lambinus maluit ex Nanni libro , qui haberene scit possessiones. 63 , . Menenorum. Ita dedit Graevius , rite nomen scribitur in regiis codicibus Vulgati , Me

neniorum.

Ibid. I . Vobis sereiune. Forte vobis ferunt. 66 , 9 Deinis. Ita legendum esse probat Gra yius , non, ut vulgo , Minis,

497쪽

34 I. Ut eum decimo. Etiamsi ager eum decimo extulerit. Ita Graevius, plerique codices

nostri Male vulgati, ut eum decumano. 4 , 4. Ad singula medimna ... singulos numinmόs. Ita ex vetustis editis Graevius restituit, csi habet codex ille regius optimus. Gruterus , eum secuti dederunt, ad singula medimnum . . .

singula nummum.

6 , 9. Gi m dena merees esset. Hanc Victorianam lectionem revocavit ex Nannii codice Graevius Vulgo quilo dena meritasset. 88, s. e. . . venditasset. Ita ex optimis libris Graevius m sic etiam nostri codices. Alii male indicasset. 894 I. Eum . . . profecto ne eis quidem graviore appellasses. Hic videtur esse aliquid vitii, nec quidquam opis in scriptis codicibus nostris , qui nihil a vulgatis abeunt. Ibid. 6. Bene ais. Ita ex optimo codice Graevius , utis infra 46 , ubi editi quoque plures habent, bene agis. 96 , 4. Litteras manifesas quaeris. Mire placet Manutio MLambino conjectura otomani locum

hunc ita legentis , ipitatum auctoritates , testa nia , Leteras : res manifesas quaeris. Io , 6. Peroraro. Ita Graevius e suis Tinfirmant nostri. Vulgb perorabo. Ios , I is aratorem. Has voces, in vulgatis omissas , restituit Graevius e suis mss. quasin duo

nostris servant. Io , O . Unum alterarum decumarum. Ita recte Hotomani vetus liber, idque adstruunt duo e non tris Vitiose in vulgatis , unum ceterarum decv

ngarum.

498쪽

Iox, o Tu. Hoc pronomen nullium habere verbum, ad quod reseratur, notat Graevius. At si interdum veteres loquuntur, ut post interpinεitam parenthesim longiorem , isntentiam magis , quam verba respiciant. Io , 4. Utrumvis Mais Inserunt editi quLdam verbum fari , quod nullus e nostras in. agnoscit. tr 3, 6. Quid aeeine Legendum videtur eum Lambin , in accidit paulo post , εα -σμ

derat.

rant.

Ia , . Certiores facti petis/runt. Ultimam vocem , tamquam irreptitiam , delet Graevius. 13a , Non hominis. Ita teste Camerario , editio Veneta Qeodem ducunt nostri codices , in quibus scribitur , non homines Vulgati , non

omnes.

133, a Milti modium observat Graevius id Latine diei non pόssera sed vel subaudiendam

Esse vocem numerum, vel legend' esse mile odios.

137, 22. Hae cur purimis Mediam voeem, volentibus nostris codicibus , plerisque editis, delevimus. I 4 , o Senatus popuIusque Romantis , i dices comprobarint. Ita nostri codices cum vetustioribus editis. Recentiores dederunt , senaeus populique Romani jussiees comprobarint. - 4 P I. Ad e parum es. Ita liber vetus in sint,in sic emendatum reperimus in uno codice regi , probatque ruterus , pro vulgato , - σ

499쪽

- Is P, 6 Thespiadas , qua ad adem Felieisaeis sunt. Visio , Despiis ea , qua se Emendavit olim ex vetere libro Turnebus, Mirmant qua uor regii, ut mraevii codices. Et vero Thesepiadas, iis , Musas , fuisse ad aedem Felicitatis docet Plinius 364 1.1374 3. Relinum esse setaba in heredieares

Worum et non quaerebat. Ita legendum,m interpungendum esse monuit Gruterus e Cujacii libro, firmatque Graevius ex duohus suis mss. sic Mhent e nostris quatuor Male omnino in vulgatis , relictum esse seiebat A bereditatem sacrorum non quaerebae c. 1384 4 Si qui esset Rome demortuus, nempe fervus , ad quam vocem haec reseruntiu , non ad mancipium , quod praecessit. 16 , 8. De obea Mallet Graevius de c-sia, ut a Cymba formetur a Graecis Siculis cam hia, navigii genus paulo majoris. I 63 , II. Nonnumqtiam etiam necessarib Mediam Vocem, quam omittunt vulgati, servant nostri codices. 167 , o Pompati sunt. Donati scit etvitata Romana a Cn. Pompeio , cujus praenomen Ἀomen de more sumpserant. I 69 , 17. Quaesivi quemadmodum revenissent. Ita Victorius iraevius , idque habent e nostris codicibus quatuor, pro vulgato , quaesivi an domum re ertissent. ITO, I9. in amici tui appellant , sudium ,πupisse. Ita dedimus ex uno codice regio Vulgati habent sudiosa evisse : sed vocem sudiose nullus e nostris Q agnoscit, eamque delet Graevius.

500쪽

masiusin Graevius e tribus mss. ictus etiam aece. dum tres e nostris. Alii legunt Herculem, ab Hedi

cule , cuius in usum fuerint ejusmodi vasa magnaci capacia , quae tanti herois sitim exstinguere possent.18o, 3 Qviqve maximi fierant. Ita legit risecianus , ita Gulielmius , c post eum Graevius e

sto codice optimo , cui accedunt tres e nostris.

Male in vulgatis, qui Q. Maximi fuerarita

I94 , ad Praeciperent oeulis. Ita Graeviantinnostri codices , idque praeferendum visun est vulgato , perciperent oculis. ao , . Nihil minus. Has voces , quas mi tunt vulgati, ex optimo suo codice restituit Gra vius, servantque tres e nostris.

a II , 4. Quod quidem , Iudices , quum i eum fecisset. Ita dedimus e nostris mss. quatuor, meli in rotundius , quam in vulgatis, quod is , Adice , quum Iam fecisset. Ibid. 6. Eteniam se Agrigenti c. inesse

riodum loco motam fuisse censet Hotomanus , aliquanto superius reponendam , totamque Paren thesi includendam post haec verba , quod quidem,

radices , quum se iam fecisse etenim se Agris

genti, credo , propter c. a IM, I. Facta manu , amataque uacodices.

Quidam editi male, armatique. aeto , 1 catina pro festas esset se Vulgati, Catinam profectus esset. Sed e codicibus , quos inspeximus , tres habent Catinc, ut sensus postulat. Furtum enim , Verre ad urbem stant , factum fuerat; neque absolutio illius servi, nisi eo , sente , peragi potuisset. a11 I. Vironum ac mulierum. Ita cum Hotomano