장음표시 사용
1271쪽
et 2 DE ANTHROPOLOG. . ΕΤ ira ortus , quo cor auersatur aliquid tanqu in .inatum,id.ὼ depellere gestit.
Causae assectu am sunt obiecta re cori sed cognitio obiectorum na*tum cordis antecedit,ut dicitur:
Ergo cum apprehendimus obiectum, dicamus bonum aut malum esse:spiritus moti in cognitione, feriut cor: quod quasi ictum, di pulsatum, cietur di aut eκ petit obiectum aut fugitiTalis enim est copulatio uirium maturae ulmotus cordis respondeant cognitio-φι multum autem refert, quale fit tempera amentum cordis. Nam calidius 8c siccius, celerius &uehementius incenditur ira.
Alii humores aliis assectibus cientur. Sic ira ciet bilem rubram ardentissimum humO- rem,qui effusus inficit reliquum languinem incesticia attrahit ex splene lentum humorem melancholicum , qui effusus , cum sub costis in siniss o latere conssuit, facit oppila riones 8c affert periculosos morbos hyPQ sb0ndri*S.
1272쪽
Affectuum gubernatio duplexesta Amm
σποτiκῆ est qua mens Sc uoluntas cogunt ioco motivam ut externa membra uel reprimatiuel incitet. Sunt enim nerui conditi, ut mentis-uoluntatis imperio cieantur. Ita A. chilles etsi ardet ira. tame retractust Palladerid est,ratione comonefactus, imperaε manib. ne stringat gladium. Vide Hom.Iliad α.=mχiτiκκ, est cu non tantu externa mebra per loco motivam coercentur,sed ipsum cor congruit cum recta ratione Sc honesta volun tale. Vt cu filius Thesei Hippolytus abstineti no auerca Phoedra. Cuis talis est consonatia recti iudicit,uoluntatis,cordis 3 externoru memahroru:ea actio iuste nominatur uirtus. Sed rara est in hac hominii infirmitate. Et sicubi est ut in Scipione no est,fine singulari motu diuino:sicut honeste dictu estὰ Cicerone εἶ Nulla excellens uirtus est sine afflatu diuino.
Praecipui errores Stoiςorum de affectibus tres sunt. Primor assectus opiniones esse:sed id falsum est. Nam:
Quae subiectis differunt,i eipsa differunt. At affectus & opinio subiectis differunt: ille inc'rde,haec in cerebro est.
1273쪽
Affectus igitur dc opinio differunt.
II. Omnes affectus uitiosos esse: quod sie
Qi d Deus praecipit,non est malum. At quidam affectus a Deo praecipiuntur ut dilei ctio Dei, coniugum,parentu irasci sceleratis. Affectus igitur quidam non sunt uitiosi.IIL Omnes ex natura tosted os & α θaaginducendam ess quod deliriu est: quia Deus condidit affectus &in lege sua praecipit affectus. Atin haec de motu animae sent1entis interiore:sequit exterior motus in loco motiva.
Locomotiua est potentia, quae quamcun que corporis externam partem, ciente imaaginationes ut in pecudibus) aut rationes ut in hominibus ex alio loco in alium tranSfert. Organa eius sunt nerui, musculi 3c chordae, hoc ordine. Primo notitia iudicat qud fine mouenda membra: cum que haec notitia sors matur,fimul cerebrum vibrat &ciet neruos: nerui spiritum transuehunt ad musculos:musculi vibrati mouentur suae carnis natura dc suis quibusdam fibris 8c se dilatant contraahunti. Hac dilatatione & contractione
trahitur,quo tracto,membra externa moventur. Est igitur immediatum organum uoluntarri, motus iuncturaru , chorda seu mediatum musculus,
1274쪽
Notitia ferit cerebrum: Cerebrum ciet neruos: Nerui spiritus transuehunt ad musculos Musculi mouent chordas: Chordae mouent membra.
Rationalis potentia propria hominis : Scsumma humanae animae uis est: quam usita. te uocant in organicam. Etsi enim in hac uita sensus interiores ei seruiunt 8c obiecta offerunt: cum tamen a corpore discedens suum quandam actionem dc suos motus habeat,diacitur inorganica. Duae autem sunt in hac sum,ma dc praestantissima parte po tentie, Cognoscens kAppetens , seu Intellectus dc Voluntas. Cum potentia cognoscente copulati sun sensus interiores: cum uoluntate cor.
'Cognostes seu J Effecta. intellectus: in i Subiecta. quo consid. I Adiuncta. Appetes seu uo Effecta. Iunias: in quas Subiecta.
Rationis seu linentis duα lsunt poten,
1275쪽
DE ANTHROPOLOG. ET AN tu Αἰ l. INTELLECTUS. Potentia cognoscens quis intellectus de
intelligentia dicitur, Graecis ἀμα uindi νοντω est potentia animae rationalis, cuius operares incorporeas &ab omni materia seiunctas aenudas uniuersales rerum notiones 3c formas, iunus omnium animatium homo cognoscit. I
Duplex est intellectus, Agens dc Patiens. Nam oculi quide plurimorum th tuentes alia quid,pariter id uidet. At mentes etia cum idequaerunt,tamen non pariter inuentutἰ inuenta tamen pariter intelligere possunt. In omni ,
uita,in artibus in cofit is publicis priuatis, in stratagematibus, in poetica, in eloquentia alii alm perspicaciores sunt 3c inuetione plus ualent: alij inuenta intelligunt 8c suis cogitationibus anteferunt. Themistocles suades ut ciues relicta urbe naues ingrediantur, plus ualet intelIectu faciente quim alii, sed caeteri inatelligunt cosilium & approbat. Vide Herod. lib. . Iustin.lib.r. Argumentu Persarum A schyli. Hannibal interclusus a Fabio mir arte patefecit sibi exitu : Boum cornibus alligauit
sarmenta incensa, ut exercitui Rom.errorem
obiiceret.Cum Alexandro in aditu Asiae nunciaretur sudasse Orphei statua: idq; uidererurquibusda triste omen. Alexander contra in
quitilacere sibi omen, facturum se magnum laborem
1276쪽
LIBER XXXVI. 12 riaborem poetis. Huius dicti urbanitatem inatelligebant caeteri , qui tamen etiam diu quaerentes non iuuenissent.
Agens intellectus est qui aliud ex alio inue
nil.Cum autem ingens decus sit in omni usta recta inuentio seu cosild seu doctrinae dc maximas res gubernetiam plissimis laudib. Aristoteles hunc inuentorem intellectu ornat. Nam primo ait eum ab inuentore adiuuar1. Necesse enim est nos aut inuenire ipsos consilia, aut aliorum inuentis tanqua dictatis uti. II. Hue ait abstrahere a phantasmatib. Nam celeriter obiecta conferti signa quaerit, ex signis causas aut effectus,collationes allusiones:& inde eligit quod est aptissimum. Vt cim Demades
inquit: Mortuo Alexandro exercitum eius ει milem fore Cyclopi effossis oculo : celerrima compVationem fecit magni exercitus amissio duce ad magnu corpus Cyclopis amita oculo. II. Ait hunc intellectum esse uelut aratem, alzeria uelut materiam, quam format 8c expolit artifexmi praeceptor formalvi erudit discipulum. IIII. Ait esse separabilem, nomiFlum,aut obnoxium laesioni seu A, verrois ait hunc intellectum esse ipsum Deuthoc est, excellentes 8c salutares cogitationes a Deo ipso mostrari dc regi, ut Salomo inquititit oculus uideat, Scauris audiat, Deus facit utrunque i & uere Cicero et Nulla excellens uirtus,
1277쪽
DE ANTHROPOLOGὸ ET AN iugi uirtus, ast, sine afflatu diuino est. Patiens intellectus est, qui inuenta intelli git & tanquam dictata accipit.
simplicia, ut Assiones in t Numeratio.
sunt uel i s Compositio, diuisio:Id .
, Composita, ut i Discursus, διανοIα, raatiocinatio.
simplicium apprehensto est, qua mens singulas Sindiuiduas rerum imagines 8c notis nes apprehendit:atque primum quidem fingulas,mox uniuersas ex illis formas elicit. Nameratio quae propriissima est huius summae potentiae intelligentis, non sensus progreditur ab unitate dc singulari ad multa. Compositio S diuisio est qua mens nori modo simpIices illas rerum notioneS APPre hendit,sed etiam multas in unam componit, hinc u alia affirmat, alia inficiatur, in quibuSueritas aut falsitas iam est. Iudicia seu existimatio est qua mens enum elatione composita iudicat & decernit: qus
1278쪽
i I B E R . XXXVI, &Iuxta communes normas quae uocantur κατουOa jagnoscuntur uerae propositiones. KN- τίεια aute sunt illa logica axiomata καταπαντο
Ratiocinatio est qua mens ex alio alia nectens plurima admirabili eo in libero conteratu concIudit memoria in rationali anima est inorganica.
Subiectu intellectus est Ens,το oν quam latὀpitet: id est,Deus 8c tota rerum uniuersitas.
Adiuncta intellectus sunt Notitiae dc Hais
hiluS. Notitiae sunt rixa ae seu notiones naturales, hominum animis insitae S ad condendas artes necessariae: quarum aliae θεαρ Nam sunt, quae gubernant cognitionem, unde oriuntur
Logica & Physica: aliae qus gubernat actione: unde leges de moribus 8c gubernatio ne ciuili: hoc est, Ethica dc Politica. Prste e notItiae aliae dicuntur intuitiuae, a Iis ab activae. Intuitiua est com cognitio rei praesenatis simul per sensum dc mentem accipitur:iga que est tantum singularium dc similis definiationi. Abstractiva est qua absentia cogita, nausiest. uniuersalium etiam.
1279쪽
uto DE ANTHROPOLOG. ET AN tu hi inductio.
sine probab Intelligenti ri l xionς l Fides.
ambitus est li, ' l LPrudentia.
assensus t S l l Cum probatione: Scientia, notitia: l 1ncertus. Suspicio, error,opinio. uel I s Synteresis. Linnatus Dictamen rationis. ia e L Conscientia.
Inductio seu sensus est cum assensus ex singulis primum tanqualia ex quibusdam exempli niuersalia inducit theoremata. Experientia est chim noticia sequitur immutabilem sensum, & qui nunquam aliter se habeat. Intelligentia est cum noticia sequitur principium thorlaum. Fides est cum notitia sequitur autoritatem
dicentis. IArs est noticia faciendorum seu fabruan
Prudentia est notlasa quae regit delibera.
Scientia est nollata certa conclusionum necessarns principijs8c theorematis nata. Suspicio est noticia incerta ex signis non necessarijs. Error
1280쪽
L I B E R xxx VI. rati Error est notitia incerta ex falsis praemissis. Opinio est notitia incerta ex probabilibus praemissis. est notitia Iegis nobiscum nascens cuius officium est ponere propositionem.
Dictanae rationi. est uis rationis qus dictae dc prscipit facere bonum omittere malum: cuius officium est ponere assumptionem. Coscientia est iudiciui' desecto nostro horio aut malo,Petitum a Iege naturali: cuius officium est ponere conclusionem.
9 Potentia appesens quae Voluntas dicitur& β αμιαβολεντιακὶ est qua ea, quae boni, maliue specie nobis obiecta fuerinsiratione sequi. -ur aut fugimus, u EFFECTA.Actiones voluntatis sunt uelle&none, de mediu inter haec, si licet suspedere actionem. vult enim bona, fugit mala, indubiis mast. Sunt aut diuersi gradus actionu in uoluntate.
Elities seu seris sunt quib. uolutas p sese nee
simulas nec aliis imperas, aliquid expetit aut auersatur. Vt auaruS uere e erit pecuniam. Imperais actiones sani cu uoluntas aut sibi