Quaestiones physicae

691쪽

III. Signa motus futuri apud Plinium

sunt. Ι. Comotio seu agitatio maris, nullis uentis spirantibus&magna aeris tranquilli late existente. II. Crepitus siue fragores in specubus subterraneis. IlI. CuuoIucres pauent. Ausculae enim propter raram & subii lem constitutionem corporis,facillime uel le..uissimas alterationes aeris phaesentiunt. III c Nubecula tenuis 3c uelut linea post occasum Solis sereno tempore cospicitur in nube, per longum porrecta spaciunt. Causam affert A ristoteles. V. Aqua in Ruteis turbatur ati ea ius odor inficitur.

I. Specus per quos spiritus subterraneus difflatur ac egreditur:apertio enim siue naturalis sit, siue manufacta, prohibet illum sae

uum motum.

II. Figura loci. Loca enim pendentia minus infestantur quim solida. Spiritus enimno habet tam firmum obstaculum in quo repercutiatur,ac deinde fortior insurgat. II I. Fornices. Ι Η Ι. Parietes ex Iatere terreno facti,no ex solidioribus saxis aut lapidibus.

Cessat terra moueri, quado materia seu u xus est

692쪽

LIBER XXV,

tus est exhaustus. Et motus facti a spirisibus raris Sc tenuioribus, statim desinunt: a crassis autem, qui in meatibus ac cauernis haerent, durant diu. Sic ferunt terraemotum quo Basi- Iea corruit, integro anno durasse: post annum ueror loca uicina affligere cepisse. Argentinae enim aliquoties est concursum ad tentoria extra urbem ob metum futuri motus.

DE RORE ET PRUINA .

Flut autem ambo no nisi sesrena noctea uentis silente: quia nihil attollitur nisi coelo sereno: nihilque uentis spirantibus eonsistere potest. Ideo que pruina in mo-t1bus altioribus non gia

vapor humiadus in s regione I aeris infiina uel s Congelatur , & sit pruina. Non co gelatur, sed stillat& fit Ros: quisi super gramina & res humetes ceciderit, guttatim collis gitur: si uerb super terram,a terra arida & si e caimbibitur. Ros neq; gea Irineque ardoribus fit.

LIB.

693쪽

in B E R XXVI.

DE METALLIS.

Τ haistenus donaturis imperfectis.Perfecta corpora sunt, quae ex quatuor elementis constan ita ut elementa mediate: id est, median- e magna alteratione,concurrant. Inid Sccedere uel perfect ei uel imperfectὸ mixta oportet. ut lapides ex halitibus & terra fiunt. Lapis enim non gignitur ex sola terrai sicca enim non possunt coagulari lfine humore: ideoque necessarius est humor in qualibet genera

tione.

Generantur igitur lapides ex uaporibus 8c a exhalationibus, cum multo luto humido diuiscoso iunguntur: sunt autem exhalationes naturae aereae 8c igneae,quibus alteratur u c agulatur uiscosum lutum, ut fiat Iapis. Ost 'dit autem Aristoteles in mixtis perfectis .e

lementa concurrere.

I. Perfectὰ mixta sunt circa terram,urlapi des,metalla, animantia. Constat igitur ex terara. Ided enim appetunt terram ueluti locum:'uia habent aliquam terrae naturam.

I L Constat ex terrai Ergo dc ex aquai quia sicca non possunt sine humido concrescere di

694쪽

ι 1 A E R XXVI. eoagulari: sicut neque humida terminari posisunt sine sice . III. Constant in terra 3c aqua. Ergo dc ex reliquis eIementis Non enim potest fieri tracmutatio, nisi per contraria, Sc quidem sine caalore non fit conuersio frigidorum element Tum: quia calor est activa qualitas dc coniungit homogenea. Ideo necesse est ignis & aeris naturam accedere. Idem confirmat hoc syllo

gismo:

Ex quibus nutriuntur mixta, ex iisdem etiam nascuntur & sunt ρ απαντος -τok -τoli mixta nutriuntur ex elementis quatuor: id quod ostendit experientiassilantet & animanalia nutriuntur terra,aqua & aere 3c sine calore nec conuersio nutrimenti in substantiam nutriti fieri potest, nee actio ulla est frigidarum partium. Concurrunt igitur elementst

in nutritione. κ

Mixtorum igitur substantia est ex .elementis. SPECIES MIXTORVM.

Persecta corpora sunt uel inanima dc bruta, quasi terra obruta:uel animata 8c uiua. Inantiam a sunt uel Fossilia uel Liquida. Fossilia sunt metalla S Lapides. Metallum est natura ina nima ex sulphure δc argento uiuo,in terrae uoms ac meatibus consistens. Dictum quasi

695쪽

quoid aliud post aliud inueniatur na tura enim eius est ut ubi una uena appareat, libi spes sit alterius inueniendae. Vel dicitur a lμ ιτα λαὸ/: id est, scrutando: quod uariis modis ltorretur, uritur, tunditur,molitur, lauatur. In leo 4. consideranda, Causae, Subiectum, Adiuncta,Species.

Essiciens est uis Iuminis coelestis, quod mas 'teriam metallorum fouet 8c magis, uel minus puraessicit. Vt aurum attribuitur Soli tin ara genio Luna dc Iupiter dominantur. materia est sulphur & argentum uiuum.

Forma est ex puritate & impuritate sulphuris 3c argenti uiui: tanquam propinquis cauasis diuersitatis.

SuIphur est materia metallaris ex terra purissima, aerea & unctuosa seu pingui, calore coctum & coagulatum . Semper autem male olet ac faciter exardescit: itam uis eius in aquis feruentibus sentitur . Resistit aquis ita ut illis immersum,multis seculis duret, tutius ab inimica aqua,quam ab amico igne. Calefacit iscutit, l& celeriter concoquit: sine ipso pyrius puluis fieri nequit. Sumtus eius &illitus seris Pentes formicas dc culices necat,prohibet.fus

696쪽

gat. Illitum scabies, lepras & Gallicum mora hum tollit. Nascitur in insulis Aeoliis inter Siciliam & Italiam, quas ardere dicunt. Inu nitur & in alijs locis effossum. Est autem duplex Vivum seu fossile, quod e terrs uenis ef

sum seu mortuum, quod factitium est, ignis nempe coctura liquefactu. Plinius eius 4genera facit. I. Vivum, quod λditur translucet uiret: quo solo ex omnibus medici utatur. Alterum quod appellant glebam,usibus tanatum fullonum famiIiare. Tertium liquor est, cuius usus ad lanas suffiendas: quia cadorem, mollitiemi praestat. Quartum ad ellychnia conficienda. Sulphuris tanta uis est ut mora hos comitiales depraehendat nidore, impositum igni. Lusit & Anaxilaus eo, candens in calice novo, prunaque subdita circumferens, exardescentis repercussu pallorem dirum uelut defunctorum offundente conuiuis.

DE ARGENTO VIVO.

Argentum uiuu, uulgd Mercurius,est maiteria metallaris ex aqua, cum aliquantulo terarae purissimae dc uni tuosae, per calore sulphii-ris decoctum & coagulatu. Est enim substan. tia aquea mixta terrs subtili, cum uapor sub tilis acteo halitus uirtute Solis longa coagu

latione iungitur. Vnde grauissim' frigidissi-

697쪽

mum, splendidum Sc liquidum efficitur. Gra uitatem,& quod male cohaeret & in guttas di

spergitur. a Ferra habet:frigus, claritatem,mo-

hilitatem & liquorem ab aqua. Unde Graecis Fηναρ, υρον dictum 6c Larinis uiuum: qusa per

petuό mouetur: nullum enim certius uitae an

gumetum quam motus,&reuera nihil aliud est,quam metallum nondum concretum Austum solum in eo mergitur ac descendit, cum caetera supernatent. Cum aurum combiberit, imo etiam per se, corium ceruinu quod crassi simum est)penetrat. Hoc enim modo aurGe fragmentis lecernitur: calefit argentum uiatium, eiΦ imponuntur fragmenta inaurata breui itam aurum ipsum ab argento uiuo absorbetur: inde exprimitur argentum uiuum corio, manet aurum in imo,quod modico igne colliqua tum concrescit. Et odit autem dc perforat seu, ut Plinius loquitur, exest dc perarumpit omnia metallica uasa, aeS,argentum, plumbum: itaque ligneis aut vitreis uasis tutius committitur. Aurum quo ch argento uiario illitum, fragilius oui putamine euadit: dccemeto mollissimo simile fit. Postquam igne euantaerit, haeret tectis 8c laquearibus. Tenacitate sua aurum 8c reliqua metalla foedae, aue saltem dealbat.Firmatur & cogitur ab omni/hus quae humiditate ipsius absumunque sulphur . sistitur ab aeque tenacibus, uta saliua Arbor

698쪽

Arboribus immissum, ob immensium Bigus

pondus,&ero dedi uim:eas enecat, &quiadem ceIerrime si ad medulla peruenerit. muscas quo , pulices, cimices, insedi am omnia Periinit, maximὸ cum sapone nigro . Uitreo Mase uel lapideo coclusum 8c uehementius calefictum , si non possit respirare, non secus ac Pyrius puluis uas rumpit. Si super sextarium

argenti uiui, centenarium saxum ponas: oneari statim resistiti fin ueta auri scrupulum, leuitatem eius raptim sinu suo recipit :ex quo intelligitur, non pondus,sed naturam esse cui cedit. Potum uim pernicialem habet: suo enim pondere intestina erodit. Remedio est lac multum subinde potum Sc uomitu reiectum, aut uinum cum absinthio, aut auri ramenta e Po- ra. Argentum uiuum, quod e minio secundario fi Chymistis dicit ει ιαερματicureos e stano,iardraconis:ex auro,discus Solis

Generantur metalla in montibus. Vnde Germanis secturae metallicae Bergmeria dicuntur morium enim uires ligonibus, rastris,ara- ero non exhauriuntur: nec ullo modo hominum industria perspirare coguntur. Acceditquὀd montium solidior substantia est: unde calor ille melius cotinetur, qui in agris ob terrae mόlliciem difflatur . Sunt etiam in monti

699쪽

hus nives 8c diuturna glacies, qus calorem in imo recondunt,'laera omnia ob id iaciunticum in agris calor distatuatur ab aeris exterano calore. Nascuntur autem in montibus nosecus ac arbores,patulis nimirum ramis, radi

cibus, truncis ac ueluti storibus & fructibus ut metallum nihil sit aliud quam plata sepulata ac tota sub terra nascens.

Metalloru abundantia multis indiciis de- praehenditur: ut si prouincia ferax sit: si mons altior fit : si eius cacumen ad meridiem, radix ad Boream spectet nam tam arbores quam metalla aspectu Boreae gaudent fi sterilis mos sit: si color montis, lapidum, & terrae conumniat Viridis enim est ab aere, niger ab argento dc auro, liuidus a plumbo 8c ferro, cinera ceus a sulphure γ fi odor sulphuris, ex attritu duorum lapidum eiusdem montis,redditur fiterra aut lapides grauiores sint, quam pro raatione:fi aquae e monte fluetes odorem aut co lorem alienum prae se sera oti si in fundo aluei pars metalli inueniatur: si mons rimosus est propter halitus acres : si plantae, metallorum societate gaudentes, adsint, quales sunt quae fructum aut nullum, aut exiguum edunt: ut

iuniperus, hedera, caprificus, pinaster&a-

700쪽

teatarum pleram: si folia arboru aut pallida, aut decidua dc trunci exiles sunt.

netailror . omnia sere metalla mali saporis esse necesse est. Aes Marum es ac pessimi saporis: DGrum subamat urni hinc plumbum alba, quod stannum dicimus. Astringit cum amaritudine alumen Sc calchanthum, quod magis amarum est: tum reliqua ut sulphur,bitumen. A gentum iucundum &subdulcem praebet saporem, dc longe meliorent aurum. Solauuntur uerὰ metalla omnia igne. exceptis succis, qui humudo soluuntur