장음표시 사용
711쪽
ut plurimum usos fuisse , in illis praesertim
aquis ducendis, quae non rantum lotioni-hus, sed potibus, cibis 3 inseruire debebant. Quanquiana non facile eredo eas, quae eXTy-hurtinis montibus Romam ducebatur, mul tum pro cibo, potu 'ue in usu fuisse: propterea quo a Galenus omnium Roms conditionum diligentissimus obseruator, in Φ. e Pidem illas omnes crudas coque dis edulijs ineptas extitisse assetierar: addens eam urbem, It alias excellentissimas dotes,sic& plurimo S pulcherrimos habuisse sontes,ex quibus aegri neadum sani potaret. Vt enim alios plures omittam,autor est Uelleius Paterculus, Syllam aquas salubritate,medendis: F'corporibus nos hiles ad agros omnes duxisse circa Capuam,
ubi adhuc Sinuessanae aquae supersunt. Vide Prouerb. PIumbeo iugulare gladio.
Aes aeternam habet in constructionibus perseuerantiam di non enim tangitur rubigine Ut ferrum aut chalybs: est enim fine humore: quia plus aequo exustum est . itaq; tutum est, siue sub dici, siue aquis immersum, siue in t rara sepultum sit. Ob quam causam olim in precio fuit magis quam ferrum, quod non arteresturaeUo aut usu. Daq; antiquis non solum ad
arma-clypeus , sed etiam ad lanceas utile fui ri
712쪽
LIBER XX V I. 7 3suit,ut apud Homerum uidere est. Hodie feraro loco aeris utimur. Aes proprie tubis conum nit,ut Doricam musiam alacrivi maximo si reo
pitu exciter,atque ob id homines ad praelium accendat. Eius usus olim fuit in simulachris, in uasis, in aedificiorum structuris: & ad per-PetUitatem monumentorum etiam publicae constitutiones in eo scriptae sunt. In aeres consideranda sunt: origo, Purgamenta, Species. Origo aeris est Cadmia Chalcitis. Cadmia est lapis e quo aes fit, medicinae utilis: lapis ae- rosus Plinio, non ita multum a Pyrite lapide diuersus. Cobest Germanis: in officinis lapis calaminaris, ealmei. Chalcitis lapis est, eX quo& ipso aes coquitur,mollis natura ut uideatur Ianugo concreta: creditur uitriolum rubrum esse, siue atramentum citrinum. Purgamenta
aeris sunt Cadmia, aerugo 8c flos aeris: de quihus paulo inferius. Species aeris uariae sunt.
Nam primo' est uel Fufile uel Ductile. Fusile quod funditur,tantum malleis fragilet quod 8c ealdarium dicitur KΗfer, Gloclen peis. Ducti Ie quod malleo in laminas producitur, Plianio regulare, quale omne Cyprium est i d aes diligentius purgatis igne uixijs 8c excoctis.
Coronarium aes ex ductili aere tenuatur in laminas, taurorum in felle tinctum, speciem a
ri in coronis histr1onu praebet, unde dc appellatum. Secundo est Cyprium, Campanum,
713쪽
Corinthium. Aes Cyprium est metallum ex argento uiuo,non prorsuS mundo,&sulphu re rubeo,crasso Q. od cum fit in Cypro in. sula uel primum, uel nobilissimum inuentu. appellatur Cyprium, at nobis cuprum. Huic si addatur plumbum , colore Purpureum nan- , ciscitur. Campano aeri. Plinius palmam tri-huit, quod a Campania regione dictum est, uasis omnibus probatissimum i ex eo enim ollae lebetes aenei conflantur. Aes Corinthium preciosissimae notae aes fuit: quod cassus miscuit, ut Plinius ait, cum incendio eius Urbis, aeris,auri, argentiis uenae in commune fluxissent teste Floro: idem Plutarchus scris
Huius tria sunt genera: Vnum candidum,ad argenti nitorem accedens r alterum, in quo ipsius auri fulua natura est: tertium, in quo δ' qualis cunctorum temperies.
Ferrum est metallum ex argento uiuo Ima modico impuro, Sex sulphure densiore, impuro 3c adurente. In occidente perfectissi, num,ut aurum in oritie. Mollascit succo cor ricum fabae aut maluae, si in his extinguatur. Vt uerd, cum foditur, ductile fiant: torretur
gieba ,'sub dio exponitur imbribus molla
714쪽
sest quod terreum est, sole colliquatur quod humidum est: ignibus acrior pars absumitur . Ita du saepius torretur & dio exponitur, mol-l le fit S quantumuis tractabile. Fila etiam fe i rea ,si ignita per se reseigerari permittuntur,aded ductilia evadun r, ut uice lini ad uincied liliti possis. MoIIeitam ferrum hoc moedo celatur& pingitur :Quod fingere cupis in ferro, exaduerso pila plumbea subsscitur, inde malleolo ruditur pars,quam impressam cupis. Si uerd aqua Digida ferrum, dum candet,exim guatur:&durum Sc minime ductile dc fragile evadit. Nullum autem corpus tὰm densis inter se cohaerentibus & implicitis elementis quam ferrum unde inest illi duritia cum frigore. Differentia ferri plurima iuxta terrs genUs.l Nam aliud molle, plumbo v uicinum, roraru&clauorum usibus aptum: aliud fragile & e
rosum,culturae terrae conUenienS.
Stricturae ferri sunt scintillae e candente ferro emicantes cum massa malleis cuditur:ita dictae, quod strictius emittantur, uel qudd ocu
los fulgore pr stringant: quod in alijs metatilis non est. In acuendo ferro, oleo delicatior fit acies. Cum ferro magnes lapis concordiam habere sola enim haec materia uim ab hoc lapide aeufiipit, retinet. longo tempore. Hinc ferrum uiuum
715쪽
is D E M E T A L L I s,otuum dicitur Plinio, quod magnete extrito, ferrum attrahit,retinet ac catenat quodam. modo. immigrante in proxima quae 'que eadem vi.
Purgamenta ferri sunt rubigo 8c scoria.Ru.higo est uitium rodens ferrum ipsum: quali rodigo . Scoria sunt sordes,qus igne excoquutur. Rubigine ferrupa non uitiatur, si cerussa gypso,& liquida pice perungitur. A' ferro prouerbia sumuntur. Ferreus ut ais heneus)pro solido & firmo. Ferrum natare doces:ιν ρ'μολών sidarastr: de re impossibili. Nue tuum ferrum in igni est:id est,tua res agitur.
Electrum est metallum inter aurum 8catagentum medium. Constat enim ex auro & ar, genti parte quinta,ut Plinius vult: cui subscri
σει. Eius duo genera: Vnum quod naturaliter inuenitur 3c in precio habetur. Alterum fa- actitium est. Hodie tamen electrum fossile nullum habetur,dum aurum ab argento auaritiae causa separatur.Electri naturalis eiusmodi na. tura est, ut in c'nuiuio dc ad lumina clarius cunctis metallis refulgeat: unde res magnopere dilucida electro lucidior dicitur proue
hio.Idem uenena prodit. Nam si in id uinum infundas,
716쪽
L 1 B E R X X v I. 7 7 infundas,stridorem edit&colores uarsos, in modum arcus ecelestis, emittit. At haec de naturalibus metallis: sequuntur factitia.
Chalybs est ferrum ignibus multis purgatum & in aqua restinctum, durissimus est: Ideo in serro fragilior 8c ab Heliodo in clypeo Herculis uocatur ab inuicta duritia. Optimus est qui minutissis imis granis 3c nite-tibus lucet ferrugine nulla nullis rimis Sc ferro leuior. Ext1 rictus succo raphani dc aqua terrestrium vermium, pari mensurat ferrum ut plumbum scindit. Plinius nucleum ferri uo
Stannum primus liquor est, qui et fornaciabus fluit,ut Plinius definit:proportionem habet:ad candidum plumbum . Encelius enim purae parum distare ab eo genere plumbi candidi, quod ut imperfectius ) Germaninyercit nuncupant, quasi dimidiatum opus dicas,e quo cantharos Sc sextarios conficere solent. 1uod nobilitis est,in stanni naturalis seu albi pluimbi pondo ας, recipit unum pondo plumbi nigri Si Derd in pondo nouem plum hi athi,pondo unum nigri misceatur, durum euaditia ad uasa optimum. Crescit enim duis ricies
717쪽
rig D A M E T A L L I s, ficies in stanno: quia plumbum nigrum duri us euadit ob album: album uero minus obnoxium rimis &fracturae ob nigri molliciem ae substantiam a qua repletur.
Aurichalcum est cuprum colatum , messiri: idem quod aeS coronarium: dicitur αorichalcum τῆορ is i monte, quod in monato sis locis inueniatur: aurichalcu uerd qu6d splendorem auri 8c duritiam aeris possideat. Olim natiuum, quod sua aetate destisse testa tur Plinius. Atq; haec de metallis ductilibus sequuntur friabilis, quae in particulas minumas'pulverem redigi possunt:. s Terra metallaris. Friabilia me- sucei in terra concretiόtalla sunt i Μetallica,LColores. I, DE TERRIS ME LAuribus t. marga Britannica, terra candida, cinae instar, effodiebatur e puteis non minus cenis tum passibus profundis:e,c qua postquam argentum detractum erat,inspersi agri ade6 foecundi reddebantur, ut semel in uita insperfic
x. Argilla terra est ex qua fiunt figlina uasa:quorum quinqν Iaudes sunt, ut sint lauissiu
718쪽
LIBER XX V I. 71'ma, ut non sorbeant liquores,ut non e sude ut non facile frangantur, ut ignibus resistant: dicitur autem argilla Columellae terra figularis,&sigillaria, quod ad sigilla & imagunculas eius sit usus .Leun,Than. . Terra Lemnia,seu rubrica Lemnia, mi-
ni gleba Celso. Galeno, quod Dianae sacerdotis sigillo obsignaretur ad euitandum sueum. Officinis terra sigillata. Nunc Turcici sigilli fide munita ostenditur. Pallidior diluatior est non ob altiores quam olim fodinas ut quidam purant aut terrg dilutiorem colorem: sed quod is ritus desierit obseruari quem
Galenus indicat, quo mactata Dianae capra uotiua, sanguis eius terrae obsignandi permisceri soleba cuius miscelis modum,ut oculata fide obseruaret Galenus, Lemnum adiit Vtilis autem est terra Lemnia cruentis fluxi-hus dc ulceribus,sed magis contra uenena. . Terra Armenia,seu holus Armenus,rubra est & egregie siccat, ob id pestilentibus morbis labi,quae ex pulmonis ulcere prouenit salutaris:item uenenis erodentibus, ut eantharidibus:& putrefacientibus, ut lapori
s. Terra Pharmacitis Zc Ampesitis Plinio, est fossilia nigra dc assulosa, bitumini similis. Sunt qui fossilios carhones assiilosos, qui et terrae uisceribus eruuntur, nigros, bituminis modo
719쪽
modo ardentes, esse uolunt quo Saxeos cara lbones,uulgὀρemholen, uocant. lTerra Pnigitis uulgo creta nigra. lTerra Samia, a Samo insula: glutinosa& candida:medicamentis Sc vasculis utilis.' 8. Creta,terra candida:ab insula Creta ubi loptima. Eius tria genera, Cimolia, Argenta- ria 3c Vilissima. Cimolia duplex est, una uerat Cimolo una Cycladum insula, unde desere. batur,sic nominata. Altera per similitudinem
ita nuncupata: arcphuius plures species fuerunt. Aliae nan ad medicos pertinebant,ueluti Thessalica ait Lyciar aliae in uestibus uasarpabatur sicuti Sarda, Vmbrica Sc Saxum
uocata. Sarda aquae commixta;& eliquata uestes abluebantur,mox sulphure suffiis Cimolia uera levigabantumcumis uilissima esset,logis candidatorum dealbandis. eam minimo adhibitam puto. Vmbrica,quae preciosior habebatur poliendis uestibus in usu erat: modo enim eliquata, modo ipsis affricata nitorem quendam gratum caeteris uestium coloribus praestabati non enim solis candidis ut Sarda, sed etiam uersicoloribus inseruiebat. Saxum
pumicis instar ipsum candidis uestibus sutiphure suffitis affricatum,non modό albedine
augebat,uerum etiani rorem dc lumen quod
dam arm soliditarem conciliabat: quo pacto mulieres hodie amylo uel oryzae decocto ad dealbanis
720쪽
dealbandas, solidandas ue mappas 3c uela
tuntur. Hac Veteres etiam togis candorem,
iiditatem ac nitorem, nec non fasciis caligariiato mappis comparare consueuerunt : unde Cicero r. epist. ad Atticum 18. fascias cretatas
dixit,3ί Martialis lib.eta. cretatum praetor uerit cummittere mappam, Praetori mappam furripit Hermogenes. Hac eadem etiam hostias mactandas deal-hari solitas,indicat Iuvenal. Sat.s.
ne domi lauros,duc in capitolia magnincretat , bovem. Cretenses tamen calceos ab Hippocrate . de Articul. monstratos, quibus monticolae in Asia 8c uenatores utebantu diuersos st creta tis extitisse no tum est. Cimolia uero nullo modo candorem tradebat: sed alios colores preciosos dc ueros emolliebat, nec non sulisphure contristatos quodam nitore exhilaraahat, perinde ac hodie faciunt sericarum tela. rum textores , ubi Harijs tincturis nitorem iapsis conciliant,illustrant ue. De hac locutum credo Galenum ait mercurialis quando de nigrandis capillis cimoliam cum alijs rebus commendat. Alias nam cimoliae species ea aut non nominasse,aut uno Cimoliae uocabulo in s. de simpl. med. copraehendisse constat.