De respiratione Sepiae officinalis L.

31쪽

252do. Sepiam vi aeris in receptacUlis et cellulis telae cel-1ulosae contenti et CXPangi int escrae, et, Pondere Iub

3tio. Sepiam denique, sUPerato aquae 3Peculo, totum aeris in receptaculis contenti volumen, atmOsPhaerae tactu, eo facilius it uno flatu eXhalare Vel eXPrimere Posse ; quia facto collabitur et pondere naturali in imum descendit. Quodsi sepia, longa et diuturna fuga suscepta, et respi- Tatione saepius iterata, Vires exhalaserit, ascendendi celeritas. ob sussicientis aevis defectum, imminuta est, quia aer ob saepe iteratam vel continuatam Tesserationis actionem aerisque conia sumtionem lentius secernitur atque absorbetur, Alao sit, ut saepissime ab hostibus, squalis et muraenis, corripiatur et tanquam Praeda gratissima deVoretur. Quod tamen non solum in Iloc, sed etiam in casU, hUic opposito, evenire solet. Etenimia sepiae in altioribus maris regionibus undique hostibus ci

meas eristit: Imo ad sugam, ut eorporis pondus, ob majorem deI xitatem assequendam, imminUatur: ado ad cotyledones promuscidiimhrachiorumque infigendas, partim, ut, tempestate orta, seopulis firmiter inhaereant, partim, ut in aggressu hogiis hunc feriant. 3tio ad suis gendam nutritionem, quod partim cotyledonum, Partim rostri cornei. cui cibus a brachiis et co ledonibus arreptus et abSorptus affertur,xilio fieri roteit,

32쪽

cumdantur et imum petere student, aeris suscepti et collecti volumen impedit, quo minus motus deorsum eadem Velo Citate absolvi Possit, ac sursum; tum, quia pondus nimis immi-nUtUru est, quam Ut Celerrime descendere qUeant, tiam etiam, quia aer ob aqUae reactionem non uno flatu EXhalari exprimi liae Potest. NonnunqUam in experim6ntis a me institutis sepiarum descensum Obs rvavi, et bullas aeris eX AQUA PTCgre dientis animadverti. Saepius quoque scpias ita CX aqua Pro Silientes Vidi, ut Plus quam dimidia corporis Pars CX a Ua Pro minoret. Ab hostibus a litatilibus scilicet CX agitatae horum insidiis ejusmodi saltu sese eripere tentarunt. Saepissime VeroeVenit, Ut eodem temporis momento, quo aquatilium insi-

Conser. cel. GRENII et ER X LEAENII compend. physices, artie. de Pon dere, elasticitate etc. aeris et aquae comparativa. s) Hostium sepiae numerus animalium, qui eam timent et quibus i Sepia. Perieulosa e St, numerum longe superat. Hisce posterioribus Ra jaTorpedo L. quam Lusitani Tremeliliam vocant, annumeranda Videtur, Ut etaperimentis institutis elucescit. Hostium autem, quibus, Sepia per Solam fugam vel per atramentum sese eripere potest, praeeipui sunt I) Squalus Squa tina L. quae LUsitanice Li Xa, et ger- Maanice HayfiScli, vocatur, et omnibus sere per tegiamenta sua, Cha-. grin dicta, quae utilitatem technicam prae Se ferunt et mercari tilia sunt, Dota est. a) STta alias acanthia S L. no Stris, Dornen hay, et . S q u a i u s g l au c u s L. Lusit. Cacao. Utriusque cutis coibdedonibus Zepiae impei via, nec ab his, pa1tim ob ejusdem dux itiem, partim obat imiam, Naibus altera Obsita est, aculeorum copiam, seti potest.

33쪽

aere d spersis praeda fiant vel piscatorum retibus sese im-

Plicent. Ardoris tempore ejusmodi observationes copiosissimae in littoribus Lusitanicis, maxime versus ostium Tagi, prope Arcem Sti Juliani, et propius adhuc versus castellum Bethlehemianum, instituendae sunt, ubi interdum Undae nigricantis regiones, et bullae aereae inde ProPullulantes, animalium PUgnas Proctiant.

a) Lophius piscatorius L. qui nostris, Seeteu DI, et Lusit.

piis et sepiolae Ron deletii, quas cirrhis suis pendulis et insidiosis interdum arripit, Periculum minatur. Α Iduraena Helena L. Gmnibus sepiis, quarum B ON DELETI Us loliginem tantUm nuncupat, ma- Mime perniciOSa est. Vid. IRON DELET. de piscibus C. XI. , , Algam ceterasque herbas marina S pisces saXatiles, leporem marinum mulli, aura ine eo chleas, loliginem m V r a e n. a e , c UcUrbitam Salpae aVide consectantur. 5 Gobius Iogo L. Lus. C a d o g e s. 6) Zeus sa hei L. LUS. peltae gallo. 7 . Tria Ia Lyra et Cucu Itas L. Lus. Ruivo. Inter abdominales Lucius es S OX L. et Belo ne L. eX Oce-

rno usque in ostium Tagi sepiam maXime persequuntur, et ita δgita i , Ut e X mari Prosiliat, et vel avibus marinij, vel piscato libus, praeda evadat. Procelaria pelagi ea, quam Lusitani adem marinita vocant, inter sepiae hostes anserint generis praecipulam locum tenet. In Undis agitata addo Oceani lemps States contimuit, Ut illaeSa ae Stuantibu S undis quasi infiXa natet et semper mari incumbat. Caro ejus e X devoratis sepiis piscibus unguinosus et pinguis est. Εκ numero Gratiarum Tu lica atra L. , quam Lusitani Gai vota sive Cercet a Vocant, in littore Tagi sepiis appropinquantibus insidiatur. De pugnis cons. Oppian. de pi4catu lib. II. v. a55. Aelian. his t. anim. lib. I. 32.

34쪽

28 . -

Respirati O POraeo sepiae nutritionem adjuvat, quod triplici modo fieri potest:

Imo, branchiarum actione humorum diversorum nutrientium mixtio adjuvatur, ita ut eorum circlaitus non minus ac in omnibus reliquis animalium class1bus EXerceat VI IIclo, aeris vi absorptio humorum nutrientium in ipsis coistyledonibus augetur, indeque nutritioni immediate consulituria IIIlio, vi aeris turgens sepia ad praedam CaPiendam ascendit, extremitates in UrVant Cotyledones citium arripiunt et maxillis corneis tradunt, et sic mediate nutritioni prospicitur. Do actione respirationis in fluidorUm mixtionem, sanguificatio-

nem, et sangUinis circuitum, nil asseram, cum haee jam satis superque eX notioribUs animalibus nota ac pervulgaIa sint. Statim igitur ad absorptionem ipsam Progrediar, et, qUatenus illa laer respirationem, Vel potius, per ipsius aeris evoluti im, augeati ir Vel adjUVetUr, demonstrabo. S. 26 Aeris natura, Vires et essectus pro magnitudine atque structiara sepiae Perquam mirabiles sunt, et simul intimo cum motu ejusdem muscUlari conjunctae Videntur; praecipue in motibus at e stinctionibus brachiorum atque PromUsci-

35쪽

dum peragendis sese manifestant. In his enim motus Volian tarii eodem gradu et modo, quo in aliorum animalium Organismo, fluidi nervosi aurcilio , fieri solent, adaUgeri et accele

xari videntur Equidem non solum sepiae Vi Ventis Obser-Vatione, sed etiam experimentis, functionum ac moliam, nec non P Ugilariam cum hostibus eXplicandarum causa, in Vasu aqua marina repleto institutis, de horum Pliaenomenorum Id-BAM CEL. LE CAΤ In descriptione sua, ubi organi respirationis ne mentio nem quidem fecit, etsi branchiae in unus cujusvis dissecantis oculos in

Ciarrant, tamen nonnulla memorat, quae probant, eum Plὶaenomenavi aeris producta et jam allata observasse. Videtur atitem simul caUSa Shortim Phaenomenorum non ita perspeXisse, ut effectus recte e X plicave POSSet. In Sepiae cavo abdominis, inquit, et rcii quis caVis quini Viseer Um genera nimiriam nervi, vasa, viscera digestioni S, SPerrnato

Poea ac atramentisera respirationis p aue oblitus est) obserVanda SUnt. Alio loco, in quo vasa bronchialia, adspectu filamentosa, pro nervis SVmere Videtur, inquit. Nudis oculis nervos Vidi, eosque et medullam Spinalem prolongatas esse membranas cerebrum investientes perspeXi. Medulla spinalis autem non inest, nec inesse potest , quoniam nulla spina dorsi nec vertebrae ad medullam suscipiendam adsunt. L iodsi cel. Vivi Phantasia in osse sepiae spinam sibi finxerit, quisque intelligit, in Va Si SaereiS. Os intrantibus nervos eum vidisse, quod sequentibus verbis c OA- firmari videtur. Ait enim: ,, Oculis meis nequidem armatis nervos Se piae dissectis indagavi et perspicuis cavitatibus instructos es Se Vidi. Iapluribus nervis canales, quorum cavitatum diameter lineam Superabat, inveni: pluribus cavitatibus nervor Em specillum lineae cras Sam immisiet neminem dubitare existimavi, quin isti canales nervosi ope injectionis humore tincto impleri possint. EX hisce factis et phaenomenis ad demonstrationem naturae fluidi nervosi transit, et docet, in canalibus ejus modi amplis fluidum crassum et materiale, sanguini similliinum sele,, eontineri, et quae reliqua Sunt. V. l. Qit. L .

36쪽

3Οtione certior factus, brachia et promuscides in quocunque motu Plus minusve ab aere extendi existimo: id quod etiam eXPerimentiS Post sepiae mortem hac de causa institutis confirmatur: totum enim mortuae saepiae corPUS Parenchymate aeri Pervio receptaculi8que aereis continuis et inter se communicantibus impletum Vidimus, quae magnam aeris copiam sUscipere Valent. Si tubulus Paullo incurvatus orificio tubae Fallopianae vel potius ductus eXcretorii ovorum sepiae injungitur et aer

per tubulum immittitur, Primo statim Peritonaeiam ipsum, in quo orificium et vagiria abdominalis est, deinde brachia et promus id es intUmescunt, ac deniqiae totiam Corpus aere ita turget, Ut ejus Volumen alteriam. tantum augeatur et in si 'Terficie aquae ciret mnatet, CUm RCre Contra eXPresso statim ad aquae fundum descendat. Brachia et Promta scides, aere immisso, curvantiar, eOTUm Ue SVPerficies interna cotyledonibus obsita. ad caPUt Ct rostrUm corneiam retroVertitur, quasi sepia viveret et aliquid arripere, maNillis Ilae corneia tradere Vellet. S. 27. Ouoil autem ad ipsas cotyledoniam functiones attinet, aedis actio et vis in eos adhuc claritis elucescit, sive flagant, SiVe ab sorbeant, sive defensionis, si Ve nutritionis Calasa agant; quod jam ab aliis observatum est ''). Negari qUidem non potest,

37쪽

cotyledones etiam post mortem adhuc digito adplicato vel im-Posito, cucurbituli ad instar, adhaerere ut jam CEL. S WAΜ-

MERDAM et MONROO docueriant Et mea OXPerimenta confirma-TUlat. Propria aiatem et praecipua hujus Phaenomeni causa in Vacuo afreo, quod digito applicato et impresso e icitur, nec non in ipsa capituli cotyledonum structUra fias JUe margine glabro atqUe lubrico quaerenda est, quare nil contra arius in hoc negotio Perficiendo actionem vitalem demonstrat. Vis enim vitalis si accesserit, absorptio aeris inde Ue VACUUm ZCretam inter rem absorptam et capitialiam cotyledonis ejusque colli brachiique ita augetur, ut non nisi aere remisso iteriam detrahi possit; quod hoc experimento adhuc confirmatUr, quo Sepia cotyledonibus CLUPEAE SPRATTO L. implicata, ex ZqUa Protracta statim atmosphaerae tactu eam dimittit. . b. Q 8.

Facile.quisque ex supra dictis intelliget, absorptionis et sugendi negotium non soli respirationi tribuendiam esse, Clam

Al) Haec autem adhaesio virium vitalium desectu valde diminuta, nec tam fortis est, qNam in Vivo sepiae statu. Sepia enim vivente, Cotyledon, cutis particulae innXa , hanc disi iam pit; quod ipse in Raja Torpedine cum sepia certante vidi; quodsi hostes Unci obtusi ope eX aqua trahantur, aeriSi tactu cotyledo statim sua Sponte remittit. Idem in se pii S Octo- podiis fieri, e Xperimenta docuerunt. Cons. PLINII his t. nai. IX. Sec t. 48. et BELLONII eXercit. anatom. Ii I. de cCnchyl. bivalV. in 'ritar. P. XX. ARISTOTEL. lusi. animal. IV. 8. PLINII his t. n. l. X. Se t.. 9.. ARI IAN. hiSt. animal. I. 37. '

38쪽

In hoc essectu producendo partes suas agant. Vehementiani autem adhaesionis CX absorptione aeris ac vacui aerei oriri, fatebitur qui CianqUe sepiam Viventem Observaverit, ne te ne gabit , idoneam aptiεsimamque structuram caPitulo TUm, marginum et colli cotyledonum ad Vitalem vim accedere, atque adeo, ob hanc intimam eXactamque in organismo Viso conis junctionem, Utriusque generis actiones simul perfici, et quidem ita, ut Vitalis vis, fluidi nervet ad instar, aliarnm partium agendi vires etacitare Videatur. Hac Vero organismi vivi excitatione et interventU actionum Vehementiam augeri omnino perspicuum est. Satis suPerque mihi persuasum est, Piscatores, qui semel in Piscindo Vim Cotyledonum sepiae viventis eXPerti sint, OVIDII φ , TREBII NIGRI apud PLINIUM aliorum-

ic s. Maxima abso tionis Vis in rivo sepiae stalla apparet, et in eXcretione Voluntaria aCris Constat, qude cum motu musculari

capituli collique cotyledonum intime conjuncta est. Simulacenim sepia brachiis Praedam arripere et circumpleeti studet,hrachia statim intumescUnt, inflantur, et, Viribus eorum auctis, retro vertuntur, Ut Praedam ma illis corneis ad dilacerandum.

39쪽

asserant. Pronanscides eodem modo turgent et sese contra hunt, si cotyledones saXis inhaerent, illae que securitatis causa anchorae vice fungUntur.

O. 29 Ex iis, quae de variis functionibus motibusque, sinibus sit

effectis, quae eX respirationis emcacia in Oecomiam animalom sepiae redundant, narravi, satis sUPerqUe magna organi respirationis Vis ac Potestas apparet. Quare nunc ad ipsam hujus Organi anatomen Progrediar, et, quae in Physiolraia de secretione aeris ejusque ex aqUa marina abSOTPtione, commoratione in receptaculis, et Per totUm COTPlas decuriasu, asserenda sunt, Partim Postponam, Partim anatomiae ipsi quasi subjungam, 'clam 12m intime CUm StruCtura,f ma, et situ PartiUm conjUncta sint, ut 4lla sine his explicari nequeant. Cum etiam 'haud pauca non ait si eX ipsa partium repraesentatione distincte Perspici Possint, de iis, quae ad branchiarum fabricam pertinent, huic libello adjectae tabulae earumque eXPlicationes insPiciendae GUnt. . . . I

40쪽

i, JECTIO SECUNDA

DESCRIPTIONE 1 sEPIAE OFFICI ΝALIS L. ANATOMICAM ET PHYSIOLOGICA Μ GENERALEM. CONTINENS.C A P. I.

Dissectio gootomica Sepiae ossicinalis L. quoad viscera praenoscenda tantum proposita, et quae ad demonstrandam illeoriam respirationis requiruntur, observationibus physiologicis illustrata.

Sopiae officinalis L. quam C UVIER cum reliquis

hujus generis speciebus ad κεφαλοπωδα. 8Ua refert, COTPUs OPtime dividitur in duas partes, in capiat nemPe clam extremitatibus et in truncum vel corpus ipsum. Ca Put in superiori