Iulii Ferretti ... Consilia et tractatus quorum tabulam secunda pagina indicat. Cum summariis & copiosissimo omnium materiarum indice

311쪽

IvLII FERRET TIpericulum seditioni Philippi dederunt.

y t Thebanus Pelopida uolens cape te duo castra in uno actu non longh inter se di. stantia & eo tempore quo cum suo exercitu obsiderat unum ex dictis castris arre prscepit i longe uenire ad ipsum quatuor equos coronato, uenientes ab aliis ipsius exercitus cu laetitia victoriae, nundi trantes palmam sua ni ut fides maior da. retur per hostes,cobiixit nemus, ut cre derent ali sitam ciuitatem concremata:& ultra commisit quod certi homines in se rma captiuorum sit gerent in castrum nuntiantes , talia affirmantes. ita quod obsessi pati itantes Sirmidine se traderet obsidentibus. At illippus Laced. xm nius Legentarios occupatos in festo Minei uaeripit cum suis indutis uestibus mechanicis sub falso strategemate quod rent vaticani grana portantes in urbe Legentariorum, de inde suis portas aperuerunt. Et inde fecit Rex Athicus obsidens casti um serrissimum in Capadocia vita quod nonnulli equi ex iuerat castri im pro frumento occidit ductores

equorum,& cum equis, frumento oneratis intrarunt castrum, & inde suis patueportas ' & Thebani de nauibus clammissis in urbem millibus portum Sicionis occuparunt cum ciuitate. Et arte

simili Timarcus Etholius occita Cerme de praesecto regis Ptolemsi induit se ueste,& pileo Macedonico: oc receptus fuit intra porrum Samiaiorum sub falso nomine praesecti,& portum occuparunt.

o i Et ut ciuites urbis Carie obsessit a Cimoneo exirent ciuitatem, nemus Dianae

incendit:& dato signo ignis, illico populus exivit ciuitatem ad extinguendum ignem cateruatim cum clamore, & tunc ei uitatem occupauit Cimoneus: & ut dixi varis sunt artes,& infidiq nocendi hostibus, ut aucupentur prout aues ad vi scum,& ad retia ut ceruos, & leones,&tilia animalia sera, & prout animabus Diabolus varia fraude, & dolo insidiat. Id o obsidei itiu,& obsessorum duces debent esse experti, cauti,& oculati, & dilimentes valde ualde: quoniam ludunt, &certant de S superglotthhonore, Imperio,vita,& morte sua, & suorum. ii i Pro oblidentibus regula est militiae, ut Omnis ager prius occupetur locoruo sest brum,ne ipsis obsessis dari possit auxilium:& ut dictum est non erit inutile hostium interito exercitu raptis insignibus, senisq:, testibus, & armis hostilibbus induere victores,& illico currere ad hostium loca quia repente capient apertis for th portis, credentes suos ad illa recedere in iuga celeri eorum cognitis vestibus, infignis,& armis. Et si suoru interitum sciuerint re opinata perterriti, ecfine consilio se dictioni tradent victoris

exercitus.

31 t Et si assensus suetit oblatus pro deditione,cauendum est ne obsidentes decipiantur dolo obsessorum,exemplo Pub. Lirinii Crassi Procosulis Romani: qui cum Paeos sub specie deditionis oblatos accepisset,& in postrema acie, ut in Cannes praelio de traffugis Numidis collocasset Romanorum ctilictis postea aciebus ex utraq: parte strenue pugnantibus Romanorum terga strictis armis aggressi Numidae transfugae suerunt, & eruetissima inde caedes Romanorum sequuta suit:&Crassus per Papos obiit in Asia.is i Et uictor Aristonicus amplius non timens vires Romuleas. Dagando pie gl'ria victoriae obtentae contra Crassumta cinium, sulta Romana vit tute adeo invasus,& obsessus in Strathonica urbe: se una cum ciuitate submisit Romanis.

Et propterea prudentes esse debent duces in praecogitando, & pro suorum tu tione,& custodia semper inuigilare, ae praecauere de malis laturis:& illis prouidere exactissima, & uigilanti selicitudine,& diligentia magna:quae taui conductus dicuntur exercituum.

i t Ideo Caesar prudenter gerebat in non credendo dediticiis, nisi ptimo sibi traditis armis, & obsidibus ex nobilioribus,& primis populorum, urbiumve, &exercituum suorum.

is iob actum Bergestis in Hispania Cato

non se confidit obsdes tenere arma,& ula abstulit illis. Et Scipio nunq reddi voluit arma rebellibus,sed tapti si Arati , &anuci

312쪽

ia de nouo quaelito Imperio, nisi armis prii' initus extractis ab eo. Est Quandod: accipienda multitudo pro obsidibus de sortioribus hostium,& de consilia iis: vivires, et consilia deficiant illis obsessis. id t Celeritas profuit Cesari, profuitii: Catoni, & Tito Q Consili,s: multis aliis virtute praeditis Priincipibus,tam in accelerando itinera, quam in ribes capiendo, & expugnando repete, Prosuitq: gloriae militari per j prudentia cunctationi ,exemplo Fabri maximi, Scipionis A phricani, & Aemilii excellentissimoru

Romanorum Imperatorum.

Fr .a Consilium est in re militari ab uno loco quandoq: remouete bellum,& id alio arte transferre ad opprimendum hostiustitiam,vel ad agros depraedandum,6

andum, ct comburendum: ut hostes ta fantur remouere exercitum filum aprosequendo inimicos , exemplo Sci-i pionis,& Annibalis: qui pluries hocaste fecerunt. Tutum namq: etiam est

consilium quod pro regula habetur in re militari non desererecastra sua ob cupiditatem capiendi loca aliena. 8 t Iure militari aedest Archimetria,pr dest & geometria militaris, orta ab Aepyptiis & C deis inexpugnandis,& delendendis urbibus, turribus, & arcibus, locisq: obsessis quantum i: fortissimis, ab Archimede Syracusano dicta est Arachimetria ab eo reperta: hie fuit ille primus qui ut alias dixi inuenit boardas concaui i: orbis, & aeris, & globi coel

stis sipii aeram, primus fecit ab Iginio no. ratam,& interfectus a milite Romano in captiuitate Syracusarum ab eo tacito nomine suo:quod si expressisset militi,illuhonorasset,ob edictum,& proclama Matcelli principis, qui peroptabat vivere Archimedem ob eius virtutem: quo edicto continebatur ne ullus militum occideret Archimedem, sed illum honorifice duceret ad ipsum..-t Mobiles ex ligno altissimae fieri posi

scint turres, ad expugnandum ciuita es, turres,& arces corco, & ferro copertae,

ne ab igne lidantur, muros superant :vide equo Troiano legitur in Poeta. Instar montis equi diuina Palladis

arte.

Aut lite in nostros sabricata est mis

ellina muros,

Inspectu ta domos, venturali: desuper

urbi. Troia ter capta sitit equorum ministerio:prima vice ab Hercule cu equis Laumedunt is, S ecunda vice a Duce Cati demo cum equo uno qui pontem occupauit portae, in tantum=teucri non potuerunt claudere portam, & Tertia vice ab Agamemnone cum equo fatali ligneo.xo i Ex ligno,& terra possunt fieri montes

superantes muros ciuitatum, turrium,&arcium,cum foveis circum circa: ne lae

dantur obsidentes a cautis obsessis: &ne obsessi apparere valeant ad defentaria murorum sine damno obsidentium, ut facilius capiantur obsessi, vel se dedit ditioni obsidentium et ut secit Annibal qturres quam plures ambulatorias muros superantes altitudine munitissimarum ciuitatum, illis opposuit, & militari ordine eas coepit experto Marte Montibus etiam terrae industria, & opera manuali saetis superantibus moenia, & tu res urbium, secundum locorum qualita

rantur urbes, turres, & arces expugnatqmilitari ordine,cum prudentia Ducum: qui erga populos per vim captos uti ha--nt misericordia, parcendo terro,si Deuipsi intendunt habere propitium c.in singulis, lxxxvi.distin. c. Serpens, de poeni

xi t Arte possunt prudentia Ducum a proditione remoueri proditores ciuitatum,& exercituum r ut in Nola fecit M. Marcellus r qui notitiam habuit cuiusdam militis iuuenis nolentis deuincti Annibali ob gratam liberationem quam de eo iam captiuo,& vulnerato in bello Cannensi fecerat: cui iuueni Marcellus plura dona liberaliter feeit, & m bandibus ipsius multa protulit amicabiliter, & laetas onte: adeo quod illum sibi fecit amicti,& obnoxium: & inde iuuenis ille suosam uita proditione petitata. Et creden

313쪽

Annibal eum suis Nolam rapere ob di- pertractatam proditionem, ignorans illa fuisse in fumum deductam arte Marcelli,dc male se habuit facto p Ma rellum in ipsum irruptionis impetu 1 Pluribus partibus Nolae amico Annibalis tunc dormiente eum suis, Marcello essectis fidelibus: quiensis suit Romanorum, ut Imperii Catholicorum Fabritius Columna.

a1 l Et si proditorie suerint capta aliqua loca obsessa qIliuo tempore, autunali, vel hiberno, vel militu fortitudine, aut inultitudine per vim,vel alio modo, arten;, aut ex improuiso eumoneaeris, Balistarum sipecie: quibus saxa rotu da emittuntur, ut fit cum landis, catapultis, scorpionibus,balisti spiculis acutis, & mihi libus variis pcr tabulata dispositis,nudaqdo muros dcsentariis, & populos capiendo arte magistra, miserendo illis,& ipsurum parcendo Languini: Et Claudianus cantat de machinis. Tu quoscunq: uoles in planum est

dere muros;

His Aries aptus dila sit saxa lacertis.l Et muri defendi, & ostendi variis tormentis, machinis, ct in illumentis bellicis ,& arte etiam di tui dis uni tam de

die,quam de nota contrariis machinis, di incendiario igne cum arietibus, testudinibus,& oneagris ne dum antiquo, sed etiam moderno tempore usis: quibus dirui, & cauari qdificia consueuerunt de die & de nocte.

5 t Filius Antigoni Regis Demetrius probh se exercebat circa machinas bellicas diuersi generis, & circa construendas naues ad obsidionem Rhodi apposuit machinam una:quae erat latitudinis. xlviii. cubitorum in quocunii: latere, & sexa inta sex in altitudine, & in ea erat qua rata habitatio, & a pede ad sumitatem gradatim restringendo opertam machinam: & quantumq: vltima sedes fuerit latior supremo culmine,legimus tamen fuisse fabricatam cum eeregia tarma, &fgura seritata in omni parier & intus erant loca accommodata ad recipiendu

stes erat apem, & ab omni patre saestras paruas continebat copertas:quil hostes laedebantur iaculis absq: periculo ullo obsidentium pugnantium: & mouebatur cum ficilitate, & prandi strepitu: & in quacunque parte se inclinaret non cognoscebatur: & in tali pugna obidionis Rhodiant priter alissis machinas opposuit Demetrius Rex duas turres lisneas sortissimas ni inarum. xl. pro quaibet: quae ab ictu catapulte erant tui . Et Vst liberauit Athenas ab obsidione Cassandri: quem experto bello rupit, Rexpulit ex Attica regione,inseque,tilo illum usque ad tremos las nauali expeditione,& coepit Heracleam urbem,s t Et loca capta recuperari et ii arte possint ex improuiso Hibernali tempore Romanorum exemplo qui Hibernali tempore castrametabatur , & pertas militabant. s t Hiberi,& Albani incolentes montem Taurum in Ponto a principio transtum libenter concesserunt Pompeio in Auranali tempore,& in hieme suerunt ipsum aggressi in saturnalibus diebus transacto Cidno fluuio, ut cum a Raxe amne cadente ex Hiberis diseurrit in Armeniam, & intrat nure Caspium per duodecim vias.

et i Post bellum Farsalicum Scipio, Metellus,&Cato in Aphrica reducto auxilio Regis Iubae cumulato exercitu contra

CSiarem qui accesserat aduersus ipsea decima quarta decembri. sdiuitii hiemalis tempore, dubitarunt cum eo pugnare, a Caesar habebat milites suos adeo expertos,quod non bellum, non frigu , neque qstum,non pluuias, nec mala tempora,neque inediam, & pericula ulla timebant,dc valde peramabant Caesarem,& illi parebant, & φ erat natione Romani in militia electi, & docti, soliti hostes obsidere elatiali, uentoso, tempelluota, ct pluuiali temporibus tam de die,quam de nocte, omni a se iugata pigritia in militari exercitio: & varia hostium loca quatumq: sortissima & munitissima coererunt: & meliorem semper sortunam

prout Deo placuit in bello habuere coa

314쪽

sueuerunt, q emerae orbis nationes.

re liccum Cc sat obsedisset Alesiam urbem Galliae, &illi succurrisset Vertingentoriges Dux Gillorum cum. ccc. millibus armuorum militum in urbe Ale- sia existentibus lxx. bellatorum : &cernens Caesar alta maenia, fabricare fecit duplices muros altiores quam lint muri Alesiae videlicet unum versus ciuitatem,& alium retta; hostem ad illam partem

siccursus, neropie ille noui prisidii ad

urbem venientis insimul iungerentur, ae 3 iim uni fecit mira hostes ciui venerae in lubsid uni obsessorum: adeo quod obsessi propter murum arte factum non potuerunt exire, neque videre consertationem illam armorum, nisi quando Cesar reddit ad urbem obsest am,occisis , sicaptis copiis hostilibus cum i)uce suo vertingentorige quem Caesar mandati it laeuari ero triumpho habita sponte Alesia ad ipsius arbitrium. a' i Et dum esset puguaturiis Alexader magnus castrum sertissimum taxossim,&m accessibile,suis id debellare timenti- 3xbus detentum ab Oi arte principe, audito a Sis metre Oliartem esse imbellem, . re timidum: inquit castrum saxi habemus, & ira illud sponth sub ditione sua habuit timore ex vita obsidione, non aliter Experio Marte.

3o t Obsidione Lucullo Amasia defensa arte Cali mari architectitet machinas variignis noctua Romanis opposuit. & arte de nocte Lucullus tempore quo quiesse bant Amriit, coepit Aniasiam urbe appositis scalis,& Calim acus sugit eu m gna Praeda parte urbis Amasiae incensa, ne Romani illam possiderem,& Lucullus ignem extinguere conabatur, de iussit milites suos per urbem ob praedam Ppatic dispersus vocare tuba: quod sacere 3 3 non potuitasequenti die dolem Lucullus de tali incendio, quod etiam sui magis accederant inquit erga suos,sblitum eradicere quod Sylla erat beatus, hodie illu

dilicissimum nuncupor , cum illi volenti seria are Athenas , non fiat denegatum, L militibus suis:& hodie volens ego imitari eius virtutem nomen meum minui,

& currit pluuia quae tale incendium

extinxit,& ciuitatem reparauit,& illam Lucullus redificauit, & reconciliauit populum summa humanitate, & cum muneribus magnis,augendo illi stadiacentum,& viginti terrae vicinorum Graec tum:& unicuiq: ex civibus uiuis dicit ciuitatis donauit vestimentum unum cu.

.draginis,& Aliam legibus liberauit a tyrannide, & ab avaritia, usurariaque

prauitate.

t Et si pugnare contingerit propo littus,

aut flumina nauigabilia, consilium erit ut pontes altissimi construantur ratibus cum iunibus ligatis,cum multitudine sagittariorum,& aliorum missilium, machinarurnq: varietate, de expertis bellatoribus capientur exercitio, & arte militari. Hodierno tempore instrumenta illa belliea quae onerantur sulfureo igne prosunt, & noeent,& ad tuendum,& ad laedenduna:& tam pro ostensis , q iam , Pectens , ses iv,& obsidentibus operantibus illa cum apta materia.t Legitur Scythas reperisse scorpiones

cum neruo,& funibus,& caudam, seu capita sagittarum tinxisse sanguine humano incorporato uipereo uiru, ad similitudinem scorpionum qui venenum portant in cauda:&tali nomine nuncupantur:& hac mortisera ii ia utuntur orientales pugnando in hostes: ut cantat Poeta. Molirimi ignem, nervoque aptare sagitta ivulnera diligere, & calamos armare veneno, Et alibi. vngere laetam ama ferrumq: armate

veneno.

sagittarum inuentores reperi fuisse Crete ses, licet Plini' dicat fuisse Perseu. Persei filium, vel Saltatem filium Iouis. t Ex ligno masculi fiunt ad protegendumilites cu quibus via fit turribus ligneis ut absque impedimento muri iungan L& turribuq iunctis masculis quos talpatos nuncupantur a talpa dicti subterraneo mure: qui caret oculis, & habet mirum andituita: de sicut cuniculi pectorat

terram,& ad horum similitudinem dicti sunt cuniculi machinae illae , quibus tet C e A

315쪽

rapti seratur in re militari exercitio ad

Lioicii dum cauas subterraneas, & machinas talpas, seu calpas nucupamite ad similitudinem dicti muris.

3 s Et per cloacas magnas Ibrrhus Rex

Epirotarunt suos posivit milites in Argiuam urbena ubi ipse mortuus permansit suorum .dc hostium non modica sequuta j de. Alie ambulatori* mobiles possunt feri turres minores Dictis muris aequarites,ut milites ingredi possint sup muris.3 s t Et arte prius expugnari debent loca debiliora quq facilius capi possunt,q tartiora bene naunita:& ualde tui res praedictae prosunt obsidentibus, & nocet inexpertis obsessis si loca obsella no fuerint munita tormentis bellicis, & incendiario igne, ac uariis munitionibus, & missiliabus armis,cum expertis defensa bellatoribus. Et his probe numitis cotra muros feri etiam poterint alie mobiles turres ad sua ilitudinem castroru superates muros cum aliis turribus minoribus similiter factis muros adequantibus: quae

iunctim,& disiunctim fieri postunt, & super ipsis facere castra sua cum uallis, &sudibus crassis, & tabulatis, ec terra circundata sic his, & lana, & penna plenis cum iunibus bene compositis lieatis, dcapte locatis, cum gradibus ascendetibus, di descendentibus, cum tabulatis plurimbus: ut obsessorum tollatur defensiones: pro uariis modis fieri potest cum terra,coreis coctis,& pellibus,variis minibus, ct tormentis paulatim, paulatim facto,& appropinquato uallo vicino locis obsessis offendendo ea arte, & cum machinis bellicis , ut lieneae turres arte iungantur muris,& tabellentur militari exercitio.

as i Et milites primos,qui hostium muros

asceiidebant lauri corona murali docta in militia coronabat Antiquitas, ut de

Tyberio Graccho, & de Fanio legitur a

Scipione coronatis : quia ambo paresim nia hostium ciuitates obsessae ascenderunt in Aphrica.set f Vtiles pessiit in tenebrosa nocte aggredi hostium urbes, vel imbre cadente, vel alio existente impetuose tepore,ventose, nivoso,& glatiali: quoniam militati ordine appostri scalis locis obsessis sine

marte captentur celeri uirtute obside

tium expertorum.

38 l Multa sunt cosideranda in obsessis videlicet si aliqui sint inter ipsos distincti

ne , seu distentiones: quae arte fieri pose taut:& dum inter se tumultuant obsessii caute tunc poterint ingredi o dentes sortissimi sine mora: quq saepe noctua est bellicae virtuti. Lutius Memius celeritate caepit Corinthos ab eorum disiens nem,& Corinthii destrinxit sine mortas' i Et Titus Imperator bello iugatis Tererichris in Terricheam urbem repente regressus aduenas cum terrigenis annona carentibus dissentientes clare percepit:& mox sitis Bbe armatis militibus, aci hinstructa ingressus filii ciuitatem, &cuvictoria illam obtinuit.

o i Et si dubitaretur de improuisa irruptione exercitus oblidentium , tam ex locis obsessis, quam de hostium exercitu,errigendi sunt argeres quae uulgo dicuntur

tringetiae circum circa exercitum: ut se cit Paulus Aemilius contra Ligures. Et proderit turres circii date argeribus: ut ab v gaque parte tuitis exercitus,& secure turres remaneant: & tantae est vis inopinatae irruptionis: quod exercitu quantum b. magnum in perniciem saepe reddit: & pto uictis prius habiti, & reputatioictores evadunt:& mu itum pro expeditis obsessis iuuat irruptio si inordinati,& inexperti extiterint obsidentes. Exemplo Galbae ducis Caesaris in Gallos inordinatos: qui ipsum in castro,& vallo ob sederant multitudine longa barbarorum existente praescito per Gallos oblidione Calbae exercitus secerunt animose. Ita nullum aliud remedium Gatri rest bar, nisi desperatae irruptionis: qua fuit expertus a quatuor portis sui ualli: && ita suos virtute seruauit Gallorii magna sequuta ccile.

. t Et apte fiuiit irruptiones in obscura nocte ex pluuiali tempore, mutatis vestibus,& fgnis p amico; cognitis: & mel

est in re utilitari. bello mori cum hono vivere cum dedecore. Marciu

316쪽

DE MODO Ex P vGNANDI vRBES, ET ARCEsro S EssAs. Ios 1 f Mareus Fabaus uoles Campanos obsidere,& ut ipsiq deficerent alimenta, peris milit illorum plius iactare semina in terra :& pcis illos obsedit quos ad deditionem eoegit: sibi deliciente alimonia ob longam obsidionem. Quod facile accide. re poterit si hostium ieereta quis illos obsessurus sciuerat, facta per hostes discretione annonae su*,& incerta fides,¬itia habebitur si annona fuerit copiosa,vel pauca: quod optimum est scite adestinum coetitandi si possunt obieci praeter populum suum alimentare amicos, in eorum suffrapium vocatos.

3 t Et cum Camillus urbe accepisset Ea-

canorum se pacato cum Volscis,exercitum duxit ad ciuitatem Sutri Romanis amicam, audita ipsius obsidione facta per Latinos: cum quibus pacti fuerunt Sutrenses illis dare ciuitatem in praeda saluis viris, pueris, & foeminis cum vesti huc suis hoc inopinante Camillo: cui

obuiam venerunt Sutrenses plorantes,

illum certiorando de iniciuo facto,illico Camillus praecogitauit Latinos in Sutrio manere occisos,& cogregauit exercitum ordine iacto acierum ad pugnam:& ciuitatem Sutri fuit ingressus, repetatis portis apertis sine custodia, existentibus latinis occisis sparsis per Sutrium, ct implicatis in luxuria, & vino: quos Camillus trucidauit, & Sutrinos ami- eos in patria sua restituit, uno die amissa, Sc recuperata.

t Et ubi sunt silenta loca in obsessis opidis,& ciuitatibus, arcibusq: & turrimus: non eli ita sacile credendum m ibi non sint aliquae inlidiae: nam ubi est tacitus,& silentus cursus aquae, ibi est prosundior aqua praecauenda per prudentes duces qui ubique habent semper aspicere cuncta,& aeuidere sutura:& illis prouidere, nec credere hostium fraudibus, sed illas euitare cum prudentia. s i sunt intercidendae locoru magni ambitus obsessorum, ne sequantur irruptiones: de Quibus irruptionibus cusint magni ponderis in re militari, alio particulari loco etiam de ipsis dicam in serius. Et turres ligneae sunt muniendae tuto remedio militari, ne repentina irruptio fiat in ipsis ex improuiso ex ptiiribus partibus obsesibrum simulato diu timore,& hoste ficte in armis diu retento: irruptio persaepe contingit arte secta prudentis ducis. 6 i Amplae sunt faciendae viae in obsidentium castrisi ut illico possit exercitus forti cuneo irruere in hostes et & si opus suetit ab omni parte valeant duces suis prebere su stragium, ut in illis tuto quiescere possint. Scipio de nocte fuit aggressus Hiberna castra Poenorum,& munitiones, Se annonas ipsi, tum combuxit:& tepidi Poeni quo ea sit ignis acciderit inermes ad extinguendum ignem conuolarunt, & a Romanis armatis obsessi

fuerunt.

I t Et dum seret inter duos contentio in Hispania capta noua Carthagine per Scipionem quis eorum fuerit primus in ascendendo muros, & pro honore cor nae contendebant: & eorum quilibet a serebat coronari ut primus murali corona, Prudelis imus Imperator Scipio tollens discordiam praedictorum inquit se vidisse illos fuisse pares: & ambos cor nauit lauru murali corona,& illos pluribus donis etiam honorauit: & tale gestu pergratum fuit uniuerta exercitui. Et pluribus aliis pro honore donauit cor nas castrensianas ex eo et primi fuerunt ui hostium castra inuaderunt, & ascenerunt erga iptas, usa semper munificentia:& obsides liberauit Hispaniaru : qui detinebantur per Poenos in noua Carthagine i & ipsos honorauit muneribus multis,adeo P illos in perpetuum deuinxit Romano Imperio et re hac de causa populos multos placauit Hispaniarii m et quos sine bello habuit: quoniam illi se sponte dedere Romanis. 8 i Prudentia est maxima in rebellica uti liberalitate, data occasione pro honore, loria,& salute,insidiando semper hostius,& eorum munitionibus,& annonis: ut illis postmoduin indigeant inimicutavi sine ferro vincantur facilius .

a i Et si obsessa loca aqua habuerint proiiuulam in foveis iam, ipsius mensuram

317쪽

xione quae fieri arte potest variis modis et obsessi non aduertant, videlicet iacto lapillo cum apto lineo sito: habita consideratione ad a Quam an sit potabilis, vel salicii quia salsa aqua est aensior, Ac fortior,& magis, ac sortius retinet pondus machinarum, & minus rumpitur qaqua non salsa.so i Machinariae turres adaptari possunt

nauium materia ilia I maneant super aquam,& aite impelluntur.& appropinsuantur muris locorum obse sorti quod

facile fieri potest. Nam nihil est dissici lavolenti,& facere volenti. si s Tolluntur, & desiccantur aquae loco. rum obsessorum variis modis, & diuertuntur a foveis cum tubis,alueis, oc cum niculis sit bterraneis: insurgentibus vero aquis in Queis turrium loci natura, putredines possunt immitti in illas cum taxo, suado, frumentoq:: ut aquae foueam rum putrefiant,& marcescant, ne obsese

si bibere, & ibi morari propter saetorem nimium, malumque, & pestilentem odorem quod ferre non poterint.l.ii. iuncta Glo. In verbo sulfuream. E. ne quid fiat

in loc. publisi i Et si militum, vel alterius conditionis corrumperit aquas absque superioris I ni perio contra bonos mores, vel aerem sumo corrupto,aut fistulas lacus, aut fontium impleuerit,uel contaminauerit cum tristi, & putrida materia, ad iniuriam publicani pertinet ut puniatur arbitrio superioris. t i ff. de extraordin.erim.& l. iii .f. item Sc uola. C. ne quid

fiat in loc. publi.s s ti sciendum est se etiam loca sertissibina lassidicantur, & suocati arte possunt

nimia aqua secundum naturam locoria aut alias dixi:& pro ut contingit in arce patriae meae Rauennae tunc a Gallis detentae. M. D. XII. & inde per excellentem, dc inclytum Ducem Vrbini generalem ecclesiae Ducem Franciscum Mariade Robore pro Ecclesia recuperata aqua

superflue data praedictae arci astu dicti Ducis. Ita quod Galli petierunt gratii a perdicto duce tuto exeundi,& ad suos secure eundi cuiuis armis subsideptis

mo praedicti dueis: & ita factum sulti ic

illis ut decuit suit seruata fides.s i Et lignis, & terra superari quandoque ossunt loca obsessa virtute prudentum mperatorum obsidentium,cum viminibus,sassibus, aut alia apta materia, & vario militari modo, & exercitio capiuturdiuersimode: sublatis eorum sust agiis,& occupatur impedita annona,& aqua: quae etiam tolli illis potest per diueriscula secundum loci naturam,incidendo ripas fluminum,& Iocorum aquaticorii. Vt secit.Camillus in Veientos Tusci populos euersa aqua paludis capreae, Peum sudibus lignis. vallis, minibus, Ererra,saxis, & fassibus aptae materii probe locatis cursum impedientibus in loco

debili, & aqua ibi crescente apud debile

locum in cauis in fimis, ct concauis,profundisti: locis cum iurore ibi curente ii si anguntur, & aquae fluminu ut aliis dixi ab alueo suo euertantur:Ita v saepe antiquus alveus permanet in si co,& ita via redditur ficilis pertranseuntibus militibus sine ponte. t Et urbes eircumdatae fluminibus, minnitae linipheo monumento suo: quo pri uatae praesidio aquarum a quibus saepe deseruntur, & inde captiuantur arte magistra prudentum ducum exercituum cumachinis ligneis bellicis, & exerciti'

suo militari.

s t Et ut facilius apponi possint scili mo

ris i orum obsessorum ut alias dixi, occulte de nocte fiat,& cum scutis,& equorum sellis super eaput appositis militii ine sibi ossicere valeant custodes locoruobsestarum cum saxis,vel aliis armis,ec ita ascendere poterint milites super schiis,& locis obsessisi fiant i: cuniculi,ec

talpatae cauae remot* occultae materia cauata:& inde repertis,& perseratis muris in locis aptis, & cum materia apta destruentur igne obsessorum prepugna cular ad secreto in locis obsesiis intrabunt obsidentes iquod non aduertant obsessi illi: qui sunt inexperti iuxta illud

Martialis Poetae.

i Gaudet in effossis habitare cuniculuantris a

318쪽

DE MODO ExpvGNANDI VRBES, ET ARCES OB BSSAS. Monstrauit tacitas hostibu ille vias. Et sunt in causa cuniculi arte facti, ut loca obsessa sicca , & montosa sub terram,

terra,& muro cauatis ruant,& capiatur

ab animosis,& expertis militibus suorurudentia ducum, rediictis muris,& aediciis super lignis, & ligni columnis cuatridorum sermentorum fassibus, puluere fulsit reo,& igne apposito corruunt: &obsessi inopinates inlidias tales pereunt incogitath: ubi non sunt desentares experti cum machinis ut Triphon fuit Alexandrinus in Apollonia obsessa urbe,& horrentibus oppidanis muri capiuntur facillime cum machinis,&tormetis bellicis, arte posito igne in diuersis i eis,& partibus variis ocorum captorii:& hostes perterriti sine pugna peribur,& sugientes captiui fient.sr i Fuit in bello Macedonico pugnatum P Romanos Cuniculis,arietibus, testudinibus,argetibus, tamachinis ui praterraneis,& subterraneis,lignis, & lapidibus , igne ii incendiario supraterraneo, ec subterraneo et Ita quod Romana virtus victrix permans t. Et licet qu*dam dixerim maius de igne incediario quo aedificia arte cauata in locis aptis corruunt & cu puluere sulfureo in murorutanda metis: iuibus apertis & ruptis a lumine,& arabiei ligni aridi subdibusque, di fassibus sermentorum bene siceatis in suspensa aedificiorum materia igne dato eum fiat iure corruetur: eae adeo fiat apertura et ex illo loco poterint ingredi hostes:& caue quandociue fiunt adeo caute et obsessa loca occulte occupantur per

ipsas cauas, id isnorantibus obsessis: ut Alexander pluries fecit in India. Nam sunt cauae duplici de causa ad rumpendum moenia locorum obsessbrum, & ad illa occupa dum inscio hoste obsesib, qui si fuerit inexpers lacile capietur sine o,s dentium sanguine. Foueam lonei. xl stadiorum,& decem pedibus largam, di profundam secit Rex Persarum arte a Xerses vir humanus, liberalis, & assabilis contra Cyrum Lydiae praesectum sibi insidiatem in regionibus maritimis: ubi inter eius Crius pertransire debebat, Io & tandem comita praelio perit Cyrub&arte Xerses regnauit per annos lxii. in Persa,&Graetia, periit anno sue etam tis. xciiii qui a fratris,& i filiorum coniurationibus impid pluries sibi preparatis euaserat os s t Et cum Pompeius applicuisset Hispaniam cum exercitu contra Sertorium,& populos in fide dubios reduxisset ad ratiam suam,& ad rebellionem contrabertorium, & ut amicos, & illos in fide

conseruaret Sertorius Lauruniorum urbem obsedit amicam Pompei: qui ut illi auxilium praestaret illico accessit ad ipsam cum exercitu,procurando totis viribus ne Sertorius caperet illius collem nocivum ciuitati: & denique Sertorius primus fuit in colle,& conatus suit Pompeius rumpere Sertorium inclusum inter inimicam ciuitatem, & vallum Pompeianum i nuntiando ciuibus oualiter Sertorius erat obsessus inter collem, &vallunt,& ciuitatem:& T ipsi bene custodirent moenia ciuitatis: hoc audito per Sertorium respondit se lare ostensu turri discipulo Syllae, qualiter erat necessaria ducibus se magis retro defendere, & respicere, & se post terea tueri quam an-: Sc signum dedit cui abres legionibus suis quas reliquerat in vallo, ut Pomo

peium adoriret post terga si collem miseser aggressus: quo vita per Pompeium

dubitans de claue maiori se abstinuit ab ingressu collis cum plurium ex suis ruira ne tolleretur in medio hostiu:& tune Sertorius occupauit ciuitatem presente, 6c inuito Pompeio et quam concremauit Sertorius parcito populo, quod non ira secit,neque ner seuitiam Sertorius et sed ut dolore affligeret laudantes, & amates Pompeium, & ut illi verecundiam praeberet. qui praesens erat incendio urbis amicae:& calorem sentiebat Pompeius

intus,& extra.

t Et si in obsessu loco parua militum coepta aderit, diu , noctuq: cireundetur locus obsessus,& assiduo molestetur exercitio militari tormentis,& instrumentis variis bellici si ut obsessi ipsum locu deis serant incuria: quo priscito per Ducem

319쪽

IvLII FERRET TIe dentium: iam ab omni parte circundato loco obsesso commisso generali praelio militari ordine, capientur totis viribus pugnantibus militibus ducis obsidentium : quibus resistere non potuerit parua obseuorum copia bellantium: arte primitus proclamato iussu ducis pr*mia dare suis expeditione sequuta, ut sire.nue,& impigre pugnet cupiditate lucri, nec illis delicere: Magni Alexandri exeplo qui erga milites suos munificentissiinus fuit: propterea eternum nomen sibi

vendicauit in militari gloria: & suq virtuti caput flexere Syrenae.6o t Clamore quandoque facto obsessi loci tolluntur praesidia, Alcibiadis exemplo ducis Atheniensium qui propter clamorem ex una parte factum: & ex ali ra derelicta custodia Euticum occupauit in obscura nocte os i t Et Biχanticos se muris continentes simulato inpressu oppressit incautos: ut tempore septimi Clementis contingit

in urbe. M. D. XXIII. de occupato ponte bisti, derelicta imprudenter custodia,& per hostes simulato ingressu capta suit, & depredata Roma.di i inexperti enim obsessi audito clamore obsidentium ab aliqua parte locoru obsessorum, ibidem currunt tremebundi, auidi intelligere caiisam dicti clamoris deserta murorum cullodia obsessorum:& ita decepti capientur ab aliis partibus derelictis custodia. Legitur Epamin undam occupas te Mantiniam auxilio destitutam arte simili.vs tWLutius Scipio per illos quos occultauerat inuasit, & occupauit quandam in Sardinia munitissimam urbem, oppugnatione dimisi a propter tumultum se fugere , simulando suis arte relictis insidiis ipsum temere insequentibus ciuibus. Quod etiam contingere potest si in hostium medio milites obsessorii imprudenter peruenerint arte remoto quadoque exercitu a longe ficto conducto obsidentium:& inde tepente reuerta celeri cursu ad obsessa prima loca:quae inopinate capientur oppidanis hoc inopitibus extra castra manentibus ad vide

dum deserta loca phostes: qui illa pri

obsiderant castrametata: ut de castris legitur G eorum per ipstas relictis primo Troiam obsidentes ut cantat Poeta. Nos abiisse rati, & uento petiisse mi-

coenas:

Ergo omnis longo soluit se teucria luctui Panduntur potis, iuuat ire& Dotia

ea castra,

Desertosque videre locvi, litusque relictum: Hic dolopum manus,hic saeuus tendebat Achilles. Classibus hic locus, hic acies certare solebant. t Et si contingerit ut supra dixi fieri ies ruptionem consilium erit ut pro obsidentibus de nocte dum exeunt odsessi causa saciendi irruptionem ponantur insidiae: ut in continenti apertis portis occupantillas eum rapacissimo equitatu,vel ficta iuga anth relictis insidiis sui caeteris sequitatus: & illico occupentur obsessa loca per occultum equitatum, ciuibus insequetibus illos:qui simulate sugiunt, scin experti trucidabuntur obsessi, vel caciuibus ad obsessa loca retrosugientes mixtim intra portas currere,& illas occupare: & redeunte obsidentium exerciatu cum victoria pocientur ipsa loca.vel simulare pretum ab una parte locorum obsestbrum, & ab alia parte cauth ponere scalas, vel per occultos milites ex improuisu inuadere,& occupare loca

obsessa. hoc inopinantibus ipsis obsessis: quod facile accidere potest in locis obseriis, ubi pars sit loci deserta, vel ubi sit

parua,& inexperta custodia .

t Et capto aliquo forti obsesi de diri vel de nocte: non est parcendum ferro in primo ingressu, si aliter fieri modo non potest:quia obsessi nimis resistunt: Scipionis exemplo nouam Carthaginem occupantis in Hispania deleniam a Poenis opprimente tunc Saguntum A nnibale Et pro ut fecit Titus vesp. Imperator capta per vim Hyerosolima urbe: post vero, & contra non restilentes parcendum est sanguini: & pie est miser e dum

320쪽

DE MODO Ex P vGNANDI vRBES, ET ARCES OBSESSAS. Ioseutri obsessis capri et vi misericors Deus sit suffragium vincentium ut alias supra

dixi . M t Et si spes fuerit seditionis, vel tumultus T mouerentur, aut fierent in locis

obsessis: tune est disterendum praelium et quoniam contingere posset et, tali durante tumultu seditiose infredentur obsidentes obsessa loca ab aliqua eoru par-re , vel quod vocentur proditorie ab ali- 'uo ex primatibus capite alicuius partis locorum pr*dictor u sibi apertis portis: ut hostes sui alterius sibi contrariae partis patiantur . Scipid Aphricanus Carthaginem fuit aggressiis ab illa parte ubi mare dederat Iesu per reflexu tali tu,& fuit insequutus quedam duce Pomnorum dictum Deum: & se muro ciuitatis adhaesit,& ubi non expectabatur fecit insultum. Et Fabius Maximus de no-ccepit Arpum: quae detinebatur a fisidio Annibalis, missis ex suis. 6oo peditibus cu scalis ut se adhaeterent ciuitati in dabiliori loco,& illam intrarunt,& portas rumperunt auxilio pluuiq, & aquae cadentis votum sitit adimpletum Fabii per ipsum dato signo ab alia parte intrauit urbe. Et Lutius cornei ius Consul politis infidiis de nocte multas chii tates oepit in Sardinia arte ipsius nudatas militibus: de die autem Cosul cum suis currebat isque ad portas ciuitatum, & inde simulabat fugere cum timore :& ciues eum militibus suis animati insequebantur longe a ciuitatibus Consultan: qui Poccultos occupabat illas priuatas auxilio suorum. Pericles Dux Atticus de nocte plures ciuitates occupauit vicinas mari ficto strategemate clamoris facti a parte maris: Hi pr sidium obsessoru currebat: oc ipse ab alia parte fregit portas nudatas cucustodia, & occupauit illas: Et simili arte Alcibiades etiam Dux Atticorum coepit de nocte Ciricum urbem obsessam ab eo de nocte ab una parte positis ti inpanis, & cornicibus: ubi omne

de ciuitate concurrerunt, reliquo urbis

nudato praelidio, positis scalis ab alia patre intrati it .

ei praecauedum per duces obsila tium, ne decipiatur ab obsessis,& ne ita sint ficiles,& leues ad ingrediendum i ea obsessa, nili prius nota sit sibi certa victoria.Prudens Rex Agislaus habita certitudine habendi Corinthum, captiuos Corinthos: qui talem oblationem sibi secerant intra Corinthii misit cu prcsidio regis: & ipse Rex ingredi noluit urbem Corinthii inquiens magni poderis esse

ponere in periculum caput exercitus. Et

ide fecit cauth Annibal in Salapio portis sibi apertis: in Ubiis callidemisit tris sugas Romanos latino loquetes,& ingredi ipse noluit cum ipsis: qui dimissa catherata per Salapinos oppressi fuerunt a ciuibus custodientibus urbem, prius 1 Crispino consule de hoc certio ratis. 68 i Andromacus Crassum proditoriae cum suis in hostium vites de nocte ambulando perduxit ut occideretur : qui 1 luis tune scutatis benescio noctis de sensus fuit, hostibus propter noctem in timore manentibus. Et dum Lucullus cit prisidio duarum partium solet in Heraclea pro custodia simularimi: equi scordi chicularunt conducere secum praedam bestiariam:& hac de causa induxerunt homs es exire ei uitatem, & titile fingerunt fugere, illos Lucullo insequente usque ad locum insidiarum ubi caesus si it via cum dccc. ex suis militibus ante dictam Heracleam. Philippus Rex urbe quandain maritima pontibus factis super nauibus cum tabulatis: & super illis factis curribus superitibus moenia, occupauita parte illa nudata praesidio. Pericles

dux Athenies imi castrum manuum in

Polo nesso obsedit habentem duas tantum v ias : quarum unam obsessi exirent occupauit arte cum fouea magna, ct in

alia via fecis castrum cum propugnam lo: Ita quod hostes erant ibi intenti relicto loco incustodito ubi lauea erat: scab hac parte iactis pontibus occupauit oppidum Pericles. Et Anthiocus Rex occupauit Ephasum missis Rhodianis ad occupandum portam de nocte, omni populo ibi pro definitone concursu et &ipse ab alia parte intrauit urbem Ephasi destitutam auxilio, Cato tacetana