De Hercule Oetaeo Annaeana

11쪽

illud tegi iubentis 531 sq. et 719 sq.). Ac multo etiam ineptior ros videbitur, si id quod infra

dicitur v. 735), vellere pallam tinctam esse reputaveris. Quod nisi late passa vost fieri non potest. Quid igitur In ipso opere videmus poetam laborantem. Qui cum paulum ab exemplari suo declinavisset eo, quod res aliter in actus disposuit, iam eo debuit progredi, ut nutrici pallae praeparanda curam deserest. No tamen Deianiram prorsus expertem faceret eius oporis, quod sibi soli, ut est in Sophocle, eam permittere par est, coram illa pallam nutrico illini finxit. Unde in illam, quam diximus, disticultatem poeta incidit. Quam ipsum sensisse et aegre tulisse duabus rebus probari videtur. Totus enim locus ita est corruptus si lacunosus 71 sq. ut haud ab rosit colliger ab ipso poeta eum non ess absolutum, praesertim cum idem nisu actum Asevideatur cf. p. 8). Accedit, quod tota cona pon satis apparet, utrum sorte Muque, ut in Sophocle, an praesagient animo, ut rem experiatur, Deianira vellus, quo vestem tinxerat solibus exponat os . 719 et 2b, qualis in est.). Etiam in Hylli moribus doscribendis Seneca cortum consilium aut non habuit aut non tenuit losuit autem, ut infra videbimus, Hyllum, priusquam Menam introiret, comperisse matrema osa deceptam. Hoc necessarium videbatur, ut ossot, qui fianiram ipsam se dammantem defenderet et xcusareti mino stiam est, quod placidissime Hyllus haec matris orba audit: v. 14 Modit artus virus ut fama est hydrae. Quin ipso paulo post addit: v. 20: anguis hunc ossi opprimet 8 Quibuscum malo consentiunt extrema Hylli verba:

1027 O misera pietas si mori matrem vetas, patri es celsatus si mori pateris, tamen in matre peccas, urguet hinc illinc scelus. inhibenda tamen est, verum ut eripiam scelus. Pulcherrimus hic locus osset, si scolore matri patrem mori Hyllus putaret; nunc ineptissimus ost, cum ossi haud illum iacere sciat. Tertium erat, quod male cohaerere cenas quasdam diximu8. Cuius rei unum, quod in hac parte sabulae habemus, exemplum supra commemoratum est cf. . ). Iam ad cetera sabulas partes, quas adhuc non respeximus, transeundum St. Mediam fabulam Seneca cum scripsisso aut id quod verisimilius est, animo disposuisset, haesit dubius, quomodo rem conficeret. res nim erant actus, at quinquo postulabat solituμ tragoodiarum ambitus. Neque is erat Seneca, qui legem hanc antiquitate Sanctam neglegeret. De quo rectimime Henricus Woil sic iudicavit istos regles do convcntion commerae troi interlocuteum, os in actos, sontra nombros de celles, avo lesquelles uti autour ne eul transigor. lo quM n our auditeum dos gens, qui oui tuon do scienco et de critique I sum do avoli compter u los Oigis poli tui si romontror, 'it 'avisai do es violor. de explendri tragoedia cogitanti primum offerobatur quintus actus. Quoniam enim in Oeta moriturus HerculeA 'cena elatu erat, duabus omnino rationibus sabula continuari ac finiri potuit aut narranda erat Herculis mors et apotheosis aut ipsi orat in θεολογείφ apparendum. Utrumque in Hercule Dotae fieri videmus. Primum enim in conam prodit Philoctetes si multis verbis mortem Herculis describit v. 1607-17bb). Ubi vero e ventum est, ut, quomodo exceSRerit, narretur, lacuna in codicibus est. equo enim sic, ut nunc fit, finiri potest narratio summa virtuti et constantiaooxemplo edito Herculem oculos non pressisse, cum iam flammae caput eius occupassent. Sed aut combustum ut mortuum ess Herculem dicendum orat aut ipso ox rogo ad astra illum ascendisse.

12쪽

,Hoc autem et communi fabulae memoria traditur et multis antecedentis scena verbis significatur.

v. 1645 voltu petentis astris, non igne orat.1703 Horc. - piritum admitto hunc precor in Stra. 1709 Horo licet tu sidera et mundum neges, ultro, ater, cogere. 1725 vocat ecce iam mo genitor et pandit polos; veni pater.

An laeto voltu hiloctetam ab Herculis unore venturum esse putamus v. 1603), nisi victor ignos evasisso heros Aut quid aliud significare potos quater illud decantatum v. 1610- 16): iam flammas quoque ab Hercule victas me Quod autem choru primis verbis miloctetam intor- rogat quonam vultu tulerit Alcides nece. v. 1608), non obstat huic opinioni. Miram enim rem suspicari non potest. Praeterea vel ideo ita interrogari voluit Seneca, ut respondor pomi egregie: v. 1609 quo nemo vitam. Denique quod non ante omnia inter duos receptum osse Herculem nuntius pronuntiat, inde actum esse videtur, quod totum Senecae animum occupaverat color ille, quem diximus inter labores Herculeos ignem quoque abisse. Quo quantopere deloctetur, etiam inde colligi potest, quod eodem supra non potuit non uti cs. 340 sq. olisis seris et coniugem addat, interruerculsos licol

me quoque labore numeret.

816 fiat hic Lichas summus labor. in Itaque extrema narrationis aut in codicibus nostris interciderunt aut id quod ex imperfecto reliquae tragoodiae statu sacile colligitur, ab auctore non scripta sunt. utato nim subito consilio Sonecam alteram viam ingredi videmus, qua finem fabula imponi potuisse demonstravimus. Ρrocodit enim Alcmena et lato cessisse Jovis filium queritur. Quam cum laustra Hyllus consolari conatus sit, ipse Hercules apparet et inter deos se receptum osse canit v. 755-1996). Ac recto hic quoque Heliasius ed. Gron. p. 600ὶ istam ex machina dissolvit dram in quo nulla os Ἀμ-ανία ihil enim opus est matris causa apparere Herculem, cum per Se soluta sit actio. Soluta est sane actio, si nuntius in caelum illum a Jove patre sublatum esse antea rettulit ac post hRec ea, quae indo a v. 17b leguntur, non solum supervacane sunt, Sed prorsus inepta ut intolerabilia. Quae ea tantum condicione stare possunt, ut vulgari mytho spreto auctor Herculem finxerit cremari ot mori visum esso. atque hoc Alcmena ipsa dicit: 1759 Timeto, superi, sata tam parvus cinia Herculsus, huc huc ille decrevit gigans. quanta, itan, ad nihil molos abit. l 956 certo ego te vidi flagrantibus impositum silvis, cum plurimus

in castum ureret flammae metus: arsisti cur te, cur ultima non tenuere tuas umbras loca

' Aliud est quod . 473 4 legitur: Vincetur uni forsan et spolium dabit Amorque summus fiet Alcidae labor. Hic enim speratur fore, ut amori Hercules succumbat. In illis autem luculentissimum habes xemphim quo qua suori indole Seneca optimo intelligitur una aententia septies verbi variatur.

13쪽

uu posito ne his quidem scenis laudem quandam negare possumus. Itiato enim in tumidia orationibus optimarum sntentiarum magna copia satis apte disposita. Primum enim Alcmena Herculem quoque morti potuisse succumbere quoritur v. 17b8-1776), mori ipsa cupit tanto filio

privata 1776-78) invidet Amphitryoni florente nato mortuo l778-82), o in filii hostibus ultionem timet 1782-1796 , quo confugiat, consilii inops dubitat 1796-1821), quod sepulcrum

Herculem deceat cogitat l821-27), ostrem ex metu se recipit praeclare sperans etiam umbram Horculis se desonsuram. Tum Hyllus accedit, qui ut Alcmenam consoletur, asternam esse virtutis memoriam profitoinr 1831-9). Spret hoc solatio, quo seminae vix solent uti, torum in questus Alcmena revolvitur 1840 1939). ostremo Hercules apparet, ut ipso matris lacrimis succurrato deum so emo pronuntiet l940-33. ec statim fidem lacit ab insoris filium odisse maior suspicatur l944-62 . um iterum in duorum numerum relatum se emo Herculos reseri, matrem flore vetat, poenas Eurysthei canit. Post in caelum volat 1963-76). recto animo Alcmona novum numen Mero instituit 1977-82). Chorus virtutom ad suporos in pander intollegit et a divo Horculo auxilium, si nova beluae oriantur, potit 1983-96). Quae cum laude non indigna videantur, mirari possumus condicionem, qua non datastare haec nequeunt in rogo Herculem mori visum esse Fortasse autem scribenti Senecae in montem venit Homeri, qui Od. 1l, 60 sq. εἴδωλον Herculis apud inferos vorsari, ipsum deorum epulis delectari narrat. Mortalem igitur Herculem a divino dividit. Quem secutus Seneca Herculem dicentem acit:

l 966: quidquid in nobis tui

mortale fuerat, ignis evictus tulit: )paterna caelo, par data ea flammis tua.

Cur ero, cum Dina per narrationem Θm egisset, novas has scenas componere maluerit

Seneca, plures possunt cogitari causae. Quarum una est, quod Alcmena semel in cenam intromissae plus loci tribuendum esse videbatur. Altera est, quod nisi sic apotheosis ipsa agi non potuit. um rogum in cena exstrui, ex quo heros in caelum evolaret, o Seneca quidem sorte tolerabile duxit. Itaque virum fortem specie quidom mori finxit, o vora clam in castum labi, unde redux horo ipse se praesens deum caneret. Quantopere autem Senecam iuverit deos in Sc 'nam mittoro, notum est. Accedit, quod multo maior praebebatur cenarum varietas, cum una scena narrationi sumceret. Nec lovissimum est, quod singula et sententiarum et verborum luminis Sonecam allexisse vidontur. Intor haec sunt Herculem in parvulum cineris acervum roductum QRSe v. 1758-64, praecipue v. 1763 quam love est pondus mihi,

cui totus aether pondus incubuit leve. 1767 non ut et spolium trahas rursusque hessus debeat lucom tibi sed quanto solus 3 1773 vadis ad manes iter habiturus unum.

Leo in textu postv. 1839. in adnot. postv ,3 lacunam statuit sic sere supplendam: non sola maeros)vindice amisso dolent terra atque pelagus quaeque purpureus dies . . . Sed hanc sententiam a v. 58 9 mutuatus est: Hyli non sola maeres Herculem toto iacet mundo gemendus. Tum eius modi omnino nihil hic desideramus sed post v. 1831 sq. de virtutis et gloria immortalitate quRedam exspectamus, quae post v. 183 inserantur: terra mare, oriens oecidensque noverunt laudes Herculis memoriamque eius ita sempiternam servabunt, ut non mortuus esse sed vivere illo videatur.'' Frustra eo haec verba impugnavit t. l. p. b Breviter enim dicta sunt pro his quidquid in nobis tui, hoc est mortale fuerat . e. t. s. erc. fur lib6 tacita sic abeant mala Maelis hoc est sic cum gestu

pronuntiandum . . m.

14쪽

1806 nunc datum est tempus datum est videre natum laude certantem Jovi, ut o hoc daretur, sciro quid satum mihi

eripere posset.

1826 quae tibi sopulchra, nate, quia tumulus sat Myhic totus orbis fama ori titulus tibi. 1828 quid, animo, trepidas Herculis cineros tenos;

complecter ossa reliquiae auxilium dabunt, erunt satis praesidia, torrebunt tuae reges vel umbras. Haec omnia, nisi si mori laus erat Hercules, declamari non potuerunt.

Vidimus igitur utrumquo locum 1607-1755, 1755-l 996), si por se legitur, haud contemnendum sesso nam illo et nemini fuit offensioni et, cum narrationem contineat, simplicior est , sin 'iter post alterum, posteriorem ineptissimum ac paeno qui nauseam moveat videri. Ex hoc nonne apparet gemella nos habere cena eodem consilio ut finem sacerent sabulae, compositas, quarum alterum auctor, at aurumam manum per imposuimet, deleturus fuisset8 Sed in posteriore parte etiam si, in quo haeromus. os lacunam enim, quam statuimus v 840), tamquam de novo Alcmena orditur lamentari, et quae indo promit, et numero Brauum et sententiarum orbo sola por se sufficiunt. Ac multa hic repetuntur, quae iam antea leguntur.

Εnumerantur enim et hic si illic Herculsi labores et terras quas ille purgavit l868 sq. 1785sq.) intor quae eadem bis commemorantur Arcados 1883-90 s. 18 11 sq. Cisonas Argolicae 1891- cf. 1811. Thracia et Hebrus 1894 8 cf. 18 17sq. Aninous 1899 cf. 1787 sq. Atlas 1905-8 cf. 764. Semele sorti invidetur . 9l sq. et 1803 sq. Ad umbra Herculem mansurum essedi speratur 1839 et 1773l4. riorem igitur locum 1758-183l itorum tractavisso Seneca videtur: undo posterior hic 1840-1939 factus est. Etenim ingenium satis secundum nondum exhauserat, sed multa et praeclara, quae dicoret, habobat. Loge haec: 1840 quot misera in uno condidi natos arena. 18b2 matribus miseris adhuc l847 quidquid legarot Iuppitor, daret Oxemplar ingens orat Alcmene dabo. Hercules l86l invidiam tradis

Niobes sorte spreta sic pergitur: lugendo facius, advoca in planctu genus. Hinc totum mundum perlustrandi facultas dabatur Senecae gratissima. Quae fro mediα leguntur Hylli et Alcmenae verba 1831-94, ipsa quoquo cenam laciunt aut non persectam ab auctore aut misere traditam. auca enim haec Hylli verba non sufficiunt. Sed stiam si xcidisse quaedam, ut supra diximus p. 9 adn.), putemus, male haec cum ultima sabulae cena concinunt in qua, quamquam non est, cur exisse Hyllum existimemus, nullu respicitur a praesentem filium noglexisse divum patrem vix par St. Summas igiturandique offeruntur dissicultates quibus omnibus una re facile potest occurri, ut, cum de totius sabula consili ot dispositione nondum satis consutisset, uberis ingenii omnibuAsontibus apertis vagum errasse Senecam erodiumu'. Eodem pertinent, qua de primo actu dicenda erunt. Quoniam enim, ut plena SSet tragoedia, quattuor actibus scriptis unus desiderabatur, maturia autem Hercule in caelum sublato consumpta erat et exhausta, quid relinquebatur, nisi ut initio fabula aliquid assueretur Ac cogitanti paene ultro Seneca in mentem venisso videtur Herculem tum, cum ea, qua in tabul Sunt, Trachino gerebantur in Conne promunturi Iovi suisse sacrificaturum, unde Lichan cum captivis domum misisse Soph. Trach. 237l8). Quod statim arripuit optimam novandi aliquid occasionem adeptus emo sibi visus et prologum, quem nunc habemus, Herculis composuit. Hoc argumentume aptius, quo fabula incoharetur, videbatur esse, quod constans sui Senecae mos, ut, quid rei

15쪽

oretur, magis minusve disertis verbis ineunte sabula nobis exponoret. Habruchor, qu stionum Annaeanarum capita IV. Rogimonti Prusa. 1873, p. 31-33). Idem hoc prologo M. Facinoribus enim quamvis gloriosius enarratis, caelo iterum ac saepius v. 8. 10. 12 29. 98 tamquam iusto praomio petito, cuius iam multi ac minus digni participes facti sint, quid aliud ossicitur, nisi ut

Oxspectomus ore, ut debitus honos viro sorti reddatur Quod autem minus arte haec scena cum reliqua tragoedia cohaeret, non erat, quo Seneca Mnderetur. Rin si cetera tragosdias o lustravoria, in plerisque tamquam per se stare prologos vidsbia. tenim et in orcule sutonto Juno et in Agamomnone et in Thyest umbrae in scenam prodeunt, quae claresconte die dilapsae nihil iaciunt pro rerum progressu, sed id tantuin agunt, ut non sine deorum numino ad tanta facinora homines animum potuisse inducere videantur. In edo paene carere possumus prologo, quoniam ea, quae 5 primis versibus Medea urens promit, sors

eadem posina inde a v. 113 cum nutrice colloquitur. Quid porro haedra prologus Quid enim ad rem, quod octoginta emibus tota Attica venantibus dividitur aut omnino quod onationi Hippolytus se accingitySod alia movit animum Senecae difficultas hinc coorta, quod post hunc prologum scena orat mutanda. Hoc et perraro fieri in Graecia tragoediis sciebat et ipse videtur improbavisas. Nam dubit an hoc fuerit, cur hoonisina, quam unam, sed imperfectam esse fabulam post alios nuperrimo docuit . eriter de L. Annaei Senecae Herculo Troadibus hOenimia quaestionis. Lipsias. 1888 p 32 sq.), eadem dissicultate mutatae scenas laborantem fastidiens auctor seponeret. Atquo iterum cogitanti placuit illi Iolen cum comitibus introducere calamitate deflentes. Quae ros ipsa quoque novitatis, cuius noster erat avidissimus, speciem prae se serebat. Nam Sophoclos Iolen ot in itinore et commisianira incors iussit Trach. 322-7 30 sq. 320 sq. magnitudine rerum adversarum Oppressam. quo gravissimo suo cum damno Seneca declinavit sui ingonii impotum secutus, quo ad declamationes propensior erat poetam expulit rhetor. ci infra p. 163. Quamquam hanc habet Seneca excusationem, quod sola cum sodalibus animi dolores Iole effundit. Dissicultatem autem, quam Herculis prologum habere diximus, hic vitavit. eque onimi Ηoinsio p. 33 ed. Scriver. aut Habruchoro l. l. p. 34 assentiri possumus, qui post carmina Ioles et Oechalidum conam mutari censusrunti tost Horculis prologum mutanda est diam si V. 195 resonetque malis aspera rachino v. 224 sed iam dominae tecta potantur legeris, ita nisi quae rachine ante regiam stat, loqui non potest Cui opinioni non obstat, quodv. 3b legitur: ad Trachina vocor , quippe quod ex poetarum usu etiam ea de se modicare possit, quae iam Trachine adest Quom autem alterum sibi sumpsit locum Holnsius: v. 123 Stamus nunc patriae moenibus hic locus et silvis dabitur,

eum corruptus sit, argumento esse non potest eo Sic emendandum esse hunc locum conseo. Facillima nim emendatione usus si pro et legis sed , optimum est, quod in manuscripti logitur: v. 123 stamus nec patrii messibus E patriae moenibus Α heu locus, sed silvis dabitur. Ubi stamus idem significat atque vivimus .cs Herc. et 353 nempe cum Staret parenS. Utrius autem codicis loctions praeseramus, non interest nihil uorte haec verba laciunt, ut Oechalia scenam me putemus. Accedit, quod re ita constituta a, qua sequuntur, imprimis verba nutricis: v. 237 namque ut reluxit paelicis captae decus et fulsit Iolo optimo uincedentia carmina excipiunt quibus verbis tamquam postulari videtur, et paulo ante Iole in scena atque in ea, in qua nunc agitur, apparuerit.

Quid oro Noniis in Scyllam incidit, qui vult vit re Charybdim 3 onne maior hinc oritur dissicultas duplex chorus' Esso hoc aliquid non negamus Sed sortiter utimur exemplo

16쪽

Agamemonis, quam qui Senecae eripere conabantur, mihi quidem persuadere non potuerunt in hac quoque tabula duo chori inveniuntur. Ac mirum quam eadem in utraque tragoedia duplicis chori ratio est. eque nim Oechalide neque Iliades chorus sunt, qui ab artis dramaticae poritia definitur, sed comitos et sodalesciolo et amandrae Orto plures. Hic quoque speciem antiqui moris dramatici Senecam videmus captaro, revera longo ab illo ocessit. Ut unim quattuor canticorum numerus exploretur, novum chorum introducere non dubitavit. Eadem in choro tractando neglegentia perspicua est in edea, in qua dubito an duplex chorus statuendus sit. Nam priorem illum, qui ineunte fabula v. 56 q. hymonaoum cecinit, vix verisimile est ita esse

animo affectunt, ut mox nuptiarum si epithalami oblitu primorum nautarum audaciam carmino improbet Quin cum Creo cona exierit dicens: v. 299 8acra me thalami vocant, vocat precari festus hymenaeua dies, res paene flagitare videtur, ut qua nuptiis intersuturae sunt, mulieros eum Aequantur. Sed chorus iste nuptialia omnino nuptiis non interret nec scena egreditur ac, dum sacrum nuptiale conficitur, ros a proposito alienissimas tractat. Unde quam non fastidiosus suorit Seneca in componendis choris, facito intellegitur. Nec crimini hoc esse vertendum videtur. Nam si cenaθsabulas scrip8isset, summae ex duplici choro orerentur difficultate necesse erat. Cum vero legi sua aut recitari voluisse illum quidem constet, Iacile hoc sibi potuit indulgero. s. Biri , mus. Rhen. 34, p. 28 9, cuius ad argumenta novum hoc accedit. Restat unum, quo res h rere videatur. Sol enim nequo prologo neque cantico actus expletur. Sed semper utrumque invonimus coniunctum. Quid vero Habomus prologum habemus canticum: nonne possunt coniungi Sic enim omnis idotur pom profligari difficultas. At non possunt coniungi. am primum quidem prologum inter et chorum, ut supra diximuR, cena mutatur. Qua ro ita omnis inter has scenas coniuncti tollitur, ut in unum actum coire nequaquam OSSint. Tum neutra scena prima sabulae eas non potest prologus, quia in alia cena agitur, canticum quia Ιolo et Oechalides prolaticarum personarum vicibus languntur, quas cum in plerisque tabuliRSonec admisi ut semper primo loco posuit Itaque omnium imperfectissimum primum actum esse censemus bis rem aggreSSu ad finem perducor Seneca nequivit Accedit, quod etiam singulis robus, hoc ut credamus, monemur. ac miror uiperum et Richterum, qui, cum recitasime ceteras sabula ex ipso poeta chirographo emendationibus pleno prodisso contenderunt, merculem Oetaeum exemerunt. odit praef. p. VIII) Quod demonstrare cum longum sit, in praeaena differendum est uno utar exemplo v. 1, ubi Ε pars quota est Perseus mei 3 A par quota est, quam prosequor 3 In tanta lectionum diversitate num alteram ex alter Ortam esse putabimu8 Minimo vero neque enim errore oriri potuit, cum utraque optimum praebeat sunsum neque scribito emendationis, cum non esset, cur emendaretur aut cur sic emendar tur. Sed ita ni fallor, resse habet scripsit Seneca primum: pars quota est Perseus mei 30 fortam postea locum illustraturus pluribus exemplis additis. Cum autem procedente opere eo pervenisset, ubi eos enumerare placuit qui minoribus virtutibus caelestem sedem meruerunt, pollinem, Bacchuin, Perseum v. 92 8 lo priora respiciens delevit illa verba apposuit: pars quota St, quam prosequor Z Aliud est, quod oratio bono disposita unius sententiae repotitionu laborat. Arrisit ni in Senecae nimium quantum exquisitissimus hic color negaro mundum exhaustum Iunoni suras in

Horculem mittendas Itaque bis legitur:

v. 30: Si negat mundus feras, animum noverca,' redde nunc nato patrum vel astra forti' Comparanda sunt haec verba cum Ovidianis: ot. IX. 198 dosessa iubendo os saeva Iovis coniunx.

17쪽

et v. 2 iam vacuus aether non potest odio tuae t tollus timet concipere nec monstra invenit: sussicero nupta quasque devincam sera i seras negantur Hercules monstri loco iam coepit esse. Sed resipit Senecam, quod sententia per se sortissima etiam exaggeratur illic enim additum est ipsam novercam imperitando lassam animo ot ira dolacimo, hic Herculem solum iam esse monstrum in terris multitudine victoriarum. In Ioles et Oechalidum carminibus non est, in quo haereamus. Quae non primus iudico inter pulcherrima, quae unquam composuit Seneca, reserenda esse. s. . A SWoboda, Senscas Tragodisii liberaetet und erlauteri III, p. 336. Iam promimo stetisse mihi videor Docui enim cum modios actus tum primum et quintum ita esse comparatos, ni prima futura tragoedias lineamenta habere nos suspicandum sit. Quae si pleraque recto nos disputavisse concesseris, gravissima quaedam argument eis, qui Senecam Horculis Oetaei auctorem esse negaverunt, erepta sunt cs. Loο, . l. p. 48ὶ Iam enim nequo in duplici choro nequo in scena post Herculis prologum mutanda hauseris. Quod autem duplo sere amplior est tragoedia ambitus, cum per so levius est tum in sabula minime persecta offensioni esse non potest neque enim dubitandum videtur esse, quin Seneca, si extremum porpoliendi peris laborom adhibuisset, gemellis loci deletis in solitum versuum numerum trago diam fuerit contracturus. In titulo vero huic cum prima sabula communi quis sorio offendet, poesertim cum haud ita constar videatur cognomentum Oetaeum' ideo, quod tantum in Alegatur, purium esse Facile nim actum esse poteat, ut cum in chirograph poeta OΗtea appositum esset cuius rei supra p. 12 exemplum attulimus), in alteram recensionem reciperetur, non reciperotur in alteram. Formae saltem praesidi sunt notissima cognomina: Uticensis et MColoneus' Cic. de son. 7, 22 plano eadem de causa indita Sod aliud ost quod in constituenda sabula auctorem peccavisse serunt. sinatus enim ed. Scriver Lugd. Bat. 1620. p. 335l6ysummam huius tragoediae νωκονομησίαν vituperavit. Sed ipse nobis suppeditavit, quo facile resolli posset. Ipso enim concessit aliud emo vitium us, quod sit in subiecto, aliud peccatum poetae, quod inconstitutione sit, cum quaedam no Sophocles quidem potuerit evitare'. erculis prologo quippe qui in alia scena agatur, omias ros, quae usque ad quintum actum in Horculeiotae geruntur, non longioris temporis sunt quam Sophoclo tragoedia. Quod autem Sophocles non dubitavit ammittoro, hoc Seneca erit vitio At in quinto actu Seneca, dum nonaginta chori vorsus decurrunt i518-l606), ingentem rogum exstructum et Herculem crematum esse finxit. Hoc quoque, qui Senecam legit, pationis seret. Solet enim Seneca in eiS, quae extra cenam geruntur, rebus temporis ratio nom parum diligenter instituere. Initio Phaedra sabulae Hippolytus totam Atticam indagino cingi iubet post trecentos vorsus re bene ac soliciter geSta, nequo enim alia causa iugitur, in scenam redit. In Troadibus Polyxenam, quam . 009 Pyrrhus e sinu matris abduxit. post 6 chori vorsus interemptam osso comperimus. In edea liboris . 49 cum unusto dono missis post brevissimos 4 versiculos nuntiatur Creontum et eius filiam flammis consumpto nec variis remediis adhibitis ignea potuisse reprimi. In Oedipo haruspici v. 299 decreto iussoques v. 303 hostias iam ad aras stant. Ibidem intra I versuum spatium 823-38 mittuntur, qui omnos, qui aliquando Laio pastorea suerunt, conquirant, apparet inter eos ex agris arcessitus

Phorbas, qui potissimum desideratur. In Thyesto dum 8 versus canuntur 335 03, filii Atroia patruum, cuius tum ne scitur quidem refugium, proficiscuntur, hic post longas dubitationes cs. 12 sq. tandem precibus liberorum victus in patriam advenit. - Quod igitur in orcule Oetae Heinsio minus placuit, Seneca proprium fuisse videmus. Porro in mytho tractando Senecae manum agnoscimus Ut nim semper solebat, mate-

18쪽

riam sabulas etiam in Horculsistaeo Sonoca istam a Sophocle opstivit adeo, ut stiam id, quod illo in mytho mutaverat, reciperet. Nam in vulgari fabulae sormam cule Acheloo victo Deianiraque ducta plures annos in Aetolia vorsatur, apud Sophoclem et Senecam statim leurone proficiscitur Trach. 562. Herc. et 495). Quod vero apud illum iryntha, apud hunc Argos se

conseri, levius est sc quidquam facit pro reliquo rorum progressu. oc mirum est ut hoc in transitu moneamus, quod totus in mytho ex Sophocle Seneca pondeat. Nam et ea notiores orant, quam ut mutatae lectoros fugerent neque offenderont, et ingonium Sensca fore totum in rhotorico verborum ornatu positum vix sui aptum, quo novae ros aut fabulis componerentur.

In una tamen re eneca a Graeco suo Oxomplari deflexit Sophoclos enim ossum modi in flumine sagitta Herculis transfixum esse narrat Τrach. 564 sq.). Idem apud Senecam tum demum fit, cum iam totus undis Nessus exierat serox Ηorc. Ost. 507 sq.). Scimus autem veteres criticos Sophoclem reprehendisse, quod in undis moriens ossus Deianiram una secum traxisset Dion. Chrγsost. 60 13. Quod iudicium utrum noverit Sensin an ipsius animum res offenderit, disceptari non potest, sed utrumque coris dignum est Senecae aut doctrina aut ingenio. Quod oro in hac disputatione gravius est, simili modo in Medea Aegeum in Euripidis tragoedia repertum Senoca omisit, quem Sero in scenam intromimum Aristoteles vituperavit post. 6, 31).' )In mytho Seneca cum sero hihil mutare ausus esset, liberrimo solebat agere cum traditis personarum moribus. Quos saepe ita ex suo ingeni invertit, ut haud facile possint agnosci cf. e. g. Os Κοehler, rogr. Neu88 186b. p. 8 q.). Constans autem mutandi consilium hoc vidotur suisse, ut mitiores affectus in sortiores augerentur, ac rectissime idem ille Κοehler l. l. p. 113:-nulla miseristio, nullus mollior sensus, omnia sunt plena torroris, iras, furoris . Idem nisi an ira factum esse videmus. Quam cum Sophocles mitissimam et humauissimam finxisset, amoris in maritum plenam, cura absentis anxiam veniae dandae promptam, in mimricordiam erga capisa pronam, Seneca finxit acerbissimis amoris stimulis agitatam, iracundia et superbia furibundam odio paelicis impotontem Tamquam media intor Sophocleam et Annaeanam Ovidiana Deianira est, qualis in non heroide delineatur. Haec enim magis quam Sophoclea dolori cedit et aegritudini, quod male gloriae uae amor captae victus convitat Herculem obiurgat Her. IX, 1-26), miserrimam Suam esse sortem queritur ob mariti si absentiam periculaque 27-46 o infidelitatem amoresque 47- 142) nec tamen cita furit ac saovit ut Annaeana am ista Herc. et 241l2 isset ut Armenia iacens sub rupe tigris in cenam irrumpit, caelum et terras ad iram et ultionem evocat, foedissimis in Herculem conviciis invehitur, Jolon exsecratur, interficiendi coniugis consilium non dubitat capere. Atque etiam in minoribus robus videre licet, quanto melius uxoris et mulieris personam tueatur Sophocloa Deianira quam Annaeana Superbe enim haec gloriatur, quod bella pro S gesserit Hercules v. 299 sq.), illa servatam so et ab hoste liberatam grato animo mominit Trach. 1b-2l cuius certaminis oneri omnis a choro vindicatur gloria 498-531 . Haec pugnam illam, quam cum Acheloo Hercules commisit, siccis totam oculis vidit Herc. et t. l.), illa in ipso discrimino animo relicta, quae ab aliis comperit, refert Τrach. 21-25). Illa, ubi amatori uti viΗum At, pudore et religione Trach. 596l7), haec timore, ne pateant doli, commota Herc. et 476. 68 fidem et taciturnitatem etit. Donique illa inter ea, quae Lichae ad Herculem profecturo mundat, etiam amorem suum et desiderium modeste significat Τrach. 626-32): quod quamquam optime amantoni coniugem decet, apud Senecam lauAtra requiras.' Ovidius Seneca mutandas rei auctor fuisse mon putandus est Nam quo loco Nessi mortem narrat Μet. 9. 04-33 , de hac re nihil apertis verbis dicit. ' es. Guil Braun, mus Rhen. 32, P. bl6. ''' Nachirago u Sulgor allgomoine Theori dor schonen Knnste. 4. d. l. tuck. S. 39s.

19쪽

Hoc vero onoca Deianira habet commune cum Sophoclea amat ipsa quoquo Herculem ac toto animo et mento amat, quamquam saepissime praevalet dolor reiecti amoris. Logo haec:

449: uir. Amorno clari fugit Alcidae tibi3

Dei. mon fugit, altrix, romanet et ponitus sedet fixus medullis, credo sed magnus dolor

iratus amor est.

Ac cum do fatali pallas illius effectu constiterit, utraque forti animo laneat erroris poenas moris solvero constituit Itaque Leoni non assentimur, qui sed Senec. mg. I, p. 72.), vorsibus 57 sq. nixus haec Deianira, inquit, mendax est et dolo , non ut apud Sophoclom candida, Nesai fraude decepta, dulcem spem fovens in anxiis rerum angu8tiis probe ista scit, quid coniugi mittat quo scriptor sibi constitit et necis consilium firmum tenere illam voluit no quod nutrico absentes Amori procos fundit. id ex animi sententia sacer illam credas: adstant enim mulieres qua sibi ex patria comitos duxerat 58 l) Qua in re a vero aberrasse virum doctum vidit iam Birtius mus Rhon. 34, p. 11 sq.). Gam primum quidem in versibuου, quos laudavit Leo,b71 cape hos amictus nostra quo ne it manus, dum vaguae in orbe ortu et victus mero tonsi soroci Lydiam cremio urum,

dum poscit Iolen, quid inest, quod fraudem resipiat o dolum o necis consilium Nihil equidom video; sed verba

sunt coniugis offensa et aegro serentis, quod pro fide et memoria incors servata tanta infidalitas roddatur Ceterum eosdem sero sensus spirant, quos Sophoclei Versus 38 παρεισδέδεγμαι -- Λοβ ιν - ἐντμὶ ια τῆς ': ιῆς φρενος Ῥυ 540: τοιαδ 'φακλ ιγ - οἰκ ρι' Ἀνrέαηιφε -- μακρυ χροωον oc constar sibi ut auctorem, si scit Deianira a missa palla Herculem inte secturam osso. Quod si scit, qui erit rerum progressus aut cur, id quod postulat et mythus et tragoodia, Morrem sibi insors Deianirar me qua antecedunt, Leonis opinionem comprobant. Νam inde a v. 452 nutrix et Deianira aperte cogitant, quomodo amissus Herculis amor possitroconciliari:

452 Artibus magicis ore coniugia nuptae precibus admixtis ligant. 464 flectemus illum, carmina invenient iter. 472 uirit Vicit et superos Amor. Dei. Vincetur uni sorsan et spolium dabit Amorquo summus fiet Alcida labor. Ac essus ipse, cum tabum Deianirae traderet, haec verba addiderat: 523 hoc, inquit magae dixero amorem pomo defigi malo. De philtro ergo agitur et plane a consilio modo proposito aberrare Deianira, si necare Herculem ei in animo esset. At cepit consilium interficiendi mariti 436 sq. f. 31 sq.). Copit nimirum animi intemporantia abrepta et postquam primus irae et indignationis impetus deservuit

et novam spem recuperandi mariti nutrix ostendit, mitiua miserae sorti remedium quaerit. Infirmissimum vero est, quod ultim loco eo proposuit Neque enim antea, cum aperto de nece mariti cogitaret, chorum Deianir verita est: nunc igitur cur oreatur 3 Ut Deianira, ita nutricis indolem Seneca plano mutavit. eque est, unde magis prolapsi in vitia saeculi pravam consuetudinem possis sentire. Mult enim graviores apud Senecam nutrix sustentat partes quam apud Sophoclem Sophoclea enim modestissima nisi excusata Τrach. 52 3. 59 consilium erae dare non audet Annaeana liberrimo et de domina iudicat Herc. et 233-5binet eam coram vituperat 275 sq. Σ14. 439h et Herculis amores larum verecunde perstringit

20쪽

353-57. 363-77). Eadem apud Senecam chorum ex parte expulit. Quaecunque enim apud Sophoclem cum choro agit Deianira, ea in Seneca agit cum nutrice. Cum hac igitur colloquitur sola, cum hac de arcano illo amatori communicat, ab hac fidom si taciturnitatem petit chorum omnino non reapicit neque alloquitur, nisi quod discedens canorosum iubet 581 sq.). raeparandas funestae illius pallae curam apud Sophoclem Deianira ipsa suscipit, cum neminem adhuc huius arcani conscium re eas acceptum secerit, atque ita est gnara omnium regiae et lotarum et secretorum ut, quod in remoto regia fodis loco v. 485 latero dixit Deianira, ouonum brevissimis verbis iussa odoretur et indagot tum in cona illinit vestem ac, ne ipsa sosse videatur, precos addit v. 565l6). Qua in describendo quamquam non nihil imago nutricum, quales finxit Euripides, valuisse videtur, tamen facile agnoscimus notissimos illo libertos, penes quos Senecae temporibus Summa rei publicae erat. )Ηylli moros primo quidem obtutu prorsus inversi esse videntur. Accusat enim matrem apud Sophoclem, apud Senecam defendit. Sed si accuratius rem inspexeris, Hylli indolem Seneca

non mutavit, verum comperisse eum finxit, antequam in scenam procederet, non scelere matris,

sed haude essi iacere patrem. )Lege v. 885 haut est nocens, quicunque non sponte est nocens inorroris est hic omne, quodcunque est nefas. 900: Multis remima est vita, quorum error nocons, non dextra suerat

Obstant huic opinioni ultima Hylli verba:

v. 1027 si mori matrom vetas, patri es Scelestus. Do quibus cf. suprR . .

Apud Sophoclem Hyllus matrum ainosa deceptam esse post Deianirae mortem comperit. Ac melius videtur esse secretum domina a choro tum demum enuntiari. Potuit tamen actio fieri, ut multo ante Hyllus veram rem cognosceret. Quod cur ita finxerit Herculis Oetas auctor, suspicari possumus. At enim has quoquo scena luculentissim exemplo, quo deseratur poeta, si nimis audiat rhetorem Rhetorem enim fugit, quanto plus saepe efficiatur silondo quam loquendo ac quant fortiua moveat animos muta ad mortem proficiscens Sophoclea Deianira quam eloquens Annaeana Placuit igitur cenam componere, in qua gratissimis sibi artificiis uti possot mortis enim omni genera enumerantur cf. hoen. 14 sq. Oed. 1031 sq.); altercando locus datur matroe filio pro necis voluntato et contra eam disputantibus in nulla harum tragoediarum deest altercatio; Hi autem argumentum respicis et agentes personas, simillima huic ea ost, quam Hercules habet cum Amphitruone, erc. sur. 120 sq. inferorum et furiarum simulacra omittuntur cf. ed.

548 sq. g. 759 sq. Thy 1 sq) Quae scena ut fieri posset, illud, quod supra diximus, ponendum

' In enumerandis prioribus Herculis amoribus Seneca anto oculos habuit Ovidium her. X, 47-1183. Ab utroque enim poeta commemorantur Auge her. 9 4s Herc. et 366-s et Thespiades her. 9, 50. Herc. Oet. 369 70 et pluribus verbis Omphale hor. s. 53-ll8. erc. et 37l-rr). Quae res fugit Rich. Ortam. l. l. p. 19-2n). ' Quoniam de temporibus incidit mentio, unum liceat addere Legenti enim: v. 1000 ripatet ecce plenum pectus aerumnis seri , quocum conseras . 992l3: sive maternum libet invadero uterum' , facile in mentem venerit loci acitet ann. 14, 8 extr. iam in mortem centurioni serrum destringenti Agrippina)protendens uterum ventrem seri exclamavit. Arridet enim similitudo locorum et in acta re et in agentibus personis nam conturio ille missus erat a erone filio et in verbis ipsis conspicua. Hoc si probatur, facile est suspicari illa scribentem respexisse Senecam verba morientis Agrippinae rumore tum circumlata. Unde efficiatur ut Herculem Oetaeum post annum 5 scriptam osse putemus. emorabile videtur, quam cauto rem Seneca texerit, ut coargui non posset, intellegeretur a consciis. ''' Perperam Ricardus Grimm l. L p. 33): Vorelligieginni Hyllus in deradmischon, io in dorariochischen Tragodie mi sine Vomungchun der ulter Merc. et 743 n. v. Trach. 734 n. . Ut fugiat, suadet, non

exsecratur matrem Hyllus.