De Hercule Oetaeo Annaeana

21쪽

orat. Quo posito mores Hylli non erant mutandi, sed eadem servatur filii in matrem pieta caritasque, qua Hyllus apud Sophoclem est si ante Herculis cladem Τrach. 64-st et postea innocentia matris perspecta Trach. 932-42). Eandem componendi rationem voluntatemque in oles indolo, qualom delinoavit Seneca, rapici supra diximus p. li). Cum igitur in eo, quod loqui eam iussit clamentari, a Sophoclo recessisset, eundem secutus est in eo, quod habitu et cultu humilom et submissam socii Herc. Oct. 360) sprevit Ovidium, qui elatam et Herculis amore superbam finxit hor. IX, 23 sq.). Unde locus datus est egregiis his versibus: 358: Fortuna amorem peior inflammat magis ipsas misericors forsan aerumnas amat; amat vel ipsum, quod caro patri lare, hoc usitatum os Herculi captas amat. quod nudus auro crinis et gemma iacet, Qui versus et rhetori sussiciunt et humanas naturae notitiam in Seneca saepe laudandum produnt. Ad Herculis moros describondos aliquid contulit rhetor, aliquid philosophus Seneca. Ocfacillime apparebit, si Annacanum Herculem cum Sophocleo comparaveris. Sophocles enim aegrum tantum et morbo fractum Herculem induxit, Seneca vigentem corpore et viribus gloriosum secit et nimia sui aestimation tumidum. Quoties enim quantis in prologo se effert laudibus pacem mundi sos sibi dobore quamvis iuro gloriatur 1 sq.); res aras gestas iterum atque iterum enumerat 13 sq. 38 sq. ipsum se caelum, si negetur, expugnaturum esse pollicetur 32 sq. 76 sq.); maiora et dissiciliora minatur quam quae adhuc secerit, haec si non sufficere videantur 34 sq. 79 sq.); difficilia sibi fuisso iussa negat 59), quin plura se tulisse non iussa 6 sq.); ac ne dis quidem minorem se gerit et cum Apolline, Baccho, Perseo se aequat 9 sq.). umquid igitur miramur, quod idontidem castum ut praemium olim sibi debitum petit ac tamdiu sibi negari indignatur

In aegroti Herculis indolo fingenda Seneca Sophoclis exemplo abunde usus est. Apud

utrumque enim poetam vir sortis, cum ingens corpus morbo conaum sentiat, animo fracto

lamentatur Trach. 993 sq. Horc. Oet. 131 sq. nec lacrimis parcit quamvis pudeat Trach. l071 sq. Herc. et 126 sq.); de Jove patre dubitat Trach. 1106. Hurc. 124 sq. ubi simul de caelo desperat); ad inferos se mitti suspicatur Trach. 108b. 1040 sq. erc. Ost. l 45)a dis et hominibus auxilium petit Trach. 108 sq. 010 sq. Herc. Oct. 1290 sq.). ec tamen in tanta corporis et animi infirmitate cupiditatem perfidam coniugem ulciscendi remittit Trach. 1035 sq. 064 sq. 10 sq. 1133. Hero Oet. 449 sq. 459 sq.). Maximum dolorem inde capit, quod seminae mortem obeat Trach. 048 sq. Herc. et 117 sq. . Facinorum

recordatur quidem, sed ita recordatur, ut haec perficere se potuisse vix confidat Τrach. 108 sq. Herc. Oct. 1235 sq. i. agna igitur para carum rerum, quas Hercules aegrotan profert, Senecae cum Sophocle communis est. Omnia nimirum in hoc breviora et modestiora sunt, cum hic quoque oneca, ut erat rhetor, res auxerit et amplificarit. Memorabile autem videtur osse, quod optimo sibi constitit Seneca in describendis Herculis moribus. Qui cum in prologo multorum sortiter factorum recordatione superbum se praebuerit, ne nunc quidem, cum fractus morbo humi iacet magno spiritus remittit. Se enim mortuo ne Jovis regnum deleatur, timet ac potius totius es mundi ruina condendum ess censet Horc Oet. 13 Sq.). Facere non potest, quin iterum iactet sucinora v. 19 sq.). Quamvis morbo impar praesenti summa mala sorti animo so perluturum ess promittit 1377 sq.). Nec levissimum uat, quod heros ille, qui contum versus cumdovo collocutus caelum sibi addixerat, sero modo deos appellat ad hominos vix descendit. Quod ubi fit terram affatur et orbem et urbes v. l325. I 332. 1335 etc.)'i

22쪽

Ubi autem supremum diem sibi illuxisse cognovit Hercules, apud Sophoclem, ut sorthumana natura, pauca queritur Trach. 1143μ). um tranquillo animo, qui tamen Mosso ocusante filio movotur, suprema voluntates aperit. Ubi vero ad rogum proficiscendum est, se ipse ad virtutem cohortatur, amicis valedicit, duram suam sortem a s indignam splorat Trach. 1259-69) Apud Senecam autem tantam subito Stoici animi tranquillitatom et tantum sui imperium induit, ut lento moriendum sibi emo statuat, nullam querellam sibi excidere patiatur, non se, sed matrem cohortotur et confirmet Herc. et 147 sq.). tque ubi discedendum ost, heros ille, qui vulgares hominum coetu spernere solet, Solem iubet valere, non adstantes amicos v. 5173. Etiam fiduciam sui omnem et bene actae vitae memoriam recuperat 1499 sq. ita, ut in rogo positu denuo caelum sibi obori censeat v. 1695 sq.), quod si negetur, expugnaturum se me minatur. Immane vero Stoicae virtutis et humanis viribus maius moriens prodit exemplum. am et hiloctetam facem

rogo subdere dubitantem Ohementur increpat v. 17li R. et fugientes flammas sequitur 1728 sq. et ipse auget et, ut aeque omnia membra corripiantur, dividit 1748 sq. st singula sere mombra comburit 1742. 175 sq. et mediis in ignibus neque ipso gemitum ullum odit 1731 o matrem plangi vetat et omnibus sortem animum addit v. 1673 sq. 1738 sq.).')Haec profecto nobis quidem Oeda ac vix serenda videntur. Otum est autem, a talibus rebus quam non abhorruerit Seneca, qui Medeam liberos in scena trucidantem, Thesea disiecta filii mombra logentem, Atreum fratris filios mactantem et coquentem fingere non dubitaret. Quae si comparaveris, illa mediocria ac tolerabilia videbuntur. Virtus enim hic quamvis supra humanum modum aucta spectatur.' )Satis dictum est de personis Rhotor otiam in eo conspicitur, quod declamari in scena et narrari malebat Seneca quam agi Legendas nimirum vel recitanda scripsit fabulas, non iuscena agendas. Unde actum est, ut ius scenas exemplarium suorum, in quibus agitur aliquid dolore aut, quae illic aguntur, narrari iuberet. s. JOS. Oehler, . . . . ruun. mus Rhen. 22, p. 245. Ita etiam in Hercule Oetaeo primos Trachiniarum versus quingentos Seneca in suum usum non vertit, quippe qui vegetae actionis pleni sint. Quamquam non nihil valuisse vidotur in hac o mutata Deianirae indoles. Quae enim in priore Sophocleae fabulae parte aguntur, ut mitis sit Deianira et placida et clemens, postulant. Porro notum at omni opera id contendisse Senecam, ut, cum Graecos imituretur, novus ac suus esse videretur. '' Itaque quae in exemplari suo paucis verbi significata reppererat, saepe

in totam cenam solebat amplificare. Cuius o Gulielmus Brauu mus Rhon. 20 186b. p. 277l80 32, p. 1. 74. 1 luculentissima exempla collegit Ex nostra sabula idem hoc commemoravit quod Lichas, qui Trach. v. 229 prodit ab Hercule missus, Horc Oet. 99arachina proficisci iubetur. Simili modo rachiniarum versus 237l8:o τί τις - ποιός, ενν ρι ταιβωυους τελη τ' εγκαρπα Ληναίφ ιέsori se fuerunt, unde totam primum scenam Seneca sumeret, ubi Horculum sacrificaturum secit. Huc etiam pertinet, quod Alcmenen, quam Sophocles abaento finxerat, in conam misit, cui quintum actum sere totum et quarti actus magnam partem obumus. Idom amplificandi studium invenies, si, quae Singula alter ex altero poeta hauserit, quaesiveris. Cuius generis plura RicarduqGrimm congessit, misit quaedam, quae nunc addam.' Dignissima, quae memorentur, haec verba sunt: v. 1743 gerit aliquid ardens. Haec enim summa Senecae videbatur Stoici gloria si ne moriens quidem nihil ageret. s. de otio . 4 no sumus, pud quos usque eo nihil ante mortem otiosum est, ut, si res patitur, non sit ipsa mors otiosa. Haec dicta sint contrω SWobodam qui multa in Herculis verbis vituperavit t. l. praecipi p. 34 ot 3483. '' in s. o. g. Habrucher l. l. p. 38 Senecam numquam servili modo Graecos tragicos imitatum esse sed hoc si illud vel invenisse vel novasse.

23쪽

Trach 284 ε ὀλβίων ζηλον ευρουσαι βέον. Horc. Ost. 133 selix incolui non steriles socos nec ieiuna soli iugora Thessali. ad Trachina vocor, saxa rigentias dumeta iugis horrida torridis e. q. S. -Τrach. 752: κτέ τις αμφίκλουστος αβοίας. Horc. Ost. 775 Euboica tollua vertico immonso at qua nivosi patitur Aquilonis minas, tumens Euripus unda flectit instabilis vagas pulsatur omni latere: hrixeum inare septemque cursus volvit et totidem rosori. scindit Caphereus, servit hoc Austro latus; Quae matri Hyllus imprecatur Τrach. 808 ων σε ποίνιμος Λέκη τίσαιτ' ' ινυς τε, fortasse moverunt Senecam, ut totum locum componeret, quo Deianira furias praesentes videro sibi vidstur Hero Oet. 1002 Sq. . Trach. 112 ω τλημον 'Eλλάς, πένθος ἁ- εἰσορω ουσαν, ωρις τουδέ. εἰ σφαλ, σεται Ruo Seneca choro tribuit uberius tractanda qui vindice amisso mundum suturis monstris obiectum

154b planctus immensas resonet per urbMet comas nullo cohibent nodo seminae exsertos seriant lacertos. Atquo in eadem sentcntia alcmonae lamentationem versantur Merc. Mot 1863 - 1910. Oraecia nimirum Seneca ad terrarum orbem, Requora, SupΘro progeditur.

Haec brevius leguntur Herc. et 1483 caedatur omnia silva et Oetaeum nemus conripite, pluribus verbis enarrantur Herc. Ost. 16l8-41. -Τrach. 1199 Ho δἐ μγ'ἐν εἰσίτω do v. Herc. et 1497 tuque ipsa planctus pone lanei eos, precor, O clara genetrix. s. 1507.1673 lassorme latum mater, Herculeum Mis, compesce lacrimas, inquit, introrsus dolor semineus abeat e. q. s. Atque effecit vir sortis laeto et securo vultu, ut flere puderet eos, qui funeri intererant. Herc. Oet. 686 sq. quod laudantur ab illo v. 1738 sq. Nec tantum augendo et amplificando Seneca novitatis speciem quaesivit, sed contraxit etiam et coegit, quae latius et diffusius in exemplari suo tractata invenit. Hoc idem Braunius mus Rhen. 20, 278-9 32 75-6 exemplis illustravit, quibus ex Herculo Oetaeo sumptum hoc potest addi. esso nominat apud Sophoclem Herculos natare sibi supremum vitae diem cognoscit ex duobus oraculis olim acceptis Trach. 1159-73). Duo haec oracula miscuit Seneca et ita contraxit, ut idem bis editum osse videatur Herc. et 1472-80): a mortuo Herculem intersectum iri. Hoc vero elegit, ut magnificum illud addi posset: v. 1480 ne quis superstes Herculis victor oret. Praeterea alter oraculo illo ipso die finem soro Herculi laborum), qu ad initium fabulae ophocles respicit Trach. 79 sq.), Seneca, cum hunc partem tragoedia omisisset, minuS uti potuit. Simul cum contraxisso rum, non potuit non complere. Cum enim Sophocles non diserte dixisset, ubi altorum oraculum datum esset ἐμοὶ γαριν τροφαν ον κ ramo graλαι 11593, Seneca Delphos finxit iraculi locum altorius, alterius modonam ex Sophocle rocopit accedit,

24쪽

quod servitii Horculis et aerumnarum mentionem in alter Oraculo Sophocle factam Trach. 116 sq. tota fabula Seneca diligentissimo vitat quos tulit Hercules labores, apud hunc facillimo

tulit ac paene ultro. Itaque ne in hac quidem ro cum Leone consentiro pomumuS. Neque enim, ut contendit illo l. l. p. 5), claude o oblique poeta Romanus haec duo oracula inter Se coniunxit, Sed cum utriusque oraculi retineret nomen, argumentum alterius suae sabulae suoquo ingenio aptioris scite sibi legit. Quod autem verba Seneca ex Sophoclis gemino carmine in unum conflata esse eo dicit, ne hoc quidem concedi potest Cum enim recte comparavisset Herc. et 1476 dextra perempti victor Alcide, viri olim acobis et rach. 1160: νδρῶν πνεοντων μηδενος θανεῖν reo, perperam eo comparavit Herc. et 1477 hic tibi emenso rota terrasque et urbes finis extremus datur et Trach. 116s t μοι χροόφ ip p τι και raoόντι νυνεφGσκ μοχθων ων ἐφεστ Aci, ἐμοὶ

Nam apud Senecam post v. 1476 verba, quae sunt finis extremus , de morte intellegendae osse apertissimum eat, apud Sophoclem tota vis loci in eo est, quod, quae sit illa μαθων των ἐφεστεύσω ν λίσις, in dubio relinquitur. Alia est lex, quam numquam migrasse Senecam docuit Henricua eii l. l. p. 23), iis plus tres personae simul loquerentur. Quam quanta severitate tenuerit, in Hercule etae quoque conspicitur. Extrema enim sabula Hercules apud Sophoclem ab Hyllo filio poscit, ut rogum sibi ex8truat incendatque viventi. Quod non statim impetrat, nam religione motus Hyllus primo

recuSat. um acerbisai a minis victus incensurum se rogum constanter negat, in ceteris rebus

patri quamvis invitus cedit Τrach. 117 sq.). Apud Senecam Hercules exstruendi et incendendi rogi curam hiloctetae deseri, quem facem subdidisse mythus tradidit Herc. Oet. 483 sq.). Hic igitur Seneca et complevit Sophoclem, apud quem, quem fili ossicium detrectante rogo ignem

Subditurum esse Herculea speraverit, non apertum est, et scenam apud Sophoclem 4mpliorem in angustius spatium contraxit. Quod hic lactum esse miramur graviter enim offendimur in Philocteta qui, quamvi gravissima recusandi causas habeat, nullum laciat verbum. At si loqueretur, Sanctissima illa, quam diximus, lex violaretur. Locuti enim sunt Hercules, Alcmena, Hyllus: orgo Philoctetae tacendum est. Restat ut do chori, qui sit in Herculo Oetaeo, usu pauca dicamuS. Iniuria nimSWoboda L. A. Senecasoragodien, liboreolat und orlauteri . . . . ion 1830. III S. 344 chorum Herculis otaei, qui ante Horculis adventum legitur sv. 1031 - 1130 , γcum reliqua tragoedia cohasrere negavit. Qui chorus in imili sero argument versatur a que quartum Sophoclis insimum eodem loco positum certam esse Herculi mortem. O iam nescio an satis sit ad defendendam Herculem Oetaeum. Hoc tamen inter utrumque chorum interest, quod conatam do erculi morte apud Sophoclem antiquorum oraculorum fide, apud Senecam omnium rerum isagilitate probatur. Atque a clarissim Orphei dicto aeternuni fieri

nihil v. 03b prosectus Seneca more suo in discribenda incredibili Orphei cantus vi diutius

moratur Orphei enim mythus inter eos est, quos adamasae illo videtur, cum bis praeterea eum tractaverit Herc. fur. 569 sq. Med. 62 sq.). Post hanc digressionem redit carmen eo, undo exorsum erat inde a v. 1092): quod natum est, quod erit, mori v. 099 et exempla, quibus verum hoc esse persuadeatur, adduntur Hercules, mundus, do ipsi )morti obnoxii. Quamquam igitur maior pars chori in digressione consumitur, tamen ad re in scena acta aptiSSime convenit

' Laudavit hunc chorum L. Mulier, ahit ann. 89 P. 41b. ' Μemorabile videtur quod deos quoque olim chao haustum iri dixit Seneca etiam Thy 83 sq. et Agam. 436 sq.

25쪽

Νam et antea multa de exspectanda Herculis morio disputantur imprimis 10 sq. et post chorum in scenam prodit Hercules moribundus. In cantico, quod post v 582 insertum est, hoc dignum me memoratu videtur in altera parto v. 583-639 chorus fidem Deianirae pollicetur in dubiis rebus, quam raram me docet, cum pauci reges, non regna colant v. 616). Quae verba ex eodem sors animi affectu oriuntur, quom in parodo Sophoclis Trachiniae prae se serunt Deianiram consolantes Trach. 94-140 . In altera autem parte chori Hom. Oet. 640-699 ad id argumentum Seneca revolvitur, quo mirum nantum dolectari videtur opes et dignitatem sollicitudines secum ferro et pericula bouo vivors, qui bono lateat. Idem tractat et retractu Thy 446 sq. Phaedr. 483 sq. et 123 sq. Agam. 57 sq. Singula si spectantur, haec sere comparari possunt inconstantem fluxamque esse sortunam Horc. Oet. 640 sq. Troad 1, ed. 22 sq. 287 rusticam vitam praeserendam Asomere. Oet. 644 sq. haedr. 48 sq.; haetontem superbis exemplo esse posse Herc. et 675 sq. sit. 599 sq. humilom vitam tutissimam eam Horc. Ost. 94 sq. gam. 103 sq. utroque loco eadum imago legitur navis tuta litora stringentis). De Joles cantico supra dictum est. vii addendum est etiam in hoc carmino inusniri. quae numquam desierit Seneca omnibus locis infulcire omnibus et rebus et hominibus maiorem osse, mori qui sciat Herc. et 104 q. Thy 360 sq. Agam. 60 sq, Hero sui . 426, road 574; magna commoda magnis cladibus pater Herc. et 170 1 Horc fur. 25, Phaedr. 1l23 sq. Oecl. 8 sq. leviora fieri, quae aequo animo tuleris Hem Oet. 25 sq. Med. 59. Chorus Herculis discessum sequens Herc. et 1518 in argumento versatur huic tragoediae loco ita proprio, ut loci cum ceteris fabulis communes vix potuerint inseri. oc tamen oblata Occaaione Seneca sacere potuit, quin moneret ruges ac superbo Herc. et 1560 sq. s. Thy 607 sq. Hurc. sur. 737 q. Quoniam igitur de eis rebu diximus, quae ad universam tragoedium inuo artem draui licam spectant, sequitur, ut, quR Singula viris doctis in Hercule elaeo minua placuerint, videamus. Ex quibus multa iam in transitu tetigimus, plura restant. Collogorunt enim ex Herculs Oetaeo locos, qui, cum ex ceteri Seneca tabulis exΜcripti esse videantur, imitatoris manum prodant Gustavus ichter, de Seneca tragoodiarum auctore. Bonnae. p. 3 1. Leo l. l. p. 49-533. Ac Richter quidem iniquissimo cum Herculis Ostaui auctor egit. Omnibus enim, quos proposuit, locis, si excipis haedr. 60 cum Herc. et 485 comparatum, verborum omnino nulla est nisi sorte duorum similitudo. Qua re quantopere Richtori argumentum infirmaretur, vidit Leo, qui plura illius exempla neglegeret, nova sibi colligenda osso putaret. Sed ne ipse quidem abstinuit, quin duobu verbis totorum locorum similitudinem ostici putaret. inc est, quod Herc. et 863 cum haedr. 1104,merc. 1065- cum Ocd. 4l0. ore. sur. 11. Troad 391, erc. et 1l3 sq. cum Thy. 1011, erc. et 23 cum Herc. sur. 244 Herc. et 130 cum Oed. 10b9, Hero Oet. 30 sq. cum Herc. fur. 78 sq. Ηerc. ut 679 sq. cum Herc. sur. 6I1 sq. et Troad. 88 composuit. '' Horum vorsuum similitudino do imitatiouo nihil probari in promptu est. Nam si quis alterius scriptoris locum in suum usum convorterit, quis eam duo verba usu detrita exscripturum esse credet Sod ut de imitatore cuiquam persuadeatur,' Falso Grimmius l. l. 293 Leichi verachleieri scheint in or Hur gegon om Hereschergesehlechtuari verbo in Immo ut caveant ab hominibus privata utilitati servientibus reges monentur. ire dictum est do lacer corpore v. 21l a si tumulum sata dedissent, quotiens, genitor, quaerendus eras. Sed similitor Thoseus dilacerati filii membra sic alloquitur: Phaedr. 1273: en haec suproma dona genitoris

cape saepe efferendus.

26쪽

aut plura verba inter utrosque locos communia osse deboni aut insignis quaedam et nova raraque locutio. Immo rectius contenderit quispiam ipso eo quod adem verba in omnibus tragoediis saepe occurrant coniuncta, eiusdem scriptoris usum atque indolem dicendi cognosci. Rostant igitur

quinque versiculi, qui simul in Hercule Maso et in alia Senecas fabula laguntur Horc. et 484- hasdr. 601 Ηerc. Ost. 11 - Ηerc. sur. 642, erc. Ool. 1680 inem fur. 59. Herc. Oet. 745 - Horo sur. 1148. De quibus quid eo ipso iudicaverit, dubito qui cum tam similia ac foro paria uni eidemque auctori originem debere posse negaverit p. 51), in fino huius loci p. 33

dicit: nempe eius generis quaecumque adferri pomunt, neminem cogunt, ut a divorsis auctoribus locos inter se comparatos provenias concedat. os vero haec habemus, quibus illa excusari possint. Primum notum est etiam magis elaboratos poetas, quibus alio loco usi erant, verbis non

dubitasse iterum uti Deinde Senecam et in reliquis sabulis semet ipsum exscribere solere ipse Loo Optim iure monuit t. l. p. 49). Tum quod saepius solito in hac tragoodia accidisse hoc videtur, inde factum est, quod ceteris multo minus Horculos Oetaeus sat elimata. Sed si his motus versiculis imitatorem quis finxerit, satis modestum profecto finxerit, qui tot splendidissimis et magnificentissimis locis et sententiis usui patontibus ologerit sibi quinque versiculos simplicissimos

Alia os locorum similitudo in sontentiis posita. Qua nisi duritas quaedam aut obscuritas accedat locorum, imitatorem non posse coargui ipse Le concomit t. l. 49). Hoc igitur spectandum erit in examinandis locis a Leone propositis Ac primum quidem Herc. Oet 140 temptavit abrupit scopulos Athos Centauros obiter ferens. At cur Athon simul cum Centauris ad carmen Orphei audiendum migrare minu apte dicatur aut quid duriusculi aut contorti huic loco inhaoreat, non idoo. Immo in sabula a choro narrata immodica ista xsuperatio lacilius sertur quam Horculis urentis loco v. 968), ubi Hs cules, quamquam delirat, praesens gloriatur , rapturum se esse doxtra plena Centauris iuga'. Deinde Mndit Loo in ore. Oct. 1293 intor insornos lacus

possemus atra nocte cum sat steti.

egat enim pomossus de homino posse dici Sod lege: Troad 562 nato, quis to nunc locus, fortuna qua possedit8 Accedit, quod me quidem iudici pulcherrime hoc verbum, quod de rebus solet usurpari de persona hic usurpatur augetur enim inde dira condicionis, in qua Herculos verRatur, necemitas. Quod vero Herculis Ostae locum improbavit, probavit Sili III, 23: Hercules Osfossus Baccho .

scribam ua: possessus atra Nocte Sili enim loco Bacchus per translationem pro vino est. Tertio loco miror Loonominere. Oet. 1347 8 proposuisse, quamvis incertae esset lectionis. In eis enim, quae praebetis, 1347 ora quid flectis retro vultumque maerens, quis eat, qui haereat8 Neque tamen Etrusci verba ita improbaverim: vultumque mergis . De ve8te enim cogitatur ac notissimum est veteros in summo dolore caput velare solitos esse. Expressa autem haec verba esse ad Herc. fur. 1173 cur meos heseus fugit paterque vultus ora cur condunt sua quo quis argumento probabit 3 Herc. Oet. 1394: sparsus silebo mihi quidem Optimo de eo dici pomo videtur, quem Sinis iunctis arboribus dilacorat. Huius orbi usum unaeanum' ex his cognosces: Med. 30: hracios sparsus iacuit per agros Orpheusi Troad 344 Illo ex Achillo genere qui mundum au sparsus per omne caelitum regnum tenet. 6Spargendus , quod eo aptius putavit, valde improbaverim. Priusquam enim dilaceratus sit, dolori non odore, quod facinus aut quae est sortitudo γ

27쪽

Quinto loco Leo iniquissime cum poeta egit. Statuit enim post v lbb lacunam quam cum apte explore non potuisset, obscuritatem loci vituperavit. t inveniat potius, qua loco sussiciant. Quid enim, si post v tb 56 interciderunt, quae illi lumen asserrent8Ι Horc. Ost. 1560 3 Luo id reprehendit, quod Senecae proprium ac tamquam peculiareoas supra diximus p. l): reges enim monendi et adhortandi nullam solebat praetermittero occasionem. Quam quanto studio arripuerit,merc. fur. 74 sq. exemplo Aso possunt. Quid enim in description inferorum sibi vult adhortatio illa regum Quam illic bono collocatam ess Loo quoque negavit Herc. et 155 sq. autem aliquis est rerum contextus inter inferorum iudices dehinc Hercules quoque erit; quant igitur gravior erit post mortem crudelium regum et tyrannorum poena, praesertim cum illos potissimum ulcisci vivus solitus sit. Rostat, ut de Herc. et 1721 verba faciamus. Miramur enim acerbitatem, qua Hercules in Philoctetam, rogum accendere dubitantem invehitur, cum ceterum, ut recte monuit Leo compositus sit et mansuetus. Sed nescio an hoc ex Sophocle fluxerit, apud quem Hercules filium primo recusantem acerbissime exaecratur Trach. 20 sq. 120 sq. 23 sq.). Ceterum optimo docet virum sortissimum qualem se praestitit in rogo Hercules, religionem et pietatem, quae commvno habet quiddam cum ignavia, sortissime vituporare. Itaque quid duri huic loco inhaereat non video. Nec minus in hy. 7 eadem illa animi violentia vituperari potest. Expulit enim fratrem Atreus et summis miseriis oblocit quid igitur ignavum, inertem, enervem, quasi nil nocuerit, se compellat Est autem hoc Senecas proprium, ut semper res augeat et sortissimis

vorbis utatur.

His igitur in versibus duri quidquam aut inepti aut quo imitator coarguatur, invenire non possumus. Neque aliter de tertio, quod eo statuit, imitationis genere iudicabimus, quo solidae fabularum partos scenae, sermones, descriptiones exprimantur vel saltem respiciantur. Ut autem id, quod susius Leo tractavit, exemplum examinemus l. l. p. 50 l), aptissime Alcmena, hoc enim negavit Leo - . 402 sq. et 140 furorem instare dicit Nimius enim dolor simillimus surari esse solet, quem notum est saepe ex dolore naaci. Accedit hoc ignota est causa et natura mali, nulli adhuc malo Hercules succubuit nisi surori, nunc iterum succumbere videtur quid igitur mirum, quod iterum in furorem Herculem incidisse Alcmena suspicatur Idem amnii antea

suspicati erant, cum morbus exoreretur

Herc. et 806 volgus antiquam putat rabiem rodimo tum fugam famuli petunt. Haec autem ex Sophocle hausta sunt am

κοἰως-ολμα ανδρι αντίον ολεiν. facito sic intollogi possunt ut de animi morbo cogitetur ri corpore enim laborantem iursugerent famuli 3 ionique o id quidem spernendum est, quod eo ipse adnotavit, ideo nostro loco Herculom suronto fingi, ut color ills magnificus Herc. et 1407: dolor isto furor est Herculem solus domat inseratur Talia enim saepe sibi indulsisse Senocam notum est Quomodo vero hic versus cum Horc. fur. 85: nemo est nisi ipse par Herculi): bella iam secum gerat' comparari pomit, equidem non intellego illic nim furor, hic Hercules ipse sibi par esse dicitur Nam quod revera surens in o Herculos ipse se vincit, si de rhetorico colore agitur, nihil valet. diec cum Herc. fur. 99 -hoc hoc ministro Furore noster utatur dolor nostro loco ea est similitudo. qua Heimitation quidquam probotur Facilius autem fieri potuime videtur, ut ultro quis hunc colorem

Si orba diligentius attendis,

v. 402 sensum quoque excussit ille nimius impulsans dolor. nihil legitur nisi animo desectum esse Herculem.

28쪽

inveniret quam ut o diversis duobus locis consueret Si autem concesseris hoc loco haud inepto do furor cogitari, cetera, quae in v. 1402- Leoni offensioni sunt, leviora videbuntur. Si nimverba pectas, comparatorum locorum' nulla est similitudo nisi contemnenda. At sententiae simillimae sunt. Sunt, sed in simili rerum condicione similia apud Senecam legi notum t. Accedit quod omnia, quis legimus, aptissima huic loco sunt nec satis insignia, ut ex imitatione prosecta esse putanda Aint. - Ροrro Leo Herc. Oet. 408: cur deinde latebra aut sugam vaecors petam 'cum Here sur. 1012: quo misera pergis quam fugam aut latebram petis 3' comparavit utram sectatus similitudinem, verborum an sententiarum At illa quaenam est, cum una locutione, quae est seiugam aut latebram petere , contineatur An in o similitudo posita est, quod utroque loco de fuga cogitatur Sed praeclarum mihi videtur, quod Alcmena, Megarae calamitato docta, qua sibi Herculos furore sui impotona indulgere soleret, cum idem malum instare videatur, manibus larentis se subtrahere constituit. Quod autem fuga consilio mox ovocat decere Alcmenam censet sorti manu vo scelere mori, haec est illa virtus animique sortitudo maior quam pro homine qua apud Senecam non solum viri, sed otiam mulieres esse solent. Neque tamen, ut contendit Leo, occidendam se filio praebet tantum non sugit Horc. sur. 1029 et 103 Amphitruo Herculi uxorem liberosque caedenti ipsum se offert diversa igitur est utriusque loci actio. Doindo et Horc. et 1412 sq. et Herc. fur. 1044 sq. aeger Hercules gravi somno opprimitur hoc enim solum inter eos locos, quo comparavit eo, commune ost. Hoc vero nostro loco ex Sophocle umptumost apud quem dormiens Hercules in scenam insertur Trach. 978 sq.), neque ita esse non potest, ut soquens scena fiat, qua Hyllus frustra dehortante Alcmena patrem somno excitat. )Extremis verbis Herc. Ost. 1415-8 ad duos Alcmena confugit petitque, ut excusso morbo ercules convaleacat quo quid potest fieri aptius et pulchrius Cur igitur hao ox choro Horculis furentis 1054-l 137 excerpta esse putemus In verbis quidem nulla est locorum

similitudo ac si res spectantur, hic de corporis tantum morbo sermo est et precatur Alcmena: Herc. Oct. 417 abeat excussus dolor corpusque vires reparet Herculeum Suas, illic multo gravior est animi aegritud Oratque chorus: Herc. Jur. Q 080 nec torva prius pectora clinquat sopor)quam mons repetat pristina cursum. Itaque nescio an magis Alcmenae quam Amphrituon ait, cur a Romno uxilium raporet Herc. Oet. 1429. Here sur. 10bl). Eandem spem in Trachiniis senex quamquam non apertiS

verbis significat v. 974 sq. Ex Odom sonte fluxit, quod expergefactus Herculos quaerit: Horc. et 1432 Quid hoc rigenti cernitur Trachin iugo

aut inter astra positus eum genus mortale tandem 3 cs Trach. 984 rco rac μω; graea οῖσι βροτων κεθιαι;

Ηο multo facilius intollogetur quam illum locum obori Horc fur. 1138 quis hic locus, quae regio, quae mundi plaga 8 Doniquo Leoni displicuit, quod orc. Oet. 452 3 Megara ab Hercule furento interfectae

montio fit. Sod quid sacilius animum Horculis cum Deianira scolere iacere se putaret, tangere potuit quam egarae memoria, quae ipsius colore mortem quondam obierat aut quid magis erat in promptu quam utriusque uxoris comparatio Hoc igitur ex imitatione orculis furentis

prosectum esse vix cuiquam persuadebitur.' Comparavit Lo Herc. Oet. 404l cum Herc. fur. 053. erc. Oet. 40bi cum Horc. fur. 953 et 1022. Herc. Oet. 406 eum Herc. sur. 009. l. l. Leo pergit: nunc cum choro locus fuerit . Quem hic significe chorum, ne suspicari quidem possum. Num hoc loco chorum inserendum fuisse putat At habemus chorum post centum versus neque cur hoc potissimum loco choro opus fuerit vide neque ita severe poetae praecipiendum sae censeo.

29쪽

Jam coloros Herculis Oetaei locos, quibus auctoro reliquas fabulas vel respexisse vel expressime Leo contondit, quamqam totigit potius rem quam explicavit, examinemus. Verborum enim inter Horc. et 84 sq. st ed. 1024 sq. nulla est similitudo. Sontontiarum autem quas sit, demonstrabo. Jocasta enim dubitantem primo ac nolentem animum ad mortis consilium compellit Oed 1024-7), Deianira item breviter se cohortata mori constituit Horc. Ost. 844-6). Simul eausam, cur moriondum sit, illa addit, quod humana iura omnia miscuerit, haec, quod Horculsorbem privaverit cs Herc. et 8b 5. 871 sq.). Illa no fulmine quidem ictam satis magnam poenam daturam se esse sperat Ood. 028-31); haec cum antea a Jove petierit ut acerrimo se telo conterero et contunderet Herc. Ool. 847-54, mox per deos mori non vult, cum coniugem Alcidae necem optare pudeat. Illa cum ferro mortem potore conatituerit Oed. 1027 , statim filio se offert necandam, ut odo ense cadat ac Laius 1032-b); tum, cum suis inanibuarem conficiendam esse videat, qua corporis parto serrum xcipiat, dubitat. Deianira vero varia genera necis perlustrat nullo alis contenta ac primum Jovis fulmino, doinde sua manu, post saltu in praeceps dando, tum ense Herculso, mox axis ac facibus ab iratis populis iaciendis, doniquesulmine Junone spargendo vitae finem acore cupit Horc Oet 845-84). Quid his locis commvno os aut sinulo, nisi sorte id dicis, quod utroquo loco dubitatur do nece Universo igitur locorum consilio ac dispositione simili, Oxplicatione divorsissima quid iudicemus Imitatorem statuamus

an si dem auctoris in universis rebus sibi constantis, singula ex proposito iucunde variantis manum atque ingenium cognoscamus 3

Inter Herc. Ost. 1377 sq. et rure fur. 120 nihil Oaas commune video, nisi quod o hic et illic caeli in Horculem ruituri Hore Oet. 1385 sq. Herc. sur. 1204 sq.), romethei tormentorum Here Oet. 377 sq. Herc. fur. 120 sq.), Symplogadum Ηore. Ost. 1380 sq. Ηerc. fur. 1210 sq.)monti fit. Haec autem non suffcere, ut de imitatione quidquam probetur, nemo negabit, praesertim cum universum consilium alterius loci plane ab altor abhorrsat. In Herculo sine on eum hos tum alios corporis cruciatos saevissimos sortitor ac sine ulla flebili lamentatione oloraturum s esse orcules pollicetur, praesenti malo parem se esse negat. In Hercule furente haec, quac

nominavimuS, ut iuStam poenam non recusaturum se esse profitetur. )Porro haedr. 812- cum Herc. et 165 sq. Leo iussit comparari. Illius loci haecos sententia tanta est Hippolyti vis et habilitas, ut iaculum longius mittat quam Crotos harundinem, sagittis vero semper vel de mediis nubibus praedam erat Herculis Oetaeo loco hascleguntur arcus Herculsi ea si vis et virtus, ut numquam vitet hostem, vel de media nube praedam auserat, ipse certum det iter telis. Sententiarum igitur cum ulla sit similitudo, verborum

haec est:

descendent, tepido viscere condita praedam de mediis nubibus afferent. Herc. et 1653 si vel o modi voles

Ruserre volucres nube, descendent aves

et certa praeda tela de caelo fluent. Quae si imitatori doberi putas, elegantissimus profecto erat iste et qui ingeniosissime, quae invenit, variaret. - Ρhaedr. 380- et Herc. et 1027-9 hoc habent commune, quod illic Iocasta,' Ut doceam, quo nimia mentis acies possit deducere, aequo iure aliquis contenderit locum Herculis furentis

12l quin structum acervans nemore congesto aggerem cruore corpus impio sparsum cremo respicere atque expressum esse ad Herculem elaeum.

30쪽

hi Hyllus, quoquo se vertat, scelus se posm effugere negat illa enim utrique filio, hic utrique parenti simul pietatem servare nequit Rhetoris haec esse, non est, quod dicam, atque hae sunt illa similitudines, quibus unius eiusdemque scriptoris indolem et ingenium cognoscas. - Sed ut finem laciamus huius loci, haedr. 951 3 heseus voto a Neptuno ibi concesso etiam inter pr funda artara se pepercisse dicit: do pacta igitur fide agitur Herc. Ool. 1293 sq. Herculeanoque in aliis et multis periculis, neque apud insoros suis o manibus fretum a dis auxilium petivisse gloriatur Levissima igitur inter hos quoquo locos est similitudo. ccedit, quod miraremur, si in enumerandis periculis Hercules durissimum, quod unquam subiit,

Proximum est, ut, quo iuro Horculis Oetaei auctorem ineptire dicant, vidcamus. Hoc illud

est argumentum, quo ne abutamur vix stis cavere casumuR. tenim cum notissimum est

grandia et magnifica facile solere abiro in ridicula et stolida, tum difficillimum est constituere, quousque Seneca tumidus certe et ematus progredi sibi visus sit. Quibus do causis magnopero timendum est, ne ex suo quisque ingenio et arbitrio alius alia iudicet. Primus de Herculis Oetaei virtute poetica plenius disputavit . . SWοboda. Qui tamen etiam iuvenit, quae laudaret Laudavit enim chorum Jolas et Oechalidum, in quo multa ad commovendam misericordiam apta essent l. l. p. 336), laudavit chorum Herc. et 584 sq. p. 34 I), laudavit elegantem inventionem v 1479l80, cui loco toti laudem tribuit p. 347), laudavit v. 57 sq., quibus versibu virtus Herculis humana maior gravissime et aptissime praedicaretur. Vituperavit autem haec Herc. Oet. 80 sq. Herculom ridicula et stulta promittere p. 33b). st sano pros a superatio. Sed quem Alpheum et onsum novo alvo mortisse et vallibus inter istam ut Calpen diremptis Oceanum intromisisso mythus tradidit, undem mirabimur apud Senecam Histro et Tanai novas via se daturum, Isthmum se porsossurum, Siciliam cum Italia iuncturum se essis promitters 3 ovi enim et inauditi Ostro loco nihil inventum est variavit et ut Semper olet, auxit Seneca, quae reppererat ab Hercule acta esse. - Ηorc. Ool. 208-10 et 4 sq. immanistet vix serenda nobis anto oculos poni p. 338 et 339). Haec qui horret, Thyestae legat cum v. 720-43 tum v. 75b-75, legat Phaedrae v. 1256-70 eiusdem scriptoris atrocitatem agnoscet. Herc. et 775 sq. descriptionem Euboea et sacrificii ad rem propositam non pertinere p. 343). Sod cum antea tum post borrimam Smithii de arte rhetorica in L. . Seneca tragoediis e spicua Lips. 1885 dissertationem scimus, quantopere Seneca descriptione adamaverit. QuibuSut locu fieret, ne rerum quidem et personarum iustas rationes neglegere dubitavit. Cuius rei ubique exempla invenies. Lego ed. 530-618, ubi Creo, cum invitus loquatur et adstet rex morae impatiens, tamen nonaginta versibus commode primum locum, tum sacrum ipsum depingit, vel Herc. sur. 662-759, quae inserorum descriptio cum universo sabulae consili minimo cohaeret, vel haedr. 1-80, de quo loco supra dictum est. - Herculis Oetaei chor 1031 q. supriuegimus p. 20 . - Ηerc. Oet. 907 sq. ab orc. sur. 1341 sq. cum hic Athenis, illic Cinyphio sonte Hercules Megara et liberorum caedem expiras seratur, ita dissentire, ut unu utriusque sabulae auctor statui non possit p. 343). Sed singularum rerum quam neglegens fuerit Seneca, Herc fur. 477l docemur, ubi Euryti eversi domus commemoratur, cum tamen extremum atque ultimum neque multo ante Herculis mortem lactum esse hoc acinus et omnium auctorum consenSuconStiterit nec per ordinem rorum et ventum alitur fieri licuerit. Accodit quod etiam aliis locis Senecam secum pugnare videmus. Si enim Herc. 1ur. 18 21 cum Phaedr 847- comparaveris, illic hessus iuvit Herculum Cerberum domantem, hic vix potuit sequi. aior est etiam et quum multo magis mireris, discrepantia, quod JOMaatam, quam Oed. 104 sq. manum sibi ΡSani inserre iussit, Phoen. 363 sq. superstitem socii. In Herc. et 123 sq. qua molesta aut immodesta Wobodae visa sint p. 45), invenire non possum. Rectissime enim ercule in umnare virium infirmitate o desectione dubitat. num eisdem viribus praeclara illas, quas geSSit re'