Tentamentum medicum inaugurale, de cholerae morbi, qualis praesertim in orientis India erat, causa proxima atque pathologia, inquisitonem complectens ...

21쪽

DE CHOLERAE MORBI PATHOLOGIA, &e. 15

tum socernentibus maXime idcirco citatis, et ex ingenti renixu, quem arteriae capillares a venis distentis subeunt. Sunt generales purgationis effectus sere iidem ae vomitionis, Venae enim intestinorum, mesenterii omentique a torminibus, Septique transversi, muSculorumque abdominis, alvus reddendae causa agentium, contractionibus compressae sie haud parum auxilio ad plenitudinem suam morbosam superandam accipiunt. Interea autem cum fieri possit, ut hic alvi fluxus ab humoribus morbidis copiosius per intestina effusis Sequatur, concludere aequum est, ipsum Pro parte ad sanguinis lentitudinem reserendum, causamque horum humorum sontemque, imprimis qui ad intestina strictius pertinent, a principio eXplanari posse, quod supra de vomitione est traditum. Ex principio simili detur explicatio sudationis frigidae glutinosae, quae inter notas hujus morbi recensetur. Huic quidem, fluidisque ventriculo

clabentibus et alvo, debilitas Vasorum, quaecunque sanguinem Vehunt, manifesta, Viam facilem parat. Qua enim debilitate functiones vasorum tum secernentium tum eXeernentium pertumbante, rationis aliquid praesto est, cur humores secreti vitientur. Quin et eXinanitiones supra memoratae largiores, naturae sunt conamina venis

22쪽

16 1ENTAMENTUM MEDICUM,

turgidis subvenire contendentis: atque ex his fluidis copiosius emissis factum nullus dubito, ut in pluribus casibus funestis, qui longiores fuerant, quibusque eXinanitiones copiosissimae debuerant esse, nulla plus solito venarum distentio perspici cadavere aperto potuit. Quoniam demum ostendere Comes de Mili, Lavolsier, et

Majendie, omnes has secretiones et excretiones pro carbonio emungendo, homini sano inservire,

verisimillimum est, in hoc morbo, ubi nimis id a causis jam traditis abundat, impetum illum

acerrimum, quo Vasa tum Secernentia tum excernentia cieri supra dicta sunt, conamine naturae salutari induci, quo sanguis carbonii nimio

liberatur, quod in eo, me judice, plus justo

abundabat, cum exinanitiones istae, intestinorum praesertim et cutis summae' in phthisi pulmonum provecta, ubi hi. muneribus suis perfungendis omnino sunt impares, immodice augeri solent. Hic autem subjungam liceat, ut vasa distenta et quasi numero plura, seque ac diversi colores, a coccineo usque ad lividum, quae exemplis plerisque in membrana ventriculi villosa ac intestinorum Post satum apparent, minime ab inflammatione vel hanc Sequente gangrena, Vel Spha- celo, quamvis multi Contrarium opinantur pendere videantur; namque notae illae, a sanguine

23쪽

qui in truncis venarum vicinarum continetur plus distentis, retrorsum post mortem in capillaria eXtrema refluente, et his vasis simul, quae huic tenerrimae mollissimaeque membranae distribuuntur, Suam vim contractilem amittentibus, illisque truncis vim resiliendi exercentibus, qua ad capacitatem naturalem redeunt, itaque Sanguinem in capillaria propellunt, plane, credo, oriuntur. Quin et malum quo vasa hujus membranae nimis sunt impletae a surculis arteriarum eX- tremis sanguine etiam distentis, magnopere auctum mihi videtur: hi nempe ne humores suos rite transmittunt et trunci venarum distenti

inter morbum renixi, et trunci arteriarum minores seipsos contrahere, dum Vita Cum morte Superveniente luctatur, quod in re medica accedere notum eSt, Perstant, et sanguinem in ramulos ultimos, postea quam cor micare desit, propellunt Huc accedit sanguis exudans vel e vasis ruptis elapsus, qui tunicam nervosam villosamque inter se conjungit, pariterque oscula eXhalantium relaxata, quod fortasse simul accidit,

' Hanc conjecturam roborat tum experimentum Doctoris Wilson Philip, in tentamine ejus scriptorio vigesimum quar tum, tum Doctoris Parry observationes de conditione arteriarum recens a fato et brevi postea habitae.

24쪽

TENTAMENTUM MEDICUM,

Satis superque explicare sumetant, non modo de humoribus in hac membrana effusis, cui nomen imponitur Ecchymosis, quae in cadavere ConSPicitur, sed de sanguinis etiam profusione copioSa, qui saepe adeo in canali alimentario invenitur. Hoe tamen non nisi post mortem fit, neque alvus

vivi quicquam hujusmodi unquam designat . His satis habitis, quae tum de vasis plus distentis,

tum de sanguine ex his elapso, atque in Summum membranae villosae effuso eXplicationem praebent, questio est proxima, cur ille Color, nempe R COC-

cineo ad purpureum, vel aliquando ad lividum, Variet. Quando tres isti colores quidem aliique Varii quasi ex istis mistis compositi, plus minus Vigere pro rata parte temporis a fato ad cadaver

His in medium sic prolatis adminiculo aliquatenus, ut arbitror, est scriptam pretii haud parvi, de notis in ventriculi tunica villosa et alvi post mortem repertis, quod in actis me- dico-chirurgicat' dictis, tonio quarto, Doctore YHlowlyauctore, publici juris est factum. Eadem spectat Doctoris Johannis Davy epistola, Actis Medico-Chirurgicis tomo decimo inserta, atque ad Jacobum M Gregor Equitem perscripta. Hoc indicat quatenus medici praesertim sub coelo tropico, explorantes falli possunt membranarum rubore aucto. Quinet stimulantia his organis, ventriculo nempe et alVo admoto, notas mali prioris adeo non reddunt, quod contra necessario fieret si illae ab inflammatione penderent, auxilia nota Sunt firmissima, quibus medicus fidere debeat; quae res medicinam facientibus est familiaris.

25쪽

DE CHOLERAE MORBI PATHOLOGIA, Jec. 19

usque incisum conspiciebantur, nullo in modo ossici videntur, vel inflammatione, vel huic jamjam successura gangraena; verum motu quodam

sanguinis ipsius intestino evolvuntur, quem Promoverint vel etiam sortasse induxerint fluida acria foetida hoc morbo extricata, quae in canali intestinorum copio magna plerumque reperta Sunt. Quae cum in casibus subito peremptoriis magis etiam quam in longioribus sese prodiderint, minime ab inflammatione vel saltem ab hujus consequentiis inducenda sunt. Caeterum quamquam canalis intestinorum parietes, imprimis apud Ventriculum et intestina magna, solito crassiores facti Sunt, et materia glutinosa in superficiem tunicae villosae copiose effusa, et lime tunica pluribus locis non modo partim dimota, sed etiam saepe deleta, reperta fuerunt; hae tamen mutationes morbidae neutiquam pro inflammationis effectibus haben dete, sed principiis sanioribus eXplicandae sunt.

Primo namque, quod bene notum est, ubicunque organa cava IDUSCulosa Simul atque membrana ea, eXempli gratia vesica urinae intestinorumque canalis, ad nimiam actionem musculosam a spasmis aliisque causis homine vivo cientur, eadem post extinctum praeter naturam CrasSa inveniuntur atqUe contracta, eoque magis crasSa,

26쪽

TENTAMENTUM MEDICUM,

quo magis ipsorum capacitas fuit imminuta, quod in cholera probe est observatum. Secundo, effusio similis muci copiosa qua Super membranam villosam conspici dicta est, cum quoad dotes physicas chemicasque a lympha vere coagulata disserat, haecque in membranam eandem effusa raro visa sit, etiam in morbis ubi pem specta est inflammatio : et si quando in his appareat, per interstitia deposita, vel in Summum peritonaei profusa detegatur, nullis cujus Vestigiis, quantum scio, in cholera deprehensis, effusio de qua agitur, non ab inflammatione, sed ab aucta secretione glandularum muci, ipsisque exhalantibus provenire ducenda est, quod quale Sit, e principiis supra de vomitione traditis, enucleari potest. Denique quoniam membranae mucosae spoliatio ad ventriculum praecipue et intestinam ora, et amplior merit, quo gravior extiterat Vomitus et purgatio, ea membrana procul dubio

abrasa est, ab agitatione spasmorum violenta, quam decursu morbi intestina patiebantur. Magnus calore internus e malo, quicum cuncti Venarum trunci in corporis cavis, praecipue qui cordi, jecori, ventriculoque sunt proXimi, turgescunt, oriatur necesse est: sitis autem gelidaeque aquae cupiditas urgens, a natura sint imperata ad istum calorem sublevandum, gelida enim addi-

27쪽

to carbonio nullo non modo diluere, sanguinem sed hujus etiam partem aquosam per eXinaniti nes nimias imminutam, reparare valet; facientibus autem medicinam familiare est, ubicumque effusiones aeque sanguinis, vel exinanitiones fiunt

copiosiores, exempli gratia in Diabete, Hydro-Pe, caeterisque, accidere sitim molestissimam.

NON modo jam dixi, quantum, credo, Satis sit, principia morbi signa eXplicare, sed proposui quoque, ejus sormas diversaS, sub diverso coelo, a vi cujusdam Viri, qua adhibitum sit, et sub singulis regionibus Variam ejus Vim quam inducat, ab intenso Viro aegrique constitutione conjunctis, pendere ; est, cui alio morbi typo, de jectiones flavae, alio pene limpidae sint, tertio de Dique penitus desint: haec tamen inquisitio dis ficultate magna haud caret, propterea quod cognit, ionem non nisi obscuram de generis nervosi functionibus atque secretionis habemus. Huic vero inquisitione ingredientem, juvabit memoria

tenere, cursum Sanguinis in Vena portae peculiarem, in qua praeterquam momento a tergo vi ip-

28쪽

TENΤAMENTUM MEDICUM,

sius vasis insita propellit imperium etiam peculiare vel chemicum, quo Vis nervosa in Secretione polleat, ita ut haec, auctore Berzelio, augeatur vel imminuatur, prout illa parcius Vel plenius fuerit evoluta l. Ergo has tres sormas morbi ab alvi conditione supra positas, quibus illuStrantur conclusiones, tum ab indiciis illarum

perpensis tum a principiis physiologiae jam alla

tis, mihi deductae sumam. Investigationis susceptae initium a varietate

morbi miti faciam, ubi bilis flava dejectionibus

Subest; interea memorandum est, sanguinis impetum lentitudine quodammodo gravari, Venas universas, imprimis abdominis nimis turgescere,

In vena portarum tum elephanti tum equi, fibrae musculosae perSpectae sunt distinctae perquam et validae. Ergo eadem pariter in genere humano exiStere, credendum Pr ponit rerum similitudo, equidem in cadavere valde conspicua apud theatrum nuper vidit celeberrimus Anatomise in hac Academia ProseSSor.' Hanc Bergelii opinionem experimenta Doctoris Wilson Philip confirmare videntur, qui in tentamini suo de experimentis Scriptorio, pagina I 43. ad hanc conclusionem devenit, nempe Vi nervosa omnino Opus eSSe, ut humoreS VaSO-rum Secernentium proprii, singuli apud organa sua e Sanguine elaborentur. Quin et ejusdem vis interruptae, nec jam eum cerebro commercium habentis vice fungi eandemque etiam restaurare POSSe galvaniSnum nervo, qui organo secretionis impensus esset, applicatum entiorem seipsum fecit.

29쪽

DE CHOLERAE MORBI PATHOLOGIA, &e. 23

genusque nervosum debilitatum laborare. Si conceditur, laxe tria vitia, secundum imprimis, adesse, ratio haud obscura est, cur Vena Porina Praeter naturam potissimum distendatur, tum a situ quem habet, tum a munere quo fungitur. Hujus enim distensio, et vis contractilis ad naturalem capacitatem recuperandum, sine ejus vita propria ', et vi a tergo , ad talem impetum inducendum conserunt: quo impetu facto quoniam Ve

junctae, sanguine Congesto pariter ac caeterae laborant, facile demum intelligitur, qua ratione quidam reniXus occurratur, ne sanguis libere in haec vasa transeat e Vena portae; simulque verisimile est, hujus extrema Secernentia aucta actionepotissimum concuti, Unde Secuturum Sit, SeCretionem hepaticam ita longe supra modum augeri. His autem concessis, quae Secretionis hepatis auctae rationem reddant, et probata Bergelii sententia, vim nervosam secernentis organi cujus Vis, materiae peculiari, qua organi secretio insignitur, e

Haud absimile est, ut opinor, sanguinem carbonio Saturum, quo vena Portae in cholera abundat, illam ramulosque ejus ad actionem auctam stimulare Pariter valere, ac sanguis in pulmonibus probe resectus ipsum cor tritat.

30쪽

massa sanguinis elaborandae praecipue impendi: sequitur vim nervosam in jecore futuram esse generalis debilitatis toto in corpore participem, ideoque minus ejus materiae, quam ille biliosam nominat, formatum iri. Dein si conceditur, fluidiora secretionis hepaticae hinc nimis abundare, materiamque biliosam illine deficere, e principio supra dicto, eX-plicatu facile est, cur in hac morbi varietate leniter flavescant dejectiones: et etiam cum hac copia minori, magisque fusca flavedine esse incipiant, quo propior est Sanitas reduX, eo conclusio nostra plus patet. Nimirum quo exitus morbi

felix magis in propinquo est, eo Vis nervoSae BC proinde vasorum secernentium actio Sanior : Contra, haec pariter ac illa, Vices varias eXperiuntur,

morbo ad pejus progrediente: unde dejectiones

pro rata parte mutationis deterioris sunt, copiosiores et minus flavae. Dein si pro concesso Sumitur, ut, quae Supradicta sunt, rationem reddant, cur in miti morbi varietate alvinis dejectionibus insit biliosa materia; cujus absentia in typo graviori ' Mori de Chien' nuncupato, principiis similibus exponi potest. Namque in morbo graviori, quo magis debilitas, vis vitalis desectio

tumorque venarum Supra modum oriuntur, eo